غده اپی‌فیز
| غده اپی‌فیز | |
|---|---|
 تصویر in = | |
| جزئیات | |
| شناسه‌ها | |
| لاتین | glandula pinealis |
| MeSH | D010870 |
| نورونیمز | 297 |
| شناسه نورولکس | birnlex_1184 |
| TA98 | A11.2.00.001 |
| TA2 | 3862 |
| FMA | 62033 |
غده اپی‌فیز (به لاتین: Epiphysis cerebri)، غده پینه‌آل[۱][۲][۳][۴] (به انگلیسی: pineal gland)، غده کاجی یا غده صنوبری که غده رومغزی[۵] هم نامیده شده و به چشم سوم نیز معروف است، تودهٔ بافتی مخروطی‌شکل کوچکی است که به وسیلهٔ ساقه‌ای به سقف بطن سوم مغز متصل است. این غده درون‌ریز است و متشکل از سلول‌های پینه‌آل و بینابینی می‌باشد و در عمق مغز (دیانسفال) و در بین دو نیمکره چپ و راست مخ قرار دارد. کارکرد دقیق آن هنوز مشخص نیست، البته این غده هورمونی به نام ملاتونین و ماده شیمیایی به نام سروتونین را ترشح می‌کند که ترشح این هورمون‌ها در شب به حداکثر و در نزدیکی ظهر به حداقل خود می‌رسد. همچنین با چرخه روزانه خواب و بیداری مرتبط می‌باشد.
ویژگی‌ها
[ویرایش]به جز چند استثنا همگی مهره داران دارای این عضو هستند. برخی از جانوران در گذشته دارای این عضو بوده‌اند اما به مرور و طی تکامل این عضو را از دست داده‌اند. کارکرد این عضو در جانورانی چون برخی از خزندگان و دوزیستان عموماً به عنوان گیرندهٔ نوری است. برخی از گونه‌ها دارای عضوی به نام چشم سوم که در دریافت کردن نور از محیط کاربرد دارد، در سطح پوست خود هستند و عضو مذکور در ارتباط مستقیم با غده کاجی آن‌ها است.[۶] این غده به دلیل شکل مخروطی و شباهتش با مخروط‌های درخت کاج به غدد کاجی مشهور است.
اندازهٔ این غده در انسان در حدود ۵ تا ۸ میلی‌متر است و رنگی قرمز-خاکستری دارد و خود بخشی از تالاموس محسوب می‌شود. این غده تشکیل شده از بافتی پارانشیمی به همراه بافت‌های پیوندی و چهار نوع بافت دیگر. سطح این غده پوشیده از نرم‌شامه است و در مایع مغزی-نخاعی غوطه‌ور است.
مقادیر بالای ملاتونین در کودکان موجب توقف بلوغ است و به نظر می‌رسد که جسم پینه‌آل بر روی غدد تناسلی و ایجاد بلوغ اثر مهارکننده دارد؛ بنابراین اختلالات جسم پینه‌آل در کودکان موجب کاهش سطوح ملاتونین و در نتیجه بلوغ زودرس در آن‌ها می‌شود.[۷]
جسم کاجی یک تودهٔ غیرعصبی مخروطی شکل است که در بالای Colliculusهای بالایی قرار دارد و به وسیلهٔ پایهٔ باریک خود به قسمت پایین سطح خلفی دیانسفالون چسبیده‌است. انشعابی از بطن سوم به نام pineal recess با این پایه وارد می‌شود و آن را به دو ورقه تقسیم می‌کند. ورقهٔ بالایی را رابط هابنولار (Habenular Commissure) و ورقهٔ پایینی را رابط خلفی (Posterior Commissure) می‌نامند. جسم پینه‌آل پس از بلوغ، آهکی می‌شود.
عملکردها
[ویرایش]تولید ملاتونین
وظیفهٔ اصلی غده کاجی تولید ملاتونین است. این ماده تأثیرات متعددی بر دستگاه عصبی مرکزی دارد که مهم‌ترین آن‌ها ایجاد الگوهای خواب و بیداری است. تولید ملاتونین در تاریکی افزایش و هنگام روشنایی کاهش می‌یابد. سلول‌های عصبی حساس به نور در شبکیه، میزان شدت نور را به هیپوتالاموس گزارش می‌دهند. این پیام عصبی پس از پردازش به غدهٔ کاجی منتقل می‌شود. یکی دیگر از عملکردهای این غده تولید ماده‌ای به نام پینولین است که البته در این رابطه شک و تردیدهایی وجود دارد.[۸]
تنظیم فعالیت غدد جنسی
[ویرایش]در بررسی‌ها بر روی جوندگان مشخص شده که غده کاجی میزان ترشحات غدد جنسی را تنظیم می‌کند. با حذف غده کاجی در جوندگان، میزان ترشح هورمون محرکه فولیکولی (FSH) و هورمون لوتئینی (LH) افزایش می‌یابد. با تزریق ملاتونین تغییری در میزان ترشح این هورمون‌ها پدید نیامد؛ بنابراین ماده‌ای ناشناخته ترشح شده از غده کاجی فعالیت غدد جنسی را کنترل می‌کند.[۹]
تنظیم متابولیسم استخوان‌ها
[ویرایش]در بررسی موش‌های آزمایشگاهی مشخص شده‌است که ملاتونین تولیدشده از غدهٔ کاجی بر استخوان‌سازی تأثیر دارد. پزشکان امیدوارند که در آینده و پس از آزمایش و بررسی‌های بیشتر، از این ویژگی برای تولید مجدد استخوان برای بیماران استفاده کنند.[۱۰]
نگارخانه
[ویرایش]
منابع
[ویرایش]- ↑ فر, فرید سامی (1399-06-19). "تاثیر ملاتونین بر بیماری‌های سیستم عصبی" (به Farsi). دومین کنفرانس ملی نوآوری و فناوری علوم زیستی، شیمی ایران.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help); Check date values in:|date=(help)نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (link) - ↑ عابد, محمدعامر; سهاک, سیدمحمد (1400-01-16). "بررسی اثرات ملاتونین بر سیستم ایمنی" (به Farsi). سومین همایش بین‌المللی زیست‌شناسی و علوم زمین.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help); Check date values in:|date=(help)نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (link) - ↑ محمدحسین, توحیدی پور; زهرا, طوطیان (1386-01-01). "مطالعه وجود شن مغزی در اپی فیز گوسفند". 62 (3): 105–106.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help); Check date values in:|date=(help) - ↑ ملاتونین و درک بیشتر از هورمون‌های مرتبط با خواب، مجله دانشکده علوم پزشکی تهران دوره ۲۶، شماره ۳ - (۲–۱۳۴۷)
- ↑ https://wiki.apll.ir/word/index.php/Epiphysis_gland
- ↑ "Pineal gland - Wikipedia". en.m.wikipedia.org (به انگلیسی). Retrieved 2020-10-10.
- ↑ «Melatonin Production and Age». Chronobiology.com (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۰.
- ↑ Callaway, James C.; Gyntber, Jukka; Poso, Antti; Airaksinen, Mauno M.; Vepsäläinen, Jouko (1994). "The pictet-spengler reaction and biogenic tryptamines: Formation of tetrahydro-β-carbolines at physiological pH". Journal of Heterocyclic Chemistry (به انگلیسی). 31 (2): 431–435. doi:10.1002/jhet.5570310231. ISSN 1943-5193.
- ↑ Motta, M.; Fraschini, F.; Martini, L. (1967-11). "Endocrine effects of pineal gland and of melatonin". Proceedings of the Society for Experimental Biology and Medicine. Society for Experimental Biology and Medicine (New York, N.Y.). 126 (2): 431–435. doi:10.3181/00379727-126-32468. ISSN 0037-9727. PMID 6079917.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help) - ↑ Sharan, Kunal; Lewis, Kirsty; Furukawa, Takahisa; Yadav, Vijay K. (2017-09). "Regulation of bone mass through pineal-derived melatonin-MT2 receptor pathway". Journal of Pineal Research. 63 (2). doi:10.1111/jpi.12423. ISSN 1600-079X. PMC 5575491. PMID 28512916.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help)
- ویکی‌پدیای انگلیسی
حسن‌زاده طاهری، محمد مهدی. ابراهیم‌زاده بیدسکان، علیرضا (۱۳۸۷)، آناتومی انسانی پایه، جهاد دانشگاهی مشهد، شابک ۹۴۶۳۲۴۱۸۱۵ مقدار |شابک= را بررسی کنید: checksum (کمک) از پارامتر ناشناخته |نوبت چاپ= صرف‌نظر شد (کمک)
| کتابخانه‌های ملی | |
|---|---|
| پایگاه‌های دادهٔ علمی | |
