Videos by Ilmari Karimies
In my doctoral thesis I explored the interconnection in Luther's theology between the ontology of... more In my doctoral thesis I explored the interconnection in Luther's theology between the ontology of faith (i.e. what kind of a reality faith is), and the cognitive nature of faith, which are bound together by a view of reality and an epistemological theory (i.e. a theory about what knowledge is), that is specifically Augustinian. The picture that rises out of the sources in general gives a good overview about the nature of Luther’s early thought and about its relationship to the general Catholic doctrine of that time.
In this presentation filmed at Reformation shaping culture and society in the past and present conference, University of Turku, 15.-16.3.2017, I examine the question of what kind of theological views we can find in these sources, that would explain Luther’s conflict with some of the doctrinal views prominent in the Catholicism of his time, and the reason that Luther’s views lead to a conflict with the Catholic hierarchy in general. 7 views
Books by Ilmari Karimies
Spätmittelalter, Humanismus, Reformation / Studies in the Late Middle Ages, Humanism, and the Reformation, 2022
Ilmari Karimies investigates Martin Luther's understanding of reality and faith.
He examines ... more Ilmari Karimies investigates Martin Luther's understanding of reality and faith.
He examines Luther's understanding of reality from three perspectives: Firstly God as the self-giving highest good uniting opposites and hiding beneath them; secondly the visible and invisible world; and thirdly human beings as tripartite (body, soul, spirit) and bipartite (flesh-spirit). The author explores the cognitive conflict between these in relation to spirit's grasping of God and the invisible world with reference to Augustinian Platonism.
He analyses aspects of faith from the perspective of the theory of divine illumination and shows that Luther represents a realistic Augustinian view. Faith functions as the theological intellect, grasping the invisible world and showing human beings the future good in a manner similar to the medieval notion of ecstatic knowledge. It differs from vision in glory because of sin, as mixed with humanity, and as partial knowledge.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
The aim of the dissertation is to investigate and clarify Martin Luther's understanding of faith ... more The aim of the dissertation is to investigate and clarify Martin Luther's understanding of faith and of reality in his biblical lectures between the years 1513 and 1521. The method of the study is systematic analysis. With regard to its content the work can be seen as an investigation of the history of ideas or dogma.
The general context of the study is the examination of the cognition of God in terms of knowledge of acquaintance, as in the tradition of divine illumination. The specific background is the understanding of faith as union with Christ in the Finnish School of Luther research. The study first examines Luther's understanding of reality and then Luther's understanding of faith, as the two are connected.
With regard to Luther's understanding of reality, the nature of God, the universe and the human being are examined. Central to the understanding of God is the eternal birth of Christ seen through the concept of the highest good, the idea of God as light, and the divine as uniting contraries. With regard to the universe, the creation as a sign of God, the distinction between the visible and the invisible world, and their coming together in Christ and the Church are examined. With regard to the human being, the distinction between the tripartite and the bipartite anthropologies is analyzed. In them the spirit is the highest part of the human being, capable of grasping God. In the carnal person the spirit is dead and empty. It is made alive by faith. However, the natural capacities cannot grasp the content of faith. Therefore, there is a cognitive and affectual conflict between the flesh and the spirit in the Christian person.
With regard to the understanding of faith, Luther's relation to divine illumination is examined. Luther's reading of Ps. 4:7 represents a realist, Augustinian view of illumination. For Luther, the divine light by which the soul knows the true good is precisely the light of faith. Luther defines faith as actual and immediate cognition of God. In relation to God, with regard to the intellect, it is an incomprehensible, captivating light. With regard to the affect, it is a light which grasps God as the highest good, creating joy and delight. In relation to the universe, faith is a light of understanding (intellect) in which all things are seen as related to God. It is also a light for the affect that directs through tribulations, towards good thoughts and actions. Faith is distinct from the heavenly vision because it is only partial possession, it is commixed with the human nature of Christ, and it is made enigmatic by sin. Luther understands the cognition of God through the concept of infused faith. Acquired faith (dogmas or trust) is secondary, but plays a role in tribulations, in which God is not yet perceived as the immediate content of faith.
Luther's understanding of faith thus follows in its general form the theory of divine illumination. Luther attributes this illumination to the light of faith, which becomes the true theological intellect. Luther's early theology as a whole can be seen as a continuation of the theology of the medieval Augustinian School. The centrality of faith, seen in interpretation of the divine light precisely as faith, guards the sola gratia principle fundamental to Luther.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
The aim of this licentiate thesis, presented at University of Helsinki in 2013 is to form a pictu... more The aim of this licentiate thesis, presented at University of Helsinki in 2013 is to form a picture of the following three aspects of reality and their interrelatedness in Martin Luther’s theology: The Nature of God, the Nature of the Universe and the Nature of Man. Furthermore, a claim is made regarding the Platonic nature of Luther’s ontology and cosmology.
Luther’s whole Cosmology is interpenetrated by certain principles, which bind these three together. These principles are the nature of the divine highest good as simultaneous being and movement, the nature of the divine light as the structuring principle of the universe, the contradistinction between the visible and invisible and their respective qualities, expressed in the creation, and finally the nature of the divine as uniting these contraries. One can in a certain way see the whole salvation history as a realization of these principles, as well as look at all the distinctions of Luther’s theological anthropology through them. Historically these principles are firmly grounded in the Christian Platonist tradition with the first three properly Platonic and the fourth (unity of contraries) especially Neo-Platonic.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Papers by Ilmari Karimies
European Journal for Philosophy of Religion, 2017
This article examines Martin Luther’s view of Natural theology and natural knowledge of God. Luth... more This article examines Martin Luther’s view of Natural theology and natural knowledge of God. Luther research has often taken a negative stance towards a possibility of Natural theology in Luther’s thought. I argue, that one actually finds from Luther’s texts a limited area of the natural knowledge of God. This knowledge pertains to the existence of God as necessary and as Creator, but not to what God is concretely. Luther appears to think that the natural knowledge of God is limited because of the relation between God and the Universe only one side is known by natural capacities. Scholastic Theology built on Aristotelianism errs, according to Luther, when it uses created reality as the paradigm for thinking about God. Direct experiential knowledge of the divinity, given by faith, is required to comprehend the divine being. Luther’s criticism of Natural theology, however, does not appear to rise from a general rejection of metaphysics, but from that Luther follows certain ideas of Medieval Augustinian Platonism, such as a stark ontological differentiation between finite and infinite things, as well as the idea of divine uniting contradictions. Thus the conflict between faith and reason on Luther seems to be explicable at least in part as a conflict between two different ontological systems, which follow different paradigms of rationality.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Oxford Research Encyclopedia of Religion, 2016
Martin Luther’s anthropology, as expressed in his writings, consists of several elements. Luther ... more Martin Luther’s anthropology, as expressed in his writings, consists of several elements. Luther often utilizes a three-part scheme, according to which a human being consists of body, soul, and spirit. This scheme is, to a considerable degree, derived from the medieval Augustinian and mystical tradition. This tradition sees the three-room Old Testament Tabernacle as a figure of the human person, in whom God dwells in the spirit. Luther’s most important contribution here is in locating faith at the highest and innermost place, in which the human being is in contact with God. The place of the soul undergoes development over time in his works: that is, whether the soul is related to the spirit or to the flesh, is part of sinful carnality, or is a neutral medium. Upon this tripartite natural composition Luther builds a bipartite distinction between flesh and spirit, which concerns the whole man as either carnal or spiritual. This distinction derives from Luther’s interpretation of Paul and Augustine. For Luther, the human being is at the same time sinner and righteous, carnal and spiritual. The spirit and the flesh experience the same things in opposite manners. The third component is the concept of person, which unites the previous two contraries into one subject. It reflects a mode of thought peculiar to Luther, in which mutually opposite and contrary things are brought together by Christological means.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Pro Ecclesia, 2015
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Niin & Näin, 2009
Notes and introduction to Finnish translation of Pseudo-Dionysius the Areopagite's Mystical Theol... more Notes and introduction to Finnish translation of Pseudo-Dionysius the Areopagite's Mystical Theology.
Reunamerkinnät ja johdanto Pseudo-Dionysios Areopagitan Mystisestä teologiasta -teoksen suomenkieliseen käännökseen.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Articles in Books by Ilmari Karimies
Darkness, Light, and Active Love (SLAG 74), 2020
Luther’s concept of hidden God (deus absconditus) has been a concept discussed prominently in Lut... more Luther’s concept of hidden God (deus absconditus) has been a concept discussed prominently in Luther research. The general trend among Luther scholars has been to see Martin Luther as positively utilizing the concept of the hidden God – usually interpreted anti-ontologically and with respect to historical revelation – whereas Luther has been seen to reject the concept of divine incomprehensibility linked to the tradition of negative theology already early on in his works. In this article, published in Darkness, Light, and Active Love (Schriften der Luther-Agricola Gesellschaft 74), ed. Antti Raunio, my aim is to demonstrate that both the aspect of incomprehensibility as well as the aspect of hiddenness belong to Luther’s view of the divine nature. They are further related to Luther’s view of God making himself comprehensible and accessible, which also stem from Luther’s view of the divine nature. In it I will examine Luther’s notions of God’s incomprehensibility and hiddenness, first in general, then with respect to the aspect of incomprehensibility, and finally with respect to the aspect of hiddenness. The article is based on Luther’s early Biblical commentaries and lectures between 1513 and 1521.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Reformatio Baltica, 2017
Up to the early 19th century the theology of the reformer Martin Luther was fairly unknown in Fin... more Up to the early 19th century the theology of the reformer Martin Luther was fairly unknown in Finland. Besides the two catechisms and forewords to the books of the Bible, Luther’s works had remained untranslated. The Pietist awakening (“herännäisyys”) brought a change to this in the 1830’s with translations of some of Luther’s most significant works. However, as the awakening was split into the more confessional Evangelical movement (“evankelisuus”) and the more spiritualistic or Pietist Awakened (“herännäisyys”), the interpretation of Luther became a hot issue especially regarding the so-called order of salvation (ordo salutis). In the early 20th century, the rising nationalist ideology again led to changes in the Luther image. In this process, the subjective spiritualism of earlier Luther interpretations was partially purged by Pietist leaders, who had acquired prominent political positions within the State and the Church, and replaced by more anti-Catholic influences from the continent.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Subjectivity and Selfhood in Medieval and Early Modern Philosophy, 2016
In Luther’s early Biblical Lectures (1513-1521) we can see a process in which the Scholastic and ... more In Luther’s early Biblical Lectures (1513-1521) we can see a process in which the Scholastic and Mystical tripartite anthropology (body – soul – spirit) is transformed into a bipartite model of flesh and spirit. They are according to Luther tied to opposite objects (visible – invisible), at constant conflict, and experience things contradictorily to each other, almost as two distinct anthropological systems. To preserve the unity of the subject Luther introduces a model borrowed from Christology, where the conflicting properties of two natures are ascribed to one person. The term person is thus brought to the center of anthropology. The model also has consequences for how Luther perceives the actions of the Christian person, which spring from the divine reality present in faith, but are realized through the flesh, which resists them and makes the external deeds imperfect.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Das Luther-Lexikon, 2016
Bookmarks Related papers MentionsView impact
VERBUM, 2013
МЕТАФОРЫ СВЕТА И ТЬМЫ В ПРЕДСТАВЛЕНИЯХ ЛЮТЕРА О ВЕРЕ.
The presentation given at The Internatio... more МЕТАФОРЫ СВЕТА И ТЬМЫ В ПРЕДСТАВЛЕНИЯХ ЛЮТЕРА О ВЕРЕ.
The presentation given at The International Conference REFORMATION OF MARTIN LUTHER AND EUROPEAN PHILOSOPHY AND CULTURE at St. Petersburg State University on 28-30.6.2012 on Luther’s Use of the Metaphors of Light and Darkness in his Concept of Faith.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Iustitia 33: Reformaatio vai restauraatio, 2017
Article in Finnish on the Augustinian nature of Luther's understanding of faith and understanding... more Article in Finnish on the Augustinian nature of Luther's understanding of faith and understanding of reality. Publishded in the Iustitia series of STI - Theological Institute of Finland.
Tässä artikkelissa, joka on luonteeltaan laajennettu tiivistelmä väitöskirjastani, tutkin keskiajan augustinolaisen teologian näkymistä Martti Lutherin usko- ja todellisuuskäsityksessä. Käyn läpi Lutherin teologian luonnetta koskeneen ns. platonismiteesin tutkimushistoriaa. Käsittelen Lutherin käsitystä Jumalasta, luomakunnasta ja ihmisestä sekä näiden liittymäkohtia keskiajan augustinolaiseen platonismiin. Tämä jälkeen käyn läpi Lutherin käsitystä uskon valosta ja sen liittymistä augustinolaisesta tietoteoriasta keskiajalla käytyyn keskusteluun. Lisäksi tarkastelen Kristuksen ihmisyyden läsnäoloa uskossa suhteessa puheeseen uskon valosta, ja tämän merkitystä luterilaisesta vanhurskauttamisopista käydylle keskustelulle.
Johtopäätöksenä on, että Lutherin usko- ja todellisuuskäsityksessä on merkittäviä vaikutteita keskiajan mystisiltä augustinolaisilta auktoreilta kuten Bonaventura, Johannes Gerson sekä Richard Pyhäviktorilainen. Tässä perinteessä vallinnut voimakas Jumalan ja näkyvän luomakunnan välisen eron korostaminen selittää osaltaan, miksi Luther hylkäsi skolastisen teologian ratkaisut, jossa Jumalaa ajateltiin voitavan lähestyä ihmisen luonnollisten kykyjen, järjen ja tahdon, käytön avulla.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Tolle lege, 2021
Response to Jarmo Tarkki in the Finnish theological publication Vartija on the method of systemat... more Response to Jarmo Tarkki in the Finnish theological publication Vartija on the method of systematic theology. Published in Vartija e-book series Tolle lege 4.
Vastaus Jarmo Tarkin Vartija-lehdessä julkaistuun artikkeliin Systemaattisen teologian kauhistus – alethiologia. Artikkeli käsittelee systemaattisen teologian metodia, teologista epistemologiaa ja teologian edistymistä uskonyhteisön harjoittamana toimintona.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Ego sum qui sum, 2006
Article in Finnish in the Festschrift for Jouko Martikainen on Elements of Apophatic Theology in ... more Article in Finnish in the Festschrift for Jouko Martikainen on Elements of Apophatic Theology in Luther's Understanding of Faith.
Tarkoitukseni on tässä Jouko Martikaisen juhlakirjassa "Ego sum qui sum" (Studier i systematisk teologi vid Åbo akademi 29) julkaistussa artikkelissa tehdä joitakin huomioita uskon valo- ja pimeys-aspektien suhtautumisesta toisiinsa Lutherin Operationes in Psalmos -teoksen pohjalta ja näyttää, kuinka Luther hyödyntää usko-käsityksessään apofaattisen teologian elementtejä. Erityisesti niitä esiintyy Lutherin kuvauksissa uskossa tapahtuvasta jumalalliseen luontoon tempaamisesta ja Jumalan Sanaan, Kristukseen, yhdistymisestä.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Drafts by Ilmari Karimies
This paper presented at TARF Wittenberg 13.9.2019 examines Luther’s theologia crucis in his text... more This paper presented at TARF Wittenberg 13.9.2019 examines Luther’s theologia crucis in his texts between 1513-1521 (mostly 1515-1521) with an emphasis on Luther’s connections to certain mystical themes as exemplified by Bonaventure especially in his Itinerarium mentis in Deum. Parts of this paper are based on my my dissertation but I am expanding their treatment to focus especially on the perspective of Bonaventure’s (in broad terms) Victorine-Augustinian mysticism and how it may be reflected in Luther’s theology of cross.
NB!The paper is published in German as: Theologia crucis beim frühen Luther. In Ausstrahlung und Widerschein. Wahrnehmung und Wirkung der Wittenberger Universität im Europa des 16. Jahrhunderts. Im Auftrag des Theologischen Arbeitskreises für Reformationsgeschichtliche Forschung (TARF). Hrsg. von Michael Bayer, Martin Hauger, Volker Leppin. Leipzig: Evangelische Verlagsanstalt (2023), 501-532.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Paper on historical and contemporary Lutheran spirituality with focus on Finnish Lutheranism held... more Paper on historical and contemporary Lutheran spirituality with focus on Finnish Lutheranism held at Studium Catholicum, Helsinki, lecture series on spirituality and to be published by the former.
Tässä artikkelissa oletan itsestään selväksi lähtökohdaksi, että on olemassa luterilaista spiritualiteettia, jolla tarkoitan ihmisen hengelliseen kokemiseen liittyvää sisäistä elämää ja tästä sisäisyydestä kumpuavaa tai siihen liittyvää ulkoista toimintaa. Nämä kaksi spiritualiteetin – Jumalan Hengen vaikutuksen ihmisessä - ulottuvuutta voisi luterilainen tiivistää sanoihin ”usko” ja ”rakkaus”. Keskityn luterilaisen spiritualiteetin analyysissani aluksi Lutherin spiritualiteettiin, sen juuriin ja hänen opetuksiinsa. Sen jälkeen tarkastelen lyhyesti luterilaista spiritualiteettia: eri vuosisatojen luterilaisuutta sekä nykyaikaa. Rajaan tämä tarkastelun maantieteellisesti Suomeen.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Summary and analysis of Martin Luthers reception of the negative theology of Pseudo-Dionysios in ... more Summary and analysis of Martin Luthers reception of the negative theology of Pseudo-Dionysios in his commentary on Psalms Operationes in Psalmos (1519-21). The paper was presented at the licentiate seminar at the Department of Systematic Theology of University of Helsinki in 2009.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
In this paper presented at Re-thinking Ontology with Luther, Pontificia Università della Santa Cr... more In this paper presented at Re-thinking Ontology with Luther, Pontificia Università della Santa Croce, Rooma, 2.-5.4.2018, I have been given the task to examine Luther’s understanding of the ontology of faith and its relation to the Augustinian tradition. To accomplish this, I will focus in the paper on two points: 1) First, I will briefly examine the views about Luther’s theological ontology in earlier research and the question about the nature of Luther’s ontology. 2) Second, I will demonstrate Luther’s connectedness to the certain central concepts and schemes of the Augustinian tradition such as the distinction between temporal and eternal good things, two orientations of a person based on this distinction, and the central concept of intellectual light.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Uploads
Videos by Ilmari Karimies
In this presentation filmed at Reformation shaping culture and society in the past and present conference, University of Turku, 15.-16.3.2017, I examine the question of what kind of theological views we can find in these sources, that would explain Luther’s conflict with some of the doctrinal views prominent in the Catholicism of his time, and the reason that Luther’s views lead to a conflict with the Catholic hierarchy in general.
Books by Ilmari Karimies
He examines Luther's understanding of reality from three perspectives: Firstly God as the self-giving highest good uniting opposites and hiding beneath them; secondly the visible and invisible world; and thirdly human beings as tripartite (body, soul, spirit) and bipartite (flesh-spirit). The author explores the cognitive conflict between these in relation to spirit's grasping of God and the invisible world with reference to Augustinian Platonism.
He analyses aspects of faith from the perspective of the theory of divine illumination and shows that Luther represents a realistic Augustinian view. Faith functions as the theological intellect, grasping the invisible world and showing human beings the future good in a manner similar to the medieval notion of ecstatic knowledge. It differs from vision in glory because of sin, as mixed with humanity, and as partial knowledge.
The general context of the study is the examination of the cognition of God in terms of knowledge of acquaintance, as in the tradition of divine illumination. The specific background is the understanding of faith as union with Christ in the Finnish School of Luther research. The study first examines Luther's understanding of reality and then Luther's understanding of faith, as the two are connected.
With regard to Luther's understanding of reality, the nature of God, the universe and the human being are examined. Central to the understanding of God is the eternal birth of Christ seen through the concept of the highest good, the idea of God as light, and the divine as uniting contraries. With regard to the universe, the creation as a sign of God, the distinction between the visible and the invisible world, and their coming together in Christ and the Church are examined. With regard to the human being, the distinction between the tripartite and the bipartite anthropologies is analyzed. In them the spirit is the highest part of the human being, capable of grasping God. In the carnal person the spirit is dead and empty. It is made alive by faith. However, the natural capacities cannot grasp the content of faith. Therefore, there is a cognitive and affectual conflict between the flesh and the spirit in the Christian person.
With regard to the understanding of faith, Luther's relation to divine illumination is examined. Luther's reading of Ps. 4:7 represents a realist, Augustinian view of illumination. For Luther, the divine light by which the soul knows the true good is precisely the light of faith. Luther defines faith as actual and immediate cognition of God. In relation to God, with regard to the intellect, it is an incomprehensible, captivating light. With regard to the affect, it is a light which grasps God as the highest good, creating joy and delight. In relation to the universe, faith is a light of understanding (intellect) in which all things are seen as related to God. It is also a light for the affect that directs through tribulations, towards good thoughts and actions. Faith is distinct from the heavenly vision because it is only partial possession, it is commixed with the human nature of Christ, and it is made enigmatic by sin. Luther understands the cognition of God through the concept of infused faith. Acquired faith (dogmas or trust) is secondary, but plays a role in tribulations, in which God is not yet perceived as the immediate content of faith.
Luther's understanding of faith thus follows in its general form the theory of divine illumination. Luther attributes this illumination to the light of faith, which becomes the true theological intellect. Luther's early theology as a whole can be seen as a continuation of the theology of the medieval Augustinian School. The centrality of faith, seen in interpretation of the divine light precisely as faith, guards the sola gratia principle fundamental to Luther.
Luther’s whole Cosmology is interpenetrated by certain principles, which bind these three together. These principles are the nature of the divine highest good as simultaneous being and movement, the nature of the divine light as the structuring principle of the universe, the contradistinction between the visible and invisible and their respective qualities, expressed in the creation, and finally the nature of the divine as uniting these contraries. One can in a certain way see the whole salvation history as a realization of these principles, as well as look at all the distinctions of Luther’s theological anthropology through them. Historically these principles are firmly grounded in the Christian Platonist tradition with the first three properly Platonic and the fourth (unity of contraries) especially Neo-Platonic.
Papers by Ilmari Karimies
Reunamerkinnät ja johdanto Pseudo-Dionysios Areopagitan Mystisestä teologiasta -teoksen suomenkieliseen käännökseen.
Articles in Books by Ilmari Karimies
The presentation given at The International Conference REFORMATION OF MARTIN LUTHER AND EUROPEAN PHILOSOPHY AND CULTURE at St. Petersburg State University on 28-30.6.2012 on Luther’s Use of the Metaphors of Light and Darkness in his Concept of Faith.
Tässä artikkelissa, joka on luonteeltaan laajennettu tiivistelmä väitöskirjastani, tutkin keskiajan augustinolaisen teologian näkymistä Martti Lutherin usko- ja todellisuuskäsityksessä. Käyn läpi Lutherin teologian luonnetta koskeneen ns. platonismiteesin tutkimushistoriaa. Käsittelen Lutherin käsitystä Jumalasta, luomakunnasta ja ihmisestä sekä näiden liittymäkohtia keskiajan augustinolaiseen platonismiin. Tämä jälkeen käyn läpi Lutherin käsitystä uskon valosta ja sen liittymistä augustinolaisesta tietoteoriasta keskiajalla käytyyn keskusteluun. Lisäksi tarkastelen Kristuksen ihmisyyden läsnäoloa uskossa suhteessa puheeseen uskon valosta, ja tämän merkitystä luterilaisesta vanhurskauttamisopista käydylle keskustelulle.
Johtopäätöksenä on, että Lutherin usko- ja todellisuuskäsityksessä on merkittäviä vaikutteita keskiajan mystisiltä augustinolaisilta auktoreilta kuten Bonaventura, Johannes Gerson sekä Richard Pyhäviktorilainen. Tässä perinteessä vallinnut voimakas Jumalan ja näkyvän luomakunnan välisen eron korostaminen selittää osaltaan, miksi Luther hylkäsi skolastisen teologian ratkaisut, jossa Jumalaa ajateltiin voitavan lähestyä ihmisen luonnollisten kykyjen, järjen ja tahdon, käytön avulla.
Vastaus Jarmo Tarkin Vartija-lehdessä julkaistuun artikkeliin Systemaattisen teologian kauhistus – alethiologia. Artikkeli käsittelee systemaattisen teologian metodia, teologista epistemologiaa ja teologian edistymistä uskonyhteisön harjoittamana toimintona.
Tarkoitukseni on tässä Jouko Martikaisen juhlakirjassa "Ego sum qui sum" (Studier i systematisk teologi vid Åbo akademi 29) julkaistussa artikkelissa tehdä joitakin huomioita uskon valo- ja pimeys-aspektien suhtautumisesta toisiinsa Lutherin Operationes in Psalmos -teoksen pohjalta ja näyttää, kuinka Luther hyödyntää usko-käsityksessään apofaattisen teologian elementtejä. Erityisesti niitä esiintyy Lutherin kuvauksissa uskossa tapahtuvasta jumalalliseen luontoon tempaamisesta ja Jumalan Sanaan, Kristukseen, yhdistymisestä.
Drafts by Ilmari Karimies
NB!The paper is published in German as: Theologia crucis beim frühen Luther. In Ausstrahlung und Widerschein. Wahrnehmung und Wirkung der Wittenberger Universität im Europa des 16. Jahrhunderts. Im Auftrag des Theologischen Arbeitskreises für Reformationsgeschichtliche Forschung (TARF). Hrsg. von Michael Bayer, Martin Hauger, Volker Leppin. Leipzig: Evangelische Verlagsanstalt (2023), 501-532.
Tässä artikkelissa oletan itsestään selväksi lähtökohdaksi, että on olemassa luterilaista spiritualiteettia, jolla tarkoitan ihmisen hengelliseen kokemiseen liittyvää sisäistä elämää ja tästä sisäisyydestä kumpuavaa tai siihen liittyvää ulkoista toimintaa. Nämä kaksi spiritualiteetin – Jumalan Hengen vaikutuksen ihmisessä - ulottuvuutta voisi luterilainen tiivistää sanoihin ”usko” ja ”rakkaus”. Keskityn luterilaisen spiritualiteetin analyysissani aluksi Lutherin spiritualiteettiin, sen juuriin ja hänen opetuksiinsa. Sen jälkeen tarkastelen lyhyesti luterilaista spiritualiteettia: eri vuosisatojen luterilaisuutta sekä nykyaikaa. Rajaan tämä tarkastelun maantieteellisesti Suomeen.
In this presentation filmed at Reformation shaping culture and society in the past and present conference, University of Turku, 15.-16.3.2017, I examine the question of what kind of theological views we can find in these sources, that would explain Luther’s conflict with some of the doctrinal views prominent in the Catholicism of his time, and the reason that Luther’s views lead to a conflict with the Catholic hierarchy in general.
He examines Luther's understanding of reality from three perspectives: Firstly God as the self-giving highest good uniting opposites and hiding beneath them; secondly the visible and invisible world; and thirdly human beings as tripartite (body, soul, spirit) and bipartite (flesh-spirit). The author explores the cognitive conflict between these in relation to spirit's grasping of God and the invisible world with reference to Augustinian Platonism.
He analyses aspects of faith from the perspective of the theory of divine illumination and shows that Luther represents a realistic Augustinian view. Faith functions as the theological intellect, grasping the invisible world and showing human beings the future good in a manner similar to the medieval notion of ecstatic knowledge. It differs from vision in glory because of sin, as mixed with humanity, and as partial knowledge.
The general context of the study is the examination of the cognition of God in terms of knowledge of acquaintance, as in the tradition of divine illumination. The specific background is the understanding of faith as union with Christ in the Finnish School of Luther research. The study first examines Luther's understanding of reality and then Luther's understanding of faith, as the two are connected.
With regard to Luther's understanding of reality, the nature of God, the universe and the human being are examined. Central to the understanding of God is the eternal birth of Christ seen through the concept of the highest good, the idea of God as light, and the divine as uniting contraries. With regard to the universe, the creation as a sign of God, the distinction between the visible and the invisible world, and their coming together in Christ and the Church are examined. With regard to the human being, the distinction between the tripartite and the bipartite anthropologies is analyzed. In them the spirit is the highest part of the human being, capable of grasping God. In the carnal person the spirit is dead and empty. It is made alive by faith. However, the natural capacities cannot grasp the content of faith. Therefore, there is a cognitive and affectual conflict between the flesh and the spirit in the Christian person.
With regard to the understanding of faith, Luther's relation to divine illumination is examined. Luther's reading of Ps. 4:7 represents a realist, Augustinian view of illumination. For Luther, the divine light by which the soul knows the true good is precisely the light of faith. Luther defines faith as actual and immediate cognition of God. In relation to God, with regard to the intellect, it is an incomprehensible, captivating light. With regard to the affect, it is a light which grasps God as the highest good, creating joy and delight. In relation to the universe, faith is a light of understanding (intellect) in which all things are seen as related to God. It is also a light for the affect that directs through tribulations, towards good thoughts and actions. Faith is distinct from the heavenly vision because it is only partial possession, it is commixed with the human nature of Christ, and it is made enigmatic by sin. Luther understands the cognition of God through the concept of infused faith. Acquired faith (dogmas or trust) is secondary, but plays a role in tribulations, in which God is not yet perceived as the immediate content of faith.
Luther's understanding of faith thus follows in its general form the theory of divine illumination. Luther attributes this illumination to the light of faith, which becomes the true theological intellect. Luther's early theology as a whole can be seen as a continuation of the theology of the medieval Augustinian School. The centrality of faith, seen in interpretation of the divine light precisely as faith, guards the sola gratia principle fundamental to Luther.
Luther’s whole Cosmology is interpenetrated by certain principles, which bind these three together. These principles are the nature of the divine highest good as simultaneous being and movement, the nature of the divine light as the structuring principle of the universe, the contradistinction between the visible and invisible and their respective qualities, expressed in the creation, and finally the nature of the divine as uniting these contraries. One can in a certain way see the whole salvation history as a realization of these principles, as well as look at all the distinctions of Luther’s theological anthropology through them. Historically these principles are firmly grounded in the Christian Platonist tradition with the first three properly Platonic and the fourth (unity of contraries) especially Neo-Platonic.
Reunamerkinnät ja johdanto Pseudo-Dionysios Areopagitan Mystisestä teologiasta -teoksen suomenkieliseen käännökseen.
The presentation given at The International Conference REFORMATION OF MARTIN LUTHER AND EUROPEAN PHILOSOPHY AND CULTURE at St. Petersburg State University on 28-30.6.2012 on Luther’s Use of the Metaphors of Light and Darkness in his Concept of Faith.
Tässä artikkelissa, joka on luonteeltaan laajennettu tiivistelmä väitöskirjastani, tutkin keskiajan augustinolaisen teologian näkymistä Martti Lutherin usko- ja todellisuuskäsityksessä. Käyn läpi Lutherin teologian luonnetta koskeneen ns. platonismiteesin tutkimushistoriaa. Käsittelen Lutherin käsitystä Jumalasta, luomakunnasta ja ihmisestä sekä näiden liittymäkohtia keskiajan augustinolaiseen platonismiin. Tämä jälkeen käyn läpi Lutherin käsitystä uskon valosta ja sen liittymistä augustinolaisesta tietoteoriasta keskiajalla käytyyn keskusteluun. Lisäksi tarkastelen Kristuksen ihmisyyden läsnäoloa uskossa suhteessa puheeseen uskon valosta, ja tämän merkitystä luterilaisesta vanhurskauttamisopista käydylle keskustelulle.
Johtopäätöksenä on, että Lutherin usko- ja todellisuuskäsityksessä on merkittäviä vaikutteita keskiajan mystisiltä augustinolaisilta auktoreilta kuten Bonaventura, Johannes Gerson sekä Richard Pyhäviktorilainen. Tässä perinteessä vallinnut voimakas Jumalan ja näkyvän luomakunnan välisen eron korostaminen selittää osaltaan, miksi Luther hylkäsi skolastisen teologian ratkaisut, jossa Jumalaa ajateltiin voitavan lähestyä ihmisen luonnollisten kykyjen, järjen ja tahdon, käytön avulla.
Vastaus Jarmo Tarkin Vartija-lehdessä julkaistuun artikkeliin Systemaattisen teologian kauhistus – alethiologia. Artikkeli käsittelee systemaattisen teologian metodia, teologista epistemologiaa ja teologian edistymistä uskonyhteisön harjoittamana toimintona.
Tarkoitukseni on tässä Jouko Martikaisen juhlakirjassa "Ego sum qui sum" (Studier i systematisk teologi vid Åbo akademi 29) julkaistussa artikkelissa tehdä joitakin huomioita uskon valo- ja pimeys-aspektien suhtautumisesta toisiinsa Lutherin Operationes in Psalmos -teoksen pohjalta ja näyttää, kuinka Luther hyödyntää usko-käsityksessään apofaattisen teologian elementtejä. Erityisesti niitä esiintyy Lutherin kuvauksissa uskossa tapahtuvasta jumalalliseen luontoon tempaamisesta ja Jumalan Sanaan, Kristukseen, yhdistymisestä.
NB!The paper is published in German as: Theologia crucis beim frühen Luther. In Ausstrahlung und Widerschein. Wahrnehmung und Wirkung der Wittenberger Universität im Europa des 16. Jahrhunderts. Im Auftrag des Theologischen Arbeitskreises für Reformationsgeschichtliche Forschung (TARF). Hrsg. von Michael Bayer, Martin Hauger, Volker Leppin. Leipzig: Evangelische Verlagsanstalt (2023), 501-532.
Tässä artikkelissa oletan itsestään selväksi lähtökohdaksi, että on olemassa luterilaista spiritualiteettia, jolla tarkoitan ihmisen hengelliseen kokemiseen liittyvää sisäistä elämää ja tästä sisäisyydestä kumpuavaa tai siihen liittyvää ulkoista toimintaa. Nämä kaksi spiritualiteetin – Jumalan Hengen vaikutuksen ihmisessä - ulottuvuutta voisi luterilainen tiivistää sanoihin ”usko” ja ”rakkaus”. Keskityn luterilaisen spiritualiteetin analyysissani aluksi Lutherin spiritualiteettiin, sen juuriin ja hänen opetuksiinsa. Sen jälkeen tarkastelen lyhyesti luterilaista spiritualiteettia: eri vuosisatojen luterilaisuutta sekä nykyaikaa. Rajaan tämä tarkastelun maantieteellisesti Suomeen.
Jo opin klassisissa sovelluksissa jumalankuvaisuus ymmärrettiin jatkumona, jossa oli eri asteita. Argumentoin, että oppi on sovellettavissa niin moderniin mielenfilosofiaan kuin tekoälytutkimukseen. Sen sijaan, että se olisi perustelu ihmisen erityisasemalle, se herättää kysymyksiä siitä, kuinka meidän tulisi suhtautua tulevaisuudessa toisiin ymmärtäviin olentoihin.
Esitelmä on pidetty Turussa Teologian ja uskonnontutkimuksen päivillä 2024. Kalvoihin on tehty pieniä täydennyksiä keskustelun pohjalta.
In this paper, presented at Reformation shaping culture and society in the past and present conference, University of Turku, 15.-16.3.2017, I examine the question of what kind of theological views we can find in these sources, that would explain Luther’s conflict with some of the doctrinal views prominent in the Catholicism of his time, and the reason that Luther’s views lead to a conflict with the Catholic hierarchy in general.
This paper held at German-Nordic colloquium “Love and Death, Dying and Empathy” on 10.06.-13.06.10 at University of Heidelberg demonstrates that such questions are not limited to the modern times. In it I will examine how Luther understood the meaning of this article of the creed in relation to the medieval tradition in his Easter sermon from 1532, commonly – and also incorrectly – known as the “Torgau Sermon”, and how he utilized it as a basis for meditation against the horrors of death in the same sermon. I will also consider the significance of Luther’s notion of faith for this meditation.
What does Luther teach about the role of the prince as Father of the Land in his Catechisms? How is this linked to Luthers view of the role of the Nation ? What were the consequences of his teaching for National Churches and Nordic wellfare state?
The purpose of the seminar on Luther’s concept of knowledge was to examining the models of Luther’s anthropology, philosophical and theological psychology as well as ontology with regard to the concept of knowledge, and the theories and assumptions behind them. My own research has focused to Luther’s concept of the knowledge of God, i.e. the nature of faith as a cognition, and its relation to the Medieval theories of cognition from 12th to the 15th Century
Lutheranism has commonly been seen as emphasizing the value of the material creation as the place where God is accessible, whilst turning away from the interest in the invisible. However it is possible to give a mystical interpretation of Lutheranism taking the imago dei doctrine as the point of departure in the following way: In the book of Concord the Fall is presented as a fall away from the knowledge of God. The loss of original righteousness is accordingly a loss of knowledge of the invisible spiritual realm, which was planted in the human being through the imago dei. According to Luther a human being corrupted by sin lives an animal life comparable to that of the brutes, living only by the senses. But through the work of God hidden but present in the means of grace the human being can be drawn away from the animal life to become a participant of the spiritual and intellectual realm. The incarnation and the sacraments are condescence, through which God draws a person up into fellowship of the invisible. Faith is for Luther divine illumination, creation of a new spiritual intellect understanding the invisible, given through union with Christ. Through the union the imago dei lost in the fall is being partially restored, until the human being departs in death from this life to a wholly spiritual life. Therefore the whole Lutheran ordo salutis can be seen from the perspective of a lapse from and return to the fellowship of the invisible. The resulting image is quite platonic, but with Lutheran twist.
Such topics as the Fall, imago dei doctrine and faith knowing the invisible have not been very popular in the 19th and 20th Century Liberal Protestantism influenced Lutheranism. It may even be asked what is the point discussing them. However to show that an interpretation of Lutheranism presented herewith is feasible demonstrates that Lutheranism actually is not so far from other traditionally mystical denominations such as the Roman Catholic and the Orthodox. Beside the ecumenical value such observation could benefit the contemporary demand for a spiritually richer Lutheranism.
Usko, järki ja kristillinen elämä. Keskittyikö luterilainen kirkon uudistus opin oikeaan käsittämiseen?
Luterilainen käsitys avioliitosta, seksuaalisuudesta ja synnistä poikkeaa tietyillä merkittävillä tavoilla katolisesta ja ortodoksisesta käsityksestä, joihin se on toisaalta jatkumossa, mutta toisaalta tietyissä merkityksissä oppositiossa. Tässä esitelmässä tarkoituksenani on ensin esitellä lyhyesti tiettyjä eroavuuksia ja myös tiettyjä yhtymäkohtia, ja sitten esittää, millaisia johtopäätöksiä niiden pohjalta olisi mahdollista tehdä kirkkojen elämässä ajankohtaisissa kysymyksissä.
Artikkeli käsittelee luterilaista pelastusoppia liittyen dosentti Aku Visalan Toivo-seminaarissa pitämään luterilaisen pelastusopin kritiikkiin ja kysymykseen kaikkien pelastumisesta. Miksei hyvä Jumala vain pelasta kaikkia? Hengellinen hyvä on jotakin, joka tuhoaa vanhan ihmisen, eikä ole tämän näkökulmasta hyvää. Siksi ihmisen pitää muuttua ja vanhan tuhoutua. Luonnollisen ja hengellisen hyvän vastakkaisuudesta johtuen Jumala lähestyy ihmistä verhottuna. Pelastus on prosessi, jossa Jumala muuttaa ihmisen vanhasta uudeksi. Pelastuksen prosessiluonne takaa identiteetin ja elämäntarinan jatkumisen.
Keskustelu pelastuksesta dosentti Aku Visalan kanssa Perusta-lehdessä jatkuu. Pelastusta ei voi määritellä persoonasta erillisenä 'asiana', vaan se merkitsee persoonan muutosta. Luterilaiseen pelastusoppiin sisältyy tietty vastavuoroisuus: Jumala on sellainen ihmistä kohtaan kuin ihminen häntä kohtaa. Ihmisellä on tahdonvapaus valtaansa kuuluvissa asioissa, kuten armonvälineiden käyttö. Nämä toimivat välineinä lähestyä Jumalaa, joiden kautta Jumala vaikuttaa ihmisen kannalta ennakoimattomalla tavalla taaten pelastuksen ansiottomuuden. Lutherin mukaan pelastusvarmuus tulee perustaa Kristukseen ei Jumalan salattuun tahtoon.
Etsijä-lehdessä julkaistu artikkeli apofaattisesta teologiasta, joka käsittelee erityisesti kielen ja kokemuksen suhdetta ja kielen rajoja kokemuksen ilmaisemisessa.
Etsijä-ehdessä julkaistu artikkeli hengellisestä ekumeenisuudesta ja ekumeenisesta spiritualiteetista
Etsijä-lehdessä julkaistu artikkeli, joka käsittelee kysymystä moraalikriteereistä, erityisesti formaalisten ja materiaalisten kriteereiden suhteesta. Onko Jumala lahjoittanut ihmiselle luomisessa vapauden vai valmiin olemuksen, jota seurata? Lisäksi arvioidaan luterilaisen moraaliteologian luonnetta ja siitä tehtäviä johtopäätöksiä.
Etsijä-lehdessä julkaistu artikkeli kirkkoisien tunneteoriasta, erityisesti rationaalisista hengellisistä tunteista passioiden vastakohtana.
Etsijä-lehdessä julkaistu artikkeli, joka analysoi kansakirkkoaatetta ja sen taustalla olevaa teologiaa Reinhard Hütterin Suffering Divine Things -teokseen pohjautuen.
Lakkautetussa Kirkonkellari-verkolehdessä julkaistu artikkeli luterilaisen seksuaalisuuden teologian perusteista ja soveltamisesta nykpäivään.
Sen jälkeen kun Laki rekisteröidystä parisuhteesta astui voimaan vuonna 2002 on Suomen evankelis-luterilaisessa kirkossa käyty laajaa keskustelua homoseksuaalisesta parisuhteesta. Merkittävä osa keskustelua on koskenut sitä, kuinka kirkon tulisi reagoida parisuhteeseen liturgiassaan ja rukouselämässään. Liturgisen kulttuuurin lehti Selebrantissa julkaistu artikkeli käsittelee kysymystä siitä, mitä on piispainkokouksen antamassa pastoraalisessa ohjeessa tarkoitettu vapaamuotoinen rukous, ja mitä se ei ole, sekä siihen liittyvän ohjeistuksen merkitystä muiden liturgisten innovaatoiden soveliaisuuden kannalta.
Esittely väitöskirjatyöstäni Suomen luterilaisen evankeliumiyhdistyksen teologisessa Gladiolus-verkolehdessä.
Kirja-arvostelu Werner Elertin teoksen Ehtoollinen ja kirkollinen yhteys varhaiskirkossa suomennoksesta.
Mitä on kirkollinen yhteys? Milloin se tulee säilyttää ja milloin siitä tulee sanoutua irti? Kysymys kirkollisen yhteyden kriteereistä on ollut esillä kristikunnassa varhaiskirkon ajoista saakka. Ekumeenisen liikkeen ykseyspyrkimykset ja toisaalta perinteisten protestanttisten kirkkojen jakaantuminen viran ja eettisten kysymysten vuoksi ovat tehneet aiheesta taas ajankohtaisen. Concordia ry onkin julkaissut vuonna 2013 käännöksen dogmihistorioitsijana tunnetun professori Werner Elertin
alunperin 1954 ilmestyneestä tutkimuksesta Ehtoollinen ja kirkollinen yhteys varhaiskirkossa. Teoksen taustalla oli Kirkkojen Maailmanneuvoston Faith & Order –komission työstä noussut tarve selvityksen tekemiseksi ehtoollisyhteyden luonteesta. Sisällöltään kirja on seikkaperäinen katsaus kirkollista yhteyttä koskeviin sääntöihin ja käytöntäihin varhaiskirkossa n. apostoliselta ajalta seitsemänteen ekumeeniseen konsiiliin, kuitenkin rajoittuen 300-luvun jälkeen idän kirkkoon.
Kirja-arvostelu Augustinuksen teoksen Jumalan valtio -suomennoksesta Etsijä-lehdessä. Teksti käsittelee erityisesti Augustinuksen näkemyksiä uskontoteologiasta sekä filosofian merkityksestä.
Kirja-arvostelu Augustinuksen teoksen Usko, toivo, rakkaus suomennoksesta Etsijä-lehdessä.
Etsijä-lehdessä julkaistu kirja-arvostelu teoksista Spiritualiteetin käsikirja (toim. Seppo Häyrynen, Heikki Kotila, Osmo Vatanen) ja Johdatus luterilaisen spiritualiteetin teologiaan (toim. Olli-Pekka Vainio).
Kirja-arvostelu Virpi Mäkisen teoksesta Keskiajan aatehistoria Etsijä-lehdessä.
Kirja-arvostelu Josefuksen Juutalaissota-teoksen suomennoksesta Etsijä-lehdessä.
Suomenkielinen käännös Kasvavaa yhteyttä: Julistus kirkosta, eukaristiasta ja virasta Suomalaisen luterilais-katolisen dialogikomission raportti. Suomennos Tiina Huhtanen, Ilmari Karimies, Tomi Karttunen, Katri Tenhunen (suomennoksen tarkistus)
Martti Lutherin teoksen Psalminselityksiä (Operationes in Psalmos) psalmien 1:1 - 2:2 suomenkielinen käännös.
Suomenkielinen käännös "Vanhurskauttaminen kirkon elämässä: Ruotsin ja Suomen luterilais-katolisen dialogiryhmän raportti" dialogiraportista "Rättfärdiggörelsen i kyrkans liv. Rapport från den katolsk-lutherska dialoggruppen för Sverige och Finland".
Martti Lutherin Kristuksen tuonelaan laskeutumista käsittelevän ns. Torgaun saarnan suomenkielinen käännös ja selitykset
Suomenkielinen käännös Pseudo-Dionysios Areopagitan Mystisestä teologiasta -teoksesta. Julkaistu Niin & Näin -lehdessä.
Luther ja luonnollinen teologia. Katsaus Lutherin ajatuksiin luonnollisesta teologiasta sekä Heidelbergin disputaation tulkintaan. Suomen teologinen instituutti, 7.2.2022.
Esitelmä Academicum Catholicumissa Helsingissä 18.11.2021 nuoren Lutherin teologian fransiskaanisista vaikuitteista.
Eri tapoja käsittää sidottu ratkaisuvalta. Katsaus luterilaiseen pelastus- ja armonjärjestysoppiin. Suomen teologinen instituutti, 15.2.2021
Oliko Luther nominalisti? Suomen teologinen instituutti, 13.10.2020
Nationalismi (ja liberalismi) luterilaisen teologian valossa. Tiililä-seura. Suomen teologinen instituutti, 3.12.2019
Luterilainen spiritualiteetti. Juuria ja nykyaikaa. Studium Catholicum, Scivias-luentosarja, 7.5.2019
Jumalan verhoutuminen materiaan ja ihmissydämeen Martti Lutherin ajattelussa. Korson seurakunta, Reformaatio 500 –juhlaluennot, 22.11.2017
Uskon ja tiedon suhde: Apologia ja järjen rajoitukset Lutherilla, Suomen Raamattuopisto: Ajankohtainen uskonpuhdistus –kurssi, 28.10.2017
Sinun valossasi me näemme valon: Martti Lutherin usko- ja todellisuuskäsitys vuosina 1513-1521, Kirkkohallitus: Opiskelijamatinea, 28.9.2017
Kristologista mariologiaa: Marian ylistyslaulu, Reformaation pääkirjat ennen Wormsia-luentosarja, Suomen teologinen instituutti, 15.2.2017
Onko olemassa luterilaista etiikkaa?, Perustan teologiset opintopäivät, 4.1.2017
Avioliitto maallisena ja jumalallisena instituutiona Lutherilla. Rakkauden salaisuus – kristillinen avioliitto ja sukupuolineutraali ideologia -seminaari, Tampereen Luther-talo, 20.2.2016.
Mitä Luther oikein vastusti ja mihin hän pyrki? Harhaopit juutalaisuudesta jälkikristilliseen kulttuuriimme –kurssi, Kansanlähetysopisto, 3.10.2015
Reformaatio ja Rooman kirkko (esitelmä), Tunnetko reformaation –luentosarja, Suomen teologinen instituutti, 11.3.2015
Vanhan kirkon kontemplatiivinen traditio, Mindfulness-seminaari / Oulun hiippakunta ja Kirkkohallitus, 4.10.2014
Meditaatio kirkon historiassa, Johdanto kristilliseen meditaatioon –kurssi / Hiljaisuuden ystävät, 23.10.2012
Luther-luento: Samaan aikaan syntinen ja vanhurskas, Tapiolan kirkko, 12.9.2012
Suomen ekumeenisen neuvonston KETKO-kurssilla pidetty esitelmä Ruotsin ja Suomen luterilais-katolinen dialogi 2002-2009 (2010): “Vanhurskauttaminen kirkon elämässä”.