Vorto

Vorto esas litero-seciono maxim mikra, nedepentanta, separate skribenda e senco-havanta di ula linguo. Vorton povas definar anke plu exakte en relato kun diversa parti di gramatiko:

• Fonetikale (o fonologiale) vorto esas seciono quo havas vorto-acento e kurtega pauzo pos la seciono.
• Ortografiale vorto esas separate skribenda seciono.
• Morfologiale vorto esas bazala formo di omna konjugata formi.
• Lexikal-semantikale vorto esas maxim mikra seciono quo havas ula senco.
• Sintaxale vorto esas maxim mikra seciono quo esas remplasebla.

Vorto povas konsistar ek diversa elementi, i.e. morfemi:

• radiko
• afixi: prefixo, sufixo, infixo, superfixo
• dezinenco, i.e. gramatikala finalo (nur en Ido?)

Radiko esas l'elemento nereduktebla. Lu expresas la bazala senco di vorto.

Afixi modifikas o transmutas la senco di radiko.

• Prefixo pozesas avan la radiko, por ex. en Germaniana ausbilden 'edukar', en Hungariana bemenni 'enirar', en Ido geavi, dissendar.
• Sufixo pozesas pos la radiko, por ex. en Ido martelagar, vortaro, izoleso. Sufixon povas nomesar anke kom derivilo.
• Infixo insertesas inter silabi di radiko, por ex. en Yurok (Kaliforniana Indiano-linguo) sepolah 'feldo', segepolah 'feldi'.
• Superfixo, altre dicante, prosodemo o supersegmentala fonemo, influas a tota vorto ulamaniere. Kronemo relatas duro di soni, por ex. en Finlandana muta 'slamo', muuta 'altra' (en partitivo), mutta 'ma', muutta 'sen altra, -u', muuttaa 'translojar'. Tasemo relatas acento, por ex. en Rusiana múka 'doloro', muká 'mueluro', en Angliana ímport 'importo', impórt 'importar'. Tonemo relatas tonala acento, por ex. en Vietnamana la senco di seciono ma signifikas 'diabolo', 'ma', 'vango', 'kavalo' o 'yuna rizo-planto' segun tonala alteso.
• Afixo povas esar anke interruptanta, quale en Germaniana gesagt 'dicis', nedividebla, quale en Angliana foot, feet 'pedo, pedi', o zera, quale en Finlandana saa 'lu recevas' (de radiko saa 'recevar').

Dezinenco (o flexiono) povas indikar la gramatikala speco di vorto. La dezinenci tote ne influas la senco. En Ido dezinenco o indikas substantivo, a indikas adjektivo, e indikas adverbo. En Idala gramatiko derivado per dezinenci nomesas nemediata derivado.