Soo crouw
| Soo crouw | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Messyn y too crouw
| ||||||||||||||
| Rang oaylleeagh | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Ennym daa-ennymagh | ||||||||||||||
| Rubus idaeus (L.) |
Ta'n soo crouw (Rubus idaeus) ny ghooie 'sy ghenus Rubus. She losserey as mess dooghyssagh ny h-Oarpey as ny h-Aishey t'ayn.[1][2]
T'eh ny losserey yl-vleeanagh ta gymmyrkey cuirtlee ghaa-vleeanagh veih'n ghreasane fraueagh yl-vleeanagh echey. 'Sy chied vlein ta cuirtlagh noa gaase dy tappee dys y slane yrjid (1.5–2.5 m), gyn banglaneyn, as gymmyrkey duillagyn fedjagagh mooarey lesh queig ny shiaght duillageenyn; dy cadjin cha nel eh gientyn blaa erbee. 'Sy nah vlein cha nel y cuirtlagh gaase ny smoo, agh t'eh lhiggey da gientyn tilgaghyn çheuagh ta gymmyrkey duillagyn ny sloo lesh tree ny queig duillageenyn. Ta ny blaaghyn çheet my vlaa 'syn arragh anmagh er crouw-vlaaghaghyn er bir ny tilgaghyn çheuagh shen, as ta dagh blaa mychione 1 cm er crantessen lesh queig petylyn baney. Ta'n "berrish" echey ny vess jiarg, yn-ee lesh blayst millish geyre, ta çheet magh 'sy tourey ny 'syn 'ouyir leah; rere termeeaght lus-oaylleeagh, cha nel y mess echey ny verrish er chor erbee, agh ny cho-vess ta jeant seose jeh shiartanse dy ghroopyn mygeayrt cree çheshveanagh. Ayns sooghyn crouw, myr t'ayn ayns dooieyn elley jeh'n fo-ghenus Idaeobatus, ta ny droopeenyn scarrey veih'n chree tra t'ad er ny speiy, as yn obbyr shen faagail y mess follym, red nagh vel taghyrt lesh y smeyr ghoo as e droopeenyn tannaghtyn rish y chree.[3][4][5][6]
Dy cadjin, t'eh gaase ayns keylljyn as t'ad croo shasstanyn foshlit fo coodagh billagh, as shasstanyn ny smoo gloo ayns buill ghlenney. 'Sy chooid yiass jeh'n rheam echey (yn Oarpey yiass as yn Aishey veanagh) t'eh ry-gheddyn ayns yrjidyn yrjey ayns sleityn ny lomarcan.[5] Ta ennym y dooie, idaeus, taishbyney dy vel eh gaase er Slieau Ida faggys da Troia 'sy Turkee heear hwoaie, raad va fys mie er ny shenn-Ghreagee lesh.[6]
Lhiassaghey as ymmyd
[reagh | edit source]Ta'n mess ny hroar vee scanshoil, ga dy vel y chooid smoo dy horçhyn dy hooghyn crouw çheet ass crosh-sheelree eddyr R. idaeus as R. strigosus.[6] Ta ny duillagyn er ymmyd er feie ny h-eashyn myr medshin theayagh dy chur lheeys da mammyn cankyragh, mammyn feayrey, as lostey druntyn ayns deiney dy chooilley eash, myrane myr medshin dy chur lheeys da'n aneemaght, arkfehyn coshey, çhingys y yiarrey, as da çhingys y voghree ayns mraane correy.[7]
Imraaghyn
[reagh | edit source]- ↑ Flora Europaea: Rubus idaeus
- ↑ Germplasm Resources Information Network: Rubus idaeus
- ↑ Flora of NW Europe: Rubus idaeus
- ↑ Flora of China: Rubus idaeus
- ↑ a b Blamey, M. & Grey-Wilson, C. (1989). Flora of Britain and Northern Europe. ISBN 0-340-40170-2.
- ↑ a b c Huxley, A., ed. (1992). New RHS Dictionary of Gardening. Macmillan ISBN 0-333-47494-5.
- ↑ Herbal Fire http://www.herbalfire.com/rubus-idaeus-raspberry-leaf-p-212.html
