ბადაგა

ბადაგას ტომი ნილგირის ველიდან. წიგნიდან Castes and Tribes of Southern India (1909)

ბადაგა — თემი, რომელიც დასახლებულია სამხრეთ ინდოეთში, შტატ ტამილნადუში, ცისფერი მთების ველზე. მოსახლეობა 170 ათას ადამიანს შეადგენს. 

ეთიმოლოგია

სახელი „ბადაგა“ (ჩრდილოელი) დაერქვა თემს, რადგან ისინი თავდაპირველად  ნილგირის გორების ჩრდილოეთით ცხოვრობდნენ. გაუდას კლანი, რომელიც ერთ-ერთი ყველაზე დიდია ამ თემში, ასევე ბადაგას სახელით მოიხსენიება. XIX საუკუნეში ეს სახელი სიტყვიერად სხვადასხვანაირად მოიხსენიებოდა. 

ადგილმდებარეობა

ბადაგას თემი დასახლებულია ნილგირის მხარეში, (სამხრეთ ინდოეთი). ისინი ამ ტერიტორიას სხვა თემებთან ერთად ინაწილებენ. ამასთანავე ამ მხარეში დასახლებულია სამხრეთ ინდოეთის ბარის იმიგრანტი ხალხი. მხარე, რომელზეც ბადაგას თემი ცხოვრობს, მოიცავს 2549 კვადრატულ კილომეტრს.

დემოგრაფია

ბადაგას მოსახლეობა შეადგენდა 145,000 ადამიანს (1991 წლის მონაცემებით). პროგრესიულმა შეხეულებებმა ბადაგას მოსახლეობა ჩამოაყალიბა უცნაურად წარმატებული ფერმერები გაერთიანებად. მოსახლეობის შესახებ ოფიციალური ცნობები ამტკიცებს ამ ფაქტს: 1812 წელს ბადაგათა რაოდენობა შეადგენდა 2,207 ადამიანს. 1901 წლიდან 34,178 და ავიდნენ 145,000 ადამიანამდე. გასაყიდი კულტურების სწრაფად მოყვანის ტექნოლოგიის დანერგვასთან ერთად, გაძლიერდა სამუშაო ძალა და ამაღლდა მათი ცხოვრების დონე. დღესდღეობით შობადობის კონტროლით, 20 წლის განმავლობაში წლიური მაჩენებელი მოსახლეობის ზრდის, დაახლოებით 1,5 %-ით დაეცა.

ისტორია

ნილგირი-ცისფერი მთები

ზოგადად სამხრეთ ინდოეთის ისტორია სოციოლოგებისთვის  ნამდვილი საგანძური და ისტორიული გამოცანაა. ბადაგას ისტორია და კულტურა მჭიდრო კავშირშია ნილგირის გორაკის სხვა ადგილობრივ მკვიდრებთან.  სანამ ბრიტანელები შევიდოდნენ ნილგირიში ადგილობრივი მოსახლეობა აწარმოებდა ერთმანეთში საქონლის გაცვლა გამოცვლას, ბადაგას თემი იყო კულტივატორი ხოლო ტოდას თემი რძის ნაწარმს ამუშავებდა და ასევე ფეიქრები იყვნენ, კოტას თემი იყო ხელოსნებით დასახლებული ხოლო კურუმბას თემი უზრუნველყოფდა დანარჩენებს სატყევე პროდუქტებით, როგორიც არის მაგალითად თაფლი. ბადაგას თემი ოდითგანვე სოფლისმეურნეობით იყო გამორჩეულნი. ისინი ასევე გუშაგების სამუშაოსაც ასრულებდნენ. ნილგირის მცხოვრებთა ურთიერთობები იმაზე იყო დამოკიდებული, თუ რომელი მოთხოვნილების დაკმაყოფილების საშუალებას იძლეოდა ტერიტორია, რომელზეც ისინი იყვნენ დასახლებულნი. შესაბამისად ტომების ადგილმდებარეობა განსაღვრავდა მათ საქმიანობას. ბადაგას თემის ისტორიული სიამაყეა მისი ლეგენდები, ლოცვები და ღირებულებათა სისტემები. 1311-1512 წლებში ბადაგას თემი დაბალი ტემპით იზრდებოდა რის გამოც ყველაზე დიდი მიგრაციები  მოხდა 1512-1565 წლებში, როდესაც ნილგირის მმართველი იყო ვიჯაიანაგარის იმპერია, რომლის მმართველიც იყო  უმმათურ რაიასი. უმმათურ რაისი მოუწოდებდა ბადაგას ოჯახებს მიგრაციისკენ ნილგირისის ტერიტორიებზე. ამან ბადაგას თემი გაამდიდრა და გააძლიერა. ზუსტად ამ პერიოდში ჩამოყალიბდა ბადაგას სოფლების უმრავლესობა. სოფლის მაცხოვრებლები უხდიდნენ თემის წინამძღოლებს გადასახადს სჭმლის სახით, რომლებიც ასევე უმმათურ რაიასის კონტროლის ქვეშ იყვნენ.

ბრიტანელები პირველად ნილგირიში 1799 წელს გამოჩნდნენ. მათმა გამოჩენამ შეცვალა ბადაგას ცხოვრების სტილი. თემებს შორის საქონლის გაცვლა-გამოცვლის სისტემა შეიცვალა ფულადი ეკონომიკით. ნილგირის მოსახლეობას დაემატა ქრისტიანი მისიონერები. ბადაგას ანგარიშსწორების სისტემა შეიცვალა ბრიტანული იურისპრუდენციით. ბრიტანელებმა დააფუძნეს ამ ტერიტორიაზე კორდიტის ქარხნები და ზეთის გამოხდის ცენტრები.

რაო ბაჰადურ ბელი გოუდერი იყო ბადაგას ლიდერი, რომელმაც ხაზი გაუსვა განათლების მნიშვნელობას მომავალი თაობებისთვის. მისმა შვილმა ჩაატარა სოციალური რეფორმები: განათლების, ქალთა უფლებამოსილებისა და ზოგადი ჰიგიენის  სისტემებში.

1825 წლისთვიის ბადაგას მოსახლეობა 5000 ადამიანს ითვლიდა, რომლებიც 370 სოფელში იყვნენ განაწილებულნი, მათრიცხვში შედიოდა:

მელურუ, თუდური, თუდაგაი, ნუნდალა, ნედუგალა, მელკუნდა, ითჰალარი, ბემბათი, ქუქალი, ტუდაგაი, ებბანადი, მეექერი, ბალაქოლა, კილკუნდჰა, თჰანთჰანადუ, მილიდენუ, ნანდათთი, ჯაკკანარი, არავენუ, თჰინნიური, იურუ, ჯაკათჰა, ჯაქჰანარაი, სუნდათთი, კანერიმუკკუ, ბერაგანი, პეტჰუვა, ჯაკკათჰა და თჰუნერი.

ნილგირის მაცხოვრებლების 70 პროცენტს შეადგენდა ბადაგას თემი, თუმცა 1871 წელს ამ პროცენტმა იკლო და უკვე 36 პროცენტს შედგენდა, რადგან  კონგუს მოსახლეობა უფრო გაიზარდა. ამ ტერიტორიაზე იმდენად მომრავლდნენ სხვა ტომები, რომ ბადაგას თემის ხალხის პროცენტული მაჩვენებელი სულ უფრო და უფრო იკლებდა და 1981 წელს უკვე 19 პროცენტს შეადგენდა სრული ნილგირის მოსახლეობისა.

წინაპრები

ბადაგას თემის არსებობა დაიწყო პალეოითის პერიოდიდან ( 35000-20000 ჩვენს წელთა აღიცხვამდე). ისინი ცხოვრობდნენ ნილგირიში ჩვენი წელთ აღიცხვით დაახლოებით 10,000 წლიდან. ძვირფასი ქვებით ვაჭრობა ხორციელდებოდა ინდოეთის ცივილიზაციებსა (ჩვენი წელთა აღიცხვით 5000 წელი) და  ნილგირის შორის. მოირივანის პერიოდის (321 ჩვენს წელთა აღიცხვამდე -184 ჩვენი წელთ აღიცხვის შემდეგ) განმავლობაში, ბუდისტი ბერები შემოვიდნენ ნილგირიში რათა აქ მცხოვრებ ბადაგებს შორის გაევრცელებინათ ბუდიზმი, რის შემგეგაც ბადაგებმა დაიწყეს ხის თაყვანისცემა, Mouria manae. 1116 წელს ბუდაგას მეფე კალარაჯა, სათავეში ედგა ნილგირის. ვიშნუვადანა ( კარნატაკას ჰოისალას სამეფოდან) იყო პირველი, ვინც შეიჭრა ნილგირიში, გაგზავნა თავისი ჯარი და შეეცადა დაემორჩილებინა ბადაგები. კალარაჯამ უარყო მისი განკარგულება და შეებრძოლა მას. 1142 წელს მოხდა მეორე შემოჭრდა ნილგირიში, რომლის დროსაც ჰოსალას ჯარმა მოკლა კალარაჯას შვილი (ბიჭი), თუმცა ის მაინც არ დაემორჩილა ვიშნუვარდას. მესამე შემოჭრის დროს (1162 წელი) მეფე კალარაჯა მოკლეს ჰოიასალებმა. სამი წარწერა ეკუთვნის კალას მმართველობის პერიოდს, რომლებშიც ნათლად ჩანს, რომ მისი წინაპრები ამ ადგილას მრავალი საუკუნით ადრე ცხოვრობდნენ. ჯერ კიდევ მანამდე სანამ ბრიტანელები ჩამოვიდნენ ნილგირიში, პორტუგალიელი მღვდელმა „Rev. Jocome Fierier“, მოინახულა ნილგირი (1602  წელს) მაგრამ არ დარჩა იქ. იქიდან დაბრუნებულმა აღნიშნა, რომ იპოვა ხალხთა ტომები, სახელწოდებით ბადაგა და ტოდა.

ენა

ბადაგას თემი ბადაგას ენაზე საუბრობს, უფო ზუსტად ამ ენას „ბადუგოს“ უწოდებენ. მათ არ გააჩნიათ თავისი დამწერლობა, მაგრამ მიუხედავად ამისა დღემდე მაქსიმალურადაა შემონახული  მათი  უდიდესი კულტურული მემკვიდრეობა. საკუთარი დამწერლობის არქონის მიზეზი სავარაუდოდ იმაში მდგომარეობს, რომ მიგრაციის დროს ბადაგას თემი კანადას დამწერლობას იყენებდა. დღესდღეობით მას დაემატა ბევრი ინგლისური სიტყვა. 

სოციალური ორგანიზაცია

სტრუქტურული გაგებით, ბადაგა არის ერთადერთი გაერთიანება დიდ სოციალურ სისტემაში. დანარჩენი გაერთიანებები არიან ისინი, რომლებსაც დიდი ხნის განმავლობაში ერქვათ „ტომები“. ტომი არის სოციალური ორგანიზაციის სისტემა, რომელიც აერთიანებს გარკვეული რაოდენობის ადგილობრივ ჯგუფებს ან დასახლებებს, რომლებსაც უკავიათ საერთო ტერიტორია და ხშირ შემთხვევაში ატარებს საკუთარ რელიგიას, სახელს და ენას. ამ სოციოლოგიურ განმარტებაზე დაყრდნობით ბადაგა არის ტომი. ეს არის დაახლოებით 15000 ფერმერისგან შემდგარი თანამეგობრობა, რომელიც ცხოვრობს 450-ზე მეტ სოფელში, რომლებიც განლაგებულია ნილგირის პლატოებზე, ისინი ლაპარაკობენ საკუთარ ენაზე და მოდიან საკუთარი კულტურით. ისინი არ არიან მთლიანად ენდოგამიურები და არ გააჩნიათ პროფესიული სპეციალიზაციები. საზოგადოება დაყოფილია იეარქიებად, კონსერვატიული ლინგაიათები (lingayat) ვოდეიები (wodeyas), დგანან  იერარქიის თავში, ხოლო ყველაზე ბოლოში ოსტატების მსახურები, ტორეიები (toreyas) დგანან. ამ ორს შორის ერთი ვეგეტარიანელებისა და სამი ხორცისმჭამელთა კლანი დგას. ქრისტიანობა ბადაგაში პირველად შემოვიდა პროტესტანტთა კონსერვაციის დროს 1858 წელს, რის შემდეგადაც ზოგი ხორცისმჭამელი კლანი ტორეიას ქვემოთ იდგა. ყოველი კლანი შედგება თავისი ეგზოგამიური ქვეკლანებისგან. ტორეიას ბედასა და კუმბარას შემთხვევაში თითოს ორი ქვეკლანი აქვს, ხოლო ვოდეიას და სხვა კლანებს-სამი.

პოლიტიკური ორგანიზაცია

ტრადიციულად ბადაგა ბელადის მმართველობის ქვეშ არსებობდა და დღესაც მას უზენაესი ლიდერი ჰყავს. ეს არის პოზიცია, რომელიც მემკვიდრეობით გადაეცემა, და მიენიჭება თუნერის (tuneri) სოფლის ბელადს. მის დაქვემდებარებაში არის ოთხი რეგიონალური წინამძღოლი. ყოველი მათგანი პასუხისმგებელია ყველა ბადაგასა და კოტას სოფლებზე, რომლებიც ნილგირის პლატოს ერთ-მეოთხედს შეადგენს. ლოკალურ დონეზე ყველა სოფელს თავისი ბელადი ჰყავს. რამდენიმე მეზობელი სოფელი (მაქსიმუმ 33) შეადგენს ერთ კომუნას. თითოეული კომუნა იღებს საკუთარ სახელს მმართველი სოფლისგან. და მმართველი სოფლის ბელადი ასევე არის კომუნის ბელადი.

ინდოეთი არის კონსტიტუციური და დემოკრატიული რესპუბლიკა და კანონების გამოცემასთან დაკავშირებულ არჩევნებში ბადაგა მონაწილეობას იღებს 1924 წლიდან. ამასთანავე მათი საკუთარი ტრადიციული, სოციოპოლიტიკური ორგანიზაცია ისევ ცოცხლობს.

სოციალური კონტროლი

მიუხედავად იმისა, რომ სასამართლო ხელისუფლებამ, რომელიც ხელმძღვანელობს  თანამედროვე სასამართლოს კანონებით და ინდური სისტემით, საკმაოდ შეარყია ბადაგას საკონსულო სისტემის გავლენა, მაგრამ ის მაინც ახერხებს არსებობას. ყოველ ბელადს აქვს თავისი საკონსულო, რომელიც შედგება კომუნების შემადგენელი სოფლების ბელადებისგან; რეგიონალური საბჭო შედგება კომუნების ბელადებისგან; უმააღლესი ბელადის საბჭო შეიძლება შედგებოდეს ყველა ფენის წარმომადგენელი ბელადებისგან. ლეგალური პროცედურები მოითხოვენ, რომ დანაშაული პირველად განიხილებოდეს სოფლის საბჭოს მიერ (სადაც ბელადის სიტყვა გადამწყვეტია), მაგრამ გადაწყვეტილება შეიძლება იყოს გასაჩივრებული საბჭოთა იერარქიის გავლნით. მას შემდეგ, რაც დაბალი დონის საბჭოები გამოიტანდნენ მაგალითად მკვლელობის გამო გამოტანილ განაჩენს, ეს საქმე გადადიოდა უზენაეს ბელადთან. ძველ დროში ბელადებს შეეძლოთ ეკარნახათ გარკვეული სასჯელი, მათ შორის თემიდან განდევნა ან ჩამოხრჩობა. დღესდღეობით ბელადებიპატარა დებატებში და ცერემონიალური მოვალეობების შესრულებაში იღებენ მონაწილეობას, ხოლო შედარებით სერიოზულ საქმეებს რაიონის მოსამართლეები აგვარებენ.

კონფლიქტი

მიუხედავად იმისა, რომ დღესდღეობით სოფელთაშორისი დაპირისპირებები ისევ ხშირია და ბოლო საუკუნეში კურუმბას გრძნეულების მკვლელობებიც ხდებოდა, ომის წარმოების წესები, როგორც ასეთი, ნილგირის ხალხთა შორის მანამდე სანამ ბრიტანელები გამოჩნდებოდნენ. ბადაგას არ აქვს აგრესიული და იერიშის ხასიათის იარაღი, მათ აქვთ მხოლოდ ბადეები და შუბები, რომლებიც ნადირობისთვის გამოიყენება.  დღესდღეობით მხოლოდ მცირე რიცხვს აქვს ცეცხლსასროლი იარაღი, ისიც მხოლოდ ნადირობის მიზნით. 

ეკონომიკა

საარსებო და კომერციულ საქმიანობაში ბადაგები გამოიყენებენ სოფლების გარშემო არსებულ მდელოებს, რომ გამოცადონ შერეული მეურნეობა სხვადასხვა კულტურებზე: ქერზე, ხორბალზე, ევროპული ბოსტნეულის ნაირსახეობებზე, საიდანაც ორმა- კომბოსტომ და კარტოფილმა მოიპოვა კომერციული მნიშვნელობა. ფეტვი ამ საუკუნემდე წამყვანი ხორბლეული იყო და ხანდახან ის ტყეშც კი გამოჰყავდათ. ბაგადას ფერმერები არ იყენებენ სარწყავ სისტემებს. ამის ნაცვლად ისინი ეყრდნობიან რეგულარული მთვარის 2 სეზონზე მოსულ წვიმას. ამ საუკუნის განმავნობაში ისინი თანდათანობით გადავიდნენ ტრადიციული მარცვლეულის მოყვანიდან მებოსტნეობაზე, კარტოფილისა და კომბოსტოს მოყვანაზე. რამდენიმე დაავადებული სეზონის შემდეგ, კარტოფილი შეცვალა დიდი რაოდენობის ჩაის პლანტაციებითა და კომბოსტოს ველებით (რომელიც პირველად იყო წარმოებული ბრიტანეთში 1835 წელს). ევროპული წარმოშობის მარცვლეული ახლა იზრდება მანქანა-დანადგარებით გადამუშავებულ ტერასებზე, სხვადასხვა პესტიციდების დამხარებით, სატვირთო გადატანით, გაუმჯობესებული თესლითა და მოსავლის დაზღვევით. მსგავსი ტექნოლოგიებია გამოყენებული ჩაის პლანტაციების მოვლის დროს. კამეჩებისა და ძროხების ჯგუფები ყავთ რძის პროდუქტების მიღების მიზნით. მათი რიცხვი უფრო ნაკლებია ვიდრე ადრე და იშვიათად ყავთ ისინი ხორცის მიღების მიზნით მიუხედავად იმისა, რომ ვეგეტარიანელი ძალიან ცოტაა ბადაგათა ტომში. ხშირად ყავთ მათ პონი და შინაური ფრინველები. მეფუტკრეობა დღეს-დღეობით სწავლის პროცესშია, მაგრამ წინა პერიოდებში ბადაგები ტყიდან შეგროვებულ გარეულ თაფლს მიირთმევდნენ.მიუხედავად იმისა, რომ კარტოფილი და ბრინჯი წამყვან ადგილს იკავებს დღესდღეობით, ბადაგები ტრადიციულად მიირთმევდნენ ხორბალსა და სხვადასხვა მარცვლეულს. შერეული კულტივირებით ისინი აწარმოებდნენ ფართო ასორტიმენტის ადგილობრივ და ევროპულ მარცვლეულს, მათი დიეტა კი ასევე მოიცავდა რამდენიმე ველური ტყის მცენარეს. ბადაგათა უმრავლესობა არარის ვეგეტარიანელი და მიირთმევს ცხვირსა და ხანდახან ველური ნადირის ხორცს. ცნობები ოპიუმზე დამოკიდებულებისა არარსებობს, თუმცა არის ინფომაცია იმის შესახებ, რომ არსებობდა ოპიუმის მწარმოებელი დაჯგუფებები. არაკანონიერ ლიქიორსაც კი აწარმოებდნენ. რაც შეეხება ინდუსტრიულ ხელოვნებას, ბადაგა აშენებდა სხვადასხვა შენობებსა და საქალაქო სავაჭრო ცენტრებს დაახლოებით 100 წლის განმავლობაში. ბადაგა ცნობილია თავისი რთული სიმბიოზით ტოდას, კოტასა და კურუმბას ტომებთან ნილგირიში. ბადაგას ზოგიერთი სოფელი ინარჩუნებს გაცვლების კავშირს ირულას, ურალის, პანივარისა და ჩეტის დაჯგუფებებთან. ყველაზე ახლო კავშირი მათ აქვთ 7 ახლომდებარე კოტა სოფლებთან. 1930-წლამდე ბადაგას თემს ჰქონდა კოტას ასოციაცია, რომლელიც უზრუნველყოფდა ქორწილს ან პანაშვიდებს მუსიკალური ბედნით და რომელიც რეგულარულად ამარაგებდა ბადაგას კერამიკის, ხის, ტყავისა და მეტალის ნაკეთობებით. სანაცვლოდ კოტას ასოციაცია მომარაგებული იყო ბადაგათა მიერ ტანსაცმლითა და წლიური მოსავლით. ვეგეტარიანელი ტოდა იყო ერთადერთი დაჯგუფება ნილგირის მთებში, ვინც ყველაზე ახლოს იყო ბადაგას დაჯგუფებასთან. ორი დაჯგუფება ცვლიდა ჯამეჩებსა და ესწრებოდნენ ერთმანეთის ცერემონიებზე. ზოგიერთი ტოდა ისევ ამარაგებს თავის პარტნიორებს სხვადასხვა პროდუქტებით ( კარაქი, ჯუნგლებში გაზრდილი პროდუქტი და სხვა).სანაცვლოს ბადაგები აძლევენ თავიანთ მოსავალს. 1930 წლიდან მათი ურთიერთობა გამძაფრდა, ისევე როგორც კოტებთან, ეს კი პირველ რიგში  იმიტომ, რომ ბადაგების მოსახლეობა გაიზარდა და გადააჭარბა ტოდასა და კოტების პროპორციებს; და ასევე იმიტომ რომ ბადაგები არიან ბევრად თანამედროვენი. კურუმბების არიან შვიდ ტომებში ჯუნგლის შემგროვებლებისგან, მებაღეებისგან და გრძნეულებისგან ნილგირის ფერდობებიდან. ყოველი ბადაგას სოფელს ჰყავს თავისი „მეთვალყურე“, კურუმა დაქირავებულია იმისათვის, რომ დაიცვას სხვა კურუმბების ჯადოსნურობებისგან. ის ასევე იღებს მონაწილეობას ბადაგების ცერემონიალებში როგორც დამხმარე მღვდელი და ამარაგებს ბადაგელ მეგობრებს კალათებით, ბადეებით, თაფლითა და სხვა ჯუნგლის პროდუქტებით. მთავარი ბადაგა შეიცავს ფიქსირებული რაოდენობის მარცვლეულობას ყოველივე ოჯახის წევრისათვის სოფელში. ირულები და ურალები არიან ისეთივე ჯადოსნურები, როგორც კურუმბები, თუმცა ნაკლებად ეფექტურები, მაგრამ მათ ებყრობიან იგივენაირად. ზოგი ჩეტი მოხეტიალე მოვაჭრეა, ვინც ყიდის არასაჭირო ნივთებს ბადაგას სოფლების წრედში თვეში ერთხელ, და ამას აკეთებენ ისინი საუკუნეების მანძილზე. მათ ასევე აკავშირებთ ბადაგებთან პატარა ცერემონიები. პანიები არიან სოფლელი ყმები ბადაგისა და ჩეტის მიწის, რომლებიც ბინადრობენ Wainad Plateau-ზე, პირდაპირ დასავლეთში ნილგერიიდან. გარდა ზემოთხსენებული ეკონომიკური გაცვლების ახსნისა, ბადაგას თემი ყიდულობს ყველანაირი სახის საქნელს ქალაქის ბაზარზე, რომელიც დააწესეს ბრიტანელმა ადმინისტრატორებმა 1820 წელს.

შრომის დანაწილება

მკაცრი სექსუალური შრომის სამმართველო აშკარაა. კაცები ასრულებენ მძიმე სამუშაოებს, ხნავენ, თესავენ და ლეწენ მანამ, სანამ ქალები ასრულებენ მსუბუქს, ემზადებიან ქორწილებისა და მოსავლისათვის. რძის პროდუკტებთან დაკავშირებული სამუშაოები ეხებათ მხოლოდ კაცებსა და ბიჭებს. ქალები ამზადებენ საჭმელებს. ბავშვები უმეტეს დროს ატარებენ სკოლაში, ასევე გოგოები ეხმარებიან სახლის საქმეებში. 

მიწათმფლობელობა

ლეგენდის თანახმად, ბადაგებმა შეიძინეს თავიანთი პირველი მიწა საჩუქრად კოტა და ტოდასაგან უკვე მოხნულ ადგილას; გარკვეული დროის შემდეგ მათ უბრალოდ გაასუფთავეს მიწის ნაკვეთები ტყეებისაგან. 1862 წლამდე კულტურა ჯერ კიდევ საერთო იყო, მაგრამ ამის შემდეგ ეს ყველაფერი აკრძალა სახელმწიფო სამართალმა. ეს რეგულაცია არ აღმოჩნდა გასაჭირი, თუმცა, ამის გამო მდიდარი და ღირებული მინდვრები სამუდამოდ დახურეს ყოველი სოფლისათვის. სარწყავი ძალიან იშვიათია, ტერასა კი პირიქით მეტად გავრცელებული. ასე რომ სახლებს ხშირ შემთხვევაში აქვთ შეერთებული ბაღები. ერთი საუკუნის წინ  მრეწველებმა დაარეგისტრირეს მათი მიწები ადგილობრივ სახელმწიფოში და ყოველწლიურად  იხდიდნენ გადასახადებს, პროპორციულს მიწის სიდიდესა და ხარისხთან. სახელმწიფო ასევე არეგისტრირებს არასაფერმო მიწებს, მაგ. სოფლებს, საზოგადო მიწებს, შექმნილ მიწებს ან სასაფლაოებს, ტაძრებს, სავალ გზებს ან სახელმწიფო ტყეებს.

რელიგია და გამომხატველი კულტურა

რწმენა

გარდა შესაძლო 2500 ქრისტიანისა (პროტესტანტები და რომაელი კათოლიკები მსგავსი პროპირციებით, გარდაქცეულნი არიან 1858 წლიდან), ყველა ბადაგა წარმოადგენს შივაიტური რწმენის ინდუსს. მნიშვნელოვანი უმცირესობა მაინც ლინგიატის სექტაშია, რომელიც თითქმის კარნატაკას შტატით შემოიფარგლება (წინად მაისორით). ის შუა საუკუნის სექტაა, რომელმაც მიიღო შივა, როგორც ერთადერთი ღვთაება და რომელსაც თაყვანს სცემენ ფალოსის სიმბოლოს მეშვეობით, „ლინგით“. ბადაგას შორის სექტა წარმოდგენილი იყო მთლიან წევრებად რამდენიმე კლანში, რომლის სახელებიცაა ადიკირი, კანაკკა, კონგარუ, და ამ სამმა წარმოქმნა ვოდეაფრატრი. ინდუსი ბადაგები, მათ შორის ლინგიათის კლანები, თაყვანს სცემენ ღმერთებს, რომლებსაც ხანდახან ხსნიან, როგორც შივას „ასპექტებს“. ის მოიცავს მაჰალინგა და მარიამმას (ყვავილების ქალღმერთებს), ასევე ბადაგის საზოგადოების გარდა სხვა ღვთაებებსაც , მათ შორის ჰირიოდეას წინაპრებსა და მის მეუღლეს ჰეტტეს.

რელიგიური პრაკტიკოსები

სოფლების უმრავლესობაში ორი ან სამნაირი მღვდელია. გარდა ამისა, ლინგიათის კლანებს გააჩნიათ გურუები ცხოვრებისეული ციკლის რიტუალების შესასრულებლად, ასევე სხვადასხვა ქრისტიანი მისიონერები, მღვდლები და მონაზვნები, რომლებიც ასევე მუშაობენ სოფლებში. ვუდერუს კლანის კაცები, რომლებიც არიან სამიდან ერთ-ერთი ყველაზე მაღალრანგიანი კლანები ვუდეოფრატრში, ფუნქციონირებენ როგორც მღვდლები არალინგიათის სოფლებში. მათი პოზიცია მემკვიდრეობითია და ზოგადად გრძელდება მთელი ცხოვრების მანძილზე. ვუდეები ვეგეტარიანელები არიან და ქმნიან ენდოგამურ ერთეულებს, შესაბამისად ინარჩუნებენ მღვდლებისგან მოსალოდნელი სიწმინდის მაღალ სტანდარტებს. ჰარუვაკლენები, რომლებიც ითხოვენ ბრაჰმანების წარმოშობას, არიან არალინგიათის ჯგუფის წევრები, რომლებიც ასევე მემკვიდრეობით მღვდლებს აერთიანებენ ერთმანეთთან (მიუხედავად ამისა, მარტივად არის გასაგები, რომ წარმოშობის მოთხოვნა ბრაჰმანებისგან არის დაუსაბუთებელი). გარდა ამისა, ზოგ სოფელში არის აქსესურული მღვდელი კურუმბის ტომიდან, რომელიც ისევე როგორც დანარჩენი ორი სახის მღვდლისნაირად, ეხმარება ხალხს რამდენიმე ყოველწლიური ცერემონიის მართვაში. ჰარუვას მღვდლები, როგორც წესი, რეგულარულად სცემენ თაყვანს ტაძრებსა და სასიცოცხლო ციკლის ცერემონიებს ინდივიდუალური ოჯახებისათვის. ყველა მღვდელს ტრადიციულად უხდიან მარცვლეულისა ან რაიმე სხვა პროდუკტის სახით ის სახლები, რომლებსაც ისინი ემსახურებიან. სამღვდელოებაში არ არსებობს იერარქია, გარდა ლინგიათი გურუსი, სულიერი მრჩევლების, ვინც ასრულებს სასიცოცხლო ციკლის რიტუალებს, მხოლოდ ისინი ეკუთვნიან ერთნაციონალური ლინგიათის იერარქიის ყველაზე დაბალ დონეს. იმის გამო, რომ მენსტრუაცია ითვლება მინარევად, ქალები არასდროს არ მსახურებენ როგორც მღვდლები. ზოგი კი ხდება მფლობელი ცერემონიების მანძილზე და საუბრობს ღმერთთათვის. რამდენიმე კაცი განდევნის მოჩვენებებს, ასევე ეს მომსახურება ხშირად სრულდება არაბადაგის ეგზორცისტების მიერ დაზარალებულთათვისა და ხიბლის მქმნელებისათვის (mantravadis).

ბადაგას ღმერთი

ჰეტაი ამანი - ბადაგას საზოგადოების ღმერთია. ჰეტაიში სულ ცხრა ღმერთია. ერთ-ერთი მათგანის სახელებია კადაჰეტი და კადააია. ჰეტტას ფესტივალი ძალიან მნიშვნელოვანია და მას გრანდიოზულად ზეიმობენ. იმის მიუხედავად, რომ ჰეტტას ფესტივალი ჩვეულებითი და ტრადიციულია, ხალხი სიამოვნებას იღებს და ბევრს ზეიმობს განსაკუთრებულად  ამ ფესტივალის დროს. ბადაგელები ცეკვავენ ჭრელ კოსტუმებში იმისათვის, რომ თაყვანი სცენ და გააბედნიერონ თავიანთი ღმერთი და ასე ტარდება ყოველივე ფესტივალი ბადაგას საზოგადოებაში. ბადაგას ტრადიციის მიხედვით, ჰეტტას ღმერთი არასდროს არ უნდა ჩანდეს სურათებში.

დროთა განმავლობაში ბადაგას საზოგადოებამ გააერთიანა თავისი მსოფლმხედველობა განათლების, კომერციისა და რელიგიის მიმართ. თუმცა, საზოგადოების სიამაყე თავს იმკვიდრებს უნიკალურ ისტორიაში, რაც ფუძეს უდებს ლეგენდებს, ლოცვებს, რწმენას და ღირებულ სისტემებს. 7000 წელი რასების ისტორიის დიაპაზონში არის საკმაოდ მოკლე პერიოდი ისტორიის ვადებში, მაგრამ ბადაგას საზოგადოების შემთხვევაში ეს არის მთლიანი ისტორია მათი მიგრაციის შემდეგ არჩეულ ადგილზე, ნილგირის მთებში. დიდმა ყურადღებამ შენარჩუნებულ და ფრთხილ სააღმზრდელოზე გამოიწვია ორიგინალური ღირებულებების, ფიქრებისა და ბადაგის სოციალური მემკვიდრეობის წაშლა, გარდა არარსებული ხელწერისა. იმის გამო, რომ თითქმის 400 წლის წინ ისინი გამოეყვნენ თავიანთ „კონტინენტს“, მათი რელიგიური რწმენის და ბადაგას რიტუალების ანტიკურობამ შეინარჩუნა თავისი სისუფთავე.ეს რიტუალები აღმოჩნდა ციცაბონი ინდუიზმის მე-13 და მე-14 საუკუნის ისტორიაში - პერიოდში, როცა ისინი გადასახლდნენ ნილგირისში. ბადაგა გაუდას სიკვდილის რიტუალები პირდაპირ არის დაკავშირებული ძველ ვედურ ტექსტთან - გარუდა პურანასთან. ბადაგებმა შეინარჩუნეს ეს ძველი რიტუალები ანტიკურ და ბრწყინვალე ფორმაში. 

ჰეტაიჰაბბა

ჰეტაიჰაბბა ყოველთვის პირველ ორშაბათს არის (SOVARA) სავსე მთვარის შემდეგ (paurnami – HUNNAWAY), რომელიც გვხვდება (Tamil) მარგაჟის თვეში, რომელიც არის მერვე დღეს „Kolu”-ს შემდეგ. წელს ჰეტაიჰაბბა არის 8 იანვარს, 2007 წელს.

ის არ არის დადგენილ დღეს ისე, მაგალითად, როგორც შობა, რომელიც ყოველი წლის 25 დეკემბერს არის, და აქედან გამომდინარე ჰენტაიჰაბბას დღე ინგლისურის კალენდის მიხედვით იცვლება ყოველ წელს.

ისევე როგორც ყოველ წელს, სხვადასხხვა ჰეტტის წარმომადგენელი მამაკაცები თავიანთ ტრადიციულ ტანისამოსემბში (თეთრი დოლბანდი - MANDARE, MUNDU & Badagaru SEELE დადის ოჯახთან ერთად) გააგრძელებენ ფეხშიშველი ჰეტაიგუდას (mane) ბერაგანში პარასკევს, 2007 წლის 5 იანვარს. ყოველმა ჰეტტას ოჯახმა უნდა გადაიხადოს ხუთი ჰანა (25 მონეტა) ცერემონიალისთვის, რომლის სახელწოდებაც ჰანა კატტოდუა ჰეტაიგუდის სოფელში (ის ასევე ცნობილია, როგორც SUTHUKALი - ანუ ქვა, რომელსაც ბიკეს ხის ქვეშ თაყვანს სცემდნენ ). ეს ფული (მონეტები) – KANNIKE - მიბმული იყო თეთრ ტანსაცმელზე, რომელსაც გადასცემდნენ ჰეტტას ტაძარს ბერაგანში.

სოფლის მაცხოვრებლები აძლევდნენ თბილსა და მოკრძალებულ გზავნილებს ჰეტტ მანის (ისინი ეტყობა მიჰყვებოდნენ მკაცრ კანონს, რომლის თანახმადაც ისინი არ მიირთმევდნენ არა ვეგეტარიანულ საჭმელს ან არ მოიხმარდნენ ალკოჰოლს). სანამ ისინი (მათ შორის ბევრი ახალგაზრდა ბიჭი) მოღვაწეობდნენ სოფლის გარეთ, ქალები ყიდდნენ თეთრ ზეწრებს (მუნდუსს) გზაზე (კაცები, ქალები და ბავშვები), რომლებიც არ ირეცხებოდა (addabubbadu), და რომელზეც ლოცულობდნენ (harachodu) “hethaikararu”-ს მეშვეობით. უნიკალური “Ye Ha Ho” იქნება ხმამაღლა წარმოთქმული.

ისინი ბევრ ცერემონიასა და ღონისძიებას ესწრებიან ჰეტტ მანეში - ბერაგანი/პედდუვა/გასუგუი.

ისინი შემდეგ ორშაბათს (2007 წლის 8 იანვარს) ბრუნდებიან თავიანთ სოფლებში - ჰეტტა ჰაბბას დღეს - დიდ და ცერემონიალურ მისალმებაზე. ჩვეულებრივად, „Anna Dhana” ესწრება ამ სოფლებს.

ბადაგას ყველა წარმომადგენელი (ქალი თუ კაცი) უნდა ეწვიოს “Hethai Mane“-ს ტაძარს ბერაგანასა ან პედდუვაში პირველ რიგში იმისათვის რომ მიიღოს ეს უნიკალური გამოცდილება ჰეტტას ლოცვის მიღებისას ამ ფანტასტიკური ფესტივალის დროს, რომლის სახელწოდებაც არის ჰეტაიჰაბბა. 

ცერემონიები

 ყოველი სოფელი წელიწადში ატარებს ათეულობით ფესტივალს. ყველაზე მნიშვნელოვანი არის დოდა ჰაბბა, “დიდი ფესტივალი,“, რომელიც იწყებს სოფლის მეურნეობის წელს ნოემბერში, და დევა ჰაბბა, “ღმერთის ფესტივალი,“ რომელიც აღნიშნავს მოსავალს ივლისში. მარი ჰაბბა უფრთხილდება ყვავილებს მთელი წლის მანძილზე და ეს ღონისძიება აღინიშნება რამდენიმე სოფელში ცეცხლზე სიარულით, სადაც ყველაზე გამბედავი გაივლის მხურვალე ნახშირზე ყველანაირი დაცვის გარეშე. სიცოცხლის გარდამავლობები აღინიშნება ცერემონიებით, რომლებიც მოიცავენ სხვადასხვა მაკავშირებლებს, როგორებიცაა ბავშვების აღზრდა, ქორწილები და დაკრძალვები. იშვიათ შემთხვევებში ყოველივე ბადაგის წევრი მართავს უზარმაზარ მემორიალურ ცერემონიას (manevale) გარდაცვლილი თაობების პატივსაცემად, და ეს ხდება იქამდე, სანამ ბოლო წევრი არ გარდაიცვლება. ეს ცერემონია ბოლოს ჩატარდა 1936 წელს.

სიკვდილი და შემდეგი ცხოვრება

დაკრძალვა ცერემონიები ყველაზე მნიშვნელოვანი სასიცოცხლო ციკლია და ერთადერთია ,რომლითაც ხელმძღვანელობს სოფელი და მისი მთავარი უფრო მეტად ვიდრე თვითონ ოჯახი. ეს რიტუალი გრძელდება მთელი 11 დღე და სრულდება მხოლოდ სოფლის გარემოსგან სრულის განთავისუფლების შემდეგ.

ხელოვნება

სანამ ზეპირი ხელოვნება ძალიან არის განვითარებული ეპიკური სიმღერის, პოეზიაში, მოთხრობებში, ანდაზებსა და ამოცანებში, ვიზუალური ხელოვნება არანაირად არ გამოიყენება პრაკტიკაში. მხოლოდ ნაქარგი შალები გამოიყენება ბადაგას ტომში, ისიც ტოდას ტომის ქალებისგან.

მედიცინის ისტორია

 საუკუნეების მანძილზე ბადაგებმა განავითარეს თავიანთი ხალხური მედიცინა: მისი პრაქტიკა ზოგადად ქალის ხელშია, და ის ძალიან არის დამოკიდებული ადგილობრივი ბალახეულის ნარევისგან. შელოცვები არ არის აუცილებელი მკურნალობაში, მიუხედავად იმისა, რომ ის გადამწყვეტია მოჩვენებათა განდევნაში.

ბადაგას ტომის ჯანმრთელობის ისტორია არ არის ჩვენთვის კარგად ნაცნობი თემა, თუმცა თვითონ ამ საზოგადოების ისტორია კარგად არის შესწავლილი , რაც საფუძველს გვაძლევს , რომ გავყოთ მათი თერაპიის განვითარება ორ ფაზად.

პირველი ფაზა დაიწყო 1565 წლის მერე , ვიჯაიანაგარის იმპერიის დაცემით. ამ პოლიტიკურმა აქტმა და მუსლიმების შემოჭრამ წააქეზა თავდაპირველი ბადაგას ტომის ლტოლვილები დაეტოვებინათ მაისურის რაიონის ბარი და დასახლებულიყვნენ უფრო შემაღლებულ ნილგირის მთიან მასივში სამხრეთზე. მთიანეთში გადასვლის შემდეგ , ეს ტომი შედარებით იზოლირებული გახდა. ენდოგამიის მიუხედავად , მათი აუზი არა ერთხელ გაზრდილა მაისურის ბარიდან წამოსული ხალხით.

დაახლოებით ერთი საუკუნის მერე ამ გადასახლების შემდეგ, ზოგიერთი ლტოლვილი ქმნის კლანს, რომელიც ასევე ნილგირში ცხოვრობდა. მათი განსაკუთრებული მნიშვნელობა მე-19 საუკუნის შუა წლებამდე იმაში მდგომარეობდა, რომ ბადაგას ტომის მხოლოდ ამ კლანის წევრები იყვნენ შედარებით განათლებულები. მათი „განათლების“ ერთ-ერთი ასპექტი შეგვიძლია დავახასიათოთ , თუ ვიტყვით ,რომ მათ მოიპოვეს ეგზორცისტებისა და მკურნალების რეპუტაცია. დღეს , ამ კლანის რამდენიმე ათასიან მოსახლეობას შორის ზოგიერთი კიდევ დაკავებულია ამ საქმიანობით,თუმცა მათ აღარ გააჩნიათ მონოპოლია ბადაგას ტომში.

მე-17 საუკუნიდან მე-19 საუკემდე ბადაგას თემი გაიზარდა 3 სოფლიდან 370 სოფლამდე.  ამ გაფართოებასთან დაკავშირებულია მეორე ფაზა , რომელმაც მოიცვა ბადაგას თერაპიის ისტორიის მნიშვნელოვანი მოვლენები.  თემი შეხვდა ახალი გეოგრაფიული და სოციალური გარემოსადმი ადაპტაციის პრობლემას ,მაგრამ წარმატებით გადალახა. შეგვიძლია ვივარაუდოთ , რომ ბუნებრივი გადარჩევა დაეხმარა მოსახლეობას ზრდაში ,გენეტიკური მდგრადობა მთის დაავადებებისადმი ადრე არ ეხებოდა მაისურიში მცხოვრებ ხალხს; ზოგიერთი დაავადების ბაქტერიას კლიმატური პირობების გამო აღარ შეეძლო გადარჩენა , ან შეიძლება მიზეზი ადამიანების მაღალ სიკვდილიანობაში იყო და დაავადება გადასვლას ვერ ასწრებდა, ან რაც ყველაზე მოსალოდნელია გადარჩენილების ორგანიზმში გამომუშავდა ანტისხეულები და დაავადებისადმი მდგრადობა , რაც იცავდა მათ შთამომავლობას მომდევნო ინფექცირებისგან. იქიდან გამომდინარე,  რომ დასახლებები  გაფართოვდა, ადამიანების რაოდენობის ზრდა იწვევდა დაავადების გამომწვევი მიკროორგანიზმების გადატანასაც და, ამიტომ იზრდება ჯანმრთელობის დაცვის ნორმებიც; მაგრამ ამავე დროს ნილგირის მთიანი მასივის ზონაში , 4000 და 7300 ფუტის სიმაღლეზე , ადამიანებს საშუალება მიეცათ აერჩიათ ცხოვრებისთვის უკეთესი ადგილი, შეესწავლათ მიკროგარემოს განსხვავებები და ასევე აღმოეჩინათ  სამკურნალო მცენარეები , რომლებიც სავარაუდოდ აღმოაჩინეს მწყემსმა ქალებმა და კაცებმა , რომელთათვის დაკვირვების საგნად იქცა ცხოველების რაციონის დაკვირვება. გეზა როხაიმმა გააკეთა იგივენაირი დასკვნა, რომ ავსტრალიელი აბორიგენი ქალები სამკურნალოდ იმ მცენარეებს იყენებდნენ ,რომელთა დაკრეფაც ევალებოდათ. და სავარაუდოდ , ბადაგას თემის წარმომადგენლება ცხოველების დახმარებით აღმოაჩინეს მრავალი მცენარის დანიშნულება.

ქორწინება და ოჯახი

ქორწინებისთვის უპირატესობას ანიჭებენ დედის მხრიდან ბიძაშვილს ან მამიდაშვილს. სხვა უფრო შორეული ნათესავებიც დასაშვებია იმის გათვალისწინებით, რომ კლანებში ექსოგამია (ჩვეულება რომლის მიხედბვითაც ქორწინება ერთი და იგივე გვარის წარმომადგენლებს შორის აკრძალულია) დაკვირვების საგნად ითვლება. გარდა ამ ყველაფრისა ბადაგას აქვს ინდოეთის ხალხისთვის უჩვეულო, გაბნსხვავებული რეგულაციები. ყველაზე აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ ფიპოგამია (ქორწინების ის ფორმა როდესაც ქალი წარმოადგენს მაღალ სოციალურ ფენას, ხოლო მამაკაცი დაბალს) არის იმდენადვე მიღებული როგორც ჰიპერგამია (ქორწინების ფორმა, სადაც მამაკაცი წარმოადგენს მაღალ სოციალურ ფენას, ხოლო ქალი დაბალს). ქორწინება შეიძლება შედგეს ისეთ წყვილებს შორის, რომლებიც გარკვეული, სხვადასხვა სოციალური კლანის წარმომადგენლები არიან და მაინც, ასეთ შემთხვევებშიც, არ აქვს მნიშვნელობა ქმარი ცოლთან შედარებით უფრო მაღალი თუ დაბალი სოციალური სტატუსის კლანს წარმოადგენს. თაობრივი დონე ამოიცნობა მხოლოდ მამაკაცის გამოკვეთილი თვისება-მახასიათებლებით. ქალებს შეუძლიათ შეიცვალონ თვიანთი გენეოლოგიუირი სტატუსის დონე, თუ გაყვებიან ცოლად ზედიზედ რამდენიმე კაცს, რომელებიც სხვადასხვა თაობას ეკუთვნის. ეს თეორიულად შესაძლებელია მამაკაცისთვისაც, თუ ის ცოლად მოიყვანს ქალს, შემდეგ მის შვილს და მის შვილიშვილს ერთდროულად, იმის გათვალისწინებით, რომ ისინი არ უნდა იყვნენ ამ კაცის შთამომავლები. შესაბამისად სამივე ცოლი მიაღწევს მათი საერთო ქმრის გენეოლოგიურ დონეს. ბადაგასთვის გერონტოგამია(ქორწინების ფორმა სადაც ხნიერი მამაკაცი ცოლად ირთავს ახალგაზრდა ქალს) არ არის სრულიად უცხო. მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში მზითვები გარკვეულ მოთხოვნად იქცა, ეს მაინც არ წარმოადგენს ბადაგას ტრადიციული საქორწინო შეთანხმებების ნაწილს. საცოლის საფასური 200 რუპის ოპდენობით ყოველთვის არსებობდა და ამ თნხას ახლაც იხდიან სასიძოს ოჯახიდან. ეს არ არის კონკრეტულად ქალის საფასური, არამედ ამით იხდიან იმ ორნამენტის ფასს, რაც ქალს ქორწილში მოაქვს. მოგვიანებით ეს საფასური გაიზარდა წლების განმავლობაში ოქროს ფასის ზრდასთან ერთად. ბადაგას ყოველი სოფელი ერთ კონკრეტუკლ კლანს ეკუთვნის, ამიტომ ისინი ექსოგამურია. საცოლე ქალმა უნდა დატოვოს თავისი მშობლიური სოფელი და გადასახლდეს ქმრის სოფელში. პოლიგამია(მრავალცოლიანობა) არის დასაშვები, მაგრამ არ არის იმდენად გავრცელებული რამდენადაც მონოგამია(ერთცოლიანობა).

ახლადშეუღლებული წყვილი ბინას დაიდებს ქმრის სოფელში, ხშირ შემთხვევაში მისივე მამის სახლში, ქაფართოებულ ოჯახში, ან ახალ სახლში, რომელსაც იქვე ახლოს აშენებენ. ყველაზე გავრცელებულ შემთხვევებში ახლადდაქორწინებულ ოთახში ვერანდაზე აშენებულ ოთახში მანამ, სანამ პირველი შვილი გაუჩნდებათ. ცალკე გადასვლისთვის მხოლოდ ამის შემდეგ იწყებენ ზრუნვას. მიუხედავად იმისა, რომ ახალგაზრდა ქალი ძალიან ხშირად სტუმრობს თავის მშობლიურ სახლს, განსაკუთრებით მშობიარობისთვის, დაქორწინებული წყვილი მაიინც არასდროს ცხოვრობს ქალის მშობლების სახლში. განქორწინება და ახალი ოჯახის შექმნა მამაკაცისთვის და ქალისთვისაც კი ძალიან ადვილია და მიღებული პრაქტიკაა საზოგადოებასი. ქვრივი ქალები შეიძლება მეორედ გათხოვრდნენ ყოველგვარი გვერდითი, უარყოფითი კომენტარის გარეშე. გაშორების შემთხვევაში ყველაზე გავრცელებულია შემთხვევა, როდესაც ბავშვები და ყველანაირი ქონება რჩება მამაკაცის განკარგულებაში.გვხვდება ორივე, ნუკლიალური (ისეთი ოჯახი სადაც მხოლოდ დედა, მამა და შვილები ცხვორობენ, რომლებიც მშობლებზე არიან დამოკიდებულები) და გაფართოებული (ოჯახი, სადაც ორზე მეტი თაობა ცხოვრობს) ოჯახები, მაგრამ მცირე ზომის სახლები წარმოქმნის გარკვეულ შეზღუდვებს დიდ, გაფართოებულ ოჯახებზე. ისინი უმეტესად დაიყოფიან და ცალ-ცალკე გააგრძელებენ ცხოვრებას, როდესაც ოჯახის პატრიარქი გარდაიცვლება. ნულკიალურ ოჯახში შეიძლება მოიაზრებოდეს დედა, ან ახლო არაპირდაპირი ხაზით მონათესავე პირი, რომელიც დაქვრივებულია. მიუხედავად იმისა, რომ მოსამსახურეები ახლა იშვიათობას წარმოადგენს, დაახლოებით 50 წლის წინ ბადაგას ღარიბი ოჯახებიდან კონტრაქტით მოჰყავდათ ბავშვები და სახლში შიდა მოსამსახურებბად ამუშავებდნენ.

 ქონების გაყოფა

ქონება არის ხეშეუხებელი მანამდე, სანამ მისი მფლობელი არ გარდაიცვლება. მისი სიკვდილის შემდეგ მიწა გაიყოფა თანაბრად თუ რამდენი ვაჟი, შთამომავალი ჰყავს. მიუხედავად იმისა, რომ ხელშეკრულბა ქონების, კერძოდ მიწის გაყოფასთან დაკავშირებით შეიძლება შემდგარი და ხელმოწერილი იყოს ვასალების მიერ, ამ საკითხს მაინც ბევრი დავა და კამათი ახლავს თან. ქონების განაწილების ძირითადი პრინციპები ასე გამოიყურება: ვაჟმა შთამომავლებმა თანაბრად უნდა გაიყონ მიწა და გაუნაწილონ ერთმანეთს, ან ალტერნატიულად შეინარჩუნოს საერთო მფლობელობა მიწაზე, თუკი გააგრძელებენ საერთო ოჯახურ ცხოვრებას; ქალიშვილებს არ რჩებათ მემკვიდრეობით არავითარი ქონება; სახლი, სადაც ოჯახი ცხოვრობდა მემკვიდრეობით გადაეცემა ყველაზე უმცროს ვაჟს; მემკვიდრეობის უმცროს ვაჟზე გადაცემის პრაქტიკა მემკვიდრეების დაქვრივებულ დედებს შესაძლებლობას აძლევთ ჰქონდეს თავშესაფარი და მზრუნველობა უმცროსი შვილის სახლში. თუ ოჯახის უფროსი მდიდარია და სხვა სახლებსაც დაუტოვებს თავის შთამომავლობას, მაშინ ამ სახლებს მისი სხვა ვაჟი მემკვიდრეებიც გაინაწილებენ. ღარიბი ოჯახის შემთხვევაში მამაკაცის სიკვდილის შემდეგ სახლი რაიმე მეთოდით დაიყოფა მისი ვაჟებისა და ცოლებისთვის. თუმცაღა, იმის მიუხედავად, რომ ისინი ერთად იცხოვრებენ, სახლის მფლობელი მაინც ვაჟია და დანარჩენმა წევრებმა მას უნდა გადაუხადონ იმ ფართის საფასური რომელსაც ისინი იკავებენ. ქონების გარკვეული ნაწილი ან ფული გადადის ცოლის მფლობელობაში მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მომაკვდავი ქმარი ანდერძით მოითხვოს ამას. ერთი ან რამდენიმე სოფლის თავკაცობა ერთი პირიდან, მის სიკვდილამდე ან სიკვდილის შემდეგ, გადადის მის ძმაზე და შემდეგ მისივე უფროს შვილზე.

ბავშვის აღზრდის ჩვეულება

ჩვილი ბავშვები ერთი წლის განმავლობაში დედის რძით იკვებებიან, შემდეგ ძუძუს აშორებენ და გადაყავთ მყარ საკვებზე. რეალურად ისინი იწყებენ მოხარსული ბრინჯით კვებას 3-5 თვემდე ასაკში. უკვე დაახლოებით ერთი საუკუნეა, რაც ბავშვები ადგილობრივ სკოლებში სიარულს 6 წლის ასაკიდან იწყებენ. უმცროსდი ბავშვები რჩებიან უმეტეს შემთხვევაში სახლთან ახლოს, მიუხედავად იმისა, რომ შესაძლებელია მათი მშობლები მინდვრებში იყვნენ სამუშაოდ წასულები. ბებიები და ბაბუები და სხვა უფროსი თაობის წევრები რჩებიან სოფელში, რომ ყურადღება მიაქციონ და გაანათლონ პატარა ბავშვები. ბოლო წლების განმავლობაში ბავშვები ეხმარებიან ერთმანეთს მშობლებს სახლის სამუშაოს შესრულებაში და კალკულაციებში თუ საჭიროა და სკოლის ვალდებულებით ნებადართულია.

მნიშვნელოვანი ცერემონიები ბავშვებისთვის არის სახელის მინიჭების ცერემონია (14 დღემდე ასაკში), თვის გადაპარსვა, ყურის გახვრეტა, სკოლაში წასვლა, ნესტოს პირსინგი და გოგონებისთვის სექსულურად მომწიფების რიტუალები. ტატუირება( ძველ დროში გოგონებს უკეთებდნენ) ახლანდელ დროში აღარ გვხვდება.

ბავშვობის ცერემონიები

გთავაზობთ სიას იმის შესახებ, თუ როგორია ბადაგას ტომის ახალშობილის ცერემონიები და ავღწერთ იმ ტრადიციულ მოვლენებს, რომლებიც რაღაც გაგებით, ადამიანის სხეულს ცვლიან და აქედან გამომდინარე კავშირში არიან ბადაგელების ჯანმრთელობასა და დაავადებებთან.

დაბადება. მშობიარობის ერთადერთი ცერემონიალური ასპექტი არის მაგიური აქტი, რომლის მიზანია ყველანაირი ცუდი გავლენის თავიდან აცილება.

სახელის დარქმევა. ამ მნიშვნელოვანი ცერემონიის საშუალებით ბავშვი სოციალური არსება ხდება. ეს ცერემონია ბავშვის ცხოვრების მეორმოცე დღემდე უნდა შესრულდეს. იმ შემთხვევაში, თუ ბავშვი ცერემონიამდე გარდაიცვალა, მისი გვამი დაკრძალვის ფორმალური წესების გარეშე იმარხება.

თავის გადაპარსვა. ეს, ხშირ შემთხვევაში, ემთხვევა ყურის გახვრეტას და უნდა შესრულდეს ბავშვის დაბადებიდან ერთი წლის განმავლობაში, მაგრამ, აუცილებლად, სახელის დარქმევის შემდეგ. ჩვენს დროში, მართალია არსებობს  თავის ჰიგიენური საპარსები, მაგრამ ადრე, ბადაგელები იყენებდნენ ჩვეულებრივი შუშის ბოთლის ნატეხს. მეორედ გადაპარსვის აუცილებლობა, პირველად გადაპარსვიდან არანაკლებ ორი კვირის შუალედით უნდა მოხდეს, მაგრად არანაირად არ უნდა გადააცილოს ერთ წელს, ანუ იქამდე, სადამდეც შეუძლიათ თმის გაზრდა.

ყურის გახვრეტა. ხანდახან ამას ამთხვევდნენ სახელის დარქმევის ცერემონიას, მაგრამ სხვა შემთხვევაში, ეს ბავშვის ცხოვრების პირველი წლის განმავლობაში სრულდება. ყურის გახვრეტა თან უნდა მოსდევდეს გაპარსვას. საყურეს უბრალოდ ბავშვის ყურს ადებენ, მაგრამ რამდენიმე წლის შემდეგ ყურს გახვრეტენ ყველანაირი დამატებითი ცერემონიის გარეშე, საყურის ბასრი ნაწილის გამოყენებით.

პირველი კბილის ამოსვლის ცერემონია. ზოგადად, ყველა ბავშვს პირველ რიგში ამოსდის ქვედა კბილები, მაგრამ, თუ კი იყო შემთხვევა, რომ თავდაპირველი კბილი ამოვა ზედა ყბაზე, არც ეს მოვლენა ჩაივლიდა ცერემონიის გარეშე.

სკოლა. ბავშვის მიერ სკოლის დაწყებისათვის არ არის შესაბამისი ცერემონია, მაგრამ მშობლები არჩევენ ამისათვის სასიკეთო დღეს და ახალ კლასელებს ტკბილეულს ურიგებენ.

ცხვირის გახვრეტა. ცხვირის გახვრეტა (მხოლოდ გოგონებში) ხდება ცხრა, თერთმეტი ან ცამეტი წლის ასაკში სასიკეთო დღეს, მაგრამ ყველანაირი ცერემონიის გარეშე. ადრეულ ხანაში გოგოსათვის აუცილებელი იყო ცხვირის საყურის ქონა, სანამ ის გათხოვრებოდა. დაახლოებით 1955 წლიდან ეს ტრადიცია აღარ გრძელდება, ხოლო მანამდე მას ხშირად ამთხვევდნენ გოგოს პირველ ტატუირებას.

ტატუირება. დღეს გოგონას ტატუირება მოდიდან გადადის, და ახალგაზრდა ქალბატონებიდან იშვიათად თუ შეგხვდებათ ვინმე ე.წ. მონიშნვით. მაგრამ ერთი საუკუნის წინ ყველა ქალს უკეთებდნენ ტატუირებას შუბლზე. ტატუების დიზაინი  შედგებოდა წერტილების, ხაზების, ნახევარმთვარისა და წრეებისგან; ასევე ხშირად წააწყდებოდით ქალების მხრებზე და ხელებზე ტატუირებას. მიუხედავად იმისა, რომ ეს აუცილებელი რიტუალი იყო, ეს არი იყო შემთხვევა ცერემონიისათვის . ტატუირებას ხშირ შემთხვევაში ზრდასრული ბადაგელი ქალები აკეთებდნენ, რომლებიც ნახატის გრავირებას ეკლისა ან სხვა მცენარისგან, (ხშირად ეს იყო კოწახური ან ბენგალის მოცხარი) აკეთებდნენ. ახლა იყენებენ ქინძისთავებსა და ნემსებს. ამის შემდეგ იარებზე უსმევდნენ ზეთს. ასევე, ვერცხლის ბეჭედს ავლებდნენ შავ სითხეში და შემდეგ ადებდნენ იარებზე. მხრების, მაჯისა და ხელის ტატუირება შეიძლებოდა მოგვიანებით, ზრდასრულ ასაკში, ქორწინების შემდეგაც კი, სანამ ქალს აქვს მენსტრუალური ციკლი. მამაკაცები არასოდეს იკეთებდნენ ტატუირებას.

მოწველის ინიციირება. არაფერი ცერემონიალური არ ემართება ბიჭს, მისი სახელის დარქმევიდან თავის გადაპარსვამდე პატარაობაში. ზრდასრულობის იმიტირება ხდება 7 წლის ასაკიდან 9 წლის ასაკამდე. ეს გულისხმობს მის მიერ ბუფალოს ცერემონიალურ მოწველას.

ლინგაიატის ინიციირება. ბიჭებს ლინგაიატის რამდენიმე ტომიდან უნდა განევლოთ ლიგას შეწყალების ცერემონია დაახლოებით 13 წლის ასაკში. ამ ცერემონიას ''ფუ:ია'' ეწოდებოდა და მის ფარგლებში ბიჭები სწავლობდნენ ლოცვებს. დღეს, ცერემონია, რომელიც ყოველთვის იმართებიდა ბიჭის ცხოვრების კენტ ასაკში, იმართება 5 წლის ასაკში.

სექსუალური მომწიფება. პირველი მენსრტუაცია აღინიშნება რთული დაკვირვებებით, მაგრამ ბიჭის მომწიფებისთვის საერთოდ არანაირად აკვირდებიან.

სამზარეულო

საკვების მომზადება 

ბადაგას სამზარეულოს ორი მხარე გააჩნია:  ერთია საკვების მისაღებად, ხოლო მეორე მის შესანახად მომზადება.

ბადაგაში არ გააჩნიათ ღუმელები, ამიტომ არსებობს მრავალფეროვანი საჭმლის მომზადების ტექნიკები. ღუმელის მაგივრად გამოიყენება დიდი ქვაბი, შიგნით საკიდით. ბადაგაში საკვების მომზადების საერთო  საშუალებებს იყენებენ, როგორებიცაა მოხარშვა, შამფურზე შეწვა, გამოცხობა და სხვა. (მაგალითად ავიღოთ დელიკატესი, რომელიც კომბოსტოს ფოთლებით  კეთდება. ფოთლები იხარშება წყალში, შემდეგ წყალს ღვრიან. აცხელებენ კარაქს და შინგნით ხახვს წვავენ, შემდეგ უმატებენ მდოგვს და ჩილის. ამ ყველაფერს ემატება მოხარშული კომბოსტოს ფოთლები და ტრადიციული კერძი მზადაა.)

ამ სუნელების ნაზავი-კარი ბადაგას ტომის უმეტეს კერძებში გამოიყენება.

ბადაგას  კერძების უმრავლესობა შეიცავს მოხარშულ ბრინჯს და ფეტვს. ტრადიციულად კერძი არ ითვლება მომზადებულად, თუ მას არ აქვს კარი (curry), რომელიც ასევე ბრინჯთან და ფეტვთან ერთადაც იჭმევა. ხშირად იყენებენ კარის ბოსტნეულს, რადგან ბადაგას ხორცის მჭამელთა საზოგადოების უმრავლესობას კი არ აქვს ყოველ დღე ხორცი სუფრაზე. ბადაგაში არსებობს ანდაზა: „ თუ სოუსს არ აქვს გემო, ექნება კი კარის გემო?“ ასევე საკვების გემოს გასამდიდრებლად იყენებენ რძესაც. „ თუ ბევრ რძეს ვუზამთ მოხარშვისას გაფუჭდება საჭმელი?“ - როგორც ჩანს არა. კარაქი ნკლებად არის რეკომენდირებული ბადაგელებისთის, რადგან შეიძლება ფილტვები „გაგიცივდეთ“, თუ მას არ გააცხელებთ.

კვერცხს წვავენ, ხარშავენ და აკეთებენ მისგან ომლეტს. ზოგიერთი კვერცხს უმადაც მიირთმევს. თევზი ბადაგაში იშვიათად მზადდება - მისი უსიამოვნო სუნისა და  ფხების გამო. ბადაგელებს ხორცი ცხელი სახით უყვართ წიწაკასთან ერთად, როდესაც ისინი ლიქიორს ატანენ კერძს. ყველაზე ხშირად ბადაგაში ცხვრის, ღორის და ქათმის ხორცი იჭმევა, რომლებიც შემწვარია შამფურზე კარიში. ნათქვამია, რომ ცხვრის ხორცს უწინ უბრალოდ ცეცხლში წვავდნენ სანამ ის გამაგრდებოდა.

მარილი საჭმლის მომზადებისას ხშირად გამოიყენება („როდესაც კარი უმარილოა, შეგიძლია დაამატო მარილი, მაგრამ როცა მარილი მლაშე არ არის რა უნდა დაუმატო მას?“) ბადაგას დიასახლისები ადრე ბევრ მარილში ინახავდნენ ხორცს, რომ მომავალში გამოეყენებინათ კერძებისთვის, თუმცა ეს ტექნიკა დღეს აღარ გამოიყენება. მშრალი ხორცი და ისეთი პროდუქტები,რომლებიც დიდი ხანი ძლებს ინახებოდა წვიმიანი სეზონისთვის. მაგალითად ვეფხვის ხორცი მარილიან წყალში უნდა გაიჟღინთათ, რის შემდეგაც მას სახლის სახურავზე დებდნენ გასახმობად 5-8 დღემდე.

დაფხვნილი კარი ასე გამოიყურება

ბრიტანელების გამოჩენამდე, როდესაც ბადაგელებს ვაჭრობისთვის გრძელვადიან ექსპედიეციებში უწევდათ სიარული, მათ თან მიჰქონდათ ხორბლის ფქვილისგან, მარილისგან და დაუმუშავებელი შაქრისგან დამზადებული საკვები პროდუქტები, რომლებიც მოხარშვის შემდეგ თვეობით ინახებოდა.

ბადაგას საკვებ პროდუქტებში ძირითადად ისეთი ინგრედიენტებია, რომლებიც ითვლება, რომ იწვევს ორგანიზმის „გაცხელებას“ ან „გაგრილებას“. ამ ეფექტების მიხედვითაა კლასიფიცირებული ბადაგას საკვები პროდუქტები. ეს საკვები ბადაგას თერაპიისა და ინდური მედიცინისთვის (აიურვედას სისტემა) უმნიშვნელოვანესი ფაქტორია. ამასთანავე სხვა პროდუქტებიც გამოიყენება, რა თქმა უნდა, უფრო იშვიათად და ისინი ამ საკვების ზემოთ ხსენებულ კლასიფიკაციაში არ მოიაზრება. ატმისმაგვარი ბალბა, არის ჯუნგლების ფოთლებიანი მცენარე, რომელიც ასევე ხშირად იხარშება კარიში. ცოტრონიც პოპულარულია - ველური ხილი, რომელიც  გამოიყენება მწნილის გასაკეთებლად. მისი დამწნილების დრო 1 კვირაა, ამის შემდეგ შესაძლებელია მისი ჭამა. ველური ჭინჭრის ბოლქვი ასევე ითვლება ძალიან ნოყიერ პროდუქტად, ამასთან ერთად კიდევ ათეულობით სხვა მცენარის ბოლქვებიც იჭმევა ბადაგაში.

ბადაგაში პატარა ფრინველებსაც ხშირად ჭამენ, მაგრამ მღრღნელები და რეპტილიები არ გამოიყენება საკვებად. უფრო მსხვილ გარეულ ცხოველებს, როგორებიცაა ღორი, ირემი, თხა და ხანდახან ვეფხვიც, ხშირად იჭერენ და ჭამენ, მაგრამ ლეოპარდის, ბიზონსა და სპილოს ძირითადად არა.

თანამედროვე სამყარო

ისეთ ძირითად ცერემონიებზე, როგორციაა ქორწინებები, ფესტივალები და დაკრძალვები, მორთულობის სისტემა (თეთრი სამოსი) უცვლელად აიტაცა უმეტესობამ. უკანასკნელ პერიოდში, თანამედროვე სისტემამ და ტექნოლოგიებმა ხელი შეუწყო ბადაგას კულტურის განვითარებას და დოკუმენტირებას. 1989 წლიდან, ყოველწლიურას, 15 მაისს ბადაგას საზოგადოება აღნიშნავს ბადაგას დღეს.

ელექტრონულ მედიაში ლოკალური ინფორმაციის გავრცელებისთვის „nakubeta tv” არხი დაარსდა 2013 წელს. ის მუშაობს ნაკუბეტას ფონდის ფარგლებში და მოიცავს ნილგირის და კოიმბატორეს უბნებს და ავრცელებს ბადაგას ტრადიციულ და ნაცინოალურ ფასეულობებს. ნაკუ (ნიშნავს ოთხს) ბეტა (ნიშნავს მთას) ეს სახელი ჩამოყალიბდა ოთხი მწვანე მთიდან რომელიც ასევე ოთხი სიმას სახელითაა ცნობილი ნილგირიში. ეს ტელევიზია განვითარდა იმ დონეზე რომ შექმნა WebTV სერვისი რომლის საშუალებითაც ის მსოფლიოს გარშემოა ხელმისაწვდომი. ბადაგას ადგილობრივი ახალი ამბები “seemai sudhdhi” ეთერშია 2013 წლიდან Ooty-ის მთავარი რადიო სადგურიდან MW 1602 და FM 101.8.   „ბადაგას“ ჯგუფი შეიქმნა ფეისბუქის საშუალბით, რომელის დახურული ჯგუფიც იმართებოდა ბადაგას წევრების მიერ ნილგირისში. 2015 წლის 31 დეკემრისთვის ფეისბუქის ეს ჯგუფი დაახლოებით 140000 წევრს ითვლიდა. უმრავი ბადაგას წევრი აზიარებს და პოსტავს კულტურულ, სოციალურ, გარემოებრივ და მსგავს ინფორმაციას ამ გვერდზე.ეს საკმაოდ ხელსაყრელი და სასარგებლო გამოდგა ყველა ასაკის ჯგუფის ბადაგელებისათვის მსოფლიოს გარშემო რომ გაიგონ და განაახლონ ინფორმაცია ნილგირისა და ბადაგის შესახებ. ბადაგას საერთაშორისო ასოციაცია აგრეთვე უზრუნველყოფს ინფორმაციის გადაცემას ვებგვერდის საშუალებით მსოფლიოს გარშემო მყოფი ბადაგას ხალხის კეთილდღეობისთცის. ფილმები და ვებსაიტები შექმნეს ბადაგას ხალხმა გართობისთვის.  ბადუგუ სიმღერების დიდი რაოდენობა განთავსებულია ონლაინში მსმენელი მუსიკის მოყვარულებისთვის შექმნილ ვებსაიტებზე. ბადაგას ასოციაციამ და კერძო პირებმა გამოუშვეს ბევრი კასეტა და კომპაქტური დისკი ბადაგას მუსიკის აუდიო და ვიდეო ჩანაწერებით.   ბადაგას პირველი ფილმი “Kaala thappitha payilu” შეიიქმნა 1979 წელს. ამას შემდეგ მოყვა ფილმები როგორებიცაა:  “kemmanju”, “hosa mungaru”, “gavava thedi” და “sinnatha boomi”.

არის დიდი იმედი იმისა,  რომ ბადაგას ყველა წარმომადგენელს, რომელიც ნილგირიში და მის გარეთ ცხოვრობს აქვს დაცულობისა და თავისი უნიკალური  და მდიდარი კულტურის შეგრძნება. თეთრი კაბების ტარება თითქმის ყველა რიტუალზე ითვლება მათი ტრადიციული მოდის მთავარ ატრიბუტად. ისინი იბრძვიან , რომ შეინარჩუნონ ტრადიციები ნილგირიშიც და მის საზღვრებს გარეთაც. 

ლიტერატურა

• Gardetti, M. A., & Muthu, S. S. (2016). Ethnic fashion. Singapore: Springer.