Eğitimde Medya ve Medya Manipülasyonu Üzerine Bir İnceleme: Etkileri, Sonuçları ve Koruyucu Önlemler A Study on Media and Media Manipulation in Education: Effects, Consequences, and Preventive Measures, 2023
Öz
Medya ve medya sektörünün önemi giderek artmaktadır. Bu önem medyanın etki gücünü sınırsızca a... more Öz
Medya ve medya sektörünün önemi giderek artmaktadır. Bu önem medyanın etki gücünü sınırsızca arttırmasıyla toplumların günlük yaşamının temel belirleyicisi olmasına neden olmaktadır. Medyanın toplum üzerindeki etkisi artık oldukça iyi bilinen bir gerçeklik halini almıştır. Bu gerçeklik bilin- mesine rağmen toplumun tüm katmanları çoğu zaman bu duruma kayıtsız kalabilmektedir. Bu durum medyanın istediği alanda farklı nedenlerden do- layı toplumları yönlendirici içerikler üretmesine ve bunu etkili biçimde kul- lanmasına imkân tanımıştır. Böylece hemen hemen tüm toplumsal kurum ve alanlar medyanın etki gücüne maruz kalmaktadır. Bu nedenle bu araştırmada eğitimde medya, medya kullanımı ve bu süreç içerinde ortaya çıkan medya manipülasyonuna ilişkin bir inceleme yapılarak paydaşlar üzerindeki etkileri ve sonuçları tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar dikkate alındığında öğrenciler, öğretmenler ve veliler de bir şekilde medyanın etkisi altında kalmaktadırlar. Söz konusu etki sadece bireylerle kalmayıp bireyin tercihlerini de etkilemekte ve bireyin karar mekanizmalarını ele geçirilebilmektedir. Okul seçimleri, iyi okul algısı medya tarafından şekillendirilebildiği gibi medya bireylerin eğitime dair birçok tercihini etkileyebilmektedir. Medyanın işlevsel kullanımı için toplumların medya okuryazarlığı ve bilinçli içerik seçimi gibi yeterliklerinin önemi giderek artmaya başlamıştır. Bu önem bağlamında bireylere medya okuryazarlığı eğitimi verilmesi, medya kullanımının olumsuz sonuçlarına yönelik gerekli tedbirler alınmalıdır. Bununla birlikte medyanın manipülatif süreçlerinin farkına vararak tedbirler alabilecek uzman kadrolarla donatılmış kurumların tahsis edilmesi üst düzeyde toplumsal bir ihtiyaç haline gelmiştir. Gelecekte toplumsal sorunların oluşmaması için yeni nesillere ve toplumlara objektif bilgi değerlendirme ve etik değerlere uygun davranma gibi bazı becerilerin eğitim-öğretim faaliyetleriyle kazandırılması gerekmektedir. Araştırmadan elde edilen tüm bu veriler ışığında konu alanına dönük bir dizi koruyucu önlemlere ilişkin öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Eğitim, medya, sosyal medya, manipülasyon, yönlendirme.
Abstract
The importance of media and the media industry is steadily increasing. This significance is attributed to the unlimited power of media, making it the primary determinant of daily life for societies. The influence of media on society has become a well-known reality. Despite this awareness, all layers of society often remain indifferent to this situation. This allows media to produce influential content in the desired areas and effectively utilize it. As a result, almost all social institutions and fields are exposed to the power of media. Therefore, this research aims to examine media in education, media usage, and the resulting media manipulation, and to identify the effects and con- sequences on stakeholders. When considering the results obtained without research, it can be observed that students, teachers, and parents are somehow influenced by the media. This influence not only affects individuals but also influences their choices and can take control of their decision-making mechanisms. School choices and the perception of a good school can be shaped by the media, and media can influence many of an individual's educational preferences. The importance of society's media literacy and conscious content selection has begun to increase for the functional use of media. In this context, it is crucial to provide media literacy education to individuals and take necessary precautions against the negative consequences of media usage. Additionally, the establishment of institutions equipped with expert staff who are aware of the manipulative processes of media has become a high-level societal necessity. In order to prevent the emergence of social problems in the future, it is necessary to provide education activities that enable the new generations and societies to acquire skills such as objective information evaluation and adherence to ethical values. Based on all the data obtained from the research, a series of protective measures and recommendations are presented in relation to the subject matter.
Keywords: Education, media, social media, manipulation, redirection.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Uploads
Thesis Chapters
FOR 5-6 YEAR-OLD CHILDREN
KAZANCI GUL, Mine. An Analysis of Values In Children's Picture Books In
Turkish For 5-6 Year-Old Children, Master Thesis, Istanbul, 2018.
This study aims to examine the values of friendship, success, wisdom, tolerance,
benevolence, happiness, courtesy, respect, love and responsibility in the children's
books published in the years between 2000 and 2007 and in 2014 written in Turkish for 5-6 year old children. It is designed in content analysis pattern of qualitative research. A descriptive model of quantitative research methods was used to determine the frequency of values in picture books. The sample of the study consists of 40 children's picture books which are translated into Turkish and written in Turkish between 2000 and 2007 and in 2014 for the 5-6 age group determined by the criterion sampling strategy. The researcher developed a checklist as a data collection tool which is values checklist. Values checklist contains 10 different values. In accordance with the purpose of the study, content analysis was conducted for determining codes. Firstly, codes were identified from the raw data obtained, then subcategories were created and interpreted.
As a result of the research, there are 46.80% values in the children's picture books published between 2000 and 2007; 53.20% values published in 2014, in analyzed
picture books. In the children's picture books published between 2000 and 2007, while
love is the most mentioned value, tolerance was the least mentioned value. In 2014,
love is the most mentioned value and wisdom is the least included. In the children's
picture books, the frequency of values is more (54.99%) in the Turkish books than
(45.01%) in translated books. Children's picture books which are written in Turkish
contain the highest frequency of love whereas wisdom and respect have the lowest
frequency. Tolerance value is not included as a value. The translated books contain the
highest frequency of love and the value of tolerance has the lowest frequency. It is
found that children's picture books, those translated into Turkish and those written in
Turkish differ in terms of inclusion of values. The books which are written in Turkish
have damaging examples and the translated books have positive examples. The
translated books aim to convey the tips for proper behavior while in Turkish picture
books aim to bring in the values with the repetition of words. Regarding results of the
study, it is necessary to give more importance to the value of wisdom, respect for
differences, tolerance, benevolence, animal love and responsibility in the children's
picture books, to not include any words which damage values transfer and to transfer
the values through positive examples toward proper behavior.
Keywords: Pre-school Education, Children's Picture Books, Values, Values Education,
Children's Literature.
Date: February, 2018
5-6 YAŞ GRUBU ÇOCUKLAR İÇİN TÜRKÇE YAZILMIŞ
RESİMLİ ÇOCUK KİTAPLARINDA DEĞERLER
ANALİZİ
KAZANCI GÜL, Mine. 5-6 Yaş Grubu Çocuklar İçin Türkçe Yazılmış Resimli
Çocuk Kitaplarında Değerler Analizi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2018.
5-6 yaş grubu çocuklar için Türkçe yazılmış 2000-2007 yılları arasında ve 2014
yılında basılmış resimli çocuk kitaplarında yer alan arkadaşlık, başarı, bilgelik, hoşgörü,
iyilikseverlik, mutluluk, nezaket, saygı, sevgi ve sorumluluk değerlerini incelemeyi
amaçlayan bu araştırma, nitel araştırmanın içerik analizi deseninde tasarlanmıştır.
Değerlerin kitaplarda yer alma oranlarını belirlemek amacıyla ise nicel araştırma
yöntemlerinden betimsel model kullanılmıştır. Araştırmanın evreni, 5-6 yaş grubu
çocuklar için yerli ve çeviri Türkçe yazılmış resimli çocuk kitaplarıdır. Araştırmanın
örneklemi, ölçüt örneklem stratejisi ile belirlenen 5-6 yaş grubu çocuklar için 2000-
2007 ve 2014 yılları arasında Türkçe yazılmış yerli ve çeviri toplam 40 resimli çocuk
kitabından oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından
geliştirilen “Değerler Kontrol Listesi” kullanılmıştır. “Değerler Kontrol Listesi”nde 10
farklı değer yer almaktadır. Resimli çocuk kitapları için araştırmanın amacına uygun
olarak içerik analizi yapılmıştır. Elde edilen ham verilerden kodlar belirlenip, alt kategoriler oluşturulmuş ve bunlar yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda, resimli çocuk kitaplarında değerlere 2000-2007 yılları arasında yayınlanan kitaplarda daha az
(%46.80) yer verildiği; 2014 yılında yayınlanan kitaplarda daha fazla (%53.20) yer
verildiği görülmüştür. 2000-2007 yılları arasında yayınlanan resimli çocuk kitaplarında
en fazla sevgi, en az ise hoşgörü değerine yer verilmiştir. 2014 yılında yayınlanan
resimli çocuk kitaplarında en fazla sevgi, en az ise bilgelik değerine yer verilmiştir.
Resimli çocuk kitaplarında değerlere yerli kitaplarda daha fazla (%54.99) yer verildiği;
çeviri kitaplarda daha az (%45.01) yer verildiği tespit edilmiştir. Resimli çocuk
kitaplarında yerli kitaplarda en fazla sevgi değerine, en az bilgelik ve saygı değerlerine
yer verilmiştir, hoşgörü değerine yer verilmemiştir. Çeviri kitaplarda en fazla sevgi, en
az hoşgörü değerine yer verilmiştir. Yerli ve çeviri resimli çocuk kitaplarının değerlere
yer verme durumunun farklılaştığı, yerli kitaplarda değerleri zedeleyici örneklerin
olduğu, çeviri kitapların değeri kazandırmaya yönelik olumlamalara yer verdiği tespit
edilmiştir. Çeviri kitaplar değerleri doğru davranışa yönelik ipuçları sunacak şekilde
aktarırken yerli kitaplar söz konusu değeri kelime tekrarlarıyla kazandırmayı
hedeflemektedir. Bu sonuçlar doğrultusunda, resimli çocuk kitaplarında bilgelik,
farklılıklara saygı, hoşgörü, iyilikseverlik, hayvan sevgisi ve sorumluluk değerlerine
daha fazla yer verilmesi gerektiği, değer aktarımında değerleri zedeleyecek cümlelere
yer verilmemesi gerektiği, değerlerin olumlu örnekler üzerinden ve doğru davranışa
yönelik fikir verecek şekilde aktarılmasının daha doğru olacağı söylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Okul Öncesi Eğitim, Resimli Çocuk Kitapları, Değerler, Değerler
Eğitimi, Çocuk Edebiyatı.
Tarih: Şubat, 2018
Papers
Medya ve medya sektörünün önemi giderek artmaktadır. Bu önem medyanın etki gücünü sınırsızca arttırmasıyla toplumların günlük yaşamının temel belirleyicisi olmasına neden olmaktadır. Medyanın toplum üzerindeki etkisi artık oldukça iyi bilinen bir gerçeklik halini almıştır. Bu gerçeklik bilin- mesine rağmen toplumun tüm katmanları çoğu zaman bu duruma kayıtsız kalabilmektedir. Bu durum medyanın istediği alanda farklı nedenlerden do- layı toplumları yönlendirici içerikler üretmesine ve bunu etkili biçimde kul- lanmasına imkân tanımıştır. Böylece hemen hemen tüm toplumsal kurum ve alanlar medyanın etki gücüne maruz kalmaktadır. Bu nedenle bu araştırmada eğitimde medya, medya kullanımı ve bu süreç içerinde ortaya çıkan medya manipülasyonuna ilişkin bir inceleme yapılarak paydaşlar üzerindeki etkileri ve sonuçları tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar dikkate alındığında öğrenciler, öğretmenler ve veliler de bir şekilde medyanın etkisi altında kalmaktadırlar. Söz konusu etki sadece bireylerle kalmayıp bireyin tercihlerini de etkilemekte ve bireyin karar mekanizmalarını ele geçirilebilmektedir. Okul seçimleri, iyi okul algısı medya tarafından şekillendirilebildiği gibi medya bireylerin eğitime dair birçok tercihini etkileyebilmektedir. Medyanın işlevsel kullanımı için toplumların medya okuryazarlığı ve bilinçli içerik seçimi gibi yeterliklerinin önemi giderek artmaya başlamıştır. Bu önem bağlamında bireylere medya okuryazarlığı eğitimi verilmesi, medya kullanımının olumsuz sonuçlarına yönelik gerekli tedbirler alınmalıdır. Bununla birlikte medyanın manipülatif süreçlerinin farkına vararak tedbirler alabilecek uzman kadrolarla donatılmış kurumların tahsis edilmesi üst düzeyde toplumsal bir ihtiyaç haline gelmiştir. Gelecekte toplumsal sorunların oluşmaması için yeni nesillere ve toplumlara objektif bilgi değerlendirme ve etik değerlere uygun davranma gibi bazı becerilerin eğitim-öğretim faaliyetleriyle kazandırılması gerekmektedir. Araştırmadan elde edilen tüm bu veriler ışığında konu alanına dönük bir dizi koruyucu önlemlere ilişkin öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Eğitim, medya, sosyal medya, manipülasyon, yönlendirme.
Abstract
The importance of media and the media industry is steadily increasing. This significance is attributed to the unlimited power of media, making it the primary determinant of daily life for societies. The influence of media on society has become a well-known reality. Despite this awareness, all layers of society often remain indifferent to this situation. This allows media to produce influential content in the desired areas and effectively utilize it. As a result, almost all social institutions and fields are exposed to the power of media. Therefore, this research aims to examine media in education, media usage, and the resulting media manipulation, and to identify the effects and con- sequences on stakeholders. When considering the results obtained without research, it can be observed that students, teachers, and parents are somehow influenced by the media. This influence not only affects individuals but also influences their choices and can take control of their decision-making mechanisms. School choices and the perception of a good school can be shaped by the media, and media can influence many of an individual's educational preferences. The importance of society's media literacy and conscious content selection has begun to increase for the functional use of media. In this context, it is crucial to provide media literacy education to individuals and take necessary precautions against the negative consequences of media usage. Additionally, the establishment of institutions equipped with expert staff who are aware of the manipulative processes of media has become a high-level societal necessity. In order to prevent the emergence of social problems in the future, it is necessary to provide education activities that enable the new generations and societies to acquire skills such as objective information evaluation and adherence to ethical values. Based on all the data obtained from the research, a series of protective measures and recommendations are presented in relation to the subject matter.
Keywords: Education, media, social media, manipulation, redirection.
Bu araştırmada, ARCS Motivasyon Modeli’ne uygun olarak tasarlanmış Çocuk Edebiyatı derslerinin ön lisans öğrencilerinin gelişimlerine, performanslarına ve e-öğrenmeye hazır bulunuşluklarına etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma, karma araştırma desenlerinden yakınsak paralel desende tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemini, İstanbul’daki bir vakıf üniversitesinde çocuk gelişimi programında eğitimine devam eden 48 ön lisans öğrencisi oluşturmaktadır. Nicel verileri toplamak için öğrencilere öğretimden önce ve sonra ‘Üniversite Öğrencilerinin E-öğrenmeye Hazır Bulunuşluğu Ölçeği’, ön-test ve son-test olarak uygulanmış ve öğrenci ürünleri analitik puanlama anahtarı ile değerlendirilmiştir. Nitel verileri toplamak için öğrencilerle bireysel görüşmeler yapılmıştır. Nicel verilerin analizi için betimsel istatistik analizi ve bağımlı örneklem t-testi, nitel verilerin analizi için içerik analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda, ARCS Motivasyon Modeli’ne uygun tasarlanan derslerin ön lisans öğrencilerinin bilgisayar öz-yeterliği açısından hazır bulunuşluklarına, olumlu etki ettiği görülmüştür. Öğrenciler ve öğretim elemanı, ARCS Motivasyon Modeli’ne uygun işlenen derslerin kendilerine birçok açıdan katkıları olduğunu ve etkileşimi artırdığını belirtmişlerdir. Araştırma ARCS Modeline uygun tasarlanan dersin öğrencilerin bilgisayar öz-yeterliği açısından hazır bulunuşluklarına, bilişsel ve duyuşsal gelişimlerine, uzaktan eğitimi nitelikli hâle getirdiğini ve öğretim elemanının mesleki gelişimine katkı sağladığını ortaya koymuştur. Uzaktan eğitimde çevrim içi derslerin öğretim süreçleri ARCS Motivasyon Modeli’ne uygun bir şekilde tasarlanabilir. Uzaktan eğitim sürecinde çevrim içi ortamda eksikliği duyulan etkileşimi sağlamada ve e-öğrenmeyi nitelikli bir hâle getirmede ARCS Motivasyon Modeli faydalı olabilir.
Bu araştırma geometri konuları ve öğretimine ilişkin görme engelli öğrencilerin, matematik öğretmeninin ve okul yönetiminin görüşlerinin belirlenmesini amaçlamaktadır. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul’da bulunan bir Görme Engelliler Ortaokulu’nda öğrenim gören yedi öğrenci, aynı okulda dört yıldır görev yapan
bir matematik öğretmeni ve yine bu okulda üç yıldır müdür yardımcılığı yapan bir yönetici oluşturmaktadır. Durum çalışması olarak hazırlanan bu çalışma nitel bir araştırmadır. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formlarıyla toplanmıştır. Bunlar; öğrenci, öğretmen ve yönetici görüşme formlarıdır. Eğitim Programları ve Öğretim alanında doçent olan bir öğretim üyesinden uzman görüşü alınmıştır. Veriler içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiş, elde edilen bulgular yorumlanarak raporlaştırılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre; görme engelli öğrenciler konular için verilen süreyi yeterli bulurken öğretmenler süreyi yetersiz bulmaktadır. Geometri konuları arasında görme engelli öğrencilerin en çok zorlandığı konular daire ve prizmalardır. Öğrenciler ve okul yöneticisi öğretim materyallerinin yetersiz olduğunu düşünmektedirler. Okul yöneticisi öğretim materyallerinde hatalar olduğunu, öğretim materyallerinin tüm öğrencilerin gereksinimini karşılamadığını ve öğretmenlerin görme engellilerin eğitiminde yetersiz kaldıklarını belirtmiştir. Öğretmenlerin görme engellilerin eğitimine
yönelik hizmet içi eğitim alması sağlanabilir. Görme engellilerin eğitiminde kullanılan öğretim materyalleri gözden geçirilebilir. Az gören öğrenciler için de öğretim materyalleri hazırlanabilir.
Anahtar Sözcükler: Görme engelli öğrenciler; görme yetersizliği, özel gereksinimli öğrenciler, geometri öğretimi; program değerlendirme
Abstract
This research aims to determine the views of visually impaired students, mathematics teachers and school administrators on geometry subjects and teaching. In this context, the study group of the research consists of 7 visually impaired students, a mathematics teacher and a manager. This study, which is prepared as a case study,
is a qualitative research. The data were collected with semi-structured interview forms and were analyzed by content analysis method by determining percentages and frequencies and the findings were reported and interpreted. According to the findings of the research; While visually impaired students find the time given for the subjects sufficient, teachers find the time insufficient. Among the geometry subjects, the subjects that visually impaired students have the most difficulty with are circles and prisms. The school administrator stated that there were mistakes in the teaching materials. Students and school administrator think that teaching materials are insufficient. It can be ensured that teachers receive in-service training for the education of the visually impaired. Teaching materials used in the education of the visually impaired can be reviewed. materials can be prepared for students with low vision.
Keywords: Visually impaired students; visual disability, special needs students, teaching geometry; program
evaluation
Education is one of the main factors that provide social development and change in the desired direction. With this awareness, many parents take various courses that they think will benefit to their children. National and international reports show that Turkish students' mathematics achievement is very low. Our century requires understanding mathematics and being able to use it in daily life and business life. The aim of this study is to evaluate the 8th grade mathematics course applied in support and training courses (STC) in line with the opinions of students and parents. The research was designed in the multiple-case design of qualitative research. The study group of the research consists of 19 eighth grade students from 3 different public schools and 12 eighth grade student parents in the 2018-2019 academic year. Semi-structured interview method, one of the interview methods, was used in the study. The data were analyzed by creating themes, categories and codes using content analysis method. When the findings obtained as a result of the study were examined, it was found that 8th grade students found the mathematics lesson hours of the STC too many and the teachers gave excessive homework. Students stated that this situation caused them fatigue and low performance. In addition, it was stated that teachers generally used the method of direct instruction, question banks and acquisition tests as materials. According to the students, the fact that the lessons are not fun and not supported by sports activities decreases their participation in the courses. According to parents, teachers cannot seriously follow student development in courses and cannot provide class discipline. Parents stated that if this situation persists, they would stop taking additional lessons for their children.
Keywords: Course, mathematics, teaching mathematics, supporting and training courses
responsibility in the children's books published in the years between 2000 and 2007 written in Turkish for 5-6 year old children. It is
designed in content analysis pattern of qualitative research. A descriptive model of quantitative research methods was used to determine the
frequency of values in picture books. The sample of the study consists of 20 children's picture books which are translated into Turkish and
written in Turkish between 2000 and 2007 for the 5-6 age group determined by the criterion sampling strategy. The researcher developed a
checklist as a data collection tool which is values checklist. Values checklist contains 10 different values. In accordance with the purpose of
the study, content analysis was conducted for determining codes. Firstly, codes were identified from the raw data obtained, then
subcategories were created and interpreted. As a result of the research, in the children's picture books published between 2000 and 2007,
while love is the most mentioned value, tolerance was the least mentioned value. Children's picture books which are written in Turkish
contain the highest frequency of love whereas wisdom and respect have the lowest frequency. Tolerance value is not included as a value.
The translated books contain the highest frequency of love and the value of tolerance has the lowest frequency. It is found that children's
picture books, those translated into Turkish and those written in Turkish differ in terms of inclusion of values. The books which are written
in Turkish have damaging examples and the translated books have positive examples. The translated books aim to convey the tips for
proper behavior while in Turkish picture books aim to bring in the values with the repetition of words. Regarding results of the study, it is
necessary to give more importance to the value of wisdom, respect for differences and tolerance, in the children's picture books.
responsibility in the children's books published in 2014 and written in Turkish for 5-6 year old children. It is designed in content analysis
pattern of qualitative research. A descriptive model of quantitative research methods was used to determine the frequency of values in picture
books. The sample of the study consists of 20 children's picture books which are translated into Turkish and written in Turkish in 2014 for
the 5-6 age group determined by the criterion sampling strategy. The researcher developed a checklist as a data collection tool whi ch is
values checklist. Values checklist contains 10 different values. In accordance with the purpose of the study, content analysis was conducted
for determining codes. Firstly, codes were identified from the raw data obtained, then subcategories were created and interpreted. As a result
of the research, the translated books contain the highest frequency of love and the value of tolerance and wisdom has the lowest frequency. It
is found that children's picture books, those translated into Turkish and those written in Turkish differ in terms of inclusion of values. The
books which are written in Turkish have damaging examples and the translated books have positive examples. The translated books aim to
convey the tips for proper behavior while in Turkish picture books aim to bring in the values with the repetition of words. Regarding results
of the study, it is necessary to give more importance to the value of happiness, wisdom and tolerance, in the children's picture books.
Anahtar Kelimeler : Anahtar Kelimeler: Okul Öncesi Eğitim, Resimli Çocuk Kitapları, Değerler, Değerler Eğitimi, Çocuk Edebiyatı.
arkadaşlık, başarı, bilgelik, hoşgörü, iyilikseverlik, mutluluk, nezaket, saygı, sevgi ve sorumluluk değerlerini incelemeyi
amaçlayan bu araştırma, nitel araştırmanın içerik analizi deseninde tasarlanmıştır. Değerlerin kitaplarda yer alma oranlarını
belirlemek amacıyla ise nicel araştırma yöntemlerinden betimsel model kullanılmıştır. Araştırmanın evreni, 5-6 yaş grubu
çocuklar için yerli ve çeviri Türkçe yazılmış resimli çocuk kitaplarıdır. Araştırmanın örneklemi, ölçüt örneklem stratejisi ile
belirlenen 5-6 yaş grubu çocuklar için 2000-2007 yılları arasında Türkçe yazılmış yerli ve çeviri toplam 20 resimli çocuk
kitabından oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen “Değerler Kontrol Listesi”
kullanılmıştır. “Değerler Kontrol Listesi”nde 10 farklı değer yer almaktadır. Resimli çocuk kitapları için araştırmanın
amacına uygun olarak içerik analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda, resimli çocuk kitaplarında değerlere 2000-2007 yılları
arasında yerli kitaplarda değerlere daha fazla (%65.39) yer verildiği görülmüştür. 2000-2007 yılları arasında yayınlanan
resimli çocuk kitaplarında en fazla sevgi, en az ise hoşgörü değerine yer verilmiştir. Çeviri kitaplarda en fazla sevgi, en az
sorumluluk değerine yer verilmiştir. Çeviri kitaplarda mutluluk ve saygı değerlerine yer verilmemiştir. Yerli kitaplarda en
fazla sevgi, en az iyilikseverlik değerine yer verilmiştir. Yerli kitaplarda hoşgörü değerine yer verilmemiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda, resimli çocuk kitaplarında hoşgörü, mutluluk ve saygı değerlerine de yer verilmesi gerektiği söylenebilir.
Anahtar Kelimeler : Okul Öncesi Eğitim, Resimli Çocuk Kitapları, Değerler, Değerler Eğitimi, Çocuk Edebiyatı.
kitaplarında yer alan arkadaşlık, başarı, bilgelik, hoşgörü, iyilikseverlik, mutluluk, nezaket, saygı, sevgi ve sorumluluk değerlerini incelemeyi amaçlayan bu araştırma, nitel araştırmanın içerik analizi deseninde
tasarlanmıştır. Değerlerin kitaplarda yer alma oranlarını belirlemek amacıyla nicel araştırma yöntemlerinden
betimsel model kullanılmıştır. Resimli çocuk kitapları için araştırmanın amacına uygun olarak içerik analizi
yapılmıştır. Araştırma sonucunda, resimli çocuk kitaplarında değerlere 2000-2007 yılları arasında yayınlanan kitaplarda daha az (%46.80) yer verildiği; 2014 yılında yayınlanan kitaplarda daha fazla (%53.20) yer verildiği görülmüştür. 2000-2007 yılları arasında yayınlanan resimli çocuk kitaplarında en fazla sevgi, en az ise hoşgörü değerine yer verilmiştir. 2014 yılında yayınlanan resimli çocuk kitaplarında en fazla sevgi, en az ise bilgelik değerine yer verilmiştir. Resimli çocuk kitaplarında değerlere yerli kitaplarda daha fazla (%54.99) yer verildiği; çeviri kitaplarda daha az (%45.01) yer verildiği tespit edilmiştir. Çeviri kitaplarda en fazla sevgi, en az hoşgörü değerine yer verilmiştir. Yerli kitaplarda değerleri zedeleyici örneklerin olduğu, çeviri kitapların değeri kazandırmaya yönelik olumlamalara yer verdiği tespit edilmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda, resimli çocuk kitaplarında bilgelik, farklılıklara saygı, hoşgörü, iyilikseverlik, hayvan sevgisi ve sorumluluk değerlerine daha fazla yer verilmesi gerektiği söylenebilir.
Anahtar kelimeler: Okul öncesi eğitim, resimli çocuk kitapları, değerler, değerler eğitimi, çocuk edebiyatı.
yazılmış çocuk edebiyatı kitaplarında hikâye anlatımı ve hikâye anlatma teknikleri konularına daha fazla yer verilmesi gerektiği, kitaplarda güncel bilgi ve konuların da yer alması gerektiği düşünülmektedir.
Anahtar kelimeler: Yükseköğretim ders kitapları, çocuk edebiyatı kitapları, ders kitapları, çocuk edebiyatı.
Sosyalleşme, bireyin ait olduğu toplumsal grubun bir parçası haline gelmeyi öğrendiği ve o toplumsal grubun uyguladığı ve kabul
ettiği davranışları göz önüne alarak, kendi tutum ve davranışlarını ortaya çıkardığı süreci tanımlayan bir kavramdır. Birey bu
süreç esnasındaki tutum ve davranışlarını, diğer bireylerle etkileşim yoluyla yapılandırır (Craig, 1999; Kağıtçıbaşı, 1999).
Yazın alanına baktığımızda, sosyal davranışlar çeşitli değişkinlerle ilişkilendirilmiştir. Bu değişkenler arasında, bağlanma stili,
sosyal yeterlilik (arkadaşlık becerisi ve akran ilişkileri), cinsiyet ve anne-babanın çocuklarıyla ilişkileri yer almaktadır
(Kapıkıran, İvrendi, Adak, 2006). Sosyalleşmenin gerçekleşmesi sürecinde sosyal uyum kavramı önemli bir yer tutmaktadır.
Sosyal uyum, kişinin kendisi ve sosyal çevresi ile tutarlı, dengeli ve sürdürülebilir bir etkileşim kurabilmesidir. Birey sosyal
uyum sahibiyse, sosyal açıdan yeterli olduğu düşünülmekte ve sosyal becerilerin etkili kullanıldığı kabul edilmektedir. Başka
bir ifade ile sosyal uyum, sosyal becerilerin kazanılmasına bağlıdır (Çifci ve Sucuoğlu, 2004; Avcıoğlu, 2005; Yavuzer, 2007;
Bacanlı, 2008).
Sosyal uyum, bireyin diğer insanlarla uyum gösterebilme başarısı, grupta özgün bir biçimde var olmasıdır (Akıncı, 2007).
Sosyal uyum, bireyin diğer bireylerle ilişkilerinde uyumlu olma başarısı gösterme ve çevresi içinde kendi bireyselliğini özgün
bir biçimde tanıtabilme çabasıdır. Sosyal uyumdaki başarının bazı ölçütleri vardır. Bunlar;
Farklı gruplara uyum gösterme: Farklı gruplara uygun biçimde davranan, ilişki kuran, yaşıtları ile olduğu kadar
yetişkinlere de uyum gösteren birey sosyal açıdan uyumlu bir birey olarak kabul edilmektedir.
Sosyal tutumlar: Toplumca istenen tutum ve tavırları diğer insanlara yönelten, sosyal yaşama bu özellikle katılan kişiler
sosyal bakımdan uyumlu sayılmaktadırlar.
Kişisel doyum: Toplumsal ortamda aldığı rolle, kurduğu ilişkiden yeterince doyum sağlayan birey sosyal bakımdan
uyumlu olarak kabul edilmektedir (Yavuzer, 2007; Allsopp ve Santos, 2000).
Sosyal uyum kavramı irdelendiğinde aslında her alanda kişinin hayatına nüfuz eden ve tek bir disiplinin konusu olmanın
dışında, disiplinler arası ağda kendine yer bulan bir ifade olduğu sonucuna ulaşılır. Türkiye’de sosyal uyum alanında yapılan
çalışmaların 2016 yılında artış gösterdiği görülmektedir. Yapılan çalışmalar farklı değişkenler açısından analiz edilmeli ve
sosyal uyum konusunda en çok çalışılan başlıklar tespit edilmelidir. Çalışmaların bakış açılarının ve yöntemlerinin tespit
edilmesi alanda çalışacak araştırmacılar için önem arz etmektedir. Farklı bakış açıları konunun disiplinlerarası ele alınmasını
kolaylaştırabilir.Bu bağlamda sosyal uyum kavramının literatürde kullanımıyla ilgili ve disiplinler arası karşılıkları ile ilgili
çalışmaların incelenmesinin ve sonuçlarının değerlendirilmesinin önem taşıdığı düşünülmektedir. Bu öneme istinaden Türkçe
literatürde yapılan tez çalışmalarında ilgili kavramın ele alınışı ve çalışma alanlarının sınıflandırılması, içeriklerin incelenmesi
amacıyla Türkiye ölçeğinde yayınlanmış olan tez çalışmaları incelenerek bir içerik analizi çalışması yapılmıştır ve aşağıdaki
sorulara yanıtlar aranmıştır;
1. Mezuniyet tezlerinin mezuniyet derecesine göre dağılımı nedir?
2. Mezuniyet tezlerinin üniversitelere göre dağılımı nedir?
3. Mezuniyet tezlerinin başlıklarına göre dağılımı nedir?
4. Mezuniyet tezlerinin bölümlere göre dağılımı nedir?
5. Mezuniyet tezlerinin araştırma desenine (modeline) göre dağılımı nedir?
6. Mezuniyet tezlerinin araştırma metodolojisine göre dağılımı nedir?
7. Mezuniyet tezlerinin veri toplama araçlarına göre dağılımı nedir?
8. Mezuniyet tezlerinin örneklem stratejilerine göre dağılımı nedir?
9. Mezuniyet tezlerinin veri analiz tekniklerine göre dağılımı nedir?
Araştırma Yöntemi
Araştırmada bilimsel araştırma tekniklerinden nitel araştırma yöntemi olan “doküman analizi” kullanılmıştır. Veri olarak
doküman kullanımı görüşme ya da gözlemden farklı değildir ve araştırmalarda sıklıkla kullanılmaktadır. Her tür doküman,
anlamın ortaya çıkması, belirsizliklerin ortadan kalkması ve problem sorusu ile ilgili içgörünün keşfedilmesinde araştırmacıya
1992
2017 Bildiri Özetleri Kitabı
yardımcı olur (Merriam, 2015).Bu araştırmada “sosyal uyum“ anahtar sözcüğü temel alınarak yayınlanan tüm tezler taranmıştır. Ulaşılan tezler;
araştırmacılar tarafından belirlenen ölçütler temel alınarak; araştırmanın teması, araştırmanın yılı, araştırmanın yapıldığı
bölüm, araştırmanın yapıldığı üniversite, araştırma modeli, araştırmanın veri toplama aracı, araştırmanın örneklem kitlesi,
araştırmanın örneklem tekniği, araştırmanın analiz tekniği alt başlıklarında toplanarak içerik analizi ile bulgulara ulaşılmıştır.
İçerik analizi metinlerin ya da eldeki materyallerin içerisinde gizli kalmış anlamların, verilmek istenen mesajların, belirlenmiş
bir sistematik içinde gruplandırılarak incelenmesine olanak tanıyan bilimsel bir yaklaşımdır (Güler & Halıcıoğlu &Taşğın,
2015). İçerik analizinin temel amacı, toplanan verileri açıklayabilecek kavramlara ve ilişkilere ulaşmaktır. Mesajın ne
olduğunu anlamaya yönelik verileri tümevarım yoluyla analiz eden bir yöntemdir (Güler & Halıcıoğlu &Taşğın, 2015).
Örneklem seçiminde amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Örneklem belirlenirken doküman olarak, 1999-2016 yıllarında
Türkiye’de yazılan ve YÖK’te yayınlanan tezler kullanılmıştır. Tezlere Yüksek Öğretim Kurulu’nun internet sitesi
(https://tez.yok.gov.tr) üzerinden ulaşılmıştır. Çalışmada; 4 doktora 2 tıpta uzmanlık 47 yüksek lisans tezi olmak üzere
toplam 53 tez kullanılmıştır. Geçerlik ve güvenirliği sağlamada örneklem seçiminin önemli olduğu düşünülerek mevcut
örneklem sayısı korunmuştur.
Beklenen/Geçici Sonuçlar
“Sosyal uyum” kavramı en çok yüksek lisans tezlerinde çalışıldığı,
Araştırma konusu en çok öğrenciler üzerinde araştırıldığı,
İlgili kavram en çok psikoloji alanında çalışılmış olup bu durumu spor, çocuk gelişimi, eğitim bilimleri, tıp, ilköğretim, özel
eğitim, sosyal bilimler alanları takip ettiği,
“Sosyal uyum” en çok korelasyonel araştırma modeli kullanılarak çalışılmış olup, bu durumu inceleme, deneysel, nitel,
karma ve nedensel karşılaştırma modellerinin takip ettiği,
Araştırmalarda veri toplama sürecinde en çok ölçek kullanıldığı tespit edilmiş olup, sırasıyla anket, görüşme formu,
doküman analizi ve gözlem teknikleri kullanılarak kavramın açıklandığı,
Örnekleme teknikleri incelendiğinde ise araştırmalarda en çok rastgele örnekleme tekniğinin kullanıldığı, amaçlı ve
tabakalı örnekleme yöntemlerinin de ikincil önem taşıdığı,
Sosyal uyum kavramı en çok öğrencilerden toplanan verilerle açıklanmaya çalışılmış olup, öğretmen, aile, yetişkin ve
program bazlı çalışmalar daha az çalışıldığı,
Verilerin en çok yüzde frekans hesabı ile rapor edildiği, ilgili sırayı t-testi ve ANOVA çalışmalarının takip ettiği tespit
edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Sosyal Uyum, İçerik Analizi, Tez İncelemesi.
Kaynakça
Akıncı, G. (2007). Engelli Çocuğa Sahip Olan ve Olmayan Babaların Aile İşlevlerini Algılamaları ile Sosyal Uyum
Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü.
Allsopp, T. & Santos, D. H. (2000). Coloborating To Teach Prosocial Skills. Intervention in School and Clinic, 35 (3);
141-147.
Avcıoğlu, H. (2005). Etkinliklerle Sosyal Beceri Öğretimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
Bacanlı, H. (2008). Sosyal Beceri Eğitimi. Ankara: Asal Yayınları.
Craig, W. (1999). Childhood Social Development. London: Blackwell Publisher.
Çifci, İ. & Sucuoğlu, B. (2004). Bilişsel Süreç Yaklaşımıyla Sosyal Beceri Öğretimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
Güler, A., Halıcoğlu, M.B. ve Taşğın, S. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma, 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Kağıtçıbaşı, Ç. (1999b). Kültürel Psikoloji. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kapıkıran, A.N., İvrendi, A. B., Adak, A. (2006). Okul Öncesi Çocuklarında Sosyal Beceri: Durum Saptaması, Pamukkale
Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Sayı 19, 19-27.
Merriam, B.S. (2015). Nitel Araştırma (Çeviren: Prof. Dr. Selahattin TURAN), 3. Baskı, Ankara: Nobel Akademi.
Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık: Ankara.
Yavuzer, H. (2007). Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
MİNE KAZANCI GÜL
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
Problem Durumu
Çocuk edebiyatı, kaynağını çocuktan alan, çocuk gerçekliğine ve çocuğa görelik ilkesine uygun, dil ve anlatım özellikleriyle
çocuğun duygu ve düşünce dünyasını zenginleştiren, sanatsal yönüyle çocuğa edebi bir zevk aşılayan bir edebiyat türüdür
(Şirin, 2000). Çocuklar için yazılan edebi eserler çocukların kendileri ve çevreleri hakkında bilgi edinmelerini sağlamaktadır
ve onların çok yönlü gelişimlerin desteklemektedir (Gönen ve Veziroğlu, 2015). Çocuk edebiyatı çocukta okuma kültürünün
inşasında önemli bir rol oynamaktadır.
Nitelikli çocuk kitapları çocuklara okuma sevgisi ve alışkanlığı kazandırılmasını sağlamaktadır (Sever, 2013). Resimli çocuk
kitapları çocukların kitaplarla ilk deneyimlerini içermesi bakımından önemlidir. Resimli çocuk kitapları, 0-6 yaş çocuklarının
gelişimine katkıda bulunmak, onlara okuma alışkanlığı kazandırmak için hazırlanan kitaplardır (Uzuner Yurt’tan aktaran:
Gönen, Uludağ, Fındık Tanrıbuyurdu ve Tüfekçi, 2014). Resimli çocuk kitaplarında bulunması gereken bazı özellikler vardır.
Resimli çocuk kitaplarında bulunması gereken özellikler, iç yapı ve dış yapı özellikleri olmak üzere ikiye ayrılabilir.
Alkan Ersoy ve Bayraktar’a göre (2014), resimli çocuk kitaplarında bulunması gereken dış yapı ve iç yapı özellikleri aşağıdaki
gibi ifade edilmektedir:
“Dış yapı özellikleri; resimleme, kitapta kullanılan malzeme, kitap boyutu, kitap ağırlığı, kitapta kapak ve ciltleme, kitabın harf
özelliği ve kitapta sayfa düzenidir. İç yapı özellikleri ise, tema, konu, kahramanlar, dil ve anlatımdır.”
Türkiye’de 3-6 yaş çocuklarına yönelik yayınların sayısında bir artış olduğu iyi bilinen bir gerçektir. Bu artış olumlu bir durum
olarak düşünülmektedir. Ancak, 3-6 yaş çocuklarına yönelik yayınların nitelik ve çocukların gelişim düzeylerine uygunluk
bakımından da incelenmesi gerekmektedir. Bu bağlamda araştırmanın amacı, Türkiye’deki yayınevleri tarafından yayınlanan
3-6 yaş çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarının iç yapı özelliklerini incelemek; bu özelliklerin çocuğun gelişim
özelliklerine uygunluğunu tespit ederek, 3–6 yaş çocuklarına yönelik resimli kitapların sahip olması gereken niteliklere ilişkin
güncel bir çerçeve sunabilmektir. Bu amaç doğrultusunda araştırmanın problem cümlesi Türkiye’de 3-6 yaş çocuklarına yönelik olarak satışa sunulan resimli çocuk kitapları iç yapı özellikleri bakımından uygun nitelikler taşımakta mıdır? “ şeklinde belirlenmiştir. Araştırmanın alt problemleri aşağıda belirtilmiştir:
1. 3-6 yaş çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarının temaya göre dağılımı nedir?
2. 3-6 yaş çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarının konuya göre dağılımı nedir?
3. 3-6 yaş çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarının kahramanlara göre dağılımı nedir?
4. 3-6 yaş çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarının dil ve anlatım özelliklerine göre dağılımı nedir?
Araştırma Yöntemi
3-6 yaş grubu için Türkçe basılmış resimli çocuk kitaplarının iç yapı özelliklerini incelemeyi amaçlayan bu araştırma, betimsel
araştırmaların tarama modelinde tasarlanmıştır. Bir konuya ilişkin belirli özellikleri tespit etmek için verilerin toplanmasını
amaçlayan çalışmalara tarama araştırması denilmektedir (Büyüköztürk, 2008/2016, s. 177). Bu araştırmanın çalışma
grubunu 3-6 yaş grubu için Türkçe basılmış yerli ve yabancı resimli çocuk kitaplarından ulaşılabilenler arasından amaçsal
örnekleme yöntemiyle seçilmiş toplam 100 resimli çocuk kitabı oluşturmaktadır. Amaçsal örnekleme, çalışmanın amacına
göre bilgi bakımından zengin durumların tercih edildiği, çalışmada belirli özelliklere göre seçim yapılan bir örnekleme türüdür
(Büyüköztürk, 2008/2016, s. 90). Çalışma grubunda yer alan resimli çocuk kitapları, İstanbul il merkezinde bulunan
kitabevlerinden ve kütüphanelerden temin edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu oluşturan resimli çocuk kitaplarında yer
alan iç yapı özelliklerinin incelemek için araştırmacı tarafından “İç Yapı Kontrol Listesi” geliştirilmiştir. “İç Yapı Kontrol Listesi”
iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde kitabın künye bilgisi, ikinci bölümde ise kitabın iç yapı özellikleri yer almaktadır. İç
yapı özellikleri bölümünde yer alan özellikler tema, konu, kahramanlar, dil ve anlatım özellikleridir. Kitaplarda bulunan her bir
özellik listeye not edilmiştir. İncelenen kitapların tamamı 3 kez gözden geçirilerek kontrol listesi son halini almıştır. Araştırma
verilerinin toplanması için araştırmacı tarafından 3-6 yaş çocuklarına yönelik kitaplara yönelik yerli ve yabancı çocuk
edebiyatı alan yazını incelenerek, konu ile ilgili uzman görüşleri alınmış ve kitapların taşıması gereken iç yapı özelliklerine
ilişkin bir “İç Yapı Kontrol Listesi” oluşturulmuştur. Araştırma 3-6 yaş grubu için Türkçe basılmış resimli çocuk kitaplarında yer
alan iç yapı özelliklerini incelediği için resimli çocuk kitapları veri kaynağı olarak kullanılmıştır. Araştırmacı, araştırma
kapsamındaki resimli çocuk kitaplarını Şubat 2017-Mart 2017 tarihleri arasında incelemiştir. “İç Yapı Kontrol Listesi” her bir
kitap için ayrı ayrı doldurulmuştur. İç yapı özelliklerinin incelenmesi aşamasında tüm kitaplar 3 kez okunmuştur. Tespit edilen
özellikler ‘evet-hayır’ şeklinde kontrol listesine not edilmiştir. Çalışma grubunda yer alan resimli çocuk kitaplarındaki iç yapı
özellikleri, araştırmacı tarafından geliştirilen “İç Yapı Kontrol Listesi” ne göre değerlendirilmiştir. Ayrıca incelenen resimli
çocuk kitaplarındaki iç yapı özellikleri bulgular, literatür desteğiyle yorumlanmış ve anlamlandırılmıştır.
614
2017 Bildiri Özetleri Kitabı
Araştırmacı, her bir özelliğin tekrarlanma sıklığını tespit etmek için yüzde-frekans analizini kullanmıştır. Yüzde-frekans
analizinin uygulama sürecinde SPSS 22.0 istatistik paket programından faydalanılmıştır. “İç Yapı Kontrol Listesi” nin geçerlikgüvenirlik
çalışması 3 uzman görüşüne başvurularak tamamlanmıştır.
Beklenen/Geçici Sonuçlar
Araştırma kapsamında incelenen çocuk kitaplarında en çok ele alınan temaların sevgi ve arkadaşlık olduğu söylenebilir. Kahramanlar daha çok hayvanlardan ve bitkilerden seçilmiştir. İnsan kahramanlara az yer verilmektedir. Dil ve anlatım özelliklerinin sade ve anlaşılır olduğu söylenebilir. Kitaplar dil ve anlatım özellikleri bakımından 3-6 yaş çocuklarının gelişimsel özelliklerine uygundur. Bununla birlikte kitapların %15 i dil ve anlatım özellikleri bakımından çocukların gelişim
düzeylerine uygun değildir. Kitapların %20 si saygı vb. soyut konuları içermektedir. Kitapların %17 sinde didaktik bir üslup
göze çarpmaktadır. Bu özellik çocuk yazınında olmaması gereken bir özellik olarak nitelendirilmektedir. Çocuk kitapları
yazarlarının karakter yaratma aşamasında çocukların gelişim özelliklerine göz önünde bulundurması, konu seçiminde soyut
kavramlara yer verilmemesi çocuk yazınının gelişimine katkı sağlayabilir.
Anahtar Kelimeler: Çocuk edebiyatı, resimli çocuk kitapları, iç yapı özellikleri.
Kaynakça
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara:
Pegem Akademi.
İpek Yükselen, A., Deretarla Gül, E., Tanju, E. H., Bediz, E., Burçak, F., Tepetaş Cengiz, G. Ş., . . . Bassa, Z. (2015). Çocuk
Edebiyatı. Ankara: Eğiten Kitap.
Sever, S. (2013). Çocuk ve Edebiyat. Ankara: Tudem.
Şirin, M. R. (2000). Çocuk Edebiyatı Kültürü. Ankara: Kök Yayıncılık.
Karasar.N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (26. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Çakmak Güleç, H. ve Geçgel, H. (2015). Çocuk edebiyatı. (2. Baskı). Edirne: Paradigma Akademi Yayınları.
Kardaş, C., Alp, D. (2013). Çocuk Edebiyatı ve Medya. Ankara: Eğiten Kitap, 27
Şirin, M. R. (2016) Çocuk, Çocukluk ve Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Kapı Yayınları.
Kara, C. (2012). Çocuk kitabı seçiminde resimlerle ilgili olarak ebeveynin dikkat etmesi gereken başlıca unsurlar. Yaşam
Bilimleri Dergisi, 1 (1), 225-232.
Deniz, M.E. (2016). Erken Çocukluk Döneminde Gelişim (7. Baskı). Konya: Maya Akademi.
FOR 5-6 YEAR-OLD CHILDREN
KAZANCI GUL, Mine. An Analysis of Values In Children's Picture Books In
Turkish For 5-6 Year-Old Children, Master Thesis, Istanbul, 2018.
This study aims to examine the values of friendship, success, wisdom, tolerance,
benevolence, happiness, courtesy, respect, love and responsibility in the children's
books published in the years between 2000 and 2007 and in 2014 written in Turkish for 5-6 year old children. It is designed in content analysis pattern of qualitative research. A descriptive model of quantitative research methods was used to determine the frequency of values in picture books. The sample of the study consists of 40 children's picture books which are translated into Turkish and written in Turkish between 2000 and 2007 and in 2014 for the 5-6 age group determined by the criterion sampling strategy. The researcher developed a checklist as a data collection tool which is values checklist. Values checklist contains 10 different values. In accordance with the purpose of the study, content analysis was conducted for determining codes. Firstly, codes were identified from the raw data obtained, then subcategories were created and interpreted.
As a result of the research, there are 46.80% values in the children's picture books published between 2000 and 2007; 53.20% values published in 2014, in analyzed
picture books. In the children's picture books published between 2000 and 2007, while
love is the most mentioned value, tolerance was the least mentioned value. In 2014,
love is the most mentioned value and wisdom is the least included. In the children's
picture books, the frequency of values is more (54.99%) in the Turkish books than
(45.01%) in translated books. Children's picture books which are written in Turkish
contain the highest frequency of love whereas wisdom and respect have the lowest
frequency. Tolerance value is not included as a value. The translated books contain the
highest frequency of love and the value of tolerance has the lowest frequency. It is
found that children's picture books, those translated into Turkish and those written in
Turkish differ in terms of inclusion of values. The books which are written in Turkish
have damaging examples and the translated books have positive examples. The
translated books aim to convey the tips for proper behavior while in Turkish picture
books aim to bring in the values with the repetition of words. Regarding results of the
study, it is necessary to give more importance to the value of wisdom, respect for
differences, tolerance, benevolence, animal love and responsibility in the children's
picture books, to not include any words which damage values transfer and to transfer
the values through positive examples toward proper behavior.
Keywords: Pre-school Education, Children's Picture Books, Values, Values Education,
Children's Literature.
Date: February, 2018
5-6 YAŞ GRUBU ÇOCUKLAR İÇİN TÜRKÇE YAZILMIŞ
RESİMLİ ÇOCUK KİTAPLARINDA DEĞERLER
ANALİZİ
KAZANCI GÜL, Mine. 5-6 Yaş Grubu Çocuklar İçin Türkçe Yazılmış Resimli
Çocuk Kitaplarında Değerler Analizi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2018.
5-6 yaş grubu çocuklar için Türkçe yazılmış 2000-2007 yılları arasında ve 2014
yılında basılmış resimli çocuk kitaplarında yer alan arkadaşlık, başarı, bilgelik, hoşgörü,
iyilikseverlik, mutluluk, nezaket, saygı, sevgi ve sorumluluk değerlerini incelemeyi
amaçlayan bu araştırma, nitel araştırmanın içerik analizi deseninde tasarlanmıştır.
Değerlerin kitaplarda yer alma oranlarını belirlemek amacıyla ise nicel araştırma
yöntemlerinden betimsel model kullanılmıştır. Araştırmanın evreni, 5-6 yaş grubu
çocuklar için yerli ve çeviri Türkçe yazılmış resimli çocuk kitaplarıdır. Araştırmanın
örneklemi, ölçüt örneklem stratejisi ile belirlenen 5-6 yaş grubu çocuklar için 2000-
2007 ve 2014 yılları arasında Türkçe yazılmış yerli ve çeviri toplam 40 resimli çocuk
kitabından oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından
geliştirilen “Değerler Kontrol Listesi” kullanılmıştır. “Değerler Kontrol Listesi”nde 10
farklı değer yer almaktadır. Resimli çocuk kitapları için araştırmanın amacına uygun
olarak içerik analizi yapılmıştır. Elde edilen ham verilerden kodlar belirlenip, alt kategoriler oluşturulmuş ve bunlar yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda, resimli çocuk kitaplarında değerlere 2000-2007 yılları arasında yayınlanan kitaplarda daha az
(%46.80) yer verildiği; 2014 yılında yayınlanan kitaplarda daha fazla (%53.20) yer
verildiği görülmüştür. 2000-2007 yılları arasında yayınlanan resimli çocuk kitaplarında
en fazla sevgi, en az ise hoşgörü değerine yer verilmiştir. 2014 yılında yayınlanan
resimli çocuk kitaplarında en fazla sevgi, en az ise bilgelik değerine yer verilmiştir.
Resimli çocuk kitaplarında değerlere yerli kitaplarda daha fazla (%54.99) yer verildiği;
çeviri kitaplarda daha az (%45.01) yer verildiği tespit edilmiştir. Resimli çocuk
kitaplarında yerli kitaplarda en fazla sevgi değerine, en az bilgelik ve saygı değerlerine
yer verilmiştir, hoşgörü değerine yer verilmemiştir. Çeviri kitaplarda en fazla sevgi, en
az hoşgörü değerine yer verilmiştir. Yerli ve çeviri resimli çocuk kitaplarının değerlere
yer verme durumunun farklılaştığı, yerli kitaplarda değerleri zedeleyici örneklerin
olduğu, çeviri kitapların değeri kazandırmaya yönelik olumlamalara yer verdiği tespit
edilmiştir. Çeviri kitaplar değerleri doğru davranışa yönelik ipuçları sunacak şekilde
aktarırken yerli kitaplar söz konusu değeri kelime tekrarlarıyla kazandırmayı
hedeflemektedir. Bu sonuçlar doğrultusunda, resimli çocuk kitaplarında bilgelik,
farklılıklara saygı, hoşgörü, iyilikseverlik, hayvan sevgisi ve sorumluluk değerlerine
daha fazla yer verilmesi gerektiği, değer aktarımında değerleri zedeleyecek cümlelere
yer verilmemesi gerektiği, değerlerin olumlu örnekler üzerinden ve doğru davranışa
yönelik fikir verecek şekilde aktarılmasının daha doğru olacağı söylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Okul Öncesi Eğitim, Resimli Çocuk Kitapları, Değerler, Değerler
Eğitimi, Çocuk Edebiyatı.
Tarih: Şubat, 2018
Medya ve medya sektörünün önemi giderek artmaktadır. Bu önem medyanın etki gücünü sınırsızca arttırmasıyla toplumların günlük yaşamının temel belirleyicisi olmasına neden olmaktadır. Medyanın toplum üzerindeki etkisi artık oldukça iyi bilinen bir gerçeklik halini almıştır. Bu gerçeklik bilin- mesine rağmen toplumun tüm katmanları çoğu zaman bu duruma kayıtsız kalabilmektedir. Bu durum medyanın istediği alanda farklı nedenlerden do- layı toplumları yönlendirici içerikler üretmesine ve bunu etkili biçimde kul- lanmasına imkân tanımıştır. Böylece hemen hemen tüm toplumsal kurum ve alanlar medyanın etki gücüne maruz kalmaktadır. Bu nedenle bu araştırmada eğitimde medya, medya kullanımı ve bu süreç içerinde ortaya çıkan medya manipülasyonuna ilişkin bir inceleme yapılarak paydaşlar üzerindeki etkileri ve sonuçları tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar dikkate alındığında öğrenciler, öğretmenler ve veliler de bir şekilde medyanın etkisi altında kalmaktadırlar. Söz konusu etki sadece bireylerle kalmayıp bireyin tercihlerini de etkilemekte ve bireyin karar mekanizmalarını ele geçirilebilmektedir. Okul seçimleri, iyi okul algısı medya tarafından şekillendirilebildiği gibi medya bireylerin eğitime dair birçok tercihini etkileyebilmektedir. Medyanın işlevsel kullanımı için toplumların medya okuryazarlığı ve bilinçli içerik seçimi gibi yeterliklerinin önemi giderek artmaya başlamıştır. Bu önem bağlamında bireylere medya okuryazarlığı eğitimi verilmesi, medya kullanımının olumsuz sonuçlarına yönelik gerekli tedbirler alınmalıdır. Bununla birlikte medyanın manipülatif süreçlerinin farkına vararak tedbirler alabilecek uzman kadrolarla donatılmış kurumların tahsis edilmesi üst düzeyde toplumsal bir ihtiyaç haline gelmiştir. Gelecekte toplumsal sorunların oluşmaması için yeni nesillere ve toplumlara objektif bilgi değerlendirme ve etik değerlere uygun davranma gibi bazı becerilerin eğitim-öğretim faaliyetleriyle kazandırılması gerekmektedir. Araştırmadan elde edilen tüm bu veriler ışığında konu alanına dönük bir dizi koruyucu önlemlere ilişkin öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Eğitim, medya, sosyal medya, manipülasyon, yönlendirme.
Abstract
The importance of media and the media industry is steadily increasing. This significance is attributed to the unlimited power of media, making it the primary determinant of daily life for societies. The influence of media on society has become a well-known reality. Despite this awareness, all layers of society often remain indifferent to this situation. This allows media to produce influential content in the desired areas and effectively utilize it. As a result, almost all social institutions and fields are exposed to the power of media. Therefore, this research aims to examine media in education, media usage, and the resulting media manipulation, and to identify the effects and con- sequences on stakeholders. When considering the results obtained without research, it can be observed that students, teachers, and parents are somehow influenced by the media. This influence not only affects individuals but also influences their choices and can take control of their decision-making mechanisms. School choices and the perception of a good school can be shaped by the media, and media can influence many of an individual's educational preferences. The importance of society's media literacy and conscious content selection has begun to increase for the functional use of media. In this context, it is crucial to provide media literacy education to individuals and take necessary precautions against the negative consequences of media usage. Additionally, the establishment of institutions equipped with expert staff who are aware of the manipulative processes of media has become a high-level societal necessity. In order to prevent the emergence of social problems in the future, it is necessary to provide education activities that enable the new generations and societies to acquire skills such as objective information evaluation and adherence to ethical values. Based on all the data obtained from the research, a series of protective measures and recommendations are presented in relation to the subject matter.
Keywords: Education, media, social media, manipulation, redirection.
Bu araştırmada, ARCS Motivasyon Modeli’ne uygun olarak tasarlanmış Çocuk Edebiyatı derslerinin ön lisans öğrencilerinin gelişimlerine, performanslarına ve e-öğrenmeye hazır bulunuşluklarına etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma, karma araştırma desenlerinden yakınsak paralel desende tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemini, İstanbul’daki bir vakıf üniversitesinde çocuk gelişimi programında eğitimine devam eden 48 ön lisans öğrencisi oluşturmaktadır. Nicel verileri toplamak için öğrencilere öğretimden önce ve sonra ‘Üniversite Öğrencilerinin E-öğrenmeye Hazır Bulunuşluğu Ölçeği’, ön-test ve son-test olarak uygulanmış ve öğrenci ürünleri analitik puanlama anahtarı ile değerlendirilmiştir. Nitel verileri toplamak için öğrencilerle bireysel görüşmeler yapılmıştır. Nicel verilerin analizi için betimsel istatistik analizi ve bağımlı örneklem t-testi, nitel verilerin analizi için içerik analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda, ARCS Motivasyon Modeli’ne uygun tasarlanan derslerin ön lisans öğrencilerinin bilgisayar öz-yeterliği açısından hazır bulunuşluklarına, olumlu etki ettiği görülmüştür. Öğrenciler ve öğretim elemanı, ARCS Motivasyon Modeli’ne uygun işlenen derslerin kendilerine birçok açıdan katkıları olduğunu ve etkileşimi artırdığını belirtmişlerdir. Araştırma ARCS Modeline uygun tasarlanan dersin öğrencilerin bilgisayar öz-yeterliği açısından hazır bulunuşluklarına, bilişsel ve duyuşsal gelişimlerine, uzaktan eğitimi nitelikli hâle getirdiğini ve öğretim elemanının mesleki gelişimine katkı sağladığını ortaya koymuştur. Uzaktan eğitimde çevrim içi derslerin öğretim süreçleri ARCS Motivasyon Modeli’ne uygun bir şekilde tasarlanabilir. Uzaktan eğitim sürecinde çevrim içi ortamda eksikliği duyulan etkileşimi sağlamada ve e-öğrenmeyi nitelikli bir hâle getirmede ARCS Motivasyon Modeli faydalı olabilir.
Bu araştırma geometri konuları ve öğretimine ilişkin görme engelli öğrencilerin, matematik öğretmeninin ve okul yönetiminin görüşlerinin belirlenmesini amaçlamaktadır. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul’da bulunan bir Görme Engelliler Ortaokulu’nda öğrenim gören yedi öğrenci, aynı okulda dört yıldır görev yapan
bir matematik öğretmeni ve yine bu okulda üç yıldır müdür yardımcılığı yapan bir yönetici oluşturmaktadır. Durum çalışması olarak hazırlanan bu çalışma nitel bir araştırmadır. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formlarıyla toplanmıştır. Bunlar; öğrenci, öğretmen ve yönetici görüşme formlarıdır. Eğitim Programları ve Öğretim alanında doçent olan bir öğretim üyesinden uzman görüşü alınmıştır. Veriler içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiş, elde edilen bulgular yorumlanarak raporlaştırılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre; görme engelli öğrenciler konular için verilen süreyi yeterli bulurken öğretmenler süreyi yetersiz bulmaktadır. Geometri konuları arasında görme engelli öğrencilerin en çok zorlandığı konular daire ve prizmalardır. Öğrenciler ve okul yöneticisi öğretim materyallerinin yetersiz olduğunu düşünmektedirler. Okul yöneticisi öğretim materyallerinde hatalar olduğunu, öğretim materyallerinin tüm öğrencilerin gereksinimini karşılamadığını ve öğretmenlerin görme engellilerin eğitiminde yetersiz kaldıklarını belirtmiştir. Öğretmenlerin görme engellilerin eğitimine
yönelik hizmet içi eğitim alması sağlanabilir. Görme engellilerin eğitiminde kullanılan öğretim materyalleri gözden geçirilebilir. Az gören öğrenciler için de öğretim materyalleri hazırlanabilir.
Anahtar Sözcükler: Görme engelli öğrenciler; görme yetersizliği, özel gereksinimli öğrenciler, geometri öğretimi; program değerlendirme
Abstract
This research aims to determine the views of visually impaired students, mathematics teachers and school administrators on geometry subjects and teaching. In this context, the study group of the research consists of 7 visually impaired students, a mathematics teacher and a manager. This study, which is prepared as a case study,
is a qualitative research. The data were collected with semi-structured interview forms and were analyzed by content analysis method by determining percentages and frequencies and the findings were reported and interpreted. According to the findings of the research; While visually impaired students find the time given for the subjects sufficient, teachers find the time insufficient. Among the geometry subjects, the subjects that visually impaired students have the most difficulty with are circles and prisms. The school administrator stated that there were mistakes in the teaching materials. Students and school administrator think that teaching materials are insufficient. It can be ensured that teachers receive in-service training for the education of the visually impaired. Teaching materials used in the education of the visually impaired can be reviewed. materials can be prepared for students with low vision.
Keywords: Visually impaired students; visual disability, special needs students, teaching geometry; program
evaluation
Education is one of the main factors that provide social development and change in the desired direction. With this awareness, many parents take various courses that they think will benefit to their children. National and international reports show that Turkish students' mathematics achievement is very low. Our century requires understanding mathematics and being able to use it in daily life and business life. The aim of this study is to evaluate the 8th grade mathematics course applied in support and training courses (STC) in line with the opinions of students and parents. The research was designed in the multiple-case design of qualitative research. The study group of the research consists of 19 eighth grade students from 3 different public schools and 12 eighth grade student parents in the 2018-2019 academic year. Semi-structured interview method, one of the interview methods, was used in the study. The data were analyzed by creating themes, categories and codes using content analysis method. When the findings obtained as a result of the study were examined, it was found that 8th grade students found the mathematics lesson hours of the STC too many and the teachers gave excessive homework. Students stated that this situation caused them fatigue and low performance. In addition, it was stated that teachers generally used the method of direct instruction, question banks and acquisition tests as materials. According to the students, the fact that the lessons are not fun and not supported by sports activities decreases their participation in the courses. According to parents, teachers cannot seriously follow student development in courses and cannot provide class discipline. Parents stated that if this situation persists, they would stop taking additional lessons for their children.
Keywords: Course, mathematics, teaching mathematics, supporting and training courses
responsibility in the children's books published in the years between 2000 and 2007 written in Turkish for 5-6 year old children. It is
designed in content analysis pattern of qualitative research. A descriptive model of quantitative research methods was used to determine the
frequency of values in picture books. The sample of the study consists of 20 children's picture books which are translated into Turkish and
written in Turkish between 2000 and 2007 for the 5-6 age group determined by the criterion sampling strategy. The researcher developed a
checklist as a data collection tool which is values checklist. Values checklist contains 10 different values. In accordance with the purpose of
the study, content analysis was conducted for determining codes. Firstly, codes were identified from the raw data obtained, then
subcategories were created and interpreted. As a result of the research, in the children's picture books published between 2000 and 2007,
while love is the most mentioned value, tolerance was the least mentioned value. Children's picture books which are written in Turkish
contain the highest frequency of love whereas wisdom and respect have the lowest frequency. Tolerance value is not included as a value.
The translated books contain the highest frequency of love and the value of tolerance has the lowest frequency. It is found that children's
picture books, those translated into Turkish and those written in Turkish differ in terms of inclusion of values. The books which are written
in Turkish have damaging examples and the translated books have positive examples. The translated books aim to convey the tips for
proper behavior while in Turkish picture books aim to bring in the values with the repetition of words. Regarding results of the study, it is
necessary to give more importance to the value of wisdom, respect for differences and tolerance, in the children's picture books.
responsibility in the children's books published in 2014 and written in Turkish for 5-6 year old children. It is designed in content analysis
pattern of qualitative research. A descriptive model of quantitative research methods was used to determine the frequency of values in picture
books. The sample of the study consists of 20 children's picture books which are translated into Turkish and written in Turkish in 2014 for
the 5-6 age group determined by the criterion sampling strategy. The researcher developed a checklist as a data collection tool whi ch is
values checklist. Values checklist contains 10 different values. In accordance with the purpose of the study, content analysis was conducted
for determining codes. Firstly, codes were identified from the raw data obtained, then subcategories were created and interpreted. As a result
of the research, the translated books contain the highest frequency of love and the value of tolerance and wisdom has the lowest frequency. It
is found that children's picture books, those translated into Turkish and those written in Turkish differ in terms of inclusion of values. The
books which are written in Turkish have damaging examples and the translated books have positive examples. The translated books aim to
convey the tips for proper behavior while in Turkish picture books aim to bring in the values with the repetition of words. Regarding results
of the study, it is necessary to give more importance to the value of happiness, wisdom and tolerance, in the children's picture books.
Anahtar Kelimeler : Anahtar Kelimeler: Okul Öncesi Eğitim, Resimli Çocuk Kitapları, Değerler, Değerler Eğitimi, Çocuk Edebiyatı.
arkadaşlık, başarı, bilgelik, hoşgörü, iyilikseverlik, mutluluk, nezaket, saygı, sevgi ve sorumluluk değerlerini incelemeyi
amaçlayan bu araştırma, nitel araştırmanın içerik analizi deseninde tasarlanmıştır. Değerlerin kitaplarda yer alma oranlarını
belirlemek amacıyla ise nicel araştırma yöntemlerinden betimsel model kullanılmıştır. Araştırmanın evreni, 5-6 yaş grubu
çocuklar için yerli ve çeviri Türkçe yazılmış resimli çocuk kitaplarıdır. Araştırmanın örneklemi, ölçüt örneklem stratejisi ile
belirlenen 5-6 yaş grubu çocuklar için 2000-2007 yılları arasında Türkçe yazılmış yerli ve çeviri toplam 20 resimli çocuk
kitabından oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen “Değerler Kontrol Listesi”
kullanılmıştır. “Değerler Kontrol Listesi”nde 10 farklı değer yer almaktadır. Resimli çocuk kitapları için araştırmanın
amacına uygun olarak içerik analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda, resimli çocuk kitaplarında değerlere 2000-2007 yılları
arasında yerli kitaplarda değerlere daha fazla (%65.39) yer verildiği görülmüştür. 2000-2007 yılları arasında yayınlanan
resimli çocuk kitaplarında en fazla sevgi, en az ise hoşgörü değerine yer verilmiştir. Çeviri kitaplarda en fazla sevgi, en az
sorumluluk değerine yer verilmiştir. Çeviri kitaplarda mutluluk ve saygı değerlerine yer verilmemiştir. Yerli kitaplarda en
fazla sevgi, en az iyilikseverlik değerine yer verilmiştir. Yerli kitaplarda hoşgörü değerine yer verilmemiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda, resimli çocuk kitaplarında hoşgörü, mutluluk ve saygı değerlerine de yer verilmesi gerektiği söylenebilir.
Anahtar Kelimeler : Okul Öncesi Eğitim, Resimli Çocuk Kitapları, Değerler, Değerler Eğitimi, Çocuk Edebiyatı.
kitaplarında yer alan arkadaşlık, başarı, bilgelik, hoşgörü, iyilikseverlik, mutluluk, nezaket, saygı, sevgi ve sorumluluk değerlerini incelemeyi amaçlayan bu araştırma, nitel araştırmanın içerik analizi deseninde
tasarlanmıştır. Değerlerin kitaplarda yer alma oranlarını belirlemek amacıyla nicel araştırma yöntemlerinden
betimsel model kullanılmıştır. Resimli çocuk kitapları için araştırmanın amacına uygun olarak içerik analizi
yapılmıştır. Araştırma sonucunda, resimli çocuk kitaplarında değerlere 2000-2007 yılları arasında yayınlanan kitaplarda daha az (%46.80) yer verildiği; 2014 yılında yayınlanan kitaplarda daha fazla (%53.20) yer verildiği görülmüştür. 2000-2007 yılları arasında yayınlanan resimli çocuk kitaplarında en fazla sevgi, en az ise hoşgörü değerine yer verilmiştir. 2014 yılında yayınlanan resimli çocuk kitaplarında en fazla sevgi, en az ise bilgelik değerine yer verilmiştir. Resimli çocuk kitaplarında değerlere yerli kitaplarda daha fazla (%54.99) yer verildiği; çeviri kitaplarda daha az (%45.01) yer verildiği tespit edilmiştir. Çeviri kitaplarda en fazla sevgi, en az hoşgörü değerine yer verilmiştir. Yerli kitaplarda değerleri zedeleyici örneklerin olduğu, çeviri kitapların değeri kazandırmaya yönelik olumlamalara yer verdiği tespit edilmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda, resimli çocuk kitaplarında bilgelik, farklılıklara saygı, hoşgörü, iyilikseverlik, hayvan sevgisi ve sorumluluk değerlerine daha fazla yer verilmesi gerektiği söylenebilir.
Anahtar kelimeler: Okul öncesi eğitim, resimli çocuk kitapları, değerler, değerler eğitimi, çocuk edebiyatı.
yazılmış çocuk edebiyatı kitaplarında hikâye anlatımı ve hikâye anlatma teknikleri konularına daha fazla yer verilmesi gerektiği, kitaplarda güncel bilgi ve konuların da yer alması gerektiği düşünülmektedir.
Anahtar kelimeler: Yükseköğretim ders kitapları, çocuk edebiyatı kitapları, ders kitapları, çocuk edebiyatı.
Sosyalleşme, bireyin ait olduğu toplumsal grubun bir parçası haline gelmeyi öğrendiği ve o toplumsal grubun uyguladığı ve kabul
ettiği davranışları göz önüne alarak, kendi tutum ve davranışlarını ortaya çıkardığı süreci tanımlayan bir kavramdır. Birey bu
süreç esnasındaki tutum ve davranışlarını, diğer bireylerle etkileşim yoluyla yapılandırır (Craig, 1999; Kağıtçıbaşı, 1999).
Yazın alanına baktığımızda, sosyal davranışlar çeşitli değişkinlerle ilişkilendirilmiştir. Bu değişkenler arasında, bağlanma stili,
sosyal yeterlilik (arkadaşlık becerisi ve akran ilişkileri), cinsiyet ve anne-babanın çocuklarıyla ilişkileri yer almaktadır
(Kapıkıran, İvrendi, Adak, 2006). Sosyalleşmenin gerçekleşmesi sürecinde sosyal uyum kavramı önemli bir yer tutmaktadır.
Sosyal uyum, kişinin kendisi ve sosyal çevresi ile tutarlı, dengeli ve sürdürülebilir bir etkileşim kurabilmesidir. Birey sosyal
uyum sahibiyse, sosyal açıdan yeterli olduğu düşünülmekte ve sosyal becerilerin etkili kullanıldığı kabul edilmektedir. Başka
bir ifade ile sosyal uyum, sosyal becerilerin kazanılmasına bağlıdır (Çifci ve Sucuoğlu, 2004; Avcıoğlu, 2005; Yavuzer, 2007;
Bacanlı, 2008).
Sosyal uyum, bireyin diğer insanlarla uyum gösterebilme başarısı, grupta özgün bir biçimde var olmasıdır (Akıncı, 2007).
Sosyal uyum, bireyin diğer bireylerle ilişkilerinde uyumlu olma başarısı gösterme ve çevresi içinde kendi bireyselliğini özgün
bir biçimde tanıtabilme çabasıdır. Sosyal uyumdaki başarının bazı ölçütleri vardır. Bunlar;
Farklı gruplara uyum gösterme: Farklı gruplara uygun biçimde davranan, ilişki kuran, yaşıtları ile olduğu kadar
yetişkinlere de uyum gösteren birey sosyal açıdan uyumlu bir birey olarak kabul edilmektedir.
Sosyal tutumlar: Toplumca istenen tutum ve tavırları diğer insanlara yönelten, sosyal yaşama bu özellikle katılan kişiler
sosyal bakımdan uyumlu sayılmaktadırlar.
Kişisel doyum: Toplumsal ortamda aldığı rolle, kurduğu ilişkiden yeterince doyum sağlayan birey sosyal bakımdan
uyumlu olarak kabul edilmektedir (Yavuzer, 2007; Allsopp ve Santos, 2000).
Sosyal uyum kavramı irdelendiğinde aslında her alanda kişinin hayatına nüfuz eden ve tek bir disiplinin konusu olmanın
dışında, disiplinler arası ağda kendine yer bulan bir ifade olduğu sonucuna ulaşılır. Türkiye’de sosyal uyum alanında yapılan
çalışmaların 2016 yılında artış gösterdiği görülmektedir. Yapılan çalışmalar farklı değişkenler açısından analiz edilmeli ve
sosyal uyum konusunda en çok çalışılan başlıklar tespit edilmelidir. Çalışmaların bakış açılarının ve yöntemlerinin tespit
edilmesi alanda çalışacak araştırmacılar için önem arz etmektedir. Farklı bakış açıları konunun disiplinlerarası ele alınmasını
kolaylaştırabilir.Bu bağlamda sosyal uyum kavramının literatürde kullanımıyla ilgili ve disiplinler arası karşılıkları ile ilgili
çalışmaların incelenmesinin ve sonuçlarının değerlendirilmesinin önem taşıdığı düşünülmektedir. Bu öneme istinaden Türkçe
literatürde yapılan tez çalışmalarında ilgili kavramın ele alınışı ve çalışma alanlarının sınıflandırılması, içeriklerin incelenmesi
amacıyla Türkiye ölçeğinde yayınlanmış olan tez çalışmaları incelenerek bir içerik analizi çalışması yapılmıştır ve aşağıdaki
sorulara yanıtlar aranmıştır;
1. Mezuniyet tezlerinin mezuniyet derecesine göre dağılımı nedir?
2. Mezuniyet tezlerinin üniversitelere göre dağılımı nedir?
3. Mezuniyet tezlerinin başlıklarına göre dağılımı nedir?
4. Mezuniyet tezlerinin bölümlere göre dağılımı nedir?
5. Mezuniyet tezlerinin araştırma desenine (modeline) göre dağılımı nedir?
6. Mezuniyet tezlerinin araştırma metodolojisine göre dağılımı nedir?
7. Mezuniyet tezlerinin veri toplama araçlarına göre dağılımı nedir?
8. Mezuniyet tezlerinin örneklem stratejilerine göre dağılımı nedir?
9. Mezuniyet tezlerinin veri analiz tekniklerine göre dağılımı nedir?
Araştırma Yöntemi
Araştırmada bilimsel araştırma tekniklerinden nitel araştırma yöntemi olan “doküman analizi” kullanılmıştır. Veri olarak
doküman kullanımı görüşme ya da gözlemden farklı değildir ve araştırmalarda sıklıkla kullanılmaktadır. Her tür doküman,
anlamın ortaya çıkması, belirsizliklerin ortadan kalkması ve problem sorusu ile ilgili içgörünün keşfedilmesinde araştırmacıya
1992
2017 Bildiri Özetleri Kitabı
yardımcı olur (Merriam, 2015).Bu araştırmada “sosyal uyum“ anahtar sözcüğü temel alınarak yayınlanan tüm tezler taranmıştır. Ulaşılan tezler;
araştırmacılar tarafından belirlenen ölçütler temel alınarak; araştırmanın teması, araştırmanın yılı, araştırmanın yapıldığı
bölüm, araştırmanın yapıldığı üniversite, araştırma modeli, araştırmanın veri toplama aracı, araştırmanın örneklem kitlesi,
araştırmanın örneklem tekniği, araştırmanın analiz tekniği alt başlıklarında toplanarak içerik analizi ile bulgulara ulaşılmıştır.
İçerik analizi metinlerin ya da eldeki materyallerin içerisinde gizli kalmış anlamların, verilmek istenen mesajların, belirlenmiş
bir sistematik içinde gruplandırılarak incelenmesine olanak tanıyan bilimsel bir yaklaşımdır (Güler & Halıcıoğlu &Taşğın,
2015). İçerik analizinin temel amacı, toplanan verileri açıklayabilecek kavramlara ve ilişkilere ulaşmaktır. Mesajın ne
olduğunu anlamaya yönelik verileri tümevarım yoluyla analiz eden bir yöntemdir (Güler & Halıcıoğlu &Taşğın, 2015).
Örneklem seçiminde amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Örneklem belirlenirken doküman olarak, 1999-2016 yıllarında
Türkiye’de yazılan ve YÖK’te yayınlanan tezler kullanılmıştır. Tezlere Yüksek Öğretim Kurulu’nun internet sitesi
(https://tez.yok.gov.tr) üzerinden ulaşılmıştır. Çalışmada; 4 doktora 2 tıpta uzmanlık 47 yüksek lisans tezi olmak üzere
toplam 53 tez kullanılmıştır. Geçerlik ve güvenirliği sağlamada örneklem seçiminin önemli olduğu düşünülerek mevcut
örneklem sayısı korunmuştur.
Beklenen/Geçici Sonuçlar
“Sosyal uyum” kavramı en çok yüksek lisans tezlerinde çalışıldığı,
Araştırma konusu en çok öğrenciler üzerinde araştırıldığı,
İlgili kavram en çok psikoloji alanında çalışılmış olup bu durumu spor, çocuk gelişimi, eğitim bilimleri, tıp, ilköğretim, özel
eğitim, sosyal bilimler alanları takip ettiği,
“Sosyal uyum” en çok korelasyonel araştırma modeli kullanılarak çalışılmış olup, bu durumu inceleme, deneysel, nitel,
karma ve nedensel karşılaştırma modellerinin takip ettiği,
Araştırmalarda veri toplama sürecinde en çok ölçek kullanıldığı tespit edilmiş olup, sırasıyla anket, görüşme formu,
doküman analizi ve gözlem teknikleri kullanılarak kavramın açıklandığı,
Örnekleme teknikleri incelendiğinde ise araştırmalarda en çok rastgele örnekleme tekniğinin kullanıldığı, amaçlı ve
tabakalı örnekleme yöntemlerinin de ikincil önem taşıdığı,
Sosyal uyum kavramı en çok öğrencilerden toplanan verilerle açıklanmaya çalışılmış olup, öğretmen, aile, yetişkin ve
program bazlı çalışmalar daha az çalışıldığı,
Verilerin en çok yüzde frekans hesabı ile rapor edildiği, ilgili sırayı t-testi ve ANOVA çalışmalarının takip ettiği tespit
edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Sosyal Uyum, İçerik Analizi, Tez İncelemesi.
Kaynakça
Akıncı, G. (2007). Engelli Çocuğa Sahip Olan ve Olmayan Babaların Aile İşlevlerini Algılamaları ile Sosyal Uyum
Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü.
Allsopp, T. & Santos, D. H. (2000). Coloborating To Teach Prosocial Skills. Intervention in School and Clinic, 35 (3);
141-147.
Avcıoğlu, H. (2005). Etkinliklerle Sosyal Beceri Öğretimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
Bacanlı, H. (2008). Sosyal Beceri Eğitimi. Ankara: Asal Yayınları.
Craig, W. (1999). Childhood Social Development. London: Blackwell Publisher.
Çifci, İ. & Sucuoğlu, B. (2004). Bilişsel Süreç Yaklaşımıyla Sosyal Beceri Öğretimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
Güler, A., Halıcoğlu, M.B. ve Taşğın, S. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma, 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Kağıtçıbaşı, Ç. (1999b). Kültürel Psikoloji. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kapıkıran, A.N., İvrendi, A. B., Adak, A. (2006). Okul Öncesi Çocuklarında Sosyal Beceri: Durum Saptaması, Pamukkale
Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Sayı 19, 19-27.
Merriam, B.S. (2015). Nitel Araştırma (Çeviren: Prof. Dr. Selahattin TURAN), 3. Baskı, Ankara: Nobel Akademi.
Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık: Ankara.
Yavuzer, H. (2007). Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
MİNE KAZANCI GÜL
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
Problem Durumu
Çocuk edebiyatı, kaynağını çocuktan alan, çocuk gerçekliğine ve çocuğa görelik ilkesine uygun, dil ve anlatım özellikleriyle
çocuğun duygu ve düşünce dünyasını zenginleştiren, sanatsal yönüyle çocuğa edebi bir zevk aşılayan bir edebiyat türüdür
(Şirin, 2000). Çocuklar için yazılan edebi eserler çocukların kendileri ve çevreleri hakkında bilgi edinmelerini sağlamaktadır
ve onların çok yönlü gelişimlerin desteklemektedir (Gönen ve Veziroğlu, 2015). Çocuk edebiyatı çocukta okuma kültürünün
inşasında önemli bir rol oynamaktadır.
Nitelikli çocuk kitapları çocuklara okuma sevgisi ve alışkanlığı kazandırılmasını sağlamaktadır (Sever, 2013). Resimli çocuk
kitapları çocukların kitaplarla ilk deneyimlerini içermesi bakımından önemlidir. Resimli çocuk kitapları, 0-6 yaş çocuklarının
gelişimine katkıda bulunmak, onlara okuma alışkanlığı kazandırmak için hazırlanan kitaplardır (Uzuner Yurt’tan aktaran:
Gönen, Uludağ, Fındık Tanrıbuyurdu ve Tüfekçi, 2014). Resimli çocuk kitaplarında bulunması gereken bazı özellikler vardır.
Resimli çocuk kitaplarında bulunması gereken özellikler, iç yapı ve dış yapı özellikleri olmak üzere ikiye ayrılabilir.
Alkan Ersoy ve Bayraktar’a göre (2014), resimli çocuk kitaplarında bulunması gereken dış yapı ve iç yapı özellikleri aşağıdaki
gibi ifade edilmektedir:
“Dış yapı özellikleri; resimleme, kitapta kullanılan malzeme, kitap boyutu, kitap ağırlığı, kitapta kapak ve ciltleme, kitabın harf
özelliği ve kitapta sayfa düzenidir. İç yapı özellikleri ise, tema, konu, kahramanlar, dil ve anlatımdır.”
Türkiye’de 3-6 yaş çocuklarına yönelik yayınların sayısında bir artış olduğu iyi bilinen bir gerçektir. Bu artış olumlu bir durum
olarak düşünülmektedir. Ancak, 3-6 yaş çocuklarına yönelik yayınların nitelik ve çocukların gelişim düzeylerine uygunluk
bakımından da incelenmesi gerekmektedir. Bu bağlamda araştırmanın amacı, Türkiye’deki yayınevleri tarafından yayınlanan
3-6 yaş çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarının iç yapı özelliklerini incelemek; bu özelliklerin çocuğun gelişim
özelliklerine uygunluğunu tespit ederek, 3–6 yaş çocuklarına yönelik resimli kitapların sahip olması gereken niteliklere ilişkin
güncel bir çerçeve sunabilmektir. Bu amaç doğrultusunda araştırmanın problem cümlesi Türkiye’de 3-6 yaş çocuklarına yönelik olarak satışa sunulan resimli çocuk kitapları iç yapı özellikleri bakımından uygun nitelikler taşımakta mıdır? “ şeklinde belirlenmiştir. Araştırmanın alt problemleri aşağıda belirtilmiştir:
1. 3-6 yaş çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarının temaya göre dağılımı nedir?
2. 3-6 yaş çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarının konuya göre dağılımı nedir?
3. 3-6 yaş çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarının kahramanlara göre dağılımı nedir?
4. 3-6 yaş çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarının dil ve anlatım özelliklerine göre dağılımı nedir?
Araştırma Yöntemi
3-6 yaş grubu için Türkçe basılmış resimli çocuk kitaplarının iç yapı özelliklerini incelemeyi amaçlayan bu araştırma, betimsel
araştırmaların tarama modelinde tasarlanmıştır. Bir konuya ilişkin belirli özellikleri tespit etmek için verilerin toplanmasını
amaçlayan çalışmalara tarama araştırması denilmektedir (Büyüköztürk, 2008/2016, s. 177). Bu araştırmanın çalışma
grubunu 3-6 yaş grubu için Türkçe basılmış yerli ve yabancı resimli çocuk kitaplarından ulaşılabilenler arasından amaçsal
örnekleme yöntemiyle seçilmiş toplam 100 resimli çocuk kitabı oluşturmaktadır. Amaçsal örnekleme, çalışmanın amacına
göre bilgi bakımından zengin durumların tercih edildiği, çalışmada belirli özelliklere göre seçim yapılan bir örnekleme türüdür
(Büyüköztürk, 2008/2016, s. 90). Çalışma grubunda yer alan resimli çocuk kitapları, İstanbul il merkezinde bulunan
kitabevlerinden ve kütüphanelerden temin edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu oluşturan resimli çocuk kitaplarında yer
alan iç yapı özelliklerinin incelemek için araştırmacı tarafından “İç Yapı Kontrol Listesi” geliştirilmiştir. “İç Yapı Kontrol Listesi”
iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde kitabın künye bilgisi, ikinci bölümde ise kitabın iç yapı özellikleri yer almaktadır. İç
yapı özellikleri bölümünde yer alan özellikler tema, konu, kahramanlar, dil ve anlatım özellikleridir. Kitaplarda bulunan her bir
özellik listeye not edilmiştir. İncelenen kitapların tamamı 3 kez gözden geçirilerek kontrol listesi son halini almıştır. Araştırma
verilerinin toplanması için araştırmacı tarafından 3-6 yaş çocuklarına yönelik kitaplara yönelik yerli ve yabancı çocuk
edebiyatı alan yazını incelenerek, konu ile ilgili uzman görüşleri alınmış ve kitapların taşıması gereken iç yapı özelliklerine
ilişkin bir “İç Yapı Kontrol Listesi” oluşturulmuştur. Araştırma 3-6 yaş grubu için Türkçe basılmış resimli çocuk kitaplarında yer
alan iç yapı özelliklerini incelediği için resimli çocuk kitapları veri kaynağı olarak kullanılmıştır. Araştırmacı, araştırma
kapsamındaki resimli çocuk kitaplarını Şubat 2017-Mart 2017 tarihleri arasında incelemiştir. “İç Yapı Kontrol Listesi” her bir
kitap için ayrı ayrı doldurulmuştur. İç yapı özelliklerinin incelenmesi aşamasında tüm kitaplar 3 kez okunmuştur. Tespit edilen
özellikler ‘evet-hayır’ şeklinde kontrol listesine not edilmiştir. Çalışma grubunda yer alan resimli çocuk kitaplarındaki iç yapı
özellikleri, araştırmacı tarafından geliştirilen “İç Yapı Kontrol Listesi” ne göre değerlendirilmiştir. Ayrıca incelenen resimli
çocuk kitaplarındaki iç yapı özellikleri bulgular, literatür desteğiyle yorumlanmış ve anlamlandırılmıştır.
614
2017 Bildiri Özetleri Kitabı
Araştırmacı, her bir özelliğin tekrarlanma sıklığını tespit etmek için yüzde-frekans analizini kullanmıştır. Yüzde-frekans
analizinin uygulama sürecinde SPSS 22.0 istatistik paket programından faydalanılmıştır. “İç Yapı Kontrol Listesi” nin geçerlikgüvenirlik
çalışması 3 uzman görüşüne başvurularak tamamlanmıştır.
Beklenen/Geçici Sonuçlar
Araştırma kapsamında incelenen çocuk kitaplarında en çok ele alınan temaların sevgi ve arkadaşlık olduğu söylenebilir. Kahramanlar daha çok hayvanlardan ve bitkilerden seçilmiştir. İnsan kahramanlara az yer verilmektedir. Dil ve anlatım özelliklerinin sade ve anlaşılır olduğu söylenebilir. Kitaplar dil ve anlatım özellikleri bakımından 3-6 yaş çocuklarının gelişimsel özelliklerine uygundur. Bununla birlikte kitapların %15 i dil ve anlatım özellikleri bakımından çocukların gelişim
düzeylerine uygun değildir. Kitapların %20 si saygı vb. soyut konuları içermektedir. Kitapların %17 sinde didaktik bir üslup
göze çarpmaktadır. Bu özellik çocuk yazınında olmaması gereken bir özellik olarak nitelendirilmektedir. Çocuk kitapları
yazarlarının karakter yaratma aşamasında çocukların gelişim özelliklerine göz önünde bulundurması, konu seçiminde soyut
kavramlara yer verilmemesi çocuk yazınının gelişimine katkı sağlayabilir.
Anahtar Kelimeler: Çocuk edebiyatı, resimli çocuk kitapları, iç yapı özellikleri.
Kaynakça
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara:
Pegem Akademi.
İpek Yükselen, A., Deretarla Gül, E., Tanju, E. H., Bediz, E., Burçak, F., Tepetaş Cengiz, G. Ş., . . . Bassa, Z. (2015). Çocuk
Edebiyatı. Ankara: Eğiten Kitap.
Sever, S. (2013). Çocuk ve Edebiyat. Ankara: Tudem.
Şirin, M. R. (2000). Çocuk Edebiyatı Kültürü. Ankara: Kök Yayıncılık.
Karasar.N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (26. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Çakmak Güleç, H. ve Geçgel, H. (2015). Çocuk edebiyatı. (2. Baskı). Edirne: Paradigma Akademi Yayınları.
Kardaş, C., Alp, D. (2013). Çocuk Edebiyatı ve Medya. Ankara: Eğiten Kitap, 27
Şirin, M. R. (2016) Çocuk, Çocukluk ve Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Kapı Yayınları.
Kara, C. (2012). Çocuk kitabı seçiminde resimlerle ilgili olarak ebeveynin dikkat etmesi gereken başlıca unsurlar. Yaşam
Bilimleri Dergisi, 1 (1), 225-232.
Deniz, M.E. (2016). Erken Çocukluk Döneminde Gelişim (7. Baskı). Konya: Maya Akademi.