Dinastía Yuan

Dinastía Yuan
Localización
	39°54′54″N 116°23′24″L / 39.915, 116.39
Capital	Khanbaliq
Contén a división administrativa	Branch Secretariat for Eastern Campaigns (en) ; Fuli (en) ; Gansu (pt) ; Henan Jiangbei province (en) ; Huguang (pt) ; Jiangxi province (Yuan dynasty) (en) ; Jiangzhe Province (en) ; Manchuria under Yuan rule (en) ; Q10880981 ; Q10882987 ; Q11050019 ; Q15935484 ; Q17031443 ; Shaanxi (pt) ; Shaanxi Sichuan (pt) ; Sichuan (pt)
Poboación
Poboación	90.000.000 (1300) (8,18 hab./km²)
Lingua usada	lingua chinesa ; Lingua mongol
Relixión	Budismo tibetano, Confucianismo, Taoísmo, Tengrismo, Church of the East in China (en) , Relixión tradicional chinesa, Islam e catolicismo
Xeografía
Parte de	Imperio Mongol ; Yuan Ming Qing (en) ; Liao Song Xia Jin Yuan (en) ; Late Imperial China (en)
Superficie	11.000.000 km²
Datos históricos
Precedido por	Dinastía Song e Southern Song dynasty (en)
Creación	1271 (Gregoriano)
Disolución	1368 (Gregoriano)
Sucedido por	Dinastía Ming e Northern Yuan dynasty (en)
Organización política
Forma de goberno	monarquía absoluta
Moeda	wen (pt)

A dinastía Yuan (chinés tradicional e simplificado: 元朝; pinyin: Yuán cháo; Wade-Giles: Yüan² ch'ao²), oficialmente o Gran Yuan (chinés tradicional e simplificado: 大元; pinyin: Dà Yuán; Wade-Giles: Ta⁴ Yüan²; mongol: ᠶᠡᠬᠡ
ᠶᠤᠸᠠᠨ
ᠤᠯᠤᠰ, Yeke Yuwan Ulus), foi unha dinastía imperial da China de orixe mongol, así coma un dos estados derivados da división do imperio mongol.^[1] Foi establecida por Kublai (emperador Shizu ou Setsen Khan), o quinto emperador-khagan do clan mongol Borjigin, e existiu entre o 1271 e o 1368. Na historiografía chinesa, a dinastía Yuan seguiu á Song, e precedeu á Ming.

Este artigo amosa escritos chineses. Sen o soporte axeitado, o texto pode mostrar símbolos sen sentido, coma caixas, marcas e outros.

Este artigo amosa escritos mongois. Sen o soporte axeitado, o texto pode mostrar símbolos sen sentido, coma caixas, marcas e outros.

Malia que o ascenso ao trono de Xenxis Khan como Khagan no 1206 foi descrito polas fontes chinesas empregando o título de emperador, seguindo o uso dos han, e que o imperio mongol gobernaba territorios do norte da actual China dende había décadas, non foi até o 1271 que Kublai Khan fundou unha dinastía ao estilo dos han, e a súa conquista dos territorios chineses non se completou até o 1279, cando a dinastía Song do sur foi definitivamente derrotada na batalla de Yamen.^[2]^[3] O seu reino, na aquela altura, xa estaba illado do resto de khanatos mongois, e controlaba a meirande parte da China e as súas áreas circundantes, incluíndo a Mongolia contemporánea.^[4] Trátase da primeira dinastía chinesa fundada por unha etnia distinta dos han.^[5]^[6] No 1368, tras a derrota das forzas de Yuan pola emerxente dinastía Ming, os monarcas mongois refuxiáronse no altiplano de Mongolia e continuaron co seu goberno até o 1635, cando se renderon ante a dinastía Jin posterior (xermolo dos Qing). Este estado coñécese na historiografía coma a dinastía Yuan do norte.

A dinastía Yuan foi o khanato gobernado polos descendentes de Möngke tras a división do imperio mongol. Nas historias oficiais da China, considérase que os Yuan posuían o mandato do ceo. Malia ser fundada por Kublai Khan, este ordenou situar ao seu avó Genghis Khan como fundador da dinastía nos rexistros imperiais, e como tal recibiu o título póstumo de Taizu 太祖.^[2] No seu edicto Jianguo hao zhao 建國號詔 (Proclamación do nome dinástico, 1271), Kublai Khan anunciou o nome da nova dinastía, o Gran Yuan, proclamándose sucesor das dinastías anteriores.^[7] Algúns dos emperadores Yuan dominaron a lingua chinesa, namentres outros só empregaron o seu mongol nativo.^[8]

Kublai, que era Khagan ou Gran Khan do imperio mongol dende o 1260, declarou o seu dominio sobre o resto de khanatos (o Chagatai, a Horda de Ouro, e o Ilkhanato) antes de proclamarse emperador da China no 1271. Como tal, os Yuan tamén recibiron ocasionalmente o título de emperadores do Gran Khan. Secasí, aínda que o resto dos khanatos os recoñeceron como soberanos temporalmente, a súa subordinación era nominal e continuaron a desenvolverse de xeito independente.^[9]^[10]

Notas

↑ Simon, Karla W. (2013-05-02). Civil Society in China: The Legal Framework from Ancient Times to the "New Reform Era" (en inglés). OUP USA. ISBN 978-0-19-976589-8.
↑ ^2,0 ^2,1 Song Lian (1976 [1370]). "太祖本纪" (en chinés). Consultado o 2024-02-18.
↑ Twitchett, Denis C.; Franke, Herbert; Fairbank, John King (1978). The Cambridge History of China: Volume 6, Alien Regimes and Border States, 907-1368 (en inglés). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-24331-5.
↑ Atwood, Christopher Pratt (2004). Encyclopedia of Mongolia and the Mongol empire. New York, NY : Facts On File. ISBN 978-0-8160-4671-3.
↑ San, Tan Koon (2014-08-15). Dynastic China: An Elementary History (en inglés). The Other Press. ISBN 978-983-9541-88-5.
↑ Eberhard, Wolfram (2005-11-01). A History of China (en inglés). Cosimo, Inc. ISBN 978-1-59605-566-7.
↑ Kublai Khan (1271). "建國號詔" (en chinés). Consultado o 2024-02-18.
↑ Franke, Herbert (1953). "Could the Mongol emperors read and write Chinese?" (PDF). Asia Major (en inglés) 3 (1): 28–41.
↑ Saunders, J. J. (2001-03-29). The History of the Mongol Conquests (en inglés). University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-1766-7.
↑ Grousset, René (1952). L'empire des steppes: Attila, Gengis-Khan, Tamerlan (en francés). Payot.

[1] Simon, Karla W. (2013-05-02). Civil Society in China: The Legal Framework from Ancient Times to the "New Reform Era" (en inglés). OUP USA. ISBN 978-0-19-976589-8.

[:0-2] 2,0 ^2,1 Song Lian (1976 [1370]). "太祖本纪" (en chinés). Consultado o 2024-02-18.

[3] Twitchett, Denis C.; Franke, Herbert; Fairbank, John King (1978). The Cambridge History of China: Volume 6, Alien Regimes and Border States, 907-1368 (en inglés). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-24331-5.

[4] Atwood, Christopher Pratt (2004). Encyclopedia of Mongolia and the Mongol empire. New York, NY : Facts On File. ISBN 978-0-8160-4671-3.

[5] San, Tan Koon (2014-08-15). Dynastic China: An Elementary History (en inglés). The Other Press. ISBN 978-983-9541-88-5.

[6] Eberhard, Wolfram (2005-11-01). A History of China (en inglés). Cosimo, Inc. ISBN 978-1-59605-566-7.

[7] Kublai Khan (1271). "建國號詔" (en chinés). Consultado o 2024-02-18.

[8] Franke, Herbert (1953). "Could the Mongol emperors read and write Chinese?" (PDF). Asia Major (en inglés) 3 (1): 28–41.

[9] Saunders, J. J. (2001-03-29). The History of the Mongol Conquests (en inglés). University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-1766-7.

[10] Grousset, René (1952). L'empire des steppes: Attila, Gengis-Khan, Tamerlan (en francés). Payot.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]