Merih Atak

Tarih Bölümü 1990'lı yıllardan beri gündemde olan Küreselleşme sürecinin ve Batılı devletlerin emperyalist politikalarının etkisiyle, Batı dışı toplumlarda etnik kimliklere ilişkin sorunların daha yoğun olarak ortaya çıktığı görülüyor. Batı (özellikle ABD ve İngiltere), etnik kimliklerin çatışmasını tetikleyerek ve bunu kullanarak; teröristlerle savaş, kitle imha silahlarının yayılmasını önleme ve diktatörlere karşı demokrasi getirmek gibi bahanelerle müdahalelerde bulunuyor. Bunun ilk örneği Irak'ta verildi ve İran'da devam edecek gibi görünüyor. Bugün gelinen noktada, Irak'taki etnik farklılıklar o kadar ön plana çıkarıldı ve o kadar etnik düşmanlıklar kışkırtıldı ki, artık bu kimliklerin bir arada yaşaması mümkün görülmüyor. Ulusal kimliklerin gelişmemiş olması, etnik kimliklerin kışkırtılarak devletlerin parçalanmasını kolaylaştırıyor. Oluşmamış ulusal kimliklere dayanan devletlerin etnik kışkırtmalarla kolayca ufalanması, parçalanması; bu topraklarda emperyalist emeller besleyen ülkelerin kendi ayakları üzerinde duramayan küçük etnik devletçikler yaratmaları ihtimalini gündeme getiriyor. Irak'ta işlediği görülen bu tezgâh, acaba İran'da da işleyecek mi? İran, köklü tarihi, eski uygarlıklara kaynaklık edişi ve devlet geleneği itibarıyla Irak'tan çok farklı olmakla beraber; bugün, demokratik olmayan bir rejimle yönetilmektedir ve birleştirici üst kimliği Şiilik olan bir ülkedir. Şiiliğin birleştiriciliğine rağmen, pek çok etnik kimlik bulunuyor ve bunlar varlığını sürdürüyor. "İranlılar, tarihleriyle, kültürleriyle, büyük gurur duyan bir millet. Bir sorun, neler icat etmemişler ki! İlk posta sistemini, polo oyununu, insan haklarını, takvimi, şarabı, dikiş ipliğini, gemileri, parfümü ilk İranlıların bulduğunu söyleyeceklerdir. En iyi halının, havyarın, fıstığın, narın, ve minyatür resimlerin de İran'da üretildiğini iddia ederler. Bir iddiadan öte, İranlılar bunu asla tartışılmaz bir gerçek gibi size söylerler. Şayet aksini söyleyin, şaşkınlık içinde suratınıza bakacaklardır"(1). NÜFUSUN ANALİZİ Nüfusu Türkiye kadar, topraklarının genişliği ise Türkiye'nin iki katı kadar olan İran'ın nüfusunun yüzde 51'nin Acem, yüzde 49'unun diğer etnik gruplardan oluştuğu CIA'nın hazırladığı bir raporda belirtiliyor. Mısır'da yayınlanan el Watan el-Arabi Dergisi, 25 Kasım 2005 tarihli sayısında bu rapordan yararlanarak İran'ın 28 eyaletinin etnik yapısı veriliyor(2): **Fars yüzde 51, Azeriler (çoğunluğu Doğu ve Batı Azerbaycan eyaletlerinde) yüzde 24, **Jilaki ve Mazenderiler yüzde 8,