Սև մահ
Սև մահ, ժանտախտի համաճարակ, ամենամահաբեր համավարակներից է մարդկության պատմության մեջ, ինչի զոհ դարձան 75-200 միլիոն մարդ Եվրասիայում, հիմնականում Եվրոպայում 1346-1353 թվականներին[1][2][3]: Թեև գոյություն ունեն մի քանի տեսություններ Սև մահի առաջացման վերաբերյալ` հիմնված 2010 և 2011 թվականներին Եվրոպայի հյուսիսից և հարավից մարդկանց ԴՆԹ-ի անալիզների վրա, համաձայն որի հարուցիչը հավանական է, որ լինի մի քանի տեսակի ժանտախտի բակտերիաների միաձուլումից[4][5]։
Սև մահը Եվրոպա է ներթափանցել Կենտրոնական Ասիայից, որտեղից Մետաքսի ճանապարհով Ղրիմ է հասել 1343 թվականին[6]։ Այնտեղից առնետների, ոջիլների միջոցով ներխուժել է Եվրոպա, քանի որ սև առնետներն այդ ժամանակաշրջանում նավերի հիմնական ուղևորներն էին։ Տարածվելով Միջերկրական ծովի ավազանում և Եվրոպայում` Սև մահը սպանեց Եվրոպայի բնակչության 30-60 տոկոսը[7]։ Ընդհանուր հաշվարկներով Սև մահվան պատճառով աշխարհի բնակչությունը 450 միլիոնից դարձավ 350-375 միլիոն[8]։ Աշխարհի բնակչությունը չհասավ համաճարակից առաջ եղած մակարդակին մինչև 17-րդ դարը[9]։
Համաճարակի արդյունքում ծագեցին տարբեր սոցիալական, կրոնական և տնտեսական շարժումներ, որոնք մեծ հետք թողեցին Եվրոպայի պատմության մեջ։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ ABC/Reuters (2008 թ․ հունվարի 29). «Black death 'discriminated' between victims (ABC News in Science)». Australian Broadcasting Corporation. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
{{cite news}}:|author=has generic name (օգնություն) - ↑ «Health. De-coding the Black Death». BBC. 2001 թ․ հոկտեմբերի 3. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
- ↑ «Black Death's Gene Code Cracked». Wired. 2001 թ․ հոկտեմբերի 3. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 12-ին.
- ↑ Besansky, Nora J, ed. (2010). «Distinct clones of Yersinia pestis caused the black death». PLoS Pathog. 6 (10): e1001134. doi:10.1371/journal.ppat.1001134. PMC 2951374. PMID 20949072.
{{cite journal}}: Cite uses deprecated parameter|authors=(օգնություն)CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link) - ↑ Bos KI, Schuenemann VJ, Golding GB, Burbano HA, Waglechner N, Coombes BK, McPhee JB, DeWitte SN, Meyer M, Schmedes S, Wood J, Earn DJ, Herring DA, Bauer P, Poinar HN, Krause J (2011 թ․ հոկտեմբերի 12). «A draft genome of Yersinia pestis from victims of the Black Death». Nature. 478 (7370): 506–10. Bibcode:2011Natur.478..506B. doi:10.1038/nature10549. PMC 3690193. PMID 21993626.
- ↑ «BBC – History – Black Death». BBC. 2011 թ․ փետրվարի 17.
- ↑ Austin Alchon, Suzanne (2003). A pest in the land: new world epidemics in a global perspective. University of New Mexico Press. էջ 21. ISBN 0-8263-2871-7.
- ↑ «Historical Estimates of World Population». Census.gov. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
- ↑ Wheeler, Dr. L. Kip. «The Black Plague: The Least You Need to Know». Dr. Wheeler's website. Dr. L. Kip Wheeler. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 9-ին.