Balla Mòr Shìona

Balla Mòr Shìona faisg air Badaling

Thathar a' meas gur i aon obair cho iongantach a th' ann am Balla Mòr Shìona 's a rinn mac an duine riamh. Tha e tòiseachadh aig a’ mhuir air an taobh an ear agus a leantainn air taobh tuath is iar-thuath na dùthcha fad còrr is 6, 700km (4,160 mìltean).

An dàrna h-iongnadh air an t-saoghal?

'S fìor iongantach ciamar a chaidh a chur suas ann an cuid de na h-àiteachan uabhasach anns am bheil am balla seo na sheasamh gu daingeann o chionn còrr is dà mhìle bliadhna. Uime sin, ma theirear gur h-iad Barr-chaoil na Èipheit an t-iongnadh as motha a th' air an t-saoghal, faodar a ràdh gur e Balla Mòr Shìona an dara h-iongnadh.

Tuairisgeul

Tha e air a thogail sa chuid as motha air cloich, 's air cloich-chrèadha, agus tha tùir air a mhullach astar goirid o chèile. Bha e mar sin air dòigh 's nan cuirte dragh air freiceadain aon tùir gum b' urrainn freiceadain an da thùir a b' fhaisge tighinn gan cuideachadh. Anns gach àite a bha furasta do nàmhaid a ruigsinn, bha daingnichean làidir air an togail. Ann an àiteachan tha am balla dùbailte, agus ann an corra àite trì-fillte, ach faisg air a cheann an iar dheth chan eil ann ach dùn mòr talmhainn. Tha e ann an cuid a dh'àiteachan a' dìreadh 's a' teàrnadh chreagan is bheanntan àrda.

Tha e air a thogail le balla tana cloiche air gach taobh dheth, agus eadar an dà bhalla air a lìonadh le talamh, air dhòigh 's gun saoileadh duine gum bu chlach air fad e. Tha a chuid ìosal dheth air a dhèanamh de chlachan mòra, agus mu shia troighean bhon làr tha a chlach-chrèadha a’ tòiseachadh agus a leantainn dh'ionnsaigh a mhullaich. Tha am mullach air a chòmhdach le leacan tana mar air cabhsair sràide. Tha na tùir uile mu dhà fhichead troigh a dh'àirde, agus tha am balla ri ghabhail thar a chèile mu fhichead troigh bho làr gu mullach; tha e nas ìsle na sin air na beanntan agus nas àirde na sin anns na glinn. Tha araon am balla 's na tùir nas leithne gu h-ìosal na tha iad gu h-àrd, agus tha geatachan air am fosgladh trompa dh'ionnsaigh nam bailtean air gach taobh.

Eachdraidh

Chuireadh am balla mòr seo suas leis na Sìonaich mu dhà cheud bliadhna mun do rugadh Crìosd, airson an nàimhdean, na Tartaraich a chumail a-mach; ach an dèidh an saothair uile, fhuair na Tartaraich a-staigh agus thug iad fo chìs iad.

Eile

Tha am Balla Mòr Shìona dìonta leis an UNESCO cuideachd mar Làrach Dhualchas na Cruinne.

• Faic cuideachd: Qin Shi Huang

Ceanglaichean a-mach

• Gun urra (12mh dhen Dàmhair 1875): “Balla Mor Shina,” ann an: Mac-Talla, td. 3 agus 7. Air a thogail 20mh dhen Iuchar 2024.