Sedan (Ardenak)

Sedan
	Frantziako udalerria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Frantzia
Frantziaren banaketa administratiboa	Metropolitar Frantzia
Eskualdea	Ekialde Handia
Departamendua	Ardenak
Barruti	Sedaneko barrutia
Izen ofiziala	Sedan
Posta kodea	08200
Geografia
Koordenatuak	49°42′07″N 4°56′25″E / 49.7019°N 4.9403°E
Azalera	16,28 km²
Altuera	157 m, 149 m eta 301 m
Mugakideak	Balan, Cheveuges, Donchery, Floing, Givonne, Glaire, Illy eta Wadelincourt
Demografia
Biztanleria	16.608 (2021eko urtarrilaren 1a); 232 (2020)
Dentsitatea	1.020 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	1424 (egutegi gregorianoa)
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Eisenach
	sedan.fr

Sedan (sədɑ̃ ahoskatua) Frantziako udalerri bat da, Ardenak departamenduan dagoena, Champagne-Ardenne eskualdean. 2007an 19.691 biztanle zituen.

Sedan Frantziako eta Alemaniako indar armatuen arteko bi gudu garrantzitsuen kokalekua izan da, biak Alemaniak irabazi zituenak. Sedango lehen guduak, 1870. urtean, Frantziako Bigarren Inperioaren erorialdia zigilatu^[1] eta Alemaniar Inperioaren sorrerarako bidea ireki zuen, hurrengo urtetik aurrera Alemanian "Sedanen Eguna" (alemanez: Sedantag) ospatuz.^[2] Sedango bigarren guduan, 1940an, Wehrmachteko indarren aurrerapen erabakigarri bat lortu zuen Frantziako guduan, eta, azkenean, Frantziako Hirugarren Errepublikaren gainbehera ekarri zuen.^[3]

Demografia

Biztanleria

2007an Sedan udalerrian erroldatutako biztanleak 19.691 ziren. Familiak 8.846 ziren, horien artean 3.654 pertsona bakarrekoak ziren (1.574 bakarrik bizi ziren gizonak eta 2.080 bakarrik bizi ziren emakumeak), 2.045 seme-alabarik gabeko familiak ziren, 2.027 seme-alabak dituzten bikoteak ziren eta 1.120 seme-alabak dituzten guraso-bakarreko familiak ziren.

Biztanleriak, denboran, ondorengo grafikoan ageri den bilakaera izan du:^[4]

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Ikus jatorrizko Wikidatako eskaera eta iturriak.

Etxebizitza

2007an 10.187 etxebizitza zeuden, 9.032 familiaren etxebizitza nagusia ziren, 47 bigarren erresidentzia ziren eta 1.107 hutsik zeuden. 2.816 etxeak ziren eta 7.300 apartamentuak ziren. 9.032 etxebizitza nagusietatik 2.642 bere jabearen bizilekua ziren, 6.256 alokairuan okupaturik zeuden eta 133 doan lagata zeuden; 209 etxek gela bat zuten, 1.299 etxek bi zituzten, 2.508 etxek hiru zituzten, 2.690 etxek lau zituzten eta 2.325 etxek bost zituzten. 3.582 etxek euren parking plaza propioa zuten azpian. 4.505 etxetan ibilgailu bat zegoen eta 1.640 etxetan bat baino gehiago zituzten.^[5]

Biztanleria-piramidea

2009an sexu eta adinaren araberako biztanleria-piramidea hau zen:

**Sedan** udalerriko biztanleria-piramidea 2009an ^[6].
Gizonak	Adinak	Emakumeak
5	95 +	37
28	90-94	80
73	85-89	148
72	80-84	187
281	75-79	426
340	70-74	562
423	65-69	450
365	60-64	482
454	55-59	367
626	50-54	661
626	45-49	778
669	40-44	651
718	35-39	748
776	30-34	784
849	25-29	815
678	20-24	730
776	15-19	730
766	10-14	648
783	5-9	678
610	0tik 4ra	512

Ekonomia

2007an lan egiteko adina zuten pertsonak 12.855 ziren, horien artean 8.492 aktiboak ziren eta 4.363 inaktiboak ziren. 8.492 pertsona aktiboetatik 6.248 lanean zeuden (3.578 gizon eta 2.670 emakume) eta 2.243 langabezian zeuden (1.039 gizon eta 1.204 emakume). 4.363 pertsona inaktiboetatik 1.090 erretiraturik zeuden, 1.289 ikasten zeuden eta 1.984 "bestelako inaktibo" gisa sailkaturik zeuden.^[7]

Diru sarrerak

2009an Sedan udalerrian 8.633 unitate fiskal zeuden, 18.394,5 pertsonek osaturik. Pertsona bakoitzeko diru-sarrera fiskalaren mediana urteko 12.686 euro zen. ^[8]

Ekonomia jarduerak

2007an zeuden 949 komertzioetatik, 12 erauzte enpresak ziren, 20 janari enpresak ziren, 1 material elektrikoaren fabrikazioko enpresa zen, 32 bestelako produktu industrialen fabrikazioko enpresak ziren, 50 eraikuntza enpresak ziren, 318 ibilgailuen saltze eta konpontze enpresak ziren, 21 garraio enpresak ziren, 102 ostalaritza eta jatetxe enpresak ziren, 14 informazio eta komunikazio enpresak ziren, 55 finantziazio enpresak ziren, 51 higiezinen enpresak ziren, 98 zerbitzu enpresak ziren, 118 administrazio publikoko enpresak ziren eta 57 «beste zerbitzu jarduera batzuk» multzoan sailkatutako enpresak ziren.^[9]

2009an zeuden norbanakoentzako 207 zerbitzu publikoetatik, 1 poliziaren kaserna zen, 2 Ogasun Publikoaren administrazio bulegoak, 2 lan bilaketa bulegoak, 1 jendarmeria, 3 posta bulegoak, 12 banku bulegoak, 5 funerariak, 23 ibilgailuen konpontzeko eta nekazaritza tresnetako lantokiak, 4 ibilgailuen ikuskaritza teknikoko lekuak, 1 ibilgailuen alokairu bulegoa, 5 autoeskolak, 5 igeltseroak, 10 margolariak, 5 zurginak, 10 iturginak, 7 argiketariak, 1 eraikuntza enpresa, 19 ile apaindegiak, 2 albaitariak, 12 aldi baterako lan enpresak, 60 jatetxeak, 7 higiezinen agentziak, 2 tintoreriak eta 8 apaindegiak.^[10]

2009an zeuden 125 establezimendu komertzialetatik, 1 hipermerkatu zen, 8 supermerkatuak, 1 120 m² baino gehiagoko denda zen, 6 120 m² baino gutxiagoko dendak, 19 okindegiak, 9 harategiak, 2 arraindegiak, 3 liburu dendak, 37 arropa dendak, 7 etxerako tresna dendak, 4 zapata-dendak, 7 elektrotresna dendak, 4 altzari dendak, 4 kirol-dendak, 1 lur eta paretak apaintzeko denda zen, 2 drogeria, 1 lurrin-denda zen, 2 bitxi-dendak eta 7 lore-dendak ziren.^[11]

2000. urtean Sedan udalerrian 10 nekazaritza-ustiategi zeuden, 495 hektarea erabiltzen.^[12]

Hezkuntza eta osasun ekipamenduak

2009an tratamendu laburretarako ospitale 1 , iraupen erdiko (jarraipen eta errehabilitazio) tratamenduetarako ospitale 1 bat, tratamendu luzeetarako ospitale 1 bat, 2 psikiatriko, urgentzia zentro 1 bat, amatasun-klinika 1 bat, 2 osasun-zentro, 10 botika eta anbulantzia 1 bat zegoen.

2009an 2 haur-eskola eta 10 lehen-hezkuntzako eskola zegoen. Sedan udalerrian 5 Bigarren Hezkuntzako ikastetxe, 2 hezkuntza orokorreko lizeo eta 2 lizeo teknologiko.Bigarren Hezkuntzako ikastetxeetan 1.735 ikasle zeuden, Hezkuntza orokorreko lizeoetan ez zegoen 1.177 eta lizeo teknologikoetan 1.142.

Sedan udalerriak goi-mailako hezkuntza ez unibertsitarioko formakuntza teknikoko zentro bat zuen.