Rolf Fieguth

Artykuł ukazał się w serii „Humanizm. Idee, nurty i paradygmaty humanistyczne w kulturze polskiej”Artykuł Rolfa Fiegutha był pierwotnie esejem popularyzującym polską literaturę dla niemieckiego czytelnika, z okazji wejścia Polski do Unii Europejskiej. Autor wybrał do niego arcydzieła polskiej literatury, które reprezentują europejskie wartości. Przez ten termin Fieguth rozumie m. in. prezentację wartości, które wywołują w Europie szczególne emocje, więź dzieła z wielkimi tradycjami europejskimi lub też historyczne uczestnictwo twórców w kulturze europejskiej oraz jej prądach myślowych. Zdaniem badacza w polskie literaturze rozpoznać można “zarówno wspólne dziedzictwo kulturowe (ze wszystkimi wadami i zaletami), jak i specyfikę narodową” (s. 345). Fieguth tworzy dwie listy książek, które sugerowałby przeczytać dla lepszego zapoznania się z polską kulturą: jedną, priorytetową, oraz drugą, skupioną na dziełach dramatycznych. Na pierwszym miejscu pierwszej z nich znajduje się Jan Kochanowski, w którym autor dostrzega syntezę tradycji rodzimej z antyczną, z których pierwszą uszlachetnił, a drugą oswoił. Drugie miejsce zajmuje Adam Mickiewicz wraz z Panem Tadeuszem (1834). W kontekście Pana Tadeusza Fieguth zwraca uwagę na pełny obraz polskiej kultury i obyczajowości oraz udowodnienie, że możliwym było napisanie epopei w wieku XIX-tym. Trzecie miejsce wśród lektur priorytetowych przypada Czesławowi Miłoszowi oraz Dolinie Issy (1955). Wspomina również Rodzinną Europę (1959), jako dobre uzupełnienie. Czwarte miejsce zajmuje Witold Gombrowicz. Wśród lektur Fieguth wskazuje na Trans-Atlantyk (1953) lub Pornografię (1960). Dalej znajduje się Bruno Schulz wraz z Sklepami cynamonowymi praz Sanatorium pod klepsydrą. Wśród powieści dotyczących Warszawy, Fieguth rekomenduje Lalkę (1890) Bolesława Prusa, podkreślając wyjątkowe zdolności opisowe pisarza. Z kolei Warszawę z perspektywy żydowskiej poznać można poprzez Rodzinę Muszkatów (1950) Isaaca Bashevisa Singera. Autor wspomina również polską lirykę powojenną, polecając m. in. Juliana Przybosia, Zbigniewa Herberta oraz Tadeusza Różewicza. W kontekście polskiego dramatu Fieguth sugeruje rozpoczęcie od dramatu romantycznego (Dziadów, Nie-Boskiej Komedii, Lilli Wenedy), aby lepiej zrozumieć dzieła późniejszych epok tj. Szewców Witkacego, Ślub Gombrowicza, Kartotekę Różewicza oraz Tango Mrożka.Rolf Fieguth, On European Values of Classics of Polish Literature Originally, Rolf Fieguth’s article was an essay popularising Polish literature for the German reader on the occasion of Poland’s accession to the European Union. The author based it on chosen masterpieces of Polish literature, which represent European values. By this term, Fieguth understands, among other things, the presentation of values that evoke powerful emotions in Europe, the link between the work and great European traditions, or historical contribution of Polish artists to European culture and its currents of thought. According to the researcher, in Polish literature, one can recognise “common cultural heritage (with all its advantages and disadvantages), as well as national specificity” (p. 345). Fieguth creates two lists of books that, in his opinion, would provide a better understanding of Polish culture: one, a priority list, and the other, focused on dramatic texts. The first place on the first is taken by Jan Kochanowski, in whom the author sees a synthesis of Polish and ancient traditions – the first one he enriched, the second he tamed. The second place is occupied by Adam Mickiewicz and his Master Thaddeus (1834). In the context of Master Thaddeus, Fieguth draws attention to the full picture of Polish culture and customs, as well as proving that it was possible to write an epic piece in the nineteenth century. Czesław Miłosz and The Issa Valley (1955) took third place among the priority readings. Fieguth also mentions his Family Europe (1959) as a proper completion. Witold Gombrowicz holds the fourth place. Among his texts, Fieguth points to Trans-Atlantic (1953) or Pornography (1960). Next, there is Bruno Schulz with his The Street of Crocodiles (in Polish: Sklepy cynamonowe, lit. cinnamon shops) and the Sanatorium Under the Sign of the Hourglass. Among novels about Warsaw, Fieguth recommends Bolesław Prus’ The Doll (Lalka, 1890), emphasising the writer’s exceptional descriptive skills. In turn, from a Jewish perspective, Warsaw can be seen through The Family Moskat (1950) of Isaac Bashevis Singer. The author also mentions Polish post-war poetry, recommending Julian Przyboś, Zbigniew Herbert, and Tadeusz Różewicz. In the context of Polish drama, Fieguth suggests starting with Romantic drama, namely Mickiewicz’s Forefathers’ Eve (Polish: Dziady), Krasiński’s Non-Divine Comedy (Nie-boska komedia), Słowacki’s Lilla Weneda, to better understand the works of later eras, such as Witkacy’s Shoemakers (Szewcy), Gombrowicz’s Wedding (Ślub), Różewicz’s Card Index (Kartoteka), and Mrożek’s Tango.Ewa Kuczyńsk

The text has been conceived as a preface to the bilingual, Polish and German, edition of Norwid’s Vade-mecum (VM). Section (1), “Contemporary literature and its new attitude towards the literary past” , tries to characterize the ways in which VM might be interesting in the context of new tendencies in post-war German poetry. It deals with the problem of a delimitation of literary past and literary present. Newly present developments in literature can repress certain earlier “modern” literary phenomena into the domain of past literature, but the opposite tendency is possible, likewise: New literary developments can, and actually do, imply an increased receptivity towards older literature, can redefine the beginning of contemporary literary tradition. Norwid’s VM (1866) is introduced as a potential “new” point of departure to a present current of poetry seeking other devices of expression and other functions than the poetry of the “modernite” of Mallarme, Rimbaud, Valery, Gottfried Benn etc. This proposal of a German reception of Norwid’s VM is followed by an outline of selected phases and aspects of Norwid’s posthumous reception in Poland and the reception of his VM. Before the two world wars, VM existed only as a number of poems from Norwid’s mature phase as a poet, as a phase of his poetical biography and as a certain myth and legend. Only with the post-war editions of the whole collection in its original arrangement (as far as it has been preserved) has VM gained the status of a literary fact as a poetic cycle. (Section (2), “Some aspects of Norwid’s reception”). Section (3), “Structure and themes of a ‘poetry in a critical phase’” , deals with the double sense of Norwid’s own formula of poetry being “in a critical moment” . Firstly, the work refers to a critical moment of the history of poetry. “Poetry, as an energy, survives any time conditions, but it does not necessarily survive them as art” (Norwid). The semantic construction of VM is based not on a new and static conception of poetry opposed to older, romantic and post-romantic ones, but rather on a specific relation to the unended, on-going process of the history of poetry. To use common semiotic terminology, VM is an index sign and an icon sign of this process. Being an index sign of it, it is itself subject to historical change, to the passing by of  historical time. But being an icon sign of the process, it likewise gains a level exterior to or above history. Hence an orientation or set (Einstellung) of its linguistic means on contemporary actuality (“time conditions”) as well as on unresolvable ambiguity. Hence the construction of the cycle’s lyrical subject as a weak “invalid of intention” as well as a prophet of the future of poetry. Hence, finally, the conflict of centrifugal and centripetal tendencies in the composition of the cycle, the conflict of a “fortuitous” arbitrariness in the arrangement of the poems with clear generic qualities in the sense of a real poetic cycle. As an index and an icon of the history of poetry, VM is full of allusive hints evoking “all” stages of Western poetic and artistic tradition, as well as contemporary Polish and European poetry. There are allusions to a future of poetry, too, but to a lesser degree than is frequently supposed. Its future aspect lies mainly in its being conceived as an icon of the on-going literary and poetic process. But secondly, VM is “in a critical moment” in one more sense. It is itself a criticism of the poetry and the conditions of its time in their stylistic, moral, social and political dimensions. In the concluding Section (4), an attempt is made to situate VM within literary history. VM is definitely not romantic poetry, even if we bear in mind the differences of Polish romanticism from English or German romanticism. Neither is VM realistic poetry, if there is any such thing as realistic poetry. But apparently, VM belongs to the period dominated by literary realism, more precisely to the oppositional and minority currents within the realistic period. This does not mean that its literary intentions have to be thoroughly understood as a critical answer to dominant realism. Much more evident is its polemical attitude towards Polish post-romantic opposition to literary as well as moral, social and political realism, without resulting in a clear plea for the latter.

Fieguth Rolf. Семантика и прагматика драматического высказывания на примерах из комедии Свадьба Кречинского (1854) А. В. Сухово-Кобылина. In: Revue des études slaves, tome 62, fascicule 1-2, 1990. L'énonciation dans les langues slaves, sous la direction de Jean-Paul Sémon et Hélène Włodarczyk. pp. 109-116

The text has been conceived as a preface to the bilingual, Polish and German, edition of Norwid’s Vade-mecum (VM). Section (1), “Contemporary literature and its new attitude towards the literary past” , tries to characterize the ways in which VM might be interesting in the context of new tendencies in post-war German poetry. It deals with the problem of a delimitation of literary past and literary present. Newly present developments in literature can repress certain earlier “modern” literary phenomena into the domain of past literature, but the opposite tendency is possible, likewise: New literary developments can, and actually do, imply an increased receptivity towards older literature, can redefine the beginning of contemporary literary tradition. Norwid’s VM (1866) is introduced as a potential “new” point of departure to a present current of poetry seeking other devices of expression and other functions than the poetry of the “modernite” of Mallarme, Rimbaud, Valery, Gottfried Be...

Artykuł ukazał się w serii „Humanizm. Idee, nurty i paradygmaty humanistyczne w kulturze polskiej”Artykuł Rolfa Fiegutha był pierwotnie esejem popularyzującym polską literaturę dla niemieckiego czytelnika, z okazji wejścia Polski do Unii Europejskiej. Autor wybrał do niego arcydzieła polskiej literatury, które reprezentują europejskie wartości. Przez ten termin Fieguth rozumie m. in. prezentację wartości, które wywołują w Europie szczególne emocje, więź dzieła z wielkimi tradycjami europejskimi lub też historyczne uczestnictwo twórców w kulturze europejskiej oraz jej prądach myślowych. Zdaniem badacza w polskie literaturze rozpoznać można “zarówno wspólne dziedzictwo kulturowe (ze wszystkimi wadami i zaletami), jak i specyfikę narodową” (s. 345). Fieguth tworzy dwie listy książek, które sugerowałby przeczytać dla lepszego zapoznania się z polską kulturą: jedną, priorytetową, oraz drugą, skupioną na dziełach dramatycznych. Na pierwszym miejscu pierwszej z nich znajduje się Jan Kochanowski, w którym autor dostrzega syntezę tradycji rodzimej z antyczną, z których pierwszą uszlachetnił, a drugą oswoił. Drugie miejsce zajmuje Adam Mickiewicz wraz z Panem Tadeuszem (1834). W kontekście Pana Tadeusza Fieguth zwraca uwagę na pełny obraz polskiej kultury i obyczajowości oraz udowodnienie, że możliwym było napisanie epopei w wieku XIX-tym. Trzecie miejsce wśród lektur priorytetowych przypada Czesławowi Miłoszowi oraz Dolinie Issy (1955). Wspomina również Rodzinną Europę (1959), jako dobre uzupełnienie. Czwarte miejsce zajmuje Witold Gombrowicz. Wśród lektur Fieguth wskazuje na Trans-Atlantyk (1953) lub Pornografię (1960). Dalej znajduje się Bruno Schulz wraz z Sklepami cynamonowymi praz Sanatorium pod klepsydrą. Wśród powieści dotyczących Warszawy, Fieguth rekomenduje Lalkę (1890) Bolesława Prusa, podkreślając wyjątkowe zdolności opisowe pisarza. Z kolei Warszawę z perspektywy żydowskiej poznać można poprzez Rodzinę Muszkatów (1950) Isaaca Bashevisa Singera. Autor wspomina również polską lirykę powojenną, polecając m. in. Juliana Przybosia, Zbigniewa Herberta oraz Tadeusza Różewicza. W kontekście polskiego dramatu Fieguth sugeruje rozpoczęcie od dramatu romantycznego (Dziadów, Nie-Boskiej Komedii, Lilli Wenedy), aby lepiej zrozumieć dzieła późniejszych epok tj. Szewców Witkacego, Ślub Gombrowicza, Kartotekę Różewicza oraz Tango Mrożka.Rolf Fieguth, On European Values of Classics of Polish Literature Originally, Rolf Fieguth’s article was an essay popularising Polish literature for the German reader on the occasion of Poland’s accession to the European Union. The author based it on chosen masterpieces of Polish literature, which represent European values. By this term, Fieguth understands, among other things, the presentation of values that evoke powerful emotions in Europe, the link between the work and great European traditions, or historical contribution of Polish artists to European culture and its currents of thought. According to the researcher, in Polish literature, one can recognise “common cultural heritage (with all its advantages and disadvantages), as well as national specificity” (p. 345). Fieguth creates two lists of books that, in his opinion, would provide a better understanding of Polish culture: one, a priority list, and the other, focused on dramatic texts. The first place on the first is taken by Jan Kochanowski, in whom the author sees a synthesis of Polish and ancient traditions – the first one he enriched, the second he tamed. The second place is occupied by Adam Mickiewicz and his Master Thaddeus (1834). In the context of Master Thaddeus, Fieguth draws attention to the full picture of Polish culture and customs, as well as proving that it was possible to write an epic piece in the nineteenth century. Czesław Miłosz and The Issa Valley (1955) took third place among the priority readings. Fieguth also mentions his Family Europe (1959) as a proper completion. Witold Gombrowicz holds the fourth place. Among his texts, Fieguth points to Trans-Atlantic (1953) or Pornography (1960). Next, there is Bruno Schulz with his The Street of Crocodiles (in Polish: Sklepy cynamonowe, lit. cinnamon shops) and the Sanatorium Under the Sign of the Hourglass. Among novels about Warsaw, Fieguth recommends Bolesław Prus’ The Doll (Lalka, 1890), emphasising the writer’s exceptional descriptive skills. In turn, from a Jewish perspective, Warsaw can be seen through The Family Moskat (1950) of Isaac Bashevis Singer. The author also mentions Polish post-war poetry, recommending Julian Przyboś, Zbigniew Herbert, and Tadeusz Różewicz. In the context of Polish drama, Fieguth suggests starting with Romantic drama, namely Mickiewicz’s Forefathers’ Eve (Polish: Dziady), Krasiński’s Non-Divine Comedy (Nie-boska komedia), Słowacki’s Lilla Weneda, to better understand the works of later eras, such as Witkacy’s Shoemakers (Szewcy), Gombrowicz’s Wedding (Ślub), Różewicz’s Card Index (Kartoteka), and Mrożek’s Tango.Ewa Kuczyńsk