Gaetano De Sanctis

Gaetano De Sanctis

Biografía
Nacemento	15 de outubro de 1870 Roma, Italia
Morte	9 de abril de 1957 (86 anos) Roma, Italia
Senador vitalicio
1 de decembro de 1950 – 9 de abril de 1957 (finado no cargo) Nomeado por: Luigi Einaudi
Datos persoais
Educación	Universidade de Roma La Sapienza
Actividade
Campo de traballo	Política, arqueoloxía, historiografía e numismática
Lugar de traballo	Roma
Ocupación	historiador da antigüidade clásica, arqueólogo, profesor universitario, político, historiador
Empregador	Istituto dell'Enciclopedia Italiana. Istituto Italiano di Numismatica. Accademia delle Scienze di Torino. Pontificia Academia Romana di Archeologia Académie des Inscriptions et Belles-Lettres. Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique. Academia Română. Bayerische Akademie der Wissenschaften. American Philosophical Society. British Academy.
Membro de	Academia de Inscricións e Linguas Antigas (foreign member of Académie des Inscriptions et Belles-Lettres (en) ) (1953–1957) Accademia delle Scienze di Torino (1903–) Academia Romena (pt) Akademie der Wissenschaften und der Literatur (pt) Accademia Nazionale dei Lincei Academia de Ciencias de Baviera Academia Austríaca de Ciencias
Alumnos	Mariano da Torino (pt) e Arnaldo Momigliano
Familia
Cónxuxe	Emilia Rosmini de Mondovi
Premios
(1937)  Serena Medal (en) (1935)  doutor honoris causa pola Universidade de París
Descrito pola fonte	Biblioteca dixital BEIC

Gaetano De Sanctis (tamén escrito de Sanctis), nado en Roma o 15 de outubro de 1870 e finado na mesma cidade o 9 de abril de 1957, foi un político e antifascista italiano, arqueólogo, numismático e historiador especializado en historia antiga.

Entre outros cargos, foi senador da República Italiana, director do Instituto da Enciclopedia Italiana e presidente do Instituto Italiano de Numismática.

Traxectoria

Primeiros anos e formación

Gaetano De Sanctis naceu en Roma en 1870, terceiro dos fillos de Maria Orlandini e de Ignazio De Sanctis, capitán da xendarmaría papal. A súa familia —sinaladamente o seu pai e o seu avó materno— negárase insistentemente a recoñecer o Estado italiano. O ambiente familiar no que se educou foi clasista e conservador, illado dos sectores sociais e políticos partidarios da nova Italia.

Cursou a súa educación primaria e secundaria en escolas relixiosas, e entre 1883 e 1888 estudou no seminario romano de S. Apollinare, onde adquiriu un profundo coñecemento do latín e do grego clásico, nun ambiente educativo moi arcaizante.

En 1888 ingresou na Facultade de Filosofía e Letras da Universidade de Roma La Sapienza, atraído particularmente pola historia das antigas Grecia e Roma. Alí foi alumno de Federico Halbherr e do historiador xermano-italiano Karl Julius Beloch. Alí tomou contacto coa historia antiga e publicou os seus primeiros artigos na Rivista di filologia. En 1892 acabou os sesu estudos universitarios coa tese Contributi alla storia ateniese dalla guerra lamiaca alla guerra cremonidea ("Contribucións á historia ateniense desde a guerra Lamiaca ata a guerra Cremonidiana"), merecedora do premio Corsi e publicada o ano seguinte dentro do volume Studi di storia antica.

Posteriormente acadou unha bolsa de estudos de posgrao en Grecia, grazas á cal viaxou ao Pireo o 5 de xaneiro de 1895 para realizar unha investigación epigráfica, que lle valeu tamén para establecer contactos con outros intelectuais —como o arqueólogo francés Théophile Homolle ou o historiador ruso Mikhail Rostovtsev —, algúns dos cales mantivo toda a súa vida.

Traxectoria académica

Logo do seu regreso a Roma, en 1896 gañou a oposición para acceder á cátedra de Historia Antiga da Universidade de Padua, mais este foi anulado polo Ministerio de Educación por recomendación do Consello Nacional de Educación, que considerou que non tiña a formación nin a experiencia suficientes. Así as cousas, De Sanctis viuse obrigado a impartir clases de Grego no curso 1896-1897 no Colexio Nazareno Escolapio, que abandonou por desavinzas co seu director. O ano seguinte publicaba a súa primeira monografía: Atthis. Storia della Repubblica Ateniese dalle origini alle riforme di Clistene, revisada e ampliada en 1912.

En 1899 aceptou a invitación do seu exprofesor e amigo Federico Halbherr para o acompañar nunha exploración arqueolóxica en Creta.

En 1900 gañou novamente un concurso para a provisión dunha cátedra de Historia Antiga, desta volta na Universidade de Turín, o que o obrigou a trasladarse a esta cidade. Alí casou coa súa antiga alumna Emilia Rosmini de Mondovi, e fixou a súa residencia familiar no prestixioso palacio Rossi, onde escribiu moitas das súas obras posteriores e onde recibía os seus discípulos, aos que instruía na historia de Grecia e de Roma. En 1903 foi admitido como membro nacional na Academia das Ciencias de Turín.

En 1909 participou, novamente por unha invitación de Halbherr, nunha campaña arqueolóxica en Cirenaica, un territorio que Italia mantería ocupado posteriormente entre 1911 e 1912.

En 1918, De Sanctis intentou o seu traslado á Universidade de Roma, ao haber alí unha vacante na Facultade de Letras, mais non tivo éxito neste intento, xa que o posto foi cuberto por Ettore Pais.

En 1923 accedeu á dirección da Rivista di Filologia, xunto con A. Rostagni. Nesta época, a revista converteuse nun espello da cultura italiana, cunha difusión de alcance europeo, e nela analizáronse e difundíronse todos os grandes descubrimentos histórico-epigráficos e histórico-papirolóxicos do momento. En 1929 comezou tamén a dirixir a sección de Antigüidade Clásica na Enciclopedia Italiana.

O mesmo 1929, De Sanctis abandonou o seu posto na universidade turinesa para suceder o seu antigo mestre Karl Julius Beloch como titular da cátedra de Historia Grega na Universidade de Roma La Sapienza. Nesta cidade tivo que se enfrontar por unha parte á hostilidade de Ettore Pais e os seus seguidores, e por outra a un ambiente intelectual moi influído polo fascismo clerical, sinaladamente focalizado no Instituto de Estudos Romanos. Porén, esta nova etapa serviulle tamén para tomar contacto cos máis prestixiosos historiadores estranxeiros e a ser recoñecido con senllos doutoramentos honoris causa polas universidades de Oxford e de Cambridge (1930). Mais en 1931 viuse obrigado a renunciar á súa cátedra en Roma ao formar parte da ducia de profesores que se negaron a asinar un manifesto de fidelidade ao fascismo. A maiores, en 1934 negouse tamén a asinar un xuramento académico, o que levou consigo a súa total exclusión de calquera organismo cultural. Nos anos seguintes continuou na súa residencia Romana, traballando unicamente para a Enciclopedia Italiana e nas súas investigacións e publicacións a título particular.

Entre 1930 e 1957, De Sanctis foi o presidente da Pontificia Academia Romana de Arqueoloxía.

Tras a liberación de Roma logo da segunda guerra mundial, De Sanctis foi restituído en 1944 na súa cátedra de Historia Grega en La Sapienza e confirmado nela de por vida. Paralelamente, malia a súa idade xa avanzada e a súa deficiente saúde, os órganos da nova República outorgáronselle varios nomeamentos, entre eles comisario do Instituto Histórico Italiano da Idade Media (1945-1952), do Instituto de Historia do Risorgimento Italiano e do Museo Central do Risorgimento (1944-1952), así como presidente do Instituto da Enciclopedia Italiana (1947-1954). Ademais, entre 1944 e 1952 exerceu a presidencia do Instituto Italiano de Numismática.

Entre outras institucións académicas de países estranxeiros, en 1952 foi elixido membro da Academia Británica, e en 1953 membro estranxeiro da Académie des Inscriptions et Belles-Lettres. Previamente entrara xa a formar parte da Academia Real de Ciencias, Letras e Belas Artes de Bélxica (2 de novembro de 1929), e fora nomeado membro de honra da Academia Romanesa (1924), e membro estranxeiro da Academia Bávara de Ciencias e Humanidades (1930), e da American Philosophical Society (1946).

Nos seus derradeiros anos, á medida que ía sentindo que a súa saúde e a súa fortaleza se deterioraban, foise desprendendo progresivamente dos diversos cargos que o ocupaban, ata que o 9 de abril de 1957 faleceu na súa residencia de Roma, afectado xa, daquela, dunha cegueira total.

Ideoloxía e política

Logo da primeira guerra mundial e o auxe do nacionalismo en Italia, De Sanctis atopou no Partido Popular Italiano unha vía para a súa posición crítica, e non só se afiliou senón que ocupou nel cargos de responsabilidade e postos nas listas das eleccións locais en Turín en novembro de 1920. Durante toda a década de 1920 declarouse firme defensor da monarquía como garante da oposición ao fascismo.

En 1925, De Sanctis foi un dos intelectuais asinantes do manifesto antifascista redactado por Benedetto Croce, en resposta ao dos intelectuais fascistas promovido por Giovanni Gentile.

Malia todo, a súa conivencia co colonialismo levouno a apoiar —para escándalo de moitos dos seus colegas e discípulos— a ventura imperialista do fascismo na África Oriental italiana (1936-1941) e mesmo a ver con bos ollos a vitoria de Franco na guerra civil española, aínda que desaprobaba a Intervención armada dos nazifascistas en Italia.

Finalmente, en recoñecemento aos seus méritos ao longo dunha ampla traxectoria, en 1950, no seu octoxésimo aniversario, o presidente da República, Luigi Einaudi, nomeouno senador vitalicio. Como mostra da súa independencia política, decidiu adscribirse ao grupo mixto.

Publicacións

Esta é unha escolma dos traballos monográficos publicados por Gaetano De Sanctis ao longo da súa traxectoria —moitos deles postumamente—:

• (1898). Atthis. Storia della Repubblica Ateniese dalle origini alle riforme di Clistene. Tip. Poliglotta, Roma.
• (1901). Esplorazione archeologica delle province occidentali di Creta. Accademia dei Lincei, Roma.
• (1905). La guerra e la pace nell'Antichità. Turín.
• (1907-1964). Storia dei Romani:
  • (1907). I: Roma dalle origini alla monarchia. Fratelli Bocca, Turín.
  • (1907). II: La conquista del primato in Italia. Fratelli Bocca, Turín.
  • (1916). III.1: L'età delle guerre puniche. Fratelli Bocca, Turín.
  • (1917). III.2: L'età delle guerre puniche. Fratelli Bocca, Turín.
  • (1923). IV.1: La fondazione dell'Impero: dalla battaglia di Naraggara alla battaglia di Pidna. Fratelli Bocca, Turín.
  • (1953). IV.2/1: Vita e pensiero nell'età delle grandi conquiste. Florencia.
  • (1957). IV.2/2: Dal diritto quiritario al diritto pretorio. Florencia.
  • (1964). IV.3. Dalla battaglia di Pidna alla caduta di Numanzia. Florencia.
• (1909). Per la scienza dell'Antichità. Saggi e polemiche. Fratelli Bocca, Turín.
• (1912). Atthís. Storia della Repubblica ateniese, dalle origini alle riforme di Pericle. Fratelli Bocca, Turín.
• (1931). Problemi di storia antica. Bari.
• (1939-1940). Storia dei Greci dalle origini alla fine del secolo V. Vol. I (1939) / Vol. II (1940). Florencia.
• (1944). Pericle. Milán - Messina.
• (1951). Studi di storia della storiografia greca. Florencia.
• (1958). Ricerche sulla storiografia siceliota. Palermo.
• (1966-1970). Scritti minori. Vol. I (1966) / Vol. II (1970). Ed. di Storia e Letteratura, Roma.
• (1967). Storia economica e sociale dell'Imperio Romano. Ed. La Nueova Italia, Florencia.
• (1970). Ricordi della mia vita (ed. S. Accame). Le Monnier, Florencia.
• (1976). La Guerra Sociale (ed. L. Polverini). Ed. La Nuova Italia, Florencia.
• (1996). Il diario segreto (1917-1933). Le Monnier, Florencia.
• (2007). Andromaca (inedito escrito en 1938). Tored, Tívoli.
• (2010). La politica di Aristotele (ed. de A. Amico). Tored, Tívoli.
• (2011). Filippo e Alessandro. Dal regno macedone alla monarchia universale. Lezioni universitarie 1949-1950 (ed. M. Berti e V. Costa). Tored, Tívoli.

Véxase tamén

Bibliografía

• A. D. M. (1957). "Obituary: Gaetano De Sanctis". En Journal of Roman Studies. Vol 47. Nº 1-2. Páxina 235.ç
• Bowersock, G. W. (1995). "In Memory of Gaetano De Sanctis (1870-1957)". En A. D. Momigliano. Studies on Modern Scholarship. University of California Press. Páxinas 54-71. ISBN 9780520085459
• Musti, D. (2013). "Gaetano De Sanctis tra biografia e studi". En Rivista di filología e di istruzione classica. Vol. 141. Nº 2. Páxinas 398-435.
• Treves, P. (1991). "De Sanctis, Gaetano". En Dizionario biografico degli italiani. Vol. 39. Istituto dell'Enciclopedia Italiana, Roma.

• Commemorazione di Gaetano De Sanctis nel primo centenario della nascita. Accademia delle Scienze di Torino. Turín.

• "In Memoria di Gaetano De Sanctis (1870-1957)". En Rivista Storica Italiana. Nº 69 (1957). Páxinas 177-195 [segunda parte: (1960). Páxinas 299-317].

Outros artigos

• Instituto Italiano de Numismática

Ligazóns externas

• Vídeo: Gaetano De Sanctis (1870-1957). TreccaniChannel