Serkan Savk

Türkiye sineması dönüşüyor. Bu dönüşümün bir parçası olarak belgesel sinema da zenginleşiyor. Bir yandan belgesel film üretimi artarak belgesel sinemacılar daha görünür hale gelirken diğer yandan toplumun geçmişle ve kültürle yeni ilişkiler kurma arayışı belgesele yönelik ilgiyi canlı tutuyor. Dahası belgesel filmle kurmaca türler arasındaki geçişlilik giderek artıyor. Belgesel-kurmaca ayrımı daha az hatırlanır ve hatırlatılırken kurmaca türler belgeselin gerçeklik duygusunu daha çok ödünç alıyor. Bütün bunlar Türkiye'de belgesel filmciler açısından sorunsuz bir üretim ortamı olduğu anlamına gelmiyor. Belgeselin, hakim dağıtım, finansman ve film izleme koşulları karşısındaki açmazları devam ediyor. Hatta sinemadaki büyüme bu tartışmaları daha da hararetlendiriyor. İZDOC'u, işte bu tartışma ortamından beslenmek ve aynı zamanda bu tartışmalara katkıda bulunmak için düzenliyoruz. İZDOC İzmir Belgesel Film Tartışmaları, belgesel sinemacılarla bu alanda çalışan akademisyenlerin bir araya getirilmesi hedefiyle oluşturuldu. Katılımcılar, bir gün sürecek olan toplantı boyunca Türkiye'de belgesel sinemanın bugünkü durumunu ve geleceğini çeşitli boyutlarıyla tartışmaya açacaklar. İki oturumdan oluşan bir yuvarlak masa buluşması şeklinde gerçekleşecek olan toplantı, İzmir Ekonomi Üniversitesi öğretim elemanları ve öğrencilerinin yanı sıra belgesel sinemaya ilgi duyan tüm İzmirliler'e açık olacaktır. 2012 yılında düzenlenecek olan İZDOC toplantısı, gelecek yıllarda düzenli olarak gerçekleştirilecek olan yıllık buluşmaların birincisidir. İlerleyen yıllarda kapsamı daha da genişletilecek buluşmalar ile İZDOC'un bir gelenek haline gelmesini ve yayınlanacak tartışma metinleriyle bu alanda bir bellek oluşturulmasını hedefliyoruz. İZDOC tartışmaları, toplantının ardından ücretsiz bir e-kitap halinde yayınlanarak ilgi duyan herkesle paylaşılacaktır.

Osmanlı'da çocukluk algısının  olup olmadığı son dönem tarih yazıcılığında sıkça sorulan sorular arasındadır. Bu bölümde Yahya Araz bize çocukların sadece küçük insanlar olmanın ötesinde Osmanlı'da çocukluk tanımının çerçevesini oluşturan toplumsal, hukuki ve biyolojik etmenleri anlatıyor.

Starting from the 2000s, the growth of cinema history has led to the broadening of subject matter and the use of more varied sources. Numerous original studies have reoriented cinema history of the Ottoman Empire and modern Turkey, even long after Nurullah Tilgen’s short piece in 1939 and Rakım Çalapala’s article in 1946. Scholars of film studies limited themselves not only to film criticism, but also employed the sort of textual analysis inspired by cinema and literature and historical methodology centered on archives. The historicity of films as visual sources became a focus for historians, who now embraced film in the interdisciplinary methodology of historical studies. Even after these positive steps, the study of cinema history is hampered by problems of methods, sources, and approaches. Thus, it is very important that the experts who study Ottoman and Turkish cinema history exchange ideas that clarify fundamental issues and offer suggested solutions. Such collaboration has the potential of reaching a more solid background for further research. A group of researchers working on cinema history gathered at a virtual platform in January, 2018, and conducted a round table entitled “Cinema History of Ottomans/Turkey: Method, Source and Approaches.” At this meeting, new topics were identified along with some of the above-mentioned issues. It is our hope that such fruitful meetings continue to deepen our discussions and to open new fields.
*****
Sinema tarihi alanındaki çalışmaların 2000’li yıllardan itibaren artışı ana konu başlıklarının çeşitlenmesini ve farklı kaynakların kullanımını mümkün kılmıştır. 1939’da Nurullah Tilgen’in kısa yazısı ve 1946’da Rakım Çalapala’nın bu alanda yazdığı makalenin ardından pek çok orijinal çalışma Osmanlı/Türkiye sinema tarihi çalışmalarının yönünü değiştirmiştir. Sinema çalışmaları alanındaki akademisyenler sadece film eleştirisiyle sınırlı kalmayarak, sinema ve edebiyattan esinlenen metin analizlerine ve tarihi çalışmaların arşiv merkezli yöntemlerine başvurmuştur. Bir görsel kaynak olarak filmler, kendi tarihsellikleriyle birlikte, tarihçilerin odak alanına girmiş ve tarihi çalışmalarda disiplinlerarası yöntemlerle kullanılmıştır. Bu olumlu gelişmelerle birlikte sinema tarihi çalışmaları yöntem, kaynak ve yaklaşımlar açısından halen bazı sorunları barındırıyor. Bu nedenle Osmanlı/Türkiye sinema tarihi çalışan uzmanların derinlemesine bir fikir alışverişi içinde temel sorunları belirlemesi ve çözüm önerilerini şekillendirmesi oldukça önemli. Böylesi bir işbirliği yeni araştırmalar için daha sağlam bir alt yapıya ulaşmanın potansiyelini taşıyor. Ocak 2018’de sinema ve tarih konusunda çalışmalar yürütmüş bir grup araştırmacı sanal ortamda bir araya gelip “Osmanlı/Türkiye Sinema Tarihi: Yöntem, Kaynak ve Yaklaşımlar” başlıklı bir yuvarlak masa toplantısı gerçekleştirdi. Bu toplantıda yukarıda dile getirilen noktaların bir kısmı ele alınırken, diğer yandan yeni meselelere işaret edildi. Bu tür yararlı toplantıların devam etmesini ve tartışmanın daha da derinleşip farklı mecralara yayılmasını diliyoruz.

Turkey's Yeşilçam film industry produced more than 5500 films during its 40-year lifetime. The industry had a unique narrative approach, shaped around its economic model, Turkey's ambivalent connection with modernization and the country's domestic culture. Yet, particular characteristic qualities of the industry remained rather limited until the last decade, in which vast databases emerged as a consequence of the digital turn. In this study, we develop a relational approach and conduct network analysis, with the aim to better understand the patterns of Yeşilçam's constitution. Our findings suggest that, rather than a homogenous industry, as often considered by film scholarship, Yeşilçam was divided into two main clusters with significantly different professional, narrative and financial dynamics.