Alexandra Gerakini

Το θέμα του σεναρίου είναι η επαφή και η γνωριμία των μαθητών με την τραγωδία της Κύπρου μέσα από λογοτεχνικά κείμενα. Βασικός στόχος είναι οι μαθητές να κατανοήσουν ότι το Κυπριακό ζήτημα εξακολουθεί να αποτελεί μια ανοιχτή πληγή για τον ελληνισμό και να νιώσουν την ανθρώπινη διάσταση της κυπριακής τραγωδίας. Οι μαθητές ξεκινούν μελετώντας τo διήγημα του Γιώργου Φιλίππου Πιερίδη «Αλλοφροσύνη». Το κείμενο αυτό θα τους δώσει το έναυσμα και όλες τις απαραίτητες πληροφορίες που χρειάζονται, καθώς οι μαθητές δε γνωρίζουν τα γεγονότα της Κύπρου, για να προχωρήσουν στην ομαδική μελέτη και επεξεργασία ποιημάτων με θέμα την κυπριακή τραγωδία. Το διήγημα «Αλλοφροσύνη» βρίσκεται στο φάκελο του σεναρίου στο Google Drive, τον οποίο ο εκπαιδευτικός έχει δημιουργήσει και έχει μοιραστεί με όλους τους μαθητές της τάξης. Σε αυτό το διήγημα ο εκπαιδευτικός έχει δημιουργήσει υπερσυνδέσεις, οι οποίες θα βοηθήσουν τους μαθητές στην κατανόηση του κειμένου και θα τους δείξουν τις δυνατότητες της υπερσύνδεσης στη συγγραφή. Οι μαθητές συζητούν για το κείμενο και τις υπερσυνδέσεις, σκιαγραφούν την ηρωίδα του διηγήματος και τέλος, παράγουν το δικό τους κείμενο δημιουργικής γραφής, το οποίο αργότερα θα συμπεριλάβουν στην ηλεκτρονική τους εφημερίδα.

Στη συνέχεια, οι μαθητές, χωρισμένοι σε τέσσερις ομάδες, μελετούν ποιήματα που παρουσιάζουν διαφορετικές όψεις της κυπριακής τραγωδίας: τον πόνο για τις χαμένες πατρίδες, τον πόνο που προκαλεί η απώλεια αγαπημένων προσώπων, τον θυμό και την αναζήτηση πολιτικών ευθυνών και τέλος, την αγωνιστική διάθεση και την αντίσταση. (O χωρισμός των ομάδων στηρίχτηκε στις τέσσερις κατηγορίες ποιημάτων που προτείνει ο Αντώνης Πετρίδης στην ιστοσελίδα του «Οι Λωτοφάγοι».) Οι μαθητές συνδέουν το λογοτεχνικό κείμενο με το ιστορικό και προσωπικό βίωμα, αναζητούν τα εκφραστικά μέσα με τα οποία ο κάθε ποιητής αποδίδει το κυρίαρχο συναίσθημα, σχολιάζουν τον ρόλο της πρωτοπρόσωπης αφήγησης και δημιουργούν υπερσυνδέσεις στο ποίημά τους ανάλογες με αυτές που ο εκπαιδευτικός έχει δημιουργήσει στο διήγημα «Αλλοφροσύνη».

Στο τελευταίο δίωρο του μαθήματος παράγουν το δικό τους κείμενο, σχετικό με το θέμα του ποιήματος που μελέτησαν, συγκεντρώνουν όλες τις εργασίες τους στην ηλεκτρονική εφημερίδα που θα δημιουργήσουν κατά ομάδες στο montage και τις παρουσιάζουν. Το συγκεκριμένο διαδικτυακό εργαλείο βοηθά πολύ τους μαθητές να συγκεντρώσουν αλλά και να παρουσιάσουν τις εργασίες τους εύκολα, καθώς, συνήθως, υπάρχει πρόβλημα και αμηχανία αλλά και χάσιμο χρόνου στην παρουσίαση των εργασιών.

Το θέμα του σεναρίου είναι η παράλληλη μελέτη ενός έλληνα και ενός ξένου ποιητή στο πλαίσιο εκδήλωσης που θα πραγματοποιηθεί στην τάξη ή στο σχολείο με αφορμή την παγκόσμια ημέρα ποίησης, που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Μαρτίου. Οι μαθητές ξεκινούν μελετώντας κάποια παραθέματα ποιητών για τον ρόλο της ποίησης. Στη συνέχεια, επικεντρώνονται σε δύο από αυτούς τους ποιητές: τον Μαγιακόφσκι και τον Καρυωτάκη. Έχουν μια πρώτη επαφή με τη ζωή και το έργο των δύο ποιητών και χωρίζονται σε ομάδες. Μία ομάδα αναλαμβάνει να δημιουργήσει τη σχετική σελίδα στο Facebook εισάγοντας όλα τα απαραίτητα στοιχεία για το προφίλ των δύο ποιητών και οι άλλες τέσσερις ομάδες επιλέγουν και μελετούν ποιήματα των δύο ποιητών σύμφωνα με τους άξονες μελέτης που τους έχουν δοθεί. Οι ομάδες συγκρίνουν τους δύο ποιητές και τα έργα τους και δημοσιεύουν τις εργασίες τους στη σελίδα του Facebook που έχει δημιουργηθεί για αυτόν τον σκοπό. Επίσης, όλες οι ομάδες αναλαμβάνουν να γράψουν έναν υποθετικό διάλογο ανάμεσα στους δύο ποιητές ή ένα ποίημα αφιερωμένο σε έναν από αυτούς και αναρτούν την εργασία τους στην ίδια σελίδα. Την τελευταία ώρα πραγματοποιείται η παρουσίαση των εργασιών και ακολουθεί σύντομη συζήτηση για το αν το ψηφιακό μέσο που επιλέχτηκε για να γίνει το αφιέρωμα στους δύο ποιητές (Facebook) ήταν επιτυχημένο, καθώς και για το ποια είναι η διαφορά του ψηφιακού λογοτεχνικού αφιερώματος από ένα αντίστοιχο έντυπο αφιέρωμα.

Το σενάριο ασχολείται με την κατανόηση του βασανιστικού συναισθήματος της πίκρας και της απογοήτευσης που νιώθει ο Γ. Σεφέρης από τη ζωή του στην ίδια του την πατρίδα: στην Ελλάδα .

Το σενάριο αναπτύσσεται σε τρεις φάσεις. Στην Α΄ φάση-πριν την ανάγνωση (2 ώρες) οι μαθητές ακούν το τραγούδι του Γ. Ανδρέου «Στο μεταξύ η Ελλάδα ταξιδεύει», εργάζονται σε ομάδες με φύλλο εργασίας, καταγράφουν τα προβλήματα που παρουσιάζονται μέσα από το τραγούδι, παρουσιάζουν την εικόνα της σύγχρονης Ελλάδας, όπως αναδεικνύεται μέσα από το τραγούδι, μιλούν για όλα αυτά που πληγώνουν τον δημιουργό του τραγουδιού και για αυτούς που θεωρεί υπεύθυνους για την κατάσταση της Ελλάδας και οπτικοποιούν το τραγούδι με την εφαρμογή http://photopeach.com/.

Στη Β΄ φάση-κυρίως ανάγνωση (8 ώρες) οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες, μελετούν το ίδιο ποίημα («Με τον τρόπο του Γ.Σ.» του Γ. Σεφέρη) και εργάζονται με διαφορετικά φύλλα εργασίας, με διαφορετικές δραστηριότητες. Εργάζονται τόσο μέσα στην τάξη όσο και στο ηλεκτρονικό περιβάλλον του μαθήματος. Αφού τελειώσει η επεξεργασία του ποιήματος του Γ. Σεφέρη, τότε οι μαθητές (και πάλι σε ομάδες) μελετούν τα ποιήματα «Η Ελλάδα που λες….», του Μ. Γκανά και «Θεσσαλονίκη, μέρες του 1969 μ.Χ.» του Μανόλη Αναγνωστάκη (3 ομάδες αναλαμβάνουν να μελετήσουν το ένα ποίημα και άλλες 4 ομάδες το άλλο ποίημα) και προσπαθούν να εντοπίσουν τον τρόπο με τον οποίο τα δύο αυτά ποιήματα συνδιαλέγονται με το σεφερικό ποίημα.

Στη Γ΄ φάση-μετά την ανάγνωση (2 ώρες) οι μαθητές αναζητούν φωτογραφίες με θέμα: «Τι με πληγώνει στην Ελλάδα του 2013» και «Τι με κάνει περήφανο στην Ελλάδα του 2013» και με την εφαρμογή http://www.shapecollage.com/ δημιουργούν κολάζ που θα αναρτηθούν μαζί ώστε να φαίνεται η αντίθεση ανάμεσα στις δύο καταστάσεις. Επίσης, οι μαθητές γράφουν ένα άρθρο με τίτλο «Τι με πληγώνει στην Ελλάδα του 2013» και «Τι με κάνει περήφανο στην Ελλάδα του 2013» και πλαισιώνουν το κείμενο τους με τα κολάζ που δημιούργησαν. Οι μαθητές αναρτούν τις ομαδικές τους εργασίες στο ιστολόγιο της τάξης.

Το σενάριο στοχεύει στο να κατανοήσουν οι μαθητές το βίωμα της ξενιτιάς μέσα από λογοτεχνικές απεικονίσεις ανθρώπων που έχουν ξενιτευτεί. Οι μαθητές μέσα από την επαφή τους με τα λογοτεχνικά κείμενα κατανοούν τον τρόπο με τον οποίο η λογοτεχνία αντιμετωπίζει το φαινόμενο της ξενιτιάς, το οποίο είναι αποτέλεσμα ιστορικών, κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών. Οι μαθητές, επίσης, μέσα από τις δραστηριότητες του σεναρίου έρχονται σε επαφή με τα προβλήματα που βιώνουν οι ξενιτεμένοι και τα συναισθήματα που νιώθουν. Το σενάριο σχεδιάστηκε με την προσδοκία οι μαθητές να αναπτύξουν θετική στάση απέναντι στους ξενιτεμένους και να συνειδητοποιήσουν ότι οι ρόλοι μπορεί πολύ εύκολα να αντιστραφούν.

Η λογοτεχνία συχνά «συνομιλεί» με την ιστορία και η σχέση τους είναι αμφίδρομη στο πλαίσιο της δημόσιας σφαίρας, του κοινωνικού γίγνεσθαι και της συγκρότησης της πολιτισμικής μνήμης. Η ιστορική πραγματικότητα και το κοινωνικό πλαίσιο επιδρούν στα λογοτεχνικά κείμενα και αυτά με τη σειρά τους ενσωματώνουν τις ιστορικές εμπειρίες, τις αξίες και τις ιδέες της εποχή τους. Το παρόν κείμενο ανιχνεύει, υπό το πρίσμα της πολιτισμικής μνήμης, τη σχέση της ποιητικής δημιουργίας με την ιστορική πραγματικότητα, όπως αυτή καταδεικνύεται σε ποιήματα που γράφτηκαν με αφορμή τις ταραχές που σημειώθηκαν τον Δεκέμβριο του 2008, μετά τη δολοφονία του δεκαπεντάχρονου μαθητή Αλέξανδρου
Γρηγορόπουλου στην περιοχή των Εξαρχείων.

Η επικοινωνία τα τελευταία χρόνια πραγματοποιείται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, γι’ αυτό και σύμφωνα με τα προγράμματα σπουδών, τα κείμενα που αξιοποιούν οι φιλόλογοι, όταν διδάσκουν τα γλωσσικά μαθήματα, είναι καλό να αντλούνται από όλο το φάσμα της πολιτισμικής παραγωγής. Τα κείμενα αυτά, που σχετίζονται με τη ζωή και την καθημερινότητα των μαθητώνκαθώς και με τους σημειωτικούς τρόπους επικοινωνίας που επιλέγουν, τους βοηθούν από τη μια να αναπτύξουν ποικίλες δεξιότητες ανάγνωσης, ερμηνείας και αποκωδικοποίησης των κειμένων και από την άλλη να συνθέσουν τα δικά τους κείμενα. Έτσι, οι μαθητές μαθαίνουν να στέκονται κριτικά απέναντι στα κείμενα, να εκφράζουν την προσωπική τους άποψη και παράλληλα να μετατρέπονται από καταναλωτές σε παραγωγούς γνώσης και πληροφόρησης. Στο πλαίσιο αυτό είναι σημαντικός ο ρόλος της θεωρίας των πολυγραμματισμών και της πολυτροπικότητας, οι παιδαγωγικές αρχές των οποίων αξιοποιούνται στις διδακτικές προτάσεις που παρουσιάζονται στην παρούσα ανακοίνωση.

Με αφορμή τον 4° πανελλήνιο διαγωνισμό ιστορικού ντοκιμαντέρ με τίτλο «Προσεγγίζουμε βιωματικά το παρελθόν: αφηγήσεις(μαρτυρίες) από την οικογενειακή, την τοπική και τη σύγχρονη εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια ιστορία» που προκηρύχθηκε από την επιστημονική ένωση Νέα Παιδεία σε συνεργασία με το μεταπτυχιακό πρόγραμμα
«Ιστορική Έρευνα, Διδακτική και Νέες Τεχνολογίες» του Ιονίου Πανεπιστημίου, έξι μαθητές του 6ου Γυμνασίου Καβάλας υπό την καθοδήγηση της φιλολόγου του σχολείου τους, δημιούργησαν το ντοκιμαντέρ «Ένα αρχοντικό της Καβάλας αφηγείται» που παρουσιάζει την ιστορία του αρχοντικού του καπνεμπόρου και δημάρχου της Καβάλας Ευγενίου Ιορδάνου. Το αρχοντικό αποκτά "φωνή" και αφηγείται τα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής του από τις αρχές του 20ού αιώνα έως και τη δεκαετία του 1970. Μέσα από την ιστορία του αρχοντικού προβάλλεται και η ιστορία της Καβάλας
που για πολλές δεκαετίες αποτέλεσε την περίφημη Μέκκα του καπνού. Η παρούσα εργασία εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο εργάστηκαν οι μαθητές για τη δημιουργία του ντοκιμαντέρ αλλά και την αξιοποίηση της τοπικής και προφορικής ιστορίας στην
εκπαίδευση.

Οι αναζητήσεις ενός σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος οφείλουν να προσανατολίζονται όχι στη συσσώρευση γνώσεων και τη μηχανική αναπαραγωγή τους από τους μαθητές αλλά στη δημιουργία ενεργών και ευαισθητοποιημένων σε κοινωνικά και πολιτιστικά θέματα πολιτών που θα διαθέτουν κριτική ικανότητα, δημιουργική σκέψη και συναισθηματική νοημοσύνη. Στο πλαίσιο μίας τέτοιας παιδαγωγικής αντίληψης και κατεύθυνσης η εκπόνηση πολιτιστικών προγραμμάτων μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην εξοικείωση των μαθητών με ποικίλες εκφάνσεις του πολιτισμού και την πολιτιστική τους κληρονομιά, την ανάδειξη διαφορετικών πολιτισμικών στοιχείων και την καλλιέργεια του σεβασμού και της αποδοχής του πολιτιστικά
διαφορετικού. Το πολιτιστικό πρόγραμμα «Υιοθετούμε το αρχαίο θέατρο της περιοχής μας» εκπονήθηκε σε συνεργασία με το «Διάζωμα» κατά το σχολικό έτος 2015-2016 στο 3ο Γυμνάσιο Καβάλας με βασικό στόχο τη βιωματική γνωριμία των μαθητών της Γ τάξης με το αρχαίο θέατρο Φιλίππων και τη δημιουργία μιας μόνιμης και ουσιαστικής σχέσης με το αρχαίο δράμα.

Το φεμινιστικό μεταμοντέρνο μυθιστόρημα και η διδακτική αξιοποίηση του: Ελένη ή ο κανένας της Ρέας Γαλανάκη Αλεξάνδρα Γερακίνη Εκπαιδευτικός, Φιλόλογος, Μ.Δ.Ε. στη Λογοτεχνία ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ο ρόλος που διαδραματίζει η Λογοτεχνία στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ανθρώπου είναι πολύ σημαντικός, ιδιαίτερα όταν η Λογοτεχνία διαβάζεται από νέους ανθρώπους που βρίσκονται στο στάδιο της ανάπτυξης της προσωπικότητας τους, στην υιοθέτηση αξιών και προτύπων και στην κατασκευή της ταυτότητας τους. Καθώς οι νέοι αναγνώστες ταυτίζονται πολλές φορές με τους λογοτεχνικούς ήρωες, το φύλο των μυθοπλαστικών χαρακτήρων διαμορφώνει σε σημαντικό βαθμό θέσεις και αντιλήψεις όσον αφορά τις έμφυλες ταυτότητες. Τις τελευταίες δεκαετίες η λογοτεχνική φεμινιστική κριτική προσπαθεί να εξαλείψει τις ανισότητες που προκύπτουν από την ύπαρξη στερεοτυπικών αντιλήψεων στα χαρακτηριστικά και στις σχέσεις των δύο φύλων. Η εργασία εστιάζει στην ανάλυση ενός μεταμοντέρνου φεμινιστικού βιβλίου της Ρέας Γαλανάκη και στον τρόπο με τον οποίο αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί στη διδακτική πράξη με άξονα τη φεμινιστική κριτική, τις θεωρίες της πρόσληψης και της αναγνωστικής ανταπόκρισης και τις πολιτισμικές σπουδές. Εισαγωγή Το 1929, όταν η Virginia Wolf έγραψε το Ένα δικό σου δωμάτιο και το 1949, όταν η Simon de Beauvoir υποστήριξε στο Δεύτερο φύλο ότι «γυναίκα γίνεσαι, δε γεννιέσαι» τέθηκαν οι βάσεις της φεμινιστικής λογοτεχνικής κριτικής, η οποία είναι μία σύνθετη και δυναμική περιοχή μελέτης. Υιοθετεί μεν τις ήδη προϋπάρχουσες φεμινιστικές αντιλήψεις αλλά τις μεταμορφώνει καθώς τις εφαρμόζει με καινούριους τρόπους, δημιουργώντας έτσι ένα ευρύ, διαφοροποιημένο και συνεχώς μεταβαλλόμενο πεδίο μελέτης, το οποίο παράλληλα στηρίζει τους στόχους του κινήματος. Ο φεμινισμός αμφισβητεί την κυρίαρχη πατριαρχική ιδεολογία και προσπαθεί να φέρει στην επιφάνεια τις συμπεριφορές και τις παραδόσεις που ενισχύουν τη συστηματική ανδρική κυριαρχία, όπως αυτή προβάλλεται μέσα από τον λογοτεχνικό κανόνα. Υπό την παραπάνω έννοια ο φεμινισμός θέτει ερωτήματα ελευθερίας και προσδιορισμού της ταυτότητας μέσα από ένα πλέγμα πολιτισμικών, γλωσσικών και ιδεολογικών παραγόντων. Οι συγκεκριμένες αναζητήσεις βρίσκουν έδαφος στον χώρο της λογοτεχνίας, η οποία προσφέρεται ιδιαιτέρως για να προβάλει την πολυδιάστατη διαμόρφωση της ταυτότητας του υποκειμένου αλλά και να ασκήσει κριτική στους παγιωμένους κοινωνικούς θεσμούς και να ανατρέψει τους προκαθορισμένους και συμβολικούς ρόλους του κοινωνικού φύλου.

Η έννοια της λογοτεχνίας είναι ρευστή και κάθε εποχή προσδιορίζει με τα δικά της ιστορικά, κοινωνικά και πολιτιστικά συμφραζόμενα τι είναι λογοτεχνικό και τι όχι.Έτσι  στον  χώρο  της  λογοτεχνίας  διαμορφώνονται  διαφορετικές  και  ποικίλες θεωρητικές προσεγγίσεις πουερμηνεύουν τα λογοτεχνικά κείμενα με τα δικά τους
αξιώματα. Σκοπός  της  παρούσας  εισήγησης είναι να  παρουσιάσει συγκριτικά  τις θεωρητικές  αντιλήψεις των  κειμενοκεντρικών  θεωριών  της  λογοτεχνίας,  οι  οποίες καθόρισαν  σε  σημαντικό  βαθμό την  εμφάνιση  και  την  εξέλιξη  των  σύγχρονων προσεγγίσεων  στο  πεδίο της  λογοτεχνίας.  Ο  φορμαλισμός,  η
νέα  κριτική  και  ο δομισμός, από τις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώναως και τη δεκαετία του 1970θέτουν τις βάσεις και διαμορφώνουν τα εργαλεία εκείνα με τα οποία θα εργαστούν οι
μεταγενέστεροι θεωρητικοί της λογοτεχνίας.

Τα σενάρια του Πρωτέα για τα γλωσσικά μαθήματα δημιουργήθηκαν και
εφαρμόστηκαν από εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν στις διαδικτυακές κοινότητες του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας από το 2012 έως το 2015. Πρόκειται για σενάρια που αξιοποιούν ιστοσελίδες, ψηφιακά εργαλεία και ηλεκτρονικές εφαρμογές του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και δεν προτείνονται για να εφαρμοστούν αυτούσια αλλά για να λειτουργήσουν ως παραδείγματα από τα οποία οι εκπαιδευτικοί μπορούν
να δανειστούν και να συνδυάσουν στοιχεία, ιδέες και προτάσεις και να
προσαρμόσουν τα σενάρια αυτά στους δικούς τους στόχους και στις ανάγκες των μαθητών τους. Για όλα τα σενάρια δίνονται τα στοιχεία της ταυτότητάς τους, οι διαδικτυακοί σύνδεσμοι και τα ψηφιακά προγράμματα που αξιοποιήθηκαν καθώς και αναλυτικές οδηγίες της εφαρμογής και της αξιοποίησής τους. Επειδή αφενός τα
σενάρια αυτά στηρίζονται στην αξιοποίηση του διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών που εξελίσσονται με ταχύτατους ρυθμούς και αφετέρου μεταβάλλονται τα δεδομένα στον χώρο της εκπαίδευσης και της διδακτικής, είναι λογικό με το πέρασμα του χρόνου να χρειάζεται η παραμετροποίηση των σεναρίων αυτών και η αναπλαισίωσή τους ώστε να ανταποκριθούν στις νέες ανάγκες που προκύπτουν. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση, που εφαρμόστηκε τους τελευταίους μήνες λόγω της πανδημίας που έπληξε την παγκόσμια κοινότητα, έδωσε την ευκαιρία και δημιούργησε το κατάλληλο πλαίσιο ώστε οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν τα γλωσσικά μαθήματα να ξαναγυρίσουν στα σενάρια αυτά, να τα ξαναδούν με άλλη ματιά και κυρίως να τα
προσαρμόσουν στις ανάγκες της τηλεκπαίδευσης. Στην παρούσα εισήγηση θα παρουσιαστούν δύο εφαρμογές σεναρίων του Πρωτέα σε διαφορετικά γλωσσικά μαθήματα που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

People in Europe today live in conditions of fear and insecurity. The
extreme liberal policies and the suffocating social conditions undermine
the right of self-determination and shake the promise of Europe to protect the freedom of thought and action of its citizens. In this Europe, the heroes and heroines of Aeroplast of Angela Dimitrakaki are placed trying to save themselves and confront both the vertigo of the outside world and their inner void. Three different models are presented as areas of struggle and resistance to the pressures exerted by economic and productive relations imposed by capitalism. The first one has as field of action the urban landscape in which left-wing intellectuals move by giving their battles both at a mental and a physical level and experiencing the distance between theory and practice. The second wrestling field is represented by people influenced by the mysticism of the New Age that favors the returning to nature without having the necessary ideological bases. The third and final field concerns a lonely man who realizes that the alternative lifestyle he followed was not the product of his own will, but a choice imposed on him by stronger forces. Catalytic is the presence of Antigone, which is a typical example of human strike, but also catalytic is the influence of Walter Benjamin through his love for Asja Lacis, who tries to escape as “expelled from a melancholic European society” like the heroes of Aeroplast do. In
the center of this paper are these three different fields of struggle having
as background the new subjectivities emerging through globalization and on the basis of the coexistence of individual and social, the preservation of potential and the destruction.

Είναι γεγονός πως οι έφηβοι δε διαβάζουν εξωσχολικά λογοτεχνικά βιβλία ή τουλάχιστον δε διαβάζουν στον βαθμό που θα θέλαμε ή δε διαβάζουν από εσωτερική ανάγκη ή αυτόβουλα. Ο σχολικός θεσμός δεν μπορεί να καλλιεργήσει την αγάπη για το βιβλίο και τα αίτια είναι ποικίλα. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται η έλλειψη προγραμματισμού και οι συνεχείς και ευκαιριακές αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα και στα αναλυτικά προγράμματα, η επιλογή των συγκεκριμένων κειμένων και σχολικών εγχειριδίων, ο τρόπος διδασκαλίας και αξιολόγησης του μαθήματος της λογοτεχνίας, ο εξετασιοκεντρικός χαρακτήρας του ελληνικού σχολείου καθώς και η κυριαρχία των ηλεκτρονικών μέσων και της τεχνολογίας.
Από το 2011 και ύστερα στα προγράμματα σπουδών του μαθήματος της Λογοτεχνίας γίνονται συνεχείς και ρητές αναφορές στην ανάγκη καλλιέργειας της φιλαναγνωσίας στο πλαίσιο του σχολείου καθώς και στη διδασκαλία ολόκληρου λογοτεχνικού έργου, ωστόσο οι όποιες προσπάθειες σχετίζονται με μεμονωμένες προσπάθειες και πρωτοβουλίες εκπαιδευτικών. Ανεξάρτητα από αυτές τις προσπάθειες που έχουν εθελοντικό και αποσπασματικό χαρακτήρα, είναι γενικά αποδεκτό ότι το εφηβικό μυθιστόρημα αποτελεί μέσο κοινωνικοποίησης των νέων και καλλιέργειας της φαντασίας και του συναισθηματικού τους κόσμου μέσα από το ταξίδι που προσφέρουν τα βιβλία σε όλες τις εκφάνσεις του ανθρώπινου πολιτισμού σε όλη την ποικιλία και τις αντιφάσεις του.
Πολλά σύγχρονα εφηβικά μυθιστορήματα κινούνται στον χώρο του ρεαλισμού, επιδιώκοντας να αναδείξουν τα σύγχρονα προβλήματα των νέων μέσα από μια ποικίλη θεματολογία. Πολλά από αυτά μάλιστα έχουν τη μορφή του bildungsroman, του μυθιστορήματος μαθητείας, στο οποίο δίνεται η εξέλιξη ενός ανθρώπου και η εσωτερική του ολοκλήρωση ή η πορεία του ήρωα από την άγνοια στη γνώση και στην επίγνωση του εαυτού του. Οι έφηβοι ήρωες βιώνουν οικογενειακά, προσωπικά και κοινωνικά προβλήματα και μέσα από οριακά και καθοριστικά γεγονότα οδηγούνται σταδιακά στην ψυχολογική και κοινωνική τους ωρίμανση .
Τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα σύγχρονου εφηβικού ρεαλιστικού μυθιστορήματος με χαρακτηριστικά μαθητείας  αποτελούν τα βιβλία Κάπου ν’ ανήκεις του Φίλιππου Μανδηλαρά(2010), Το ημερολόγιο ενός δειλού του Βασίλη Παπαθεοδώρου(2014), και Ο άνεμος στα μαλλιά της της Ελένης Δικαίου(2015). Και στα τρία βιβλία οι έφηβοι πρωταγωνιστές ζουν στην Ελλάδα της κρίσης και έρχονται αντιμέτωποι  με σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα μέσα από τα οποία θα κατανοήσουν τον κόσμο και θα διαμορφώσουν τελικά την ταυτότητα τους. Η παρούσα εισήγηση εστιάζει στην παρουσίαση των τριών εφηβικών μυθιστορημάτων καθώς και στον τρόπο με τον οποίο αξιοποιήθηκαν ως ολόκληρα λογοτεχνικά κείμενα στη διδασκαλία του μαθήματος της Λογοτεχνίας κατά τα σχολικά έτη 2015-2016 και 2016-2017 στο πλαίσιο καλλιέργειας μιας ουσιαστικής σχέσης και επαφής των μαθητών με τον  κόσμο της λογοτεχνίας.

Η ραγδαία ανάπτυξη της εκπαιδευτικής τεχνολογίας έχει αλλάξει ριζικά τον τρόπο διδασκαλίας, ανοίγοντας προοπτικές για νέες μορφές μάθησης που μετασχηματίζουν το παραδοσιακό δασκαλοκεντρικό μοντέλο διδασκαλίας σε μαθητοκεντρικό στο οποίο οι μαθητές γίνονται κοινωνοί και συνδημιουργοί της διδασκαλίας και της μάθησης. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται η δράση και τα αποτελέσματα που είχε η πραγματοποίηση ενός προγράμματος εθνικού e-twinning με βασικούς άξονες τόσο την επικοινωνία και την αλληλεπίδραση μαθητών δύο ελληνικών σχολείων για την παραγωγή συνεργατικών ιστοριών με θέμα την προσφυγιά και τη μετανάστευση όσο και την αξιοποίηση των τεχνικών δημιουργικής γραφής που ενισχύει τη δημιουργικότητα και τη φαντασία των μαθητών.

The role of books and reading is determining for the personal and scientific creation of the human, his socialization, his acquaintance both with himself and with others, his development of emotional intelligence and aesthetics culture. However, although it is very important for the pupil to have contact with literary, in our country there are serious problems in reading policy, especially in secondary education. But at critical and crucial teenage years the student will develop those reading skills that will allow him to become an adequate reader as an adult. This paper therefore focuses on how secondary education can support reading books in and outside school hours. From the strengthening of school libraries, the reading of quality literature books at home, the participation in competitions of reading, the reading of entire literary works within school hours to the communication of students with writers, secondary education can provide real solutions and develop actions that strengthen love reading.

Η δημιουργική γραφή είναι μία διαδεδομένη τεχνική για την καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης. Το μάθημα της Λογοτεχνίας αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα σημαντικό ερέθισμα για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων δημιουργικής γραφής, οι οποίες στοχεύουν στην ελεύθερη έκφραση των μαθητών και στην ενεργοποίηση όλων των ψυχικών και συναισθηματικών δυνάμεων τους ώστε ο μαθητής να καταστεί ο ίδιος δημιουργός κειμένων που δεν υπόκεινται σε σχολειοποιημένους  περιορισμούς. Τα τελευταία χρόνια η είσοδος των νέων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία και η ανάπτυξη  των πολυγραμματισμών δημιουργούν νέα δεδομένα στην καλλιέργεια  της δημιουργικής γραφής την οποία ανανεώνουν, μετασχηματίζουν και εμπλουτίζουν. Η παρούσα εισήγηση εστιάζει στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων δημιουργικής γραφής στο Γυμνάσιο με αφορμή ένα λογοτεχνικό κείμενο που διαβάζουν οι μαθητές, το οποίο δίνει το έναυσμα για παραγωγή λόγου. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας οι μαθητές εντοπίζουν τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες λέξεις του κειμένου και αυτές γίνονται η βάση και το ερέθισμα για να παράγουν  το δικό τους κείμενο. Στη συνέχεια οι μαθητές, στο εργαστήριο πληροφορικής, μετασχηματίζουν το δικό τους γραπτό κείμενο σε πολυτροπικό που παίρνει τη μορφή τρισδιάστατου βιβλίου ή τη μορφή animation. Με τον τρόπο αυτό οι νέες τεχνολογίες γίνονται το όχημα που οδηγούν τη δημιουργική γραφή σε ανανεωτικές τάσεις με στόχο βέβαια πάντα την ενίσχυση της έκφρασης της μαθητικής δημιουργικότητας.

5o πανελλήνιο συνέδριο ΕΤΕΑΔ «Η δημιουργικότητα στην εκπαίδευση», Δράμα, 26/11/2014 Η αρωγή των Τ.Π.Ε. στη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας Αλεξάνδρα Γερακίνη Η συγκεκριμένη διδακτική πρόταση εφαρμόστηκε στο 8ο Γυμνάσιο Καβάλας κατά το σχολικό έτος 2012-2013 στο πλαίσιο του μαθήματος της Αρχαίας ελληνικής γλώσσας της Γ Γυμνασίου. Οι μαθητές, χωρισμένοι σε ομάδες, ζωγράφισαν, αξιοποίησαν το πρόγραμμα ψηφιακών κόμικς toοndoo και έγραψαν διαλόγους αρχικά στη νεοελληνική γλώσσα τους οποίους στη συνέχεια μετέτρεψαν στην αρχαία ελληνική γλώσσα. Οι ομάδες κατέληξαν σε δύο διαλόγους: ο ένας διάλογος παρουσιάστηκε με το πρόγραμμα powerpoint με το οποίο παρουσιάστηκαν τα σκίτσα των μαθητών και ο άλλος διάλογος παρουσιάστηκε με το πρόγραμμα ψηφιακών κόμικς toοndoo. Ο στόχος της διδακτικής πρότασης, που δίνει έμφαση στη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών ως μάθημα γλώσσας, ήταν να μεταφέρει το κέντρο βάρους από την παθητική παροχή γνώσης στην ενεργητική και δημιουργική μάθηση και από την απομνημόνευση στην ανάπτυξη ικανοτήτων για τη διαχείριση της γνώσης και στη δημιουργική αξιοποίηση των γνώσεων που ήδη κατέχουν οι μαθητές. Η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας τόσο στο Γυμνάσιο όσο και στο Λύκειο θεωρείται «αγκάθι» αφού οι μαθητές αντιμετωπίζουν την αρχαία ελληνική γλώσσα ως μια νεκρή γλώσσα, η οποία αφενός τους δυσκολεύει και αφετέρου δεν μπορεί να τους δείξει την αδιαμφισβήτητη αξία και προσφορά της. Στον παραπάνω προβληματισμό έρχεται να συμβάλει η αξιοποίηση των τεχνολογιών της πληροφορίας και των επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.) η οποία αποτελεί πραγματική πρόκληση στη διδασκαλία του μαθήματος της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Οι Τ.Π.Ε και συγκεκριμένα τα ψηφιακά κόμικς αξιοποιήθηκαν όχι ως ένα εργαλείο με τη λογική του βιβλίου αλλά ως ένα δημιουργικό περιβάλλον εργασίας το οποίο προσέφερε στους μαθητές τη δυνατότητα ν'αναπτύξουν δεξιότητες, να επεξεργαστούν κριτικά τα δεδομένα στα πλαίσια του κριτικού και

Οι ρετσίνες του βασιλιά, λοιπόν… Και μόνο ο τίτλος του βιβλίου είναι δελεαστικός, αινιγματικός και ρευστός. Μα πώς είναι δυνατόν, θα αναρωτηθεί κάποιος, ένας βασιλιάς να πίνει ρετσίνα, αυτό το ευτελές ποτό των λαϊκών τάξεων που φαντάζει τόσο παράταιρο στην κρυστάλλινη βασιλική κούπα; Δείτε τη συνέχεια εδώ: https://diastixo.gr/kritikes/ellinikipezografia/14775-retsines-vasilia

Ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου αναφέρει στο βιβλίο του Η κίνηση του εκκρεμούς ότι μια ξεχωριστή και ιδιαίτερα παραγωγική κατηγορία της λογοτεχνίας της κρίσης αποτελούν οι συγγραφείς του αστυνομικού μυθιστορήματος, οι οποίοι αντιμετωπίζουν την κρίση κατά μέτωπο, μπαίνοντας στη διακεκαυμένη ζώνη της καθημερινότητας τόσο στο κοινωνικό όσο και στο πολιτικό επίπεδο και επιμένοντας στη δημόσια διαφθορά, που συνεχίζει να αναπαράγεται και στις μέρες μας με όλο το ιστορικό μεγαλείο της (Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Η κίνηση του εκκρεμούς, σελ. 810-811). Τα τελευταία χρόνια, οι Ελληνίδες συγγραφείς εισέρχονται δυναμικά σ’ αυτόν τον χώρο του αστυνομικού μυθιστορήματος και μάλιστα με κάποια πολύ αξιόλογα δείγματα γραφής, όπως είναι το τελευταίο βιβλίο της Ευτυχίας Γιαννάκη, Πόλη στο φως. Η Πόλη στο φως ρίχνει την αυλαία στην «Τριλογία της Αθήνας», που ξεκίνησε το ταξίδι της το 2016 στην Αθήνα της κρίσης. Η αρχή έγινε με το Πίσω κάθισμα, στο οποίο εξιχνιάζεται η δολοφονία ενός σκηνοθέτη, και ακολούθησαν οι Αλκυονίδες μέρες, όπου ξετυλίγεται το κουβάρι της δολοφονίας μιας κοπέλας από την Γκάνα. Τα βιβλία διαβάζονται ως τριλογία αλλά και ξεχωριστά το καθένα, αφού εξασφαλίζονται από τη συγγραφέα όλες οι απαραίτητες προϋποθέσεις και για τις δύο περιπτώσεις.
Δείτε τη συνέχεια εδώ: https://diastixo.gr/kritikes/ellinikipezografia/12133-polh-sto-fos

Πιστή στο ραντεβού της με την ιστορία και τη Θεσσαλονίκη στην οποία ζει, η Σ. Νικολαΐδου δημοσιεύει το 2017 το καινούριο της βιβλίο, Στο τέλος Νικάω εγώ. Διαβάζοντας το, θα μπορούσε να υποστηρίξει κάποιος ότι αποτελεί το τρίτο και τελευταίο μέρος μιας άτυπης τριλογίας που ξεκίνησε την πορεία της το 2010 με το βιβλίο Απόψε δεν έχουμε φίλους και συνεχίστηκε το 2012 με το Χορεύουν οι Ελέφαντες.
Δείτε τη συνέχεια εδώ: https://www.fractalart.gr/sto-telos-nikaw-egw/

Στο τελευταίο του συγγραφικό πόνημα, ο Κ. Τζαμιώτης εγκαταλείπει τα καυτά προβλήματα της επικαιρότητας, όπως την οικονομική-κοινωνική κρίση και το προσφυγικό, που κυριάρχησαν ως θεματική στα δύο προηγούμενα βιβλία του(Η πόλη και η σιωπή, Το πέρασμα). Ο έρωτας έρχεται στο προσκήνιο, ένα θέμα όχι λιγότερο εύκολο στην προσέγγιση και στη διαπραγμάτευση του, αν σκεφτεί κανείς ότι και αυτό έχει τους δικούς του λαβυρίνθους και τα δικά του σκοτεινά και απροσπέλαστα πολλές φορές σημεία, συνεπώς οι κίνδυνοι καραδοκούν.
Δείτε τη συνέχεια εδώ: https://www.fractalart.gr/isos-tin-epomeni-fora/

Ανθρωπολογία, κοινωνιολογία και λογοτεχνία συναντιούνται στη νουβέλα της Άντζελας Δημητρακάκη Τέσσερις μαρτυρίες για την εκταφή του ποταμού Ερρινυού που απέσπασε το βραβείο διηγήματος-νουβέλας του Αναγνώστη το 2017. Ο μύθος, πανταχού παρών στη νουβέλα, εμβολίζει την πραγματικότητα και γεμίζει τις ρωγμές που ο ίδιος δημιούργησε. Η ανεξάντλητη δεξαμενή της μυθικής σκέψης τροφοδοτεί τη λογοτεχνία και κινητοποιεί τους ανθρώπους να υπερβούν τα στεγνά όρια του ρεαλισμού και να αναζητήσουν στα υπόγειους και δαιδαλώδεις λαβυρίνθους του μύθου τη μαγεία της υγρασίας. Ένας φανταστικός ποταμός, ο Ερρινυός, που παραπέμπει στις αρχαίες Ερινύες, μια πραγματική Αθήνα και μια γειτονιά των δυτικών συνοικιών στο μεταίχμιο φαντασιακού και πραγματικού, συνθέτουν το φόντο της νουβέλας.
Δείτε περισσότερα εδώ: https://www.fractalart.gr/tesseris-martyries/

Πιστή στο ραντεβού της με το ποιοτικό εφηβικό βιβλίο, η Ελένη Δικαίου συνεχίζει να βαδίζει στον δρόμο που χάραξε με το βιβλίο της Ο άνεμος στα μαλλιά της. Θα περίμενε κανείς ότι στο τελευταίο της βιβλίο Φόντο σε διπλό καθρέφτη ο αναγνώστης θα έπιανε ξανά το νήμα της ζωής των ηρώων από το σημείο που το άφησε στον Άνεμο. Και όμως, ο αναγνώστης θα συναντήσει ξανά την Κέλλυ και τον Γιώργο αλλά σε άλλο χρονικό σημείο, στην αρχή της παιδικής τους ηλικίας, στην εποχή της αθωότητας και της ανεμελιάς και αυτή τη φορά τα γεγονότα θα δοθούν μέσα από την οπτική γωνία της Κέλλυ, του βολεμένου και κακομαθημένου κοριτσιού του Ανέμου,  που αναλώνεται σε ρηχές κοινωνικές σχέσεις, πολυτελείς αγορές και σε χλιδάτα Σαββατοκύριακα στην Αράχωβα.
Δείτε τη συνέχεια εδώ: http://fractalart.gr/fonto-se-diplo-kathrefti/

Σε μια εποχή που η λέξη κρίση κυκλώνει τις ζωές μας και η λογοτεχνική πένα των συγγραφέων προσπαθεί να καταγράψει το αποτύπωμα της, ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης στρέφει το ενδιαφέρον του στη δεκαετία του 90, στη δεκαετία της διαφήμισης και της ιδιωτικής τηλεόρασης, του εύκολου πλουτισμού και των χρυσών ευκαιριών, των ψευδαισθήσεων και της επίπλαστης ευτυχίας. Ίσως γιατί στην καθοριστική αυτή δεκαετία στο τέλος του 20ου αιώνα, που κυοφόρησε τις συνθήκες για κάτι καινούριο και ισοπεδώθηκε τελικά άδοξα, μπορεί κανείς να αναζητήσει τις ρίζες της κατάστασης που βιώνουμε σήμερα.
Δείτε τη συνέχεια εδώ: http://fractalart.gr/kainoyrgia-poli/