Panathenaïcus

Panathenaïcus^[1] (Graece Παναθηναϊκός)^[2] est oratio demonstrativa (ἐπιδεικτικός) vel fortasse potius, ut auctoris verbum adhibeam, "didactica"^[3] a rhetore Isocrate inter 342 et 339 a.C.n. scriptaː nam eam inchoavit cum nonaginta quattuor annos natus erat et post tres annos tantum finivit quia opus longo morbo intermissum erat^[4].

Argumentum

In illa ultima oratione politica Isocrates Athenas cum Sparta historice comparat, e qua comparatione manifestum facere conatur Athenienses multo plura beneficia ceteris civitatibus Graecis contulisse quam Spartanos qui plerumque bellum cum vicinis gerebant. Quibus in primis obicit civitates bello Troiano gloriosas in Peloponneso omnino deletas, ut Pylum Mycenasque, atque Agamemnonem diu laudat qui omnes Graecos consociatos contra Asiaticos duxit^[5]. In summa themata in prioribus orationibus saepe iam disputata (panhellenismum, Athenarum laudationem...) retractat. Numquam tamen antea Lacedaemonios tam acriter vituperaverat. Ipsas Lycurgi praeclaras leges quas Spartae laudatores ad caelum efferebant non ab eis inventas esse adfirmabat sed e veteribus Athenienesium legibus imitatasǃ Ultima orationis pars aenigma estː nam Isocrates sermonem refert quem cum discipulo Lacedaemonios laudare solito habuit tum cum ipse utrum publicandum opus suum an delendum esset dubitaret. Qui discipulus orationem in contrariam partem interpretatur atque contendit Isocratem magna arte et per ambages lectori textum diligenter scrutanti atque saepe legenti ostendisse probandam esse Spartanorum civitatem. Magister utrum recte necne interpretatus sit decernere recusat. Critici moderni etiam magis mirantur quod de Philippo II, Macedonum rege tum libertati Graecorum minaciter impendente et bellum cum Atheniensibus gerente ne verbum quidem fecerit. Fortasse illarum duarum maximarum Graecarum civitatum velut orationem funebrem posteris scribere voluit? Aut Platonicorum dialogorum parodiam componere?

De titulo

In prooemio (17-19) Isocrates referebat quomodo paulo ante Panathenaea sophistas iuvenes audierit in Lyceo se suamque doctrinam depravantes et irridentes. Quibus respondere decrevit unde fortasse colligi potest orationem ad illas magnas ferias primo destinatam esse, nisi vere attamen fictitie. Quae tituli causa fuisse videtur.

Notae

↑ Cicero, Orator 38 et Cato Maior 13.
↑ Oratio XII in corpore Isocratico.
↑ 271ː διδασκαλικός.
↑ Par. 267-8. Cf Cato Maior 13. A. F. Natoli, "Isocrates XII 266–272: A note on the composition of the Panathenaicus", Museum Helveticum, 1991ː 146-150
↑ William H. Race, "Panathenaicus 74-90: The Rhetoric of Isocrates' Digression on Agamemnon", Transactions of the American Philological Association, 1978ː 175-185

Editiones et commentarii

Collection des Universités de Franceː Georges Mathieu et Emile Brémond, Isocrate. Tome IV. Les Belles Lettres, 1962. Cum apparatu critico et versione Gallica. Recensio critica Altera recensio critica

Plura legere si cupis

Thomas Blank, Logos und Praxis : Sparta als politisches Exemplum in den Schriften des Isokrates, Berolini, 2014 Nonnullae paginae apud Guglum librorum Recensio critica Altera recensio critica Tertia recensio critica et quarta
Claudia Brunello, Storia e paideia nel Panatenaico di Isocrate. Romae : Sapienza Università ed., 2015. Recensio critica
Paul Cloché, "Isocrate et la politique lacédémonienne", Revue des Études Anciennes, 1933ː 129-145
Pascale Giovannelli-Jouanna, «Isocrate et l’ennemi commun des Grecs : désignation et représentation des peuples d’Asie dans le corpus isocratique ». Archimède : archéologie et histoire ancienne, 2017ː 45-53
Claude Mossé, "Les périèques lacédémoniens. À propos d’Isocrate, Panathénaïque, 177 sqq", Ktèma, 1977ː 121-124
Marie-Pierre Noël et Pierre Pontier, "Lectures du Panathénaïque d’Isocrate : de l’éloge à l’œuvre ouverte. Introduction.", Cahiers des études anciennes, 2023. Sequuntur decem disputationes ad Panathenaïcum pertinentes et a variis auctoribus scriptaeː [1]
Petrus Josephus Andreas Schmitz, Specimen literarium inaugurale exhibens animadversiones in selectos ex Isocratis Panathenaico locos, Trudonopoli, 1827
Nicolas Richer, "Isocrate et Sparte : un parcours", Ktèma, 2016ː 59-86
Monique Trédé, "Kairos et logos encômiastique : d’un Panathénaïque à l’autre ou d’Isocrate à Ælius Aristide" in Φιλολογία. Mélanges offerts à Michel Casevitz, 2006ː 181-185
Friedrich Zucker, Isokrates' Panathenaikos, Berolini, 1954 Recensio critica Altera recensio critica

Nexus externi

Textus Graecus apud Perseum et apud Vicifontem Francogallica versione addita apud Remacle
Pierre Pontier (Université Paris-Sorbonne), « Le dialogue du Panathénaïque d’Isocrate, une dialectique du maître et du disciple ? » Disputatio ad aures destinata

[1] Cicero, Orator 38 et Cato Maior 13.

[2] Oratio XII in corpore Isocratico.

[3] 271ː διδασκαλικός.

[4] Par. 267-8. Cf Cato Maior 13. A. F. Natoli, "Isocrates XII 266–272: A note on the composition of the Panathenaicus", Museum Helveticum, 1991ː 146-150

[5] William H. Race, "Panathenaicus 74-90: The Rhetoric of Isocrates' Digression on Agamemnon", Transactions of the American Philological Association, 1978ː 175-185

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]