Goghien
| Goghi Efander menhesennow: Jurassek – lemmyn 150–0 Ma | |
|---|---|
| |
| Goghien gowethasek, Vespula germanica | |
| Klassans bewoniethek | |
| Gwlaskor: | |
| Fylum: | |
| Klass: | |
| Urdh: | Hymenoptera
|
| Is-urdh: | Apocrita
|
| Ughdeyluyow | |
Nag yw komprehendys dell yw usys
| |
Eseli yw goghi a'n urdh Hymenoptera, hag a gomprehend ynwedh moryon, gwenen ha livbreves. Goghi kemmyn, Vespula vulgaris, ha hwyrnesow (Vespa) yw eseli a'n teylu kowethasek Vespidae hag a gomprehend a-dro dhe 5000 eghen.
An brassa rann a eghennow goghi (dres 100,000) yw goghi arvilek, ha'n brassa rann a'n re na a dhedhow aga oyow yn preves del hwesker erel. Ogas dhe bub eghen hweskeren a yll bos ball a's teves goghien ow preydhya warnedhi po'n arvil warnedhi. Ytho essensek yw goghi orth rewlya niveryow plaow yn naturel (gelwys biocontrol yn Sowsnek). Usys yw goghi arvilek moy ha moy rag rewlya plaow amethel drefen i dhe breydhya war hwesker pla, ha nyns eus strokas war drevasow.
Anatomieth
[golegi | pennfenten]Yma semlant blewek dhe wenen, mes nyns eus dhe woghi. Goghi a's teves ganowyow bratha, ha tavellow gans 12 po 13 rann. Dell yw usys, i a's teves eskelli, ha'ga torrow yw kelmys dh'aga thoraksow gans kres tanow. An re benow a's teves bros, usys rag gwana ha dedhwi oyow. Tevesigyon a dheber nektar dre vras, mes aga freves a dheber hwesker po ponn, proviys gans an vamm.
Goghi kowethasek
[golegi | pennfenten]An brassa rann a woghi hag a vyw yn anserghek yw kowethasek, kepar ha gwenen ha moryon, mes yma nebes goghi dibarow ynwedh. Goghi kowethasek a gomprehend goghi paper, jerkyns melyn (yellowjackets yn Sowsnek) ha hwyrnesow. Pubonan anedha a wra neythow paper dhyworth prenn, ow kwrythul kellow paper haval dhe'n kribow gwrys gans gwenen gdhyworth kor. I a gni darnow a brenn ha'ga threylya dhe bast usys ena dhe dhrehevel an neythow paper.
Oyow ha preves (larvae)
[golegi | pennfenten]An vyghternes a dhedhow oy yn pub kell. Pan hwrello gori, an pryv a dheber hwesker dashwyjys dhyworth an oberoryon. Yn unn bagas, goghi ponn, an preves a dheber marnas ponn ha nektar. An tevesigyon a dheber saw nektar ynwedh. Yn tihaval dhe wenen, an unnik goghien yn trevesigeth goghi kowethasek dhe dreusvyw an gwav yw an vyghternes. Hi a hwila rag skovva gwavgoska - yn toll yn gwedhen, yn-dann rusken, po yn fos drehevyans. Y'n gwenton, hi a yn-mes ha dalleth drehevel nebes kellow, ow tedhwi nebes oyow, ha'ga maga bys pan ellons ha bos oberoryon a wra an ober ha hi ow tedhwi moy a oyow.
-
Menhesen a woghien degeys yn amber -
Goghi ow kul neyth paper -
Goghien briweythor ow kul neyth dhyworth leys -
Hwyrnores europek (Vespa crabra) -
Goghien an tewes (Bembix oculata) ow tybri kelyonen -
Goghien arvilek ow tedhwi oyow yn pryv del
