MAJORCAN LANDSCAPE ARCHAEOLOGY by Jordi Hernandez-Gasch
IX Jornades d’Arqueologia de les Illes Balears, 2025
L’existència d’una alta densitat de jaciments arqueològics i d’elements etnològics en aquests ter... more L’existència d’una alta densitat de jaciments arqueològics i d’elements etnològics en aquests territoris insulars i especialment en indrets propers a les zones aptes per a la instal•lació de dits parcs ha dut a un creixement significatiu de les prospeccions arqueològiques.
El sistema de prospecció i registre que es presenta aquí és l’adaptació del mètode dissenyat i implementat pel projecte "Landscape, Encounters, and Identity Project. Archaeology of landscape transformation in Pre- and Proto-historic NE Mallorca, Spain", liderat per Marcos Llobera O’Brian (Universitat de Washington)
Article corresponent al pòster presentat a les «IX Jornades d’Arqueologia de les Illes Balears», organitzades per la Secció d’Arqueologia del Col•legi Oficial de Doctors i Llicenciats en Filosofia i Lletres i en Ciències de les Illes Balears (CDLIB), celebrades a Eivissa el 30 de setembre i els dies 1 i 2 d’octubre de 2022.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Journal of Archaeological Science
Bookmarks Related papers MentionsView impact
VIII JORNADES D'ARQUEOLOGIA DE LES ILLES BALEARS ALCÚDIA, MALLORCA 11, 12 I 13 D'OCTUBRE DE 2018, 2020
El LEIA project (Landscape, Encounters, Identity
Archaeology project) es un proyecto de arqueolo... more El LEIA project (Landscape, Encounters, Identity
Archaeology project) es un proyecto de arqueología de paisaje
que nació en 2014 a partir de un contacto entre los Dres. Jordi
Hernández Gasch y Marcos Llobera. Anteriormente, entre los
años 2012 y 2013, los Dres. Hernández Gasch y Antoni Puig
llevaron a cabo una serie de intervenciones arqueológicas en
el llamado Talaiot de Mestre Ramon. Estas intervenciones
tenían como objetivo inicial promover la recuperación del
patrimonio arqueológico de dicho yacimiento y su puesta
en valor como recurso patrimonial (Hernández-Gasch et al.
2015). Sin embargo, ambos investigadores habían contemplado
la posibilidad de extender el estudio arqueológico y
la recuperación patrimonial a otros yacimientos de la zona.
Tras una visita preliminar al yacimiento de Mestre Ramon
y sus inmediaciones en 2013, el Dr. Llobera, profesor de la
Universidad de Washington (Seattle, EUA), decidió lanzar el
proyecto de paisaje LEIA. A mayores de una serie de objetivos
de investigación, el proyecto ha operado desde su comienzo
como escuela de arqueología de paisaje integrando estudiantes
de varias universidades estadounidenses y españolas.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Bookmarks Related papers MentionsView impact
OTHERS by Jordi Hernandez-Gasch
Pyrenae - REVISTA DE PREHISTÒRIA I ANTIGUITAT DE LA MEDITERRÀNIA OCCIDENTAL, 2023
En Joan Sanmartí ens va deixar el 23 d’octubre de 2022, massa aviat i de forma inesperada, quan e... more En Joan Sanmartí ens va deixar el 23 d’octubre de 2022, massa aviat i de forma inesperada, quan encara estava en actiu i amb plena dedicació tant a les seves tasques docents com als nombrosos projectes de recerca que tenia en curs.
Redactar aquest obituari és difícil, perquè la pèrdua és molt recent, i també perquè som molts els que hem volgut participar en la redacció d’aquestes línies, però evidentment no hi podem ésser tots. Per això, des d’aquest escrit coral, demanem disculpes i comprensió als companys i companyes que han format part de la vida acadèmica i professional d’en Joan Sanmartí i que ara i aquí poden semblar invisibles. No és així.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
VIII JORNADES D'ARQUEOLOGIA DE LES ILLES BALEARS (ALCÚDIA -MALLORCA 11, 12 I 13 D'OCTUBRE DE 2018), 2020
L'article incideix en l’element més distintiu de la plataforma esglaonada del jaciment arqueològi... more L'article incideix en l’element més distintiu de la plataforma esglaonada del jaciment arqueològic de Mestre Ramon: el seu corredor. S’hi tracten tant els aspectes morfològics i constructius (ca. s. XI a.n.e.), com la seqüència d’ús i desús que palesen els seus elements estructurals i dipòsits arqueològics: des dels successius paviments i nivells de circulació (ca. s. IX a.n.e.) al col·lapse parcial de l’estructura i ple rebliment ocorregut segles més tard (s. II a.n.e.). La cultura material moble (ceràmica) i les restes bioarqueològiques que s’hi han localitzat i analitzat informen tant de la naturalesa dels dipòsits sedimentaris com de l’entorn en el qual visqueren les comunitats que construïren i empraren la plataforma. En aquest sentit, la flotació sistemàtica de sediments provinents de les unitats estratigràfiques del corredor, així com la recollida manual de materials bioarqueològics durant l’excavació, han permès recuperar una important diversitat de restes de plantes (carbons, granes, pol·len i altres microrestes i macrorestes vegetals) i animals (fauna vertebrada terrestre i invertebrada marina) que han aportant informació rellevant sobre el paisatge prehistòric i l’aprofitament de recursos naturals en un context no domèstic, si més no durant el seu ús original.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
VIII JORNADES D'ARQUEOLOGIA DE LES ILLES BALEARS (ALCÚDIA -MALLORCA 11, 12 I 13 D'OCTUBRE DE 2018), 2020
L'article incideix en l’element més distintiu de la plataforma esglaonada del jaciment arqueològi... more L'article incideix en l’element més distintiu de la plataforma esglaonada del jaciment arqueològic de Mestre Ramon: el seu corredor. S’hi tracten tant els aspectes morfològics i constructius (ca. s. XI a.n.e.), com la seqüència d’ús i desús que palesen els seus elements estructurals i dipòsits arqueològics: des dels successius paviments i nivells de circulació (ca. s. IX a.n.e.) al col·lapse parcial de l’estructura i ple rebliment ocorregut segles més tard (s. II a.n.e.).
La cultura material moble (ceràmica) i les restes bioarqueològiques que s’hi han localitzat i analitzat informen tant de la naturalesa dels dipòsits sedimentaris com de l’entorn en el qual visqueren les comunitats que construïren i empraren la plataforma. En aquest sentit, la flotació sistemàtica de sediments provinents de les unitats estratigràfiques del corredor, així com la recollida manual de materials bioarqueològics durant l’excavació, han permès recuperar una important diversitat de restes de plantes (carbons, granes, pol·len i altres microrestes i macrorestes vegetals) i animals (fauna vertebrada terrestre i invertebrada marina) que han aportant informació rellevant sobre el paisatge prehistòric i l’aprofitament de recursos naturals en un context no domèstic, si més no durant el seu ús original.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Bookmarks Related papers MentionsView impact
BALEARIC ISLANDS IRON AGE SETTLEMENTS by Jordi Hernandez-Gasch
Revista d'arqueologia de Ponent, 2023
The first archaeological evidence backing Mago’s supposed wintering in Minorca during the Second ... more The first archaeological evidence backing Mago’s supposed wintering in Minorca during the Second Punic War was uncovered at the settlement of Trepucó, in particular during the 1976-1986 excavations. The passing of time saw an expansion in publications and archaeological projects
of the notion of the violent destruction of many settlements during the Barcid occupation. Yet these interpretations often appear to be forced, expressing more the desire to align the data into an existing narrative than identifying the evidence for what it really is. This article analyses the development of this construct over almost four decades through a discussion of the archaeological contexts with a special emphasis
on chronology.
La recerca en el registre arqueològic de les traces de la hivernada de Magó a Menorca en el transcurs de la Segona Guerra Púnica va trobar en el poblat de Trepucó, sobretot a partir de les excavacions de 1976-1986, els primers suposats indicis. Amb el pas dels anys i de successives publicacions i projectes arqueològics es va estendre la idea d’una destrucció de molts poblats sota diferents signes de violència vinculats a l’ocupació bàrquida, sovint per interpretacions forçades de noves dades
que expressaven més la voluntat d’inserir-les en el discurs assumit que el que demostraven en si mateixes. En aquest article, s’analitza la formació del constructe al llarg de gairebé quatre dècades i se’n revisen els contextos arqueològics, especialment des d’una òptica cronològica.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Mayurqa, 2023
La recent neteja i parcial consolidació des Figueral de Son Real ha permès precisar-ne des del pu... more La recent neteja i parcial consolidació des Figueral de Son Real ha permès precisar-ne des del punt de vista planimètric un seguit d'aspectes. A més, l'observació de les estructures i de les seves relacions estratigràfiques ha possibilitat una relectura del jaciment que difereix de la donada a conèixer en els anys setanta per Rosselló Bordoy i Camps Coll. En alguns casos les evidències són incontestables, però en altres són hipòtesis que podrien ser contrastades amb la reexcavació. Un sondeig obert amb la finalitat de datar el monument central elevat ha proporcionat una datació entre els segles XI i X a. n. e., cosa que restringeix la proposta d'autors anteriors.
/
Recent cleaning and partial consolidation works at Es Figueral de Son Real have clarified a few aspects at the planimetric level. In addition, observation of the structures and their stratigraphic relationships has allowed a rereading of the site that differs notably from the one released in the seventies by Rosselló Bordoy and Camps Coll. In some cases, evidences are incontestable, but in others they are hypotheses that could still be contrasted with re-excavation. An open sounding with the purpose of dating the elevated central monument has incorporated a dating between the 11th and 10th centuries B.C.E., restricting the proposal of previous authors.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
La taula rodona, titulada «Murades de la segona edat del ferro a les illes Balears», es va celebr... more La taula rodona, titulada «Murades de la segona edat del ferro a les illes Balears», es va celebrar els dies 2 i 3 de novembre de 2019 a Son Servera, organitzada per l’Ajuntament de Son Servera i amb la col•laboració de la Universitat d’Alacant. Hi participaren quinze investigadors i investigadores vinguts de Menorca, Barcelona, Alacant i de diversos punts de Mallorca i s'hi presentaren dotze casos d'estudi.
A les sessions de treball es va aportar informació i discutir sobre aspectes concrets al voltant de les murades presentades. La primera es va dedicar a la cronologia del fenomen constructiu, amb especial esment a l’estratigrafia, les datacions radiocarbòniques i la cultura material associada als contextos que les permeten ancorar cronològicament. La segona sessió va versar sobre les característiques i elements arquitectònics originals (sòcols, paraments, espigues i braons, portals, corredors, espitlleres, garites i casamates...) i sobre els edificis previs integrats en relació a la cronologia i aspectes d’estratigrafia murària i topogràfics). Una tercera sessió es va centrar en la cronologia i motivació de reformes i afegits (torres, prolongació de corredors...), la clausura de portals, l’abandonament, la destrucció de les murades i les estructures posteriors que n’ocuparen els emplaçaments. La quarta i darrera sessió es va dedicar als aspectes socials, econòmics i històrics del fenomen de construcció i de l’evolució de les murades de la segona edat del ferro a les illes Balears.
L'Institut Universitari de Recerca en Arqueologia i Patrimoni Històric de la Universitat d'Alacant (INAPH) publica ara la monografia a la sèrie PETRACOS, dedicada a la difusió i divulgació científica en l'àmbit de l'arqueologia i el patrimoni històric. S'hi recull un capítol historiogràfic sobre les mencions a les muralles a Balears des del s. XIX, els dotze casos d'estudi, la transcripció de tots els debats i unes conclusions.
La publicació d'aquesta sèrie és d’accés obert i està allotjada als servidors de la Universitat d'Alacant. El Consell de Menorca va finançar la finalització dels treballs i la publicació.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Trabajos de Prehistoria, 2018
ABSTRACT
The ongoing excavation of a stepped monument at the
Mestre Ramon settlement in the islan... more ABSTRACT
The ongoing excavation of a stepped monument at the
Mestre Ramon settlement in the island of Mallorca provided
new chronological and architectural information motivating
an analytical review of known Mallorcan stepped monuments.
The combination of the already existing chronological information
and the new radiocarbon dates for Mestre Ramon place
the construction of stepped monuments within the Prototalaiotic
period (ca. 1100/1000-850 cal BCE). This chronology
constitutes the basis for an analysis of the architectural characteristics
of the monuments and of their relationships with
other structures. This study offers a preliminary, but detailed,
characterisation of the material features of stepped monuments
and their social dimension within the process of social transformation
that occurred during the Late Bronze Age in Mallorca.
RESUMEN
La excavación en curso de un monumento escalonado en
el yacimiento de Mestre Ramon en la isla de Mallorca ha aportado
nueva información cronológica y arquitectónica que ha
motivado una revisión analítica de las estructuras conocidas
como monumentos escalonados en Mallorca. La combinación
de la información cronológica existente con nuevas dataciones
radiocarbónicas relacionadas con el yacimiento de Mestre
Ramon ha permitido situar el momento de construcción de
los monumentos escalonados en el período Prototalayótico
(ca. 1100/1000-850 cal a.n.e.). Este encuadre cronológico ha
sido la base del análisis de las características arquitectónicas
de dichos monumentos y su relación con otras estructuras. El
trabajo que se presenta ofrece una caracterización preliminar,
pero detallada, de las peculiaridades materiales de los
monumentos escalonados y de su dimensión social dentro de
los procesos de transformación social que se desarrollaron
durante el final de la Edad de Bronce en Mallorca.
Key words: Balearic Bronze Age; Monumentality; Stepped
structures; Ritual practices; Chronology.
Palabras clave: Edad de Bronce Balear; Monumentalidad;
Estructuras escalonadas; Prácticas rituales; Cronología.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Trabajos de Prehistoria, 2018
The ongoing excavation of a stepped monument at the
Mestre Ramon settlement in the island of... more The ongoing excavation of a stepped monument at the
Mestre Ramon settlement in the island of Mallorca provided
new chronological and architectural information motivating
an analytical review of known Mallorcan stepped monuments.
The combination of the already existing chronological information
and the new radiocarbon dates for Mestre Ramon place
the construction of stepped monuments within the Prototalaiotic
period (ca. 1100/1000-850 cal BCE). This chronology
constitutes the basis for an analysis of the architectural characteristics
of the monuments and of their relationships with
other structures. This study offers a preliminary, but detailed,
characterisation of the material features of stepped monuments
and their social dimension within the process of social transformation
that occurred during the Late Bronze Age in Mallorca.
RESUMEN
La excavación en curso de un monumento escalonado en
el yacimiento de Mestre Ramon en la isla de Mallorca ha aportado
nueva información cronológica y arquitectónica que ha
motivado una revisión analítica de las estructuras conocidas
como monumentos escalonados en Mallorca. La combinación
de la información cronológica existente con nuevas dataciones
radiocarbónicas relacionadas con el yacimiento de Mestre
Ramon ha permitido situar el momento de construcción de
los monumentos escalonados en el período Prototalayótico
(ca. 1100/1000-850 cal a.n.e.). Este encuadre cronológico ha
sido la base del análisis de las características arquitectónicas
de dichos monumentos y su relación con otras estructuras. El
trabajo que se presenta ofrece una caracterización preliminar,
pero detallada, de las peculiaridades materiales de los
monumentos escalonados y de su dimensión social dentro de
los procesos de transformación social que se desarrollaron
durante el final de la Edad de Bronce en Mallorca.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Uploads
MAJORCAN LANDSCAPE ARCHAEOLOGY by Jordi Hernandez-Gasch
El sistema de prospecció i registre que es presenta aquí és l’adaptació del mètode dissenyat i implementat pel projecte "Landscape, Encounters, and Identity Project. Archaeology of landscape transformation in Pre- and Proto-historic NE Mallorca, Spain", liderat per Marcos Llobera O’Brian (Universitat de Washington)
Article corresponent al pòster presentat a les «IX Jornades d’Arqueologia de les Illes Balears», organitzades per la Secció d’Arqueologia del Col•legi Oficial de Doctors i Llicenciats en Filosofia i Lletres i en Ciències de les Illes Balears (CDLIB), celebrades a Eivissa el 30 de setembre i els dies 1 i 2 d’octubre de 2022.
Archaeology project) es un proyecto de arqueología de paisaje
que nació en 2014 a partir de un contacto entre los Dres. Jordi
Hernández Gasch y Marcos Llobera. Anteriormente, entre los
años 2012 y 2013, los Dres. Hernández Gasch y Antoni Puig
llevaron a cabo una serie de intervenciones arqueológicas en
el llamado Talaiot de Mestre Ramon. Estas intervenciones
tenían como objetivo inicial promover la recuperación del
patrimonio arqueológico de dicho yacimiento y su puesta
en valor como recurso patrimonial (Hernández-Gasch et al.
2015). Sin embargo, ambos investigadores habían contemplado
la posibilidad de extender el estudio arqueológico y
la recuperación patrimonial a otros yacimientos de la zona.
Tras una visita preliminar al yacimiento de Mestre Ramon
y sus inmediaciones en 2013, el Dr. Llobera, profesor de la
Universidad de Washington (Seattle, EUA), decidió lanzar el
proyecto de paisaje LEIA. A mayores de una serie de objetivos
de investigación, el proyecto ha operado desde su comienzo
como escuela de arqueología de paisaje integrando estudiantes
de varias universidades estadounidenses y españolas.
OTHERS by Jordi Hernandez-Gasch
Redactar aquest obituari és difícil, perquè la pèrdua és molt recent, i també perquè som molts els que hem volgut participar en la redacció d’aquestes línies, però evidentment no hi podem ésser tots. Per això, des d’aquest escrit coral, demanem disculpes i comprensió als companys i companyes que han format part de la vida acadèmica i professional d’en Joan Sanmartí i que ara i aquí poden semblar invisibles. No és així.
La cultura material moble (ceràmica) i les restes bioarqueològiques que s’hi han localitzat i analitzat informen tant de la naturalesa dels dipòsits sedimentaris com de l’entorn en el qual visqueren les comunitats que construïren i empraren la plataforma. En aquest sentit, la flotació sistemàtica de sediments provinents de les unitats estratigràfiques del corredor, així com la recollida manual de materials bioarqueològics durant l’excavació, han permès recuperar una important diversitat de restes de plantes (carbons, granes, pol·len i altres microrestes i macrorestes vegetals) i animals (fauna vertebrada terrestre i invertebrada marina) que han aportant informació rellevant sobre el paisatge prehistòric i l’aprofitament de recursos naturals en un context no domèstic, si més no durant el seu ús original.
BALEARIC ISLANDS IRON AGE SETTLEMENTS by Jordi Hernandez-Gasch
of the notion of the violent destruction of many settlements during the Barcid occupation. Yet these interpretations often appear to be forced, expressing more the desire to align the data into an existing narrative than identifying the evidence for what it really is. This article analyses the development of this construct over almost four decades through a discussion of the archaeological contexts with a special emphasis
on chronology.
La recerca en el registre arqueològic de les traces de la hivernada de Magó a Menorca en el transcurs de la Segona Guerra Púnica va trobar en el poblat de Trepucó, sobretot a partir de les excavacions de 1976-1986, els primers suposats indicis. Amb el pas dels anys i de successives publicacions i projectes arqueològics es va estendre la idea d’una destrucció de molts poblats sota diferents signes de violència vinculats a l’ocupació bàrquida, sovint per interpretacions forçades de noves dades
que expressaven més la voluntat d’inserir-les en el discurs assumit que el que demostraven en si mateixes. En aquest article, s’analitza la formació del constructe al llarg de gairebé quatre dècades i se’n revisen els contextos arqueològics, especialment des d’una òptica cronològica.
/
Recent cleaning and partial consolidation works at Es Figueral de Son Real have clarified a few aspects at the planimetric level. In addition, observation of the structures and their stratigraphic relationships has allowed a rereading of the site that differs notably from the one released in the seventies by Rosselló Bordoy and Camps Coll. In some cases, evidences are incontestable, but in others they are hypotheses that could still be contrasted with re-excavation. An open sounding with the purpose of dating the elevated central monument has incorporated a dating between the 11th and 10th centuries B.C.E., restricting the proposal of previous authors.
A les sessions de treball es va aportar informació i discutir sobre aspectes concrets al voltant de les murades presentades. La primera es va dedicar a la cronologia del fenomen constructiu, amb especial esment a l’estratigrafia, les datacions radiocarbòniques i la cultura material associada als contextos que les permeten ancorar cronològicament. La segona sessió va versar sobre les característiques i elements arquitectònics originals (sòcols, paraments, espigues i braons, portals, corredors, espitlleres, garites i casamates...) i sobre els edificis previs integrats en relació a la cronologia i aspectes d’estratigrafia murària i topogràfics). Una tercera sessió es va centrar en la cronologia i motivació de reformes i afegits (torres, prolongació de corredors...), la clausura de portals, l’abandonament, la destrucció de les murades i les estructures posteriors que n’ocuparen els emplaçaments. La quarta i darrera sessió es va dedicar als aspectes socials, econòmics i històrics del fenomen de construcció i de l’evolució de les murades de la segona edat del ferro a les illes Balears.
L'Institut Universitari de Recerca en Arqueologia i Patrimoni Històric de la Universitat d'Alacant (INAPH) publica ara la monografia a la sèrie PETRACOS, dedicada a la difusió i divulgació científica en l'àmbit de l'arqueologia i el patrimoni històric. S'hi recull un capítol historiogràfic sobre les mencions a les muralles a Balears des del s. XIX, els dotze casos d'estudi, la transcripció de tots els debats i unes conclusions.
La publicació d'aquesta sèrie és d’accés obert i està allotjada als servidors de la Universitat d'Alacant. El Consell de Menorca va finançar la finalització dels treballs i la publicació.
The ongoing excavation of a stepped monument at the
Mestre Ramon settlement in the island of Mallorca provided
new chronological and architectural information motivating
an analytical review of known Mallorcan stepped monuments.
The combination of the already existing chronological information
and the new radiocarbon dates for Mestre Ramon place
the construction of stepped monuments within the Prototalaiotic
period (ca. 1100/1000-850 cal BCE). This chronology
constitutes the basis for an analysis of the architectural characteristics
of the monuments and of their relationships with
other structures. This study offers a preliminary, but detailed,
characterisation of the material features of stepped monuments
and their social dimension within the process of social transformation
that occurred during the Late Bronze Age in Mallorca.
RESUMEN
La excavación en curso de un monumento escalonado en
el yacimiento de Mestre Ramon en la isla de Mallorca ha aportado
nueva información cronológica y arquitectónica que ha
motivado una revisión analítica de las estructuras conocidas
como monumentos escalonados en Mallorca. La combinación
de la información cronológica existente con nuevas dataciones
radiocarbónicas relacionadas con el yacimiento de Mestre
Ramon ha permitido situar el momento de construcción de
los monumentos escalonados en el período Prototalayótico
(ca. 1100/1000-850 cal a.n.e.). Este encuadre cronológico ha
sido la base del análisis de las características arquitectónicas
de dichos monumentos y su relación con otras estructuras. El
trabajo que se presenta ofrece una caracterización preliminar,
pero detallada, de las peculiaridades materiales de los
monumentos escalonados y de su dimensión social dentro de
los procesos de transformación social que se desarrollaron
durante el final de la Edad de Bronce en Mallorca.
Key words: Balearic Bronze Age; Monumentality; Stepped
structures; Ritual practices; Chronology.
Palabras clave: Edad de Bronce Balear; Monumentalidad;
Estructuras escalonadas; Prácticas rituales; Cronología.
Mestre Ramon settlement in the island of Mallorca provided
new chronological and architectural information motivating
an analytical review of known Mallorcan stepped monuments.
The combination of the already existing chronological information
and the new radiocarbon dates for Mestre Ramon place
the construction of stepped monuments within the Prototalaiotic
period (ca. 1100/1000-850 cal BCE). This chronology
constitutes the basis for an analysis of the architectural characteristics
of the monuments and of their relationships with
other structures. This study offers a preliminary, but detailed,
characterisation of the material features of stepped monuments
and their social dimension within the process of social transformation
that occurred during the Late Bronze Age in Mallorca.
RESUMEN
La excavación en curso de un monumento escalonado en
el yacimiento de Mestre Ramon en la isla de Mallorca ha aportado
nueva información cronológica y arquitectónica que ha
motivado una revisión analítica de las estructuras conocidas
como monumentos escalonados en Mallorca. La combinación
de la información cronológica existente con nuevas dataciones
radiocarbónicas relacionadas con el yacimiento de Mestre
Ramon ha permitido situar el momento de construcción de
los monumentos escalonados en el período Prototalayótico
(ca. 1100/1000-850 cal a.n.e.). Este encuadre cronológico ha
sido la base del análisis de las características arquitectónicas
de dichos monumentos y su relación con otras estructuras. El
trabajo que se presenta ofrece una caracterización preliminar,
pero detallada, de las peculiaridades materiales de los
monumentos escalonados y de su dimensión social dentro de
los procesos de transformación social que se desarrollaron
durante el final de la Edad de Bronce en Mallorca.
El sistema de prospecció i registre que es presenta aquí és l’adaptació del mètode dissenyat i implementat pel projecte "Landscape, Encounters, and Identity Project. Archaeology of landscape transformation in Pre- and Proto-historic NE Mallorca, Spain", liderat per Marcos Llobera O’Brian (Universitat de Washington)
Article corresponent al pòster presentat a les «IX Jornades d’Arqueologia de les Illes Balears», organitzades per la Secció d’Arqueologia del Col•legi Oficial de Doctors i Llicenciats en Filosofia i Lletres i en Ciències de les Illes Balears (CDLIB), celebrades a Eivissa el 30 de setembre i els dies 1 i 2 d’octubre de 2022.
Archaeology project) es un proyecto de arqueología de paisaje
que nació en 2014 a partir de un contacto entre los Dres. Jordi
Hernández Gasch y Marcos Llobera. Anteriormente, entre los
años 2012 y 2013, los Dres. Hernández Gasch y Antoni Puig
llevaron a cabo una serie de intervenciones arqueológicas en
el llamado Talaiot de Mestre Ramon. Estas intervenciones
tenían como objetivo inicial promover la recuperación del
patrimonio arqueológico de dicho yacimiento y su puesta
en valor como recurso patrimonial (Hernández-Gasch et al.
2015). Sin embargo, ambos investigadores habían contemplado
la posibilidad de extender el estudio arqueológico y
la recuperación patrimonial a otros yacimientos de la zona.
Tras una visita preliminar al yacimiento de Mestre Ramon
y sus inmediaciones en 2013, el Dr. Llobera, profesor de la
Universidad de Washington (Seattle, EUA), decidió lanzar el
proyecto de paisaje LEIA. A mayores de una serie de objetivos
de investigación, el proyecto ha operado desde su comienzo
como escuela de arqueología de paisaje integrando estudiantes
de varias universidades estadounidenses y españolas.
Redactar aquest obituari és difícil, perquè la pèrdua és molt recent, i també perquè som molts els que hem volgut participar en la redacció d’aquestes línies, però evidentment no hi podem ésser tots. Per això, des d’aquest escrit coral, demanem disculpes i comprensió als companys i companyes que han format part de la vida acadèmica i professional d’en Joan Sanmartí i que ara i aquí poden semblar invisibles. No és així.
La cultura material moble (ceràmica) i les restes bioarqueològiques que s’hi han localitzat i analitzat informen tant de la naturalesa dels dipòsits sedimentaris com de l’entorn en el qual visqueren les comunitats que construïren i empraren la plataforma. En aquest sentit, la flotació sistemàtica de sediments provinents de les unitats estratigràfiques del corredor, així com la recollida manual de materials bioarqueològics durant l’excavació, han permès recuperar una important diversitat de restes de plantes (carbons, granes, pol·len i altres microrestes i macrorestes vegetals) i animals (fauna vertebrada terrestre i invertebrada marina) que han aportant informació rellevant sobre el paisatge prehistòric i l’aprofitament de recursos naturals en un context no domèstic, si més no durant el seu ús original.
of the notion of the violent destruction of many settlements during the Barcid occupation. Yet these interpretations often appear to be forced, expressing more the desire to align the data into an existing narrative than identifying the evidence for what it really is. This article analyses the development of this construct over almost four decades through a discussion of the archaeological contexts with a special emphasis
on chronology.
La recerca en el registre arqueològic de les traces de la hivernada de Magó a Menorca en el transcurs de la Segona Guerra Púnica va trobar en el poblat de Trepucó, sobretot a partir de les excavacions de 1976-1986, els primers suposats indicis. Amb el pas dels anys i de successives publicacions i projectes arqueològics es va estendre la idea d’una destrucció de molts poblats sota diferents signes de violència vinculats a l’ocupació bàrquida, sovint per interpretacions forçades de noves dades
que expressaven més la voluntat d’inserir-les en el discurs assumit que el que demostraven en si mateixes. En aquest article, s’analitza la formació del constructe al llarg de gairebé quatre dècades i se’n revisen els contextos arqueològics, especialment des d’una òptica cronològica.
/
Recent cleaning and partial consolidation works at Es Figueral de Son Real have clarified a few aspects at the planimetric level. In addition, observation of the structures and their stratigraphic relationships has allowed a rereading of the site that differs notably from the one released in the seventies by Rosselló Bordoy and Camps Coll. In some cases, evidences are incontestable, but in others they are hypotheses that could still be contrasted with re-excavation. An open sounding with the purpose of dating the elevated central monument has incorporated a dating between the 11th and 10th centuries B.C.E., restricting the proposal of previous authors.
A les sessions de treball es va aportar informació i discutir sobre aspectes concrets al voltant de les murades presentades. La primera es va dedicar a la cronologia del fenomen constructiu, amb especial esment a l’estratigrafia, les datacions radiocarbòniques i la cultura material associada als contextos que les permeten ancorar cronològicament. La segona sessió va versar sobre les característiques i elements arquitectònics originals (sòcols, paraments, espigues i braons, portals, corredors, espitlleres, garites i casamates...) i sobre els edificis previs integrats en relació a la cronologia i aspectes d’estratigrafia murària i topogràfics). Una tercera sessió es va centrar en la cronologia i motivació de reformes i afegits (torres, prolongació de corredors...), la clausura de portals, l’abandonament, la destrucció de les murades i les estructures posteriors que n’ocuparen els emplaçaments. La quarta i darrera sessió es va dedicar als aspectes socials, econòmics i històrics del fenomen de construcció i de l’evolució de les murades de la segona edat del ferro a les illes Balears.
L'Institut Universitari de Recerca en Arqueologia i Patrimoni Històric de la Universitat d'Alacant (INAPH) publica ara la monografia a la sèrie PETRACOS, dedicada a la difusió i divulgació científica en l'àmbit de l'arqueologia i el patrimoni històric. S'hi recull un capítol historiogràfic sobre les mencions a les muralles a Balears des del s. XIX, els dotze casos d'estudi, la transcripció de tots els debats i unes conclusions.
La publicació d'aquesta sèrie és d’accés obert i està allotjada als servidors de la Universitat d'Alacant. El Consell de Menorca va finançar la finalització dels treballs i la publicació.
The ongoing excavation of a stepped monument at the
Mestre Ramon settlement in the island of Mallorca provided
new chronological and architectural information motivating
an analytical review of known Mallorcan stepped monuments.
The combination of the already existing chronological information
and the new radiocarbon dates for Mestre Ramon place
the construction of stepped monuments within the Prototalaiotic
period (ca. 1100/1000-850 cal BCE). This chronology
constitutes the basis for an analysis of the architectural characteristics
of the monuments and of their relationships with
other structures. This study offers a preliminary, but detailed,
characterisation of the material features of stepped monuments
and their social dimension within the process of social transformation
that occurred during the Late Bronze Age in Mallorca.
RESUMEN
La excavación en curso de un monumento escalonado en
el yacimiento de Mestre Ramon en la isla de Mallorca ha aportado
nueva información cronológica y arquitectónica que ha
motivado una revisión analítica de las estructuras conocidas
como monumentos escalonados en Mallorca. La combinación
de la información cronológica existente con nuevas dataciones
radiocarbónicas relacionadas con el yacimiento de Mestre
Ramon ha permitido situar el momento de construcción de
los monumentos escalonados en el período Prototalayótico
(ca. 1100/1000-850 cal a.n.e.). Este encuadre cronológico ha
sido la base del análisis de las características arquitectónicas
de dichos monumentos y su relación con otras estructuras. El
trabajo que se presenta ofrece una caracterización preliminar,
pero detallada, de las peculiaridades materiales de los
monumentos escalonados y de su dimensión social dentro de
los procesos de transformación social que se desarrollaron
durante el final de la Edad de Bronce en Mallorca.
Key words: Balearic Bronze Age; Monumentality; Stepped
structures; Ritual practices; Chronology.
Palabras clave: Edad de Bronce Balear; Monumentalidad;
Estructuras escalonadas; Prácticas rituales; Cronología.
Mestre Ramon settlement in the island of Mallorca provided
new chronological and architectural information motivating
an analytical review of known Mallorcan stepped monuments.
The combination of the already existing chronological information
and the new radiocarbon dates for Mestre Ramon place
the construction of stepped monuments within the Prototalaiotic
period (ca. 1100/1000-850 cal BCE). This chronology
constitutes the basis for an analysis of the architectural characteristics
of the monuments and of their relationships with
other structures. This study offers a preliminary, but detailed,
characterisation of the material features of stepped monuments
and their social dimension within the process of social transformation
that occurred during the Late Bronze Age in Mallorca.
RESUMEN
La excavación en curso de un monumento escalonado en
el yacimiento de Mestre Ramon en la isla de Mallorca ha aportado
nueva información cronológica y arquitectónica que ha
motivado una revisión analítica de las estructuras conocidas
como monumentos escalonados en Mallorca. La combinación
de la información cronológica existente con nuevas dataciones
radiocarbónicas relacionadas con el yacimiento de Mestre
Ramon ha permitido situar el momento de construcción de
los monumentos escalonados en el período Prototalayótico
(ca. 1100/1000-850 cal a.n.e.). Este encuadre cronológico ha
sido la base del análisis de las características arquitectónicas
de dichos monumentos y su relación con otras estructuras. El
trabajo que se presenta ofrece una caracterización preliminar,
pero detallada, de las peculiaridades materiales de los
monumentos escalonados y de su dimensión social dentro de
los procesos de transformación social que se desarrollaron
durante el final de la Edad de Bronce en Mallorca.
L’activitat arqueològica de Miquel Tarradell a Mallorca és sobretot coneguda per les excavacions a la ciutat romana de Pollentia (Alcúdia). Iniciades juntament amb Antoni Arribas i Daniel Woods l’any 1957, sota l’empara de la William L. Bryant Foundation, hi seguí participant presencialment fins a l’estiu del 1992.
Tanmateix, una bona part dels primers estius a l’illa, entre els anys 1957 i 1970, els va passar fent campanyes d’excavacions a 15 quilòmetres de Pollentia, a les necròpolis de Son Real i de l’illa dels Porros, situades a la part central de la badia d’Alcúdia.
La voluntat de culminar els treballs d’excavació amb la publicació de les monografies, que havia quedat interrompuda per diversos esdeveniments de caire personal, va continuar fins al final dels seus dies i aconseguí plenament l’objectiu pel que fa a la necròpolis de Son
Real.
Amb la perspectiva dels darrers vint-i-cinc anys, es pot afirmar que fou l’impulsor d’una recerca que, respecte de la vessant de l’antropologia física, mai s’ha estroncat i, respecte de la vessant de l’arqueologia i la interpretació històrica, s’ha reprès en molts àmbits i ha deixat, amb permís del pas del temps i de la crisi climàtica, una joia patrimonial arran de la mar.
https://edicions.uib.es/ojs/index.php/Materialidades/issue/view/121
(p. 1-107)
(p. 108-123)
En aquestes campanyes s’ha passat d’aproximadament 123 estructures documentades a la necròpolis fins l’any 2010 a 136 des de l’any 2012, nou de les quals durant els anys del projecte quinquennal.
El resultat d’aquestes intervencions és l’excavació de pràcticament tota la zona nord i la definició, sistematizació i estudi d’un tipus nou d’estructures, les tombes de planta semicircular/oval semisoterrades/exemptes corresponents a la segona fase del cementeri (SR II), si bé alguns exemplars d’aquest nou tipus ja s’havien excavat amb anterioritat.
En aquest sector també s’han reconegut, excavat i document noves estructures mai localitzades fins a la data com l’ossera E129 o la tomba similar a les fosses amb corona de pedres i coberta del sector sud-oest de l’illa des Porros (T130).
A més, s’han realitzat nombroses observacions a d’altres sectors de la necròpolis que capgiren, matisen o afegeixen informacions a observacions i conclusions a les que s’havia arribat prèviament i que s’han recollit a l’apartat de conclusions integrals.
La intervenció arqueològica ha permès avançar de manera molt important en la recuperació monumental del jaciment. S’ha de destacar l’enretirada de terreres que condicionaven i empobrien la vista panoràmica que es tenia del monument i sobretot la consolidació gairebé completa del jaciment i la restauració integral d’algunes estructures amb la recol•locació de cobertes.
La consolidació ha estat molt intensiva en el sector sud-est, en especial en els extrems sud i nord els quals es trobaven des de fa dècades en un estat important de degradació. També s’han restaurat les estructures excavades d’antic o en el present projecte plurianual en els diversos sectors de la zona nord. En aquest cas, s’han restituït tantes cobertes com la preservació de les seves lloses ha fet possible.
A més, s’han realitzat tasques de consolidació i de manteniment en diversos punts de la necròpolis. Algunes de les restauracions ha obligat a escometre petites excavacions dels sediments aportats amb posterioritat a les excavacions tarradellianes per causes naturals o bé de relictes mai excavats.
Finalment, s’ha realitzat anualment el desherbatge sencer de la necròpolis, un jaciment que a l’actualitat compta amb nombrosos visitants diaris, que durant certes èpoques de l’any esdevenen nombrosos.
El estudio de estos restos se ha centrado en los aspectos tafonómicos, a parte del taxonómico y el biométrico, y se complementa con el que se publicó en la tesis doctoral de uno de nosotros en 1998.
Uno de los resultados más destacados del análisis de los diferentes contextos es la escasa presencia de moluscos marinos en el yacimiento, especialmente si se tiene en cuenta su proximidad al mar y en contraposición con los numerosos elementos presentes en dos yacimientos muy cercanos y vinculados entre sí, como son la necrópolis del Illot des Porros y el santuario de la Punta des Patró. A pesar de ello, más que su escasez, destaca la localización concreta de los restos, alguno de los cuales claramente en contextos de enterramiento y posiblemente vinculados a rituales funerarios, de manera similar a la interpretación ya dada para los escasos restos de vertebrados hallados.
--
The remains of marine molluscs found in the recent excavations (2012-2019) of the Mallorcan Iron Age (Talayotic and Balearic period) Necropolis of Son Real are described here. This cemetery represents a unique funerary space in Mallorca, since the burials were carried out in tombs that miniaturize buildings of high social significance, such as talayots or navetes.
The study of these remains has focused on taphonomic aspects, apart from the taxonomic and biometric, and it is complemented by the report published in the doctoral thesis of one of us in 1998.
One of the most outstanding results of the analysis of the different contexts is the scarce presence of marine molluscs in the deposits, especially when the proximity to the sea is taken into account. This contrasts with the numerous elements found in two very close and linked sites, such as the necropolis of Illot des Porros and the sanctuary of Punta des Patró. Despite this, more than their number, the most outstanding feature is related to the specific location of the remains themselves. Some of them clearly appear in interment contexts and they are possibly linked to funerary rituals, similarly to the interpretation given to the scarce remains of vertebrates found.
indrets com illots, platges o caps costaners. Aquesta nova tipologia de jaciments arqueològics ha
estat relacionada per alguns investigadors amb l’aprofitament de la mar i l’augment dels contactes,
que es reflecteix amb l’arribada d’elements exògens (ivori d’elefant africà i estany). En aquest estudi
s’analitzen les restes de fauna recuperades a s’Illot des Porros (Santa Margalida, Mallorca) procedents
dels nivells del Bronze mitjà i final (ca. 1400-850 cal. ANE) per caracteritzar l’origen de la formació del
conjunt i la seva funcionalitat, contribuint així a la comprensió de l’explotació d’aquesta tipologia
de jaciments.
S’hi han excavat dues tombes. La primera (T143) és del tipus de planta circular o oval semihipogea i contenia un individu masculí adult, sense aixovar. La segona (T144) és del tipus d’aprofitament d’espais. Es trobava entre T105, T137 i T140, on hi ha aparegut la darrera inhumació, un individu adult de sexe indeterminat, l’esquelet del qual havia patit una remoció parcial. Tots dos es trobaven en decúbit lateral amb les extremitats hiperflexionades.
A més, s’ha obert un sondeig a la part limítrofa del sector pel nord-oest per explorar si hi havia alguna resta d’interès sota la terrera de les excavacions. Només s’hi ha pogut documentar estrats de poca potència damunt la roca de base, de formació probablement natural, si bé alguns havien estat formats o trepitjats en el moment d’ús de la necròpolis. S’ha detectat una fossa amb una acumulació d’ossos procedents d’una reducció d’un esquelet. L’enterrament secundari és un fet del tot inèdit en el context de les necròpolis de Son Real i l’illa dels Porros.
Finalment, s’ha obert un sondeig a sud-est del sector SE, on hi havia indicis d’una possible estructura. L’excavació ha pogut descartar aquest extrem i document grans acumulacions de sediment en època recent. Només a la base s’han detectat nivells de circulació possiblement coetanis a l’ús de la necròpolis.
Pel que fa a la consolidació s’ha restaurat T142 i T143, reintegrant-ne les cobertes, i T78 i T144.
A més, s’ha intervingut a 70 tombes de manera desigual, algunes són intervencions molt localitzades i altres més generals. Les tombes intervingudes són: T5, T7, T8, T10, T11, T13, T15, T17, T18, T21, T24, T25, T26, T28, T31, T33, T35, T36, T37, T40, T41, T42, T44, T48, T49, T50, T51, T63, T64, T65, T70, T71, T72, T76, T77, T79, T80, T81, T82, T83, T84, T88, T89, T90, T92, T93, T94, T95, T96, T97, T98, T99, T103, T104, T105, T108, T110, T115, T116, T119, T120, T121, T125, E129, T130, T131, T132, T137, T140, i T144.
Finalment, s’ha realitzat el desherbatge sencer de la necròpolis, un jaciment que a l’actualitat compta amb nombrosos visitants diaris, si més no, durant certes èpoques de l’any.
La feina de compilació i fusió fou iniciada per en Jordi Hernàndez Gasch, qui va fer una feina extraordinària, i conclosa per mi. Gràcies a la bona feina dels arqueòlegs que van dur a terme les intervencions, sumat a les dades aportades per d'altres intervencions importants a la zona efectuades amb posterioritat (Intervenció al carrer Regomir 7-9 dirigida per Núria Cabañas Anguita i Esteve Nadal Roma) es va poder compilar tota la informació per fer una proposta cohesionada sobre l'evolució d'aquest sector de la ciutat des d'època romana. A més, la informació disponible em va permetre fer una proposta de reconstrucció ideal de la porta romana de mar amb les seves dimensions hipotètiques (plànols 30 i 31) i una proposta de la seva possible evolució (plànols 32 a 35). Especial agraïment també a en Josep Cruells i Castellet per la seva ajuda en la part de planimetria i a l'Esteve Nadal Roma i a la resta de l'equip d'Actium Patrimoni Cultural que participà en la reconversió i actualització de les dades analògiques recollides a les intervencios antigues per tal de poder elaborar aquesta memòria conjunta.
S’han acabat d’excavar les tombes 139 i 141. Dins la primera (T139) ha aparegut una darrera inhumació, que se suma a les tres exhumades l’any anterior; a més, se n’ha pogut definir l’estructura com a micronaveta. Dins la segona (T141) s’ha descobert la seva fossa i se n’ha constatat l’espoli. S’han excavat també les sepultures 138 i 142, localitzades a l’anterior anualitat. En tots dos casos, es tracta de tombes de planta circular o oval semihipogees, que contenen un individu masculí, sense aixovar. Val a dir que l’individu de T138 duia allotjada una punta de bronze al radi del braç esquerre, la qual cosa li va fer perdre la mobilitat de l’articulació.
A més, s’ha realitzat una prospecció a l’espai adjacent al sector sud-est i una rasa perpendicular a tot el frontal de la tercera i darrera filera de tombes de planta rectangular adossades que formen aquest sector. Aquesta excavació ha permès acabar de documentar la seqüència constructiva d’aquestes sepultures i el seu nivell de circulació, així com descartar una quarta filera d’estructures.
Finalment, s’ha excavat també el sector T70/71-77 a fi de comprovar l’existència de T78. L’excavació ha permès documentar els retalls de l’excavació de Miquel Tarradell i restes d’un mur i una inhumació molt desarticulada.
Pel que fa a la consolidació s’ha dut a terme la consolidació de la cresta de la tomba 140, excavada l’any anterior, i de les tombes excavades o acabades d’excavar a durant la campanya (T138, T139 i T141). En el cas, deT138 s’ha reposat també part del reble i parament intern, prèviament desmuntat per un sondeig de comprovació. S’ha consolidat un punt concret de T137 que quedava pendent de l'anterior anualitat i s’ha plantejat la corona de la T142.
S’han escomès també tasques de consolidació i de manteniment en dos punts de la necròpolis, a les tombes 7 i 88.
Finalment, s’ha realitzat el desherbatge sencer de la necròpolis, un jaciment que a l’actualitat compta amb nombrosos visitants diaris, si més no durant certes èpoques de l’any.
També ha permès detectar nombroses omissions i errors de planimetria, que una recerca futura hauria d’esmenar. De fet, el potencial d’estudi i reinterpretació de les estructures i del jaciment en el seu conjunt és molt més alt del que es podia preveure.
S’ha excavat completament les tombes 137 i 140 i parcialment les sepultures T139 i T141. S’ha delimitat també la tomba 138 i se n’ha trobat indicis d’una més (T142). Es tracta de tombes de planta circular o oval semihipogees, que contenen un individu masculí, sense aixovar. En canvi, T139, de tipologia diferent, conté com a mínim quatre inhumacions, tant d’homes com de dones adults, una de les quals portava un braçalet a l’avantbraç. Val a dir que la inhumació de T140 duia una punta de fletxa de bronze no com a objecte d’acompanyament, sinó clavada a l’interior del cos. L’enfrontament li va causar la mort.
A més, l’excavació ha detectat episodis de temporals marítims i d’espolis, els quals secularment han afectat la necròpolis.
Pel que fa a la consolidació s’ha dut a terme la consolidació de la cresta de la tomba 137 i s’han escomès també tasques de consolidació i de manteniment en diversos punts de la necròpolis. Algunes de les restauracions ha obligat a escometre petites excavacions dels sediments aportats amb posterioritat a les excavacions tarradellianes per causes naturals.
Finalment, s’ha realitzat el desherbatge sencer de la necròpolis, un jaciment que a l’actualitat compta amb nombrosos visitants diaris, si més no, durant certes èpoques de l’any.
S’ha excavat completament les tombes 137 i 140 i parcialment les sepultures T139 i T141. S’ha delimitat també la tomba 138 i se n’ha trobat indicis d’una més (T142). Es tracta de tombes de planta circular o oval semihipogees, que contenen un individu masculí, sense aixovar. En canvi, T139, de tipologia diferent, conté com a mínim quatre inhumacions, tant d’homes com de dones adults, una de les quals portava un braçalet a l’avantbraç. Val a dir que la inhumació de T140 duia una punta de fletxa de bronze no com a objecte d’acompanyament, sinó clavada a l’interior del cos. L’enfrontament li va causar la mort.
A més, l’excavació ha detectat episodis de temporals marítims i d’espolis, els quals secularment han afectat la necròpolis.
Pel que fa a la consolidació s’ha dut a terme la consolidació de la cresta de la tomba 137 i s’han escomès també tasques de consolidació i de manteniment en diversos punts de la necròpolis. Algunes de les restauracions ha obligat a escometre petites excavacions dels sediments aportats amb posterioritat a les excavacions tarradellianes per causes naturals.
Finalment, s’ha realitzat el desherbatge sencer de la necròpolis, un jaciment que a l’actualitat compta amb nombrosos visitants diaris, si més no, durant certes èpoques de l’any.
S’ha excavat completament les tombes 137 i 140 i parcialment les sepultures T139 i T141. S’ha delimitat també la tomba 138 i se n’ha trobat indicis d’una més (T142). Es tracta de tombes de planta circular o oval semihipogees, que contenen un individu masculí, sense aixovar. En canvi, T139, de tipologia diferent, conté com a mínim quatre inhumacions, tant d’homes com de dones adults, una de les quals portava un braçalet a l’avantbraç. Val a dir que la inhumació de T140 duia una punta de fletxa de bronze no com a objecte d’acompanyament, sinó clavada a l’interior del cos. L’enfrontament li va causar la mort.
A més, l’excavació ha detectat episodis de temporals marítims i d’espolis, els quals secularment han afectat la necròpolis.
Pel que fa a la consolidació s’ha dut a terme la consolidació de la cresta de la tomba 137 i s’han escomès també tasques de consolidació i de manteniment en diversos punts de la necròpolis. Algunes de les restauracions ha obligat a escometre petites excavacions dels sediments aportats amb posterioritat a les excavacions tarradellianes per causes naturals.
Finalment, s’ha realitzat el desherbatge sencer de la necròpolis, un jaciment que a l’actualitat compta amb nombrosos visitants diaris, si més no, durant certes èpoques de l’any.
S’ha excavat completament les tombes 137 i 140 i parcialment les sepultures T139 i T141. S’ha delimitat també la tomba 138 i se n’ha trobat indicis d’una més (T142). Es tracta de tombes de planta circular o oval semihipogees, que contenen un individu masculí, sense aixovar. En canvi, T139, de tipologia diferent, conté com a mínim quatre inhumacions, tant d’homes com de dones adults, una de les quals portava un braçalet a l’avantbraç. Val a dir que la inhumació de T140 duia una punta de fletxa de bronze no com a objecte d’acompanyament, sinó clavada a l’interior del cos. L’enfrontament li va causar la mort.
A més, l’excavació ha detectat episodis de temporals marítims i d’espolis, els quals secularment han afectat la necròpolis.
Pel que fa a la consolidació s’ha dut a terme la consolidació de la cresta de la tomba 137 i s’han escomès també tasques de consolidació i de manteniment en diversos punts de la necròpolis. Algunes de les restauracions ha obligat a escometre petites excavacions dels sediments aportats amb posterioritat a les excavacions tarradellianes per causes naturals.
Finalment, s’ha realitzat el desherbatge sencer de la necròpolis, un jaciment que a l’actualitat compta amb nombrosos visitants diaris, si més no, durant certes èpoques de l’any.
S’hi arribaren a examinar prop de 108.000 fragments ceràmics que corresponen a més de 5600 peces diferents, algunes de les quals van ser també dibuixades i fotografiades.