Villa Capra

Villa Capra

(it) Villa Almerico Capra
Tipo	villa veneta (en) palazzo museum (en) museo privado
Parte de	Véneto
Localización
División administrativa	Vicenza, Italia
Localización	Via Della Rotonda 45, 36100 Vicenza
45°31′53″N 11°33′37″L
Características
Dimensións	25 () × 25 () m
Superficie	Patrimonio da Humanidade: 625 m²
Parte dun sitio do Patrimonio da Humanidade
Data	1996 (20ª Sesión)
Identificador	712-004
Actividade
Visitantes anuais	40.000 (2022)

Villa Almerico Capra coñecida como A Rotonda (tamén coñecida como Villa Capra) é unha vila veneciana de planta central ou centralizada, situada preto da cidade de Vicenza, non moi lonxe da estrada Riviera Berica. Foi construída por Andrea Palladio polo 1566-1567, quen recibiu o encargo do comitente Paolo Almerico. Rematouna como arquitecto Vincenzo Scamozzi en 1605 para os dous irmáns Capra, que adquiriran o edificio en 1591.

Palladio realiza a obra a partir dunha interpretación dos modelos de vila de Cícero e de Plinio, o Novo. A Rotonda, como se coñeceu despois, é un dos edificios máis famosos e imitados da historia da arquitectura; sen dúbida é a villa máis famosa de Palladio e, probablemente, de tódalas villas venecianas. No 1994, "Vicenza cidade de Palladio", foi declarada pola UNESCO como parte do Patrimonio da Humanidade; en 1996, ampliouse a denominación e pasou a ser "Cidade de Vicenza e as vilas palladianas do Véneto".

Inspiración

No 1565, o cóengo e conde Paolo Almerico, que se retirou da curia romana tras ser un referendo apostólico baixo os papas Pío IV e Pío V, decidiu regresar á súa cidade natal Vicenza e construír unha residencia de campo. A villa que encargou ao arquitecto Andrea Palladio converteríase nun dos prototipos arquitectónicos máis estudados e imitados durante os vindeiros cinco séculos. Durante a súa vida, de feito, Palladio deseñou preto de trinta vilas na rexión do Véneto, pero é esta residencia, sen dúbida inspirada no Panteón de Roma, a que se converteu nun dos seus legados máis famosos no mundo da arquitectura, converténdose despois nunha fonte de inspiración para milleiros de edificios. Co uso da cúpula, aplicada por primeira vez nun edificio residencial, Palladio abordou o tema da planta centralizada, que ata entón estaba reservada á arquitectura relixiosa. Aínda que xa houbo algúns exemplos dun edificio residencial con plan central (a partir dos proxectos de Francesco di Giorgio Martini inspirados en Villa Adriana ou do "studio di Varrone", na casa de Mantegna en Mantua - ou a súa ilusionista "Camera degli Sposi" no Palazzo Ducale - ata o deseño de Rafael para a villa Madama), a Rotonda segue a ser única na arquitectura de tódolos tempos, aparecendo coma se Palladio quixese construír un modelo ideal da súa propia arquitectura.

Proxecto

O plano de Palladio para a Rotonda, en I quattro libri dell'architettura, 1570

O lugar escolleito foi o cume arredondado dun pequeno outeiro fóra das murallas de Vicenza. Nese momento, a fascinación polos valores arcadianos comezou a empuxar a moitos nobres propiertarios a procura-las alegrías da vida sinxela, aínda que os aspectos agradables da vida en contacto coa natureza aínda permanecían nun segundo plano en comparación coa elección totalmente económica para orienta-lo investimentos cara á agricultura intensiva. Ao ser célibe, o prelado Almerico non precisaba dun amplo palacio (mesmo vendeu o que tiña a súa familia no centro da cidade) pero quería unha vila sofisticada e iso foi o que Palladio concibiu para el: unha residencia suburbana con funcións representativas, mais tamén un refuxio pacífico para a meditación e o estudo. Illado no cumio do outeiro, este tipo de orixinal "Villa-Templo" foi orixinalmente desprovista de dependencias. O arquitecto incluíuno significativamente na lista de palacios, e non entre as de vilas, nos seus I quattro libri dell'architettura publicados en Venecia en 1570.

Planta evidenciando as proporcións xeométricas realizadas

A construción, iniciada arredor de 1567, consistiu nun edificio cadrado, completamente simétrico e inscribible nun círculo perfecto (ver figura). Porén, describir a vila como "rotonda" é tecnicamente inexacto, dado que o plano do edificio non é circular senón que representa a intersección dun cadrado cunha cruz grega . Cada unha das catro fachadas estaba equipada cun pórtico cunha loggia á que se podía acceder subindo unha escaleira; cada unha das catro entradas principais conducía, a través dun pequeno vestíbulo ou corredor, até a sala central cuberta por unha cúpula.

A sala central e tódalas outras salas foron proxectadas con precisión matemática segundo as regras da arquitectura que Palladio amosara nos seus I quatto libri. Precisamente, a sala central redonda (ou rotonda, en italiano) é o centro neurálxico da edificación á que Palladio proporcionou un impulso centrífugo, alargándoa cara a fóra, mediante os catro pronaos xónicos e as escaleiras. A vila é, polo tanto, unha arquitectura aberta, con vistas á cidade e ao campo.

O proxecto reflicte os ideais humanísticos da arquitectura renacentista. Para permitir a cada estancia unha exposición semellante ao sol, o edificio xirou 45 graos con respecto aos puntos cardinais. Cada un dos catro aloxamentos tiña un pronaos cun frontón adornado con estatuas de divindades da antigüidade clásica. Cada un dos frontóns é hexástilo e está soportado por seis columnas xónicas. O propio Palladio indicaba no seu tratado que os templos adoptaran os frontón das casas particulares e non ao revés, polo que como neste caso, serán unha forma moi empregada en tódalas súas vilas.

Cada loggia estaba flanqueada por unha única xanela. Tódalas salas principais estaban situadas na planta principal.

Finalización e cambios

Vista lateral dunha das entradas

Sección ( Ottavio Bertotti Scamozzi, 1778)

Nin Andrea Palladio nin o propietario Paolo Almerico viron a finalización do edificio, aínda que este xa era habitable en 1569. Palladio morreu en 1580 polo que foi un segundo arquitecto importante, Vincenzo Scamozzi de Vicenza, quen foi contratado polos propietarios para supervisar as obras de finalización, que remataron en 1585, limitadas ao corpo principal, coa construción da cúpula que foi rematada cunha lanterna.

Palladio pretendía cubrir a sala central cunha bóveda semiesférica, pero Scamozzi, inspirado no Panteón, adoptou unha bóveda inferior cun óculo (que debía estar ao aire libre) e fixo outros cambios modificando o proxecto, como o corte na escaleira que permitía o acceso directo dende o exterior ás salas de servizo da planta baixa.

No século XVIII, de novo, a escalinata foi modificada por Ottavio Bertotti Scamozzi quen a devolveu á súa forma orixinal. Tamén, o piso dos áticos foi dividido en salas por Francesco Muttoni, quen modificou os entrecháns (1725-1740).

Á morte do cliente Almerico, en 1589, a vila foi herdada polo seu fillo natural Virginio Bartolomeo quen, debido á desastrosa xestión económica, viuse obrigado a vendela dous anos despois, en 1591, aos irmáns Odorico e Mario Capra. Foi este último quen finalmente completou a obra trinta anos despois, en 1620, coa decoración interior pintada ao fresco .

Scamozzi engadiu os anexos rústicos externos (separados do corpo principal) para as funcións agrícolas, non previstas no proxecto orixinal. Finalmente, entre 1645 e 1663, engadíuselle ao complexo unha capela, construída por Girolamo Albanese, a petición do conde Marzio Capra.

"É agora pacífico canto esta privilexiada referencia á idea dun único e emerxente monumento está deliberadamente afastada tanto do esquema da antiga vila, agregado de edificios individuais distribuídos asimatricamente, como da estrutura da propia vila veneciana do século XVI, unha auténtica e pequena capital dun latifundio: a solución palladiana potenciando, illadamente, a centralidade crea, si, un fogar, pero entendido como un lugar axeitado, asemellaríase, máis cá vida cotiá, á altura da especulación intelectual: morada, de feito, máis dos deuses ca dos homes».

Interior e decoración

Decoración da cúpula

O interior debería ser tan espléndido coma o exterior; as estatuas foron realizadas por Lorenzo Rubini e Giovanni Battista Albanese; a decoración pictórica foi obra de Agostino Rubini, Ottavio Ridolfi, Ruggero Bascapè, Domenico Fontana e, quizais, Alessandro Vittoria; as pinturas ao fresco foron de Anselmo Canera, Bernardino India, Alessandro Maganza e, posteriormente, do francés Louis Dorigny. As decoracións da vila realizáronse durante un longo período de tempo e algunha das atribucións é incerta.

Entre as catro salas principais da planta principal atópanse a sala oeste, decorada con frescos de temática relixiosa, e a sala leste, que alberga unha alegoría da vida do primeiro propietario, o conde Paolo Almerico, coas súas numerosas e admirables calidades ao fresco. .

O lugar máis salientable do espazo interior é, sen dúbida, a sala circular central, equipada cunha balconada que se desenvolve á altura da cúpula. O teito hemisférico está decorado con frescos de Alessandro Maganza: tamén aparecen alegorías relacionadas coa vida relixiosa e as virtudes relacionadas con ela (fe, fama, eternidade, temperanza, etc. ). A parte inferior da habitación, nas paredes, está adornada con falsas columnas pintadas en trompe-l'œil e figuras xigantescas de deuses da mitoloxía grega, obra posterior de Dorigny.

Do mesmo xeito que na arquitectura de Palladio, deseñada para un eclesiástico, tamén se insiren entre o aparello decorativo elementos formais destinados a suxerir unha sensación de sacralidade, en harmonía con este programa de celebración. A cantidade de frescos recorda máis a atmosfera dunha catedral cá dunha residencia campestre. Goethe, que visitou varias veces a vila, dixo que Palladio fixera un templo grego adecuado para vivir alí.

Vista do interior

Salóns de entrada e sala central

As catro pasaxes de entrada están decoradas con frescos de Louis Dorigny e presentan portadas barrocas en estuco, probablemente realizadas por traballadores de Valsolda.

Como na sala central Dorigny crea, nas falsas paredes, arquitecturas adornadas con escudos e vasiños. Nas bóvedas das dúas pasaxes principais, coroando as complexas estruturas arquitectónicas, ábrese unha falsa balaustrada nun ceo azul, poboado por putti e discretas figuras femininas que levan flores e grilandas. As bóvedas das pasaxes menores están pintadas falsos óculos ovalados, sempre adornados con figuras semellantes.

As portas das pasaxes principais, os tímpanos rotos sostidos por estantes en forma de cabeza dun neno e un baixo pero elaborado entaboamento, difiren segundo as cornucopias e as grilanddas. Detrás destes accesorios, as cortinas anudadas desexadas e falsas actúan como enlace coa estrutura arquitectónica do Dorigny. As catro aberturas das dúas salas máis pequenas, pola súa banda, teñen un único entaboamento de estuco, sendo o remate que sobresae do fresco.

A decoración do nivel inferior da sala central tamén é de Dorigny. Semella unha arquitectura ilusoria, con dobre fila de columnas que aparentan un corredor cun teito de casetóns e está poboada por oito figuras xigantescas de deuses olímpicos: Xúpiter, Baco, Venus, Saturno, Apolo, Diana, Marte e Mercurio. Maganza dividíu o teito en oito segmentos que á súa vez se dividían en dous rexistros: na banda inferior, quizais os catro continentes (moitas mulleres sentadas flanqueadas por catro animais: león, elefante, cabalo e unicornio). As figuras principais da banda superior son a Fama, a Relixión, a Bondade e a Temperanza.

Habitacións menores

Os catro vestiarios adxacentes ás salas principais foron decorados, probablemente por Eliodoro Forbicini, con grutescos, presuntamente modificados no século XVIII.

Relación coa paisaxe

A Rotonda vista dende o camiño de acceso.

Desde os loggias pódese gozar da marabillosa vista do campo circundante, xa que a vila foi deseñada conscientemente para estar en perfecta harmonía coa paisaxe. Aínda que a Rotonda pode parecer completamente simétrica, hai desviacións deseñadas para facer que cada fachada complemente o ambiente circundante e a topografía; en consecuencia, hai variacións nas fachadas, no largo dos chanzos, nos muros de contención, etc. Deste xeito, a simetría da arquitectura interactúa coa asimetría da paisaxe, para crear unha harmonía particular no seu conxunto. A contorna que rodea a vila ofrece unha vista panorámica de árbores, prados e bosques, con Vicenza distante no horizonte.

A loggia norte insírese no outeiro como o remate dunha calzada que sae dende a porta principal. Esta senda é unha avenida entre os bloques de servizo, construídos polos irmáns Capra que mercaron a vila en 1591, encargando a Vincenzo Scamozzi completar o edificio e construír cortes e edificios para uso rural. Ao achegármonos á vila por este lado, tense a impresión deliberada de ascender dende o fondo até un templo na parte superior. Do mesmo xeito, en sentido inverso, dende a vila pódese ve-lo Santuario della Madonna di Monte Berico (daquela unha pequena igrexa) na cidade no cumio do Monte Berico, o que unifica así a vila e a cidade.

A vista cara á vila representaba, entre 1887 e 1979, un elemento característico para os viaxeiros do tranvía Vicenza-Noventa-Montagnana.

Historia recente

Detalle dun pronaos con capitel xónico

O 21 de setembro de 1786, Goethe, que pasaba pola cidade de Vicenza para o seu Grand Tour, visitou os monumentos palladianos incluíndo a Rotonda. Na súa Viaxe a Italia describe o edificio do seguinte xeito:

Hoxe fun ver a espléndida casa chamada La Rotonda, situada sobre un agradable outeiro a media hora de distancia da cidade. É un edificio cuadrangular que encerra unha sala redonda iluminada dende arriba. Accédese dende catro lados por grandes escaleiras e a cada entrada hai un vestíbulo composto por seis columnas xónicas. A arquitectura nunca creou nada máis luxoso. O espazo que ocupan as escaleiras e os vestíbulos é moito maior có da propia casa; de feito, cada un dos lados podería aparecer como a perspectiva dun templo. O interior pódese definir como habitable, pero non acolledor. A sala é de proporcións perfectas, as habitacións tamén; Porén, estas serían inaxeitadas para as necesidades da estadía de verán dunha familia nobre. Por outra banda, a casa ten unhas vistas marabillosas dende tódolos lados sobre toda a rexión. Grande é a multiplicidade de aspectos cos que a masa principal, unida aos chorros das columnatas, se desprende ante os ollos de quen completa o percorrido; está totalmente realizada, e é a intención do dono de querer deixar aos seus descendentes un gran fideicomiso e un sinal tanxible da súa riqueza.

A vila pertence á familia Valmarana dende xuño de 1912. Durante moitos anos pertenceu a Mario Valmarana (falecido en 2010), profesor de arquitectura na Universidade de Virxinia e pasou á propiedade do seu irmán Lodovico Valmarana. A Fundación "A Rotonda" dos irmáns Valmarana ocupouse de continua-las intervencións de mantemento para preserva-la Rotonda para as futuras xeracións.

A vila foi inscrita en decembro de 1994, xunto con outras arquitecturas en Vicenza "cidade de Palladio", na lista de Patrimonio Mundial da " UNESCO.

A Rotonda como modelo arquitectónico

Mereworth Castle, unha reprodución da Rotonda en Kent

A Rotonda foi un modelo de inspiración para numerosos edificios. Algúns dos exemplos máis importantes son:

• Casa Branca (Washington, 1792-1800) de James Hoban;
• Villa Pisani coñecida como Rocca Pisana (Lonigo, Vicenza, 1575-1578), de Vincenzo Scamozzi; lonxe de deterse na imitación do mestre, Scamozzi constrúe filoloxicamente unha crítica do proxecto Rotonda, seguindo o modelo do Panteón;
• Chiswick House (Londres, 1725), de Lord Burlington e William Kent é un dos exemplos máis célebres do neo-palladianismo británico, unha creación intensamente ecléctica e persoal de Lord Burlington;
• Monticello (Charlottesville, Virxinia, 1768-1809), de Thomas Jefferson, a única casa dos Estados Unidos de América declarada Patrimonio da Humanidade pola UNESCO;
• Mereworth Castle en Mereworth, Kent, construído en 1723 por Colen Campbell por encargo de Lord Westmorland;
• Foots Cray Place, Philip Street, Bexley, Londres (demolido);
• Henbury Hall en Cheshire, deseñado por Julian Bicknel;
• Templo de Nuthall en Nottinghamshire (demolido).
• "Casa de Palestina", construída entre 1998 e 2000 polo millonario palestino Munib al-Masri na parte superior do monte Garizim, preto da cidade de Nablus.

Véxase tamén

Bibliografía

• Barbieri, Franco; Cevese, Renato (2005). Vicenza, Ritratto di una città. Guida storico-artistica (en italiano). Vicenza: Colla Editore. ISBN 9788890099076. 
• Goethe, Johann Wolfgang von (2017). Viaggio in Italia (en italiano). Milán: Mondadori. ISBN 978-88-04-67201-2. 

Outros artigos

• Andrea Palladio

Ligazóns externas

• Sitio oficial
• Villa Almerico Capra, en Mediateca (Palladio Museum)