cancer

Latine

Appellatio pronuntiatusque

API: /ˈkan.ker/, [ˈkaŋ.kɛɾ]

(classice)

Syllabificatio phonetica: can·cer — morphologica: cancer

Notatio

Cf. vocem Graecam καρκίνος (carcinos) eodem sensu.

Nomen substantivum

canc|er, -rī masc.

1. Saeptum ex rectis et obliquis lignis, aut ferramentis, modicoque intervallo distinctis contextum.
2. Piscis crusta munitus, pedibus octonis in obliquum flexis, et praeterea binis brachiis in denticulatas forcipes desinentibus.
3. (Medicina) ulcus pessimae naturae, quod ad cutem erumpit, carnem consumit, acripitque vorando et insanabile aliquando est.

Declinatio

m.	sing.	plur.
nom.	cancer	cancrī	I
gen.	cancrī	cancrōrum	II
dat.	cancrō	cancrīs	III
acc.	cancrum	cancrōs	IV
abl.	cancrō	cancrīs	VI
voc.	cancer	cancrī	V

Dictiones collatae

• cancerāticus
• cancerātiō
• cancerātus
• cancerōma, cancerōmatis

Dictiones derivatae

1. cancellī, cancellorum, (cancellus)
2. …
3. cancrōsus; cancerāscō, cancerāscere; cancerō, cancerāre, cancerōsus

Translationes

Saeptum ex rectis et obliquis lignis aut ferramentis	dilatare ▼

Saeptum ex rectis et obliquis lignis aut ferramentis	collabi ▲

Anglice: lattice (en), grid (en), barrier (en) Bohemice: mříž (cs) f Francogallice: grille (fr) f Germanice: Gitter (de) n, Schranke (de) f Italice: cancello (it) m Suecice: gitter (sv) n

Piscis crusta munitus	dilatare ▼

Piscis crusta munitus	collabi ▲

Anglice: crab (en), crayfish (en) Bohemice: rak (cs) m Dacoromane: rac (ro) m Francogallice: crabe (fr) m Germanice: Krebs (de) m Italice: granchio (it) m

Ulcus pessimae naturae	dilatare ▼

Ulcus pessimae naturae	collabi ▲

Anglice: cancer (en) Danice: cancer (cs) c Dacoromane: cancer (ro) n Francogallice: chancre (fr) m Germanice: Krebs (de) m Italice: cancro (it) m

Discretiva

cancer dictio est in variis linguis:

• Anglice: cancer
• Dacoromane: cancer
• Danice: cancer
• Francogallice: cancer
• Suecice: cancer

Dictiones similes

• Anglice: Cancer
• Catalane: càncer
• Hispanice: cáncer
• Lusitane: câncer
• multilingue: Cancer

Formae affines

Latine

Proprietates grammaticales

Forma	Modus flexurae	originis
cancer	casus vocativus singularis	substantivi cancer

Appellatio pronuntiatusque

API: /ˈkan.ker/, [ˈkaŋ.kɛɾ]

(classice)

Syllabificatio phonetica: can·cer — morphologica: cancer

Loci

Marcus Terentius Varro -116…-27

Aulus Cornelius Celsus ca. -25…+50

Petronius Arbiter ca. 14-66

C. Plinius Secundus 23-79

Apuleius ca. 125-170

Isidorus Hispalensis 560-636

Hildegardis Bingensis 1098-1179

Iordanus Brunus Nolanus 1548-1600

antiq.

class.

class.

I

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

XIII

XIV

XV

XVI

XVII

XVIII

XIX

XX

XXI

Latinitas Romana

class. (ca. 47-45 a.C.n.)

• Apud Plautum:

Ut transversus, non proversus cedit quasi cancer solet.

Proversus dicitur ab eo quod in id quod est versus, et ideo qui exit in vestibulum, quod est ante domum, prodire et procedere ; quod cum leno non faceret, sed secundum parietem transversus iret, dixit: ut transversus cedit quasi cancer, non proversus ut homo. —De lingua Latina Varronis

class. (ca. 30 p.C.n.)

• Interdum vel ex nimia inflammatione, vel ob aestus inmodicos, vel ob nimia frigora, vel quia nimis vulnus adstrictum est, vel quia corpus aut senile aut mali habitus est, cancer occupat. Id genus a Graecis diductum in species est, nostris vocabulis non est. —De Medicina Celsi

saec. I.

• Planctus est optime — manu misit aliquot — etiam si maligne illum ploravit uxor. Quid si non illam optime accepisset? Sed mulier quae mulier milvinum genus. Neminem nihil boni facere oportet; aeque est enim ac si in puteum conicias. Sed antiquus amor cancer est. —Satyricon T. Petronii Arbitri

saec. I. (ca. 78 p.C.n.)

• Concharum generis et pina est. nascitur in limosis, subrecta semper nec umquam sine comite, quem pinoteren vocant, alii pinophylacem; is est squilla parva, aliubi cancer dapis adsectator. pandit se pina, luminibus orbum corpus intus minutis piscibus praebens. —Naturalis historia Plinii

Latinitas postclassica

saec. II. (ca. 158 p.C.n.)

• Posse dicitis ad res venerias sumpta de mari spuria et fascina propter nominum similitudinem; qui minus possit ex eodem litore calculus ad vesicam, testa ad testamentum, cancer ad ulcera, alga ad quercerum? —Apologia sive Pro se de magia liber Apulei

Latinitas mediaevalis

saec. VII.

• Cancer a similitudine maritimi animalis vocatum. Vulnus sicut medici dicunt nullis medicamentis sanabile. At ergo praecidi solet a corpore membrum, ubi nascitur, ut aliquantum diutius vivat: tamen inde mortem, quamlibet tardius, adfuturam. —Etymologiarum libri XX Isidori Hispalensis

saec. XII.

• Ex ore enim capitis huius cancri quasi alius flatus exiens usque ad medietatem spatii, quod inter capita leopardi et praefati leonis est procedit, quia secundum naturam cancri collateralis ventus surgens flatus suos ut turbo dissimiliter profert, ita ut interdum hac interdum illac in instabilitate discurrat, sicut cancer qui nunc procedit, nunc retrocedit, et sic usque ad medietatem quae inter orientem et austrum est pervenit. —Liber divinorum operum simplicis hominis Hildegardis

Latinitas nova

saec. XVI.

• Virgines trahentes currum negociorum notant desertionem, draco deae noeturnae negociatricis et viatricis vigiliam designat, auritus est quia hoc tempore sensus ille est absolutior vigilantibus, nubes humidam temporis complexionem, cancer humidorum animalium felicitatem, sagitta ad deae dexteram frigoris penetrativitatem nocturni, geminae sunt virgines quia nox per se ad generationem inepta est. —De imaginum compositione Iordani Bruni

Fontes