Tiberiade
| Tiberiade טבריה | ||
|---|---|---|
| hiria | ||
 | ||
| ||
| Administrazioa | ||
| Estatu burujabe |  Israel | |
| Israelen banaketa administratiboa | Iparraldeko barrutia | |
| Subdistrict of Israel | Kinneret sub-district | |
| Alkatea | Shimon Maatuk (en)  | |
| Izen ofiziala | טבריה | |
| Jatorrizko izena | טבריה | |
| Geografia | ||
| Koordenatuak | 32°47′23″N 35°31′29″E / 32.7897°N 35.5247°E | |
 | ||
| Azalera | 10,872 km² | |
| Altuera | −200 m | |
| Demografia | ||
| Biztanleria | 44.200 (2018ko abenduaren 31) 44.200 (2018)/(2017)/(2016)/(2015)/(2015)/(2014)/(2013)/(2012)/(2011)/(2010)/(2009)/(2008)/(2007)/(2006)/(2005)/(2004)/(2003)/(2002)/(2001)/(2000)/(1999)/(1998)/(1997)/(1996)/(1995)/(1994)/(1993)/(1992)/(1991)/(1990)/(1989)/(1988)/(1987)/(1986)/(1985)/(1984)/(1983)/(1982)/(1981)/(1980)/(1979)/(1978)/(1977)/(1976)/(1975)/(1974)/(1973)/(1972)/(1971)/(1970)/(1969)/(1968)/(1967)/(1966)/(1965)/(1964)/(1963)/(1962)/(1961)/(1961)/(1960)/(1959)/(1958)/(1957)/(1956)/(1955)/(1954)/(1953)/(1952)/(1951)/(1950)/(1949)/(1948) | |
| Dentsitatea | 4.065 bizt/km² | |
| Informazio gehigarria | ||
| Sorrera | 20 | |
| Ordu eremua | UTC+02:00 eta UTC+03:00 | |
| Hiri senidetuak | Montpellier, Worms, Tutera, Allentown, Milwaukee, Tulsa, Great Neck Plaza, Saint Paul, Wuxi, Saint-Raphaël, Córdoba eta Great Neck | |
| tiberias.muni.il | ||
Tiberiade[1] (hebreeraz: טְבֶרְיָה, Tverya; arabieraz: طبريا, Ṭabariyyā), Israelgo hiri bat da, Galileako Itsasoaren mendebaldeko ertzean dagoena, Behe Galilean, Iparraldeko barrutian. Israelgo Estatistika Bulego Zentralaren arabera, 2003 amaieran, hiriak 39.900 biztanle zituen.
Tiberiadek, hiri santu judu bezala hartzen da, Jerusalem eta Hebronekin batera. Tiberiade, Israelgo Iparraldeko Barrutian, jai egunetan gehien bisitatzen den hiria da.
Tiberiade, gutxi gorabehera, 18an eraikia izan zen, Tiberio erromatar enperadorearen agintaldian, Herodes Antipasen aginduz, Herodes I.a Handiaren semea, Rakkateko suntsitutako herrixka bat zegoen tokian, eta Galileako bere erresumako hiriburu bihurtu zen. Bere izena, Tiberio enperadoreagandik jasotzen du.
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Tiberiadeko biztanleria | |
| 1922 | 2.543 |
| 1931 | 3.220 |
| 1946 | 11.810 |
| 1948 | 5.500 |
| 1955 | 16.800 |
| 1961 | 20.800 |
| 1972 | 23.700 |
| 1983 | 28.200 |
| 1995 | 35.700 |
| 2005 | 40.000 |
| 2010 | 41.300 |
| 2015 | 42.600 |
Herodes Antipas Galileako erregeak sortu zuen hiria k.o. 18. urtean, erromatarren inperioaren garaian. Erromatarrek Jerusalemgo tenplua suntsitu ondoan, hiri hartan egokitu ziren Palestinako erlijio buruzagi juduak eta idazlan garrantzitsuak egin zituzten hurrengo mendeetan (Talmud-aren liburu batzuk). Bizantziarren esku egon ondoren, 636. urtean arabiarrak egokitu ziren, baina juduek ez zuten eragozpenik izan eta Bibliaren inguruko lan garrantzitsuak egin ziren aurrerantzean ere. Kristau gurutzatuen mendean egon ondoren, Saladinok hartu zuen hiria 1187an. Musulmanek Zefat egin zuten Galileako hiriburu eta Tiberiadek aurreko mendeetako distira galdu zuen. 1837an lurrikara batek suntsitu zuen hiria eta 1882an bertan antolatu zuten judu etorkinek Galileako lehen laborari gune israeldarra, eta handik aurrera etengabe hazi zen etorkin juduen kopurua. 1948an Tiberiadeko arabiarrak juduak handik kanporatzen saiatu ziren, baina Haganah gerrilla talde juduak garaitu zituen eta Britainia Handiko gudarosteak arabiar guztiak kanporatu zituen. Handik aurrera juduak izan dira jaun eta jabe Tiberiade aldean.[2]
Hiriak, berriki, Hezbolak jaurtitako suzirien eraso batzuk jasan ditu, Libanotik zetozenak. Hildako eta zauritutako hiritar ugari egon dira Katiusha suzirien ondorioz (2006ko Libanoko gerra).
Klima
[aldatu | aldatu iturburu kodea]  Datu klimatikoak (Tiberiades, Israel (1981–2010),) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 18.1 | 19.3 | 23.1 | 27.8 | 33.2 | 36.5 | 38.0 | 38.0 | 35.9 | 31.6 | 25.7 | 20.0 | 28.9 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 10.4 | 10.1 | 12.0 | 15.1 | 19.1 | 22.5 | 25.0 | 25.2 | 23.3 | 20.8 | 16.3 | 12.1 | 17.66 |
| Pilatutako prezipitazioa (mm) | 106.9 | 90.2 | 55.5 | 17.6 | 3.9 | 0.1 | 0.0 | 0.0 | 0.6 | 17.4 | 51.9 | 93.0 | 437.1 |
| Iturria: WMO (World Weather Information Service)[3] | |||||||||||||
Hiri senidetuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Tutera, Nafarroa
- Montpellier, Frantzia
- Worms, Alemania
- Saint Raphael, Frantzia
- Kordoba, Argentina
- Wuxi, Txina
- Allentown, Pensilvania, AEB
- Milwaukee, Wisconsin, AEB
- Tulsa, Oklahoma, AEB
- Great Neck Plaza, New York, AEB
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ 164. Araua - Ekialde Hurbileko eta Ipar Afrikako toponimia. Euskaltzaindia, 13., 34., 48. eta 52 or..
- ↑ Lur entziklopedietatik hartua.
- ↑ (Ingelesez) World Weather Information Service. Tiberias 1981-2010 Climate Normals. .
