Dordrech

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De stad Dordrech (Algemein Nederlands: Dordrecht, Hollands: Dordt) is 'n stad en gemeinte in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. 't Is de zuidelekste plaots vaan de Randstad. 't Is mèt zien 119.111 inwoeners (1 januari 2021) de derde stad vaan Zuid-Holland.

Ligking en stadsgeziech

Umtot de stad op 'n eiland ligk, späölt water 'n groete rol in 't stadsgeziech. Vaanaof 't Groothoofd kin me good e reviereknuippunt zien: d'n Awwe Maos, de Beneden Merwede en Noord. 'n Aander knuippunt, aw Maos, Nuie Maos en Dordtse Kil, is zelfs 't dröks bevare punt vaan gaans Wes-Europa. Dordrech is de zesde ziehave vaan Nederland, veur e groet deil aofhenkelek vaan Rotterdam. De aw stad ligk ouch aon 't water, in 't noorde vaan 't eiland. Allewel 't neet de sjoenste binnestad vaan 't land is heet ze toch väöl sjoen, interessante gebouwe. 't Bekindste en meist bezochte is de Groete Kèrk, mèt 'nen 72 meter hoegen torie (trans op 68 meter).

Historie

Dordrech heet de naom de ajdste stad vaan Holland te zien. Veur 't tegeswoordeg Holland gelt dit zeker. Dordrech kraog op ze lèts in 1220 stadsrechte, touwgekind door graof Wöllem I, meh in 1200 woort de plaots al oppidum, dat is stad, geneump. Geertruidenberg, wat vreuger ouch bij Holland hoort, kraog zien stadsrechte zeve jaore ieder, in 1213. De aw wiesheid, tot Dordrech in 1015 gestiech zouw zien, weurt allewijl neet mie aongenome.

In de daartiende en veertiende iew woort Dordrech tot ein vaan de veurnaomste handelscentra vaan Wes-Europa. De haves in de aw binnestad getuige nog daovaan. In 1299 kraog de stad e veurnaom belastingprivilezje vaan de graof, bekind es stapelrech. 't Waor ouch centrum vaan politieke twiste: wie de stad in 1386 door de Kabeljouwe vereuverd woort, maakte die 't tot centrum vaan häöre machsbasis. Aon de veurspood kaom in 1421 abrupt 'n eind, wie de Sint-Elisabethsvlood de gaanse umgeving en bekans de stad zelf euverspäölde. De stad kaom zoe op e klein eilendsje te ligke en verloor veurgood häör leiende positie in 't gebeed aon Rotterdam.

In d'n Tachetegjaorigen Oorlog heet Dordrech 'n veurnaom rol gespeuld. In 1572 - de Watergeuze höbbe de stad euverigens zoonder geweld vereuverd - voont dao de ierste vergadering vaan de vrij Staote plaots. Nog bekinder gewore is de Synode vaan Dordrech (1618-1619), boe de bakes oetgezat woorte veur 't Hollands calvinisme en tot de vertaoling vaan de Biebel (zuug Staotebiebel) woort beslote.

In de achtiende en negetiende iew verloor 't nog mier beteikenis aon Rotterdam en woort 't ein vaan de ermste stei vaan Holland. Tege 't ind vaan de lèste iew evels wónt 't wier get in beteikenis, al zouw 't altied 'n typische arbeidersstad blieve. Vaanaof 1900 is de stad ouch explosief gegreujd. In mei 1940 waor 't 't decor vaan felle gevechte, boebij de Pruse hiel väöl soldate verlore ietot ze oeteindelek doorbreke kóste. In 1970 woort de gemeinte Dubbeldam, die boete 't dörp Dubbeldam 't euvergroete deil vaan de landbouwgroond besloog, door Dordrech geannexeerd.

Eveneminte

Dordt in Stoom, um de twie jaore gehawwe, e groet industrieel-historisch evenemint boebij alles wat mèt stoum te make heet oet de kas gehaold weurt. Neet minder es 250.000 bezeukers per kier.
Dordt Monumenteel, 'nen oetgebreiden Open Monumentendag, deen 't gans weekend doort.
Belcanto festival, 'n operafestival wat inmiddels bezeukers oet gans Europa trèk.