Belém
| Belém | ||
| ||
| Kelk imaji pri Belém. | ||
|
| |
| Standardo | Blazono | |
| Lando: |  Brazilia
| |
| Stato: | Pará | |
Informo:
| ||
| Fondita ye: | 12ma di januaro 1616 | |
| Fondita da: | Francisco Caldeira Castelo Branco | |
| Latitudo: | 1°27'21"S | |
| Longitudo: | 48°30'14"W | |
| Altitudo: | 10 m | |
| Surfaco: | 1059,46 km² | |
| Habitanti: | 1 303 389 (2022) | |
| Denseso di habitantaro: | 1230,2 hab./km² | |
| Disto de Brasília: | 2 146[1] km | |
| Horala zono: | UTC−3 | |
| Urbestro: | Edmilson Rodrigues (PSOL, 2021 – 2024) | |
Mapo:
| ||
| ||
Oficala retosituo:
| ||
| https://www.belem.pa.gov.br | ||
Belém esas chef-urbo e maxim populoza urbo di Braziliana stato Pará. Segun la demografiala kontado di 2022 ol havis 1 303 389 habitanti[2]. Ol esas la duesma maxim populoza urbo de la Norda regiono e la 12ma maxim populoza de Brazilia. Lua tota surfaco esas 1059,46 km². Lua metropolala regiono, konsistanta ek 8 municipi, havas entote plu kam 2,6 milion habitanti.
Belém konocesas kom "la metropolo di Amazonia", ed jacas apud fluvio Amazon. Nun, ol esas importanta komercala, servadala, kulturala ed industriala centro por tota Norda regiono. La sideyo di la Federala Universitato di Pará (UFPA), judikata kom la maxim bona universitato de Norda Regiono, jacas en Belém. L'urbo anke havas 5 altra publika universitati e fakultati: L'Universitato Federala Rurala di Amazonia (UFRA); l'Universitato dil Stato Pará (UEPA); la Centro de Instrução Almirante Brás de Aguiar de Braziliana mar-armeo, qua formacas maristi por verkar en komercala navigado; la Federala Institucuro pri Eduko, Cienco e Teknologio di Pará (IFPA), ed anke kampuso dil Universitato di Taubaté (UNITAU).
Historio
redaktar
Ye la 12ma di januaro 1616, Belém fondesis da Francisco Caldeira Castelo Branco. Il esis komandinto di militala expediciono komisita dal guberniestro di Brazilia por ekpulsar exterlandani qui establisesis en Grão Pará. Ye ca dio il atingis la bayo Guahará e konstruktis ligna fuorto. Ilu nomizis la kolonio establisita proxim la fuorto Feliz Lusitania. Ol divenis l'urbo Belém. Francisco Branco divenis guberniestro di la nova kolonio. Pro lua diktatorema maniero di guvernado il arestesis en 1618, e mortis enkarcerigita en Lisboa en 1619.
Cirkume 1676 arivis en Belém cirkume 50 familii (entote 234 individui) de Acori por koloniigar la regiono. Lor kreesis strado nomizita São Vicente, e nukleo qua originis la nuna quartero Campina. En 1751 l'urbo divenis importanta komercala centro, e lora "Stato Maranhão e Grão-Pará", kreita da Portugal por administrar la regiono, ribaptesis "Stato Grão-Pará e Maranhão", e lua chef-urbo transferesis a Belém.
Belém divenis prosperoza dum la fino di la 19ma e komenco di la 20ma yarcento pro tale nomizita "ciklo ekonomiala dil kauchuko" en la Norda regiono. Dum ta epoko, multa Europana familii traslojis al urbo, ed influis lua arkitekturo. L'urbo divenis konocata kom "Paris de Amerika", ed en 1878 inauguresis lua famoza teatro: Teatro da Paz. En 1902 lua peizajo urbala ja havis granda placi, fonteni, domegi ube rezidis richa familii, borso, granda kirki, pavizita stradi e sistemo di publika kloaki. Tamen, kelka quarteri, exemple Umarizal an la centro dil urbo, mantenis ancien aspekti, kun streta stradi, dometi kovrita per palio, e stabli. Ibe produktesis lakto e kultivesis flori qui uzesis en funeri.
Dum la yari 1940a eventis altra modifikuri en la strukturo urbala. Stabli desaparis e konstruktesis domi ek briki, e l'unesma edifici konstruktesis che avenuo Presidente Vargas. Dum la yari 1950a, la habitantaro di quarteri norde e sude del urbo augmentis multe rapide: quartero Marambaia kreskis 112,04%, quartero Sacramenta 210,69%, e quartero Sousa, 201,22%. Dum la yari 1960a, ca quarteri duris esar la maxim populoza di Belém, havanta entote 280 mil habitanti. L'expanso dil urbo adeste augmentis alonge l'olima ferovoyo Bragança e pose pos la konstrukto di choseo Belém-Brasília. L'expanso dil urbo ank eventis en regioni inundebla.
En 1960, inauguresis la Federal Universitato di Pará (UFPA), che quartero Guamá. En 1965 la ferovoyo Bragança e lua lokomotivi desmuntesis, e l'anciena ferovoyala staciono São Brás reformesis e transformesis en autobusala staciono.
Segun la demografiala kontado di 1970, Belém havis 633 374 habitanti, ed existis 99 666 domicili en la urbo. En 1980, ja esis 933 280 habitanti e 167 652 domicili.
Dum la yari 1990a kreesis kondominii por le richa alonge avenuo Augusto Montenegro. En 1995 komencis debato pri nereguloza okupo di la rivi di rivero Guamá e di la bayo Guajará. En 1999 kreesis la placi Ver-o-Rio e Princesa Isabel, por okupar la rivi dil urbo, pos ke federala lego obligis la kreo di Specala Urbala Zoni por Social Intereso. Agadi por protektar la rivi di rivero Guamá e bayo Guajará augmentis en 2012 e 2014, nam lego deklaris ca regioni "Arei por Permananta Protektado".
Geografio
redaktar
La reliefo di Bandeira de Belém.svg esas plana, kun kelk arei inundebla. Cirkume 65% de lua teritorio konsistas ek insuli, di qui la maxim granda esas Mosqueiro, Caratateua, Cojituba e Combu. Lua mezavalora altitudo esas 10 metri, e lua maxim alta punto jacas 25 metri super la marala nivelo.
La vejetantaro nativa dil urbo esas equatorala foresto, qua prezervesas en kelka parki, exemple bosko Rodrigues Alves (15 hektari), statala parko Utinga (1300 hektari) e Protekto-Areo di la Metropolala Regiono di Belém (75 km²).
La klimato di Belém esas equatorala (Am segun la klimatala klasifikuro da Köppen), kun granda humideso dum la tota yaro. Ne existas kolda sezono, e dum la tota yaro la mazavalora temperaturo diala esas 26,8°C. Rare temperaturi falas infre 20°C.
La mezavalora yarala pluvo-quanto dil urbo esas 3308,3 mm, e la maxim pluvoza monato esas marto, kun mezavalore 506,3 mm. Ne existas sika sezono.
Referi
redaktar
- ↑ Atlas Geográfico do Brasil UOL Biblioteca
- ↑ População de Belém (PA) é de 1.303.389 pessoas, aponta o Censo do IBGE - Publikigita da G1. Dato di publikigo: 28ma di junio 2023. Idiomo: Portugalana.