San Xurxo de Sacos, Cerdedo-Cotobade

San Xurxo de Sacos
	Igrexa parroquial.
Concello	Cerdedo-Cotobade
Provincia	Pontevedra
Coordenadas	42°30′36″N 8°31′14″O / 42.50993034, -8.52064032
Área	12,5 km²
Poboación	499 hab. (2019)
Densidade	39,92 hab./km²
Entidades de poboación	11
	[ editar datos en Wikidata ]

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: San Xurxo.

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Sacos.

San Xurxo de Sacos é unha parroquia do concello de Cerdedo-Cotobade. Segundo o IGE^[2], en 2015 tiña 519 habitantes (262 homes e 257 mulleres), distribuídos en 10 entidades de poboación, o que supón un descenso en relación co ano 2006, cando tiña 610 habitantes.

Patrimonio

Debuxo do petróglifo da Eira dos Mouros publicado por Murguía no seu libro *Historia de Galicia*.

Nesta parroquia, no lugar de Fentáns, atópase a coñecida como Pedra das Ferraduras, unha gran rocha de granito que presenta unha combinación de círculos concéntricos e no seu anel exterior pegadas de cérvidos e bóvidos; un bo exemplo dos petróglifos do val do río Lérez. Tamén a Laxe do Cuco, da idade de bronce, con figuras de cérvidos e combinacións circulares e a Pedra do Lombo da Costa, con máis de 30 metros cadrados e máis de 20 rochas gravadas. Tamén se atopa nesta parroquia a Eira dos Mouros, outro petróglifo que xa foi documentado por Murguía na súa obra Historia de Galicia.

Cruzando o río Lérez, está a ponte de San Xurxo, ponte de cantería do século XVIII con arco de medio punto. Tamén existe unha antiga reitoral dos séculos XVII-XVIII, convertida nunha casa rural.

A súa igrexa parroquial está no lugar de Fontán. Hai tamén tres pequenas capelas en Cuspedriños, Fentáns e na Carballeira do San Xusto.

Lugares de interese

Carballeira de San Xusto.
Balneario de San Xusto, un balneario de augas sulfuro-fluoradas que nacen entre unhas rocas na marxe do río Lérez. Estas augas foron, e son, recomendadas polos médicos para diferentes doenzas, especialmente as cutáneas. Hai tempo facíase un xabrón de sales moi coñecido.

Festas

Romaría dos Santos Xusto e Pastor: celebrada na capela da carballeira de San Xusto, o primeiro venres e sábado de agosto.
San Xurxo, festa patronal, 23 de abril.
Virxe do Carme, en Cuspedriños, 16 de xullo.
Inmaculada Concepción, en Cutián, 8 de decembro.
A Candeloria, en Fentáns, 2 de febreiro.
As Neves, en Fentáns, 5 de agosto.
Os Remedios, en Fentáns, 8 de setembro
Santa Bárbara, en Cuspedriños, 4 de decembro.

San Xusto de Sacos na literatura popular

A Carballeira do San Xusto,/ ten ó lado unha xesteira/ onde hei de botar a noite/ cunha mociña solteira.
Carballeira de San Xusto,/ carballeira derramada,/ naquela carballeiriña/ perdín a miña navalla.
Carballeira de San Xusto,/ carballeira enramada,/ naquela carballeiriña/ perdín a miña navalla ^[3].
Carballeira de San Xusto/ moitos arrodeos ten,/ se non fora polos Santos/ alá non iba ninguén.
Carballeira do San Xusto,/ Carballeira do San Xusto,/ naquela carballeiriña/ hei de beilar ó meu gusto.
Carballeira do San Xusto,/ carballeiriña famosa,/ naquela carballeiriña/ perdín eu a miña rosa.
O castaño do San Xusto/ ten a folla revirada,/ que lla revirou o vento/ nunha noite de xiada.
San Xusto e San Pastor/ andan polos cotos/ para dar gracias ós forasteiros/ e curar ós coxos.