[go: up one dir, main page]
Edukira joan

Olga Luzardo

Wikipedia, Entziklopedia askea
Olga Luzardo
Bizitza
Jaiotza1916ko otsailaren 29a
Herrialdea Venezuela
Heriotza2016ko irailaren 19a (100 urte)
Jarduerak
Jarduerakidazlea, politikaria, ekonomialaria eta sindikalista

Olga Luzardo (Paraguaipoa, Zulia, Venezuela, 1916ko otsailaren 29a – 2016ko irailaren 19a) kazetaria, filosofoa eta irakasle marxista-leninista, Venezuelako Alderdi Komunistako idazle venezuelarra, ekintzailea eta buruzagi historikoa izan zen. Laurogei urte eman zituen alderdian, eta bere batzorde nagusiko eta buro politikoko kide izan zen hainbat alditan.[1][2]

Biografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Olga Luzardo Paraguaipoan jaio zen, Zulia estatuan.1928an. Hamabi urte zituela, Baralt eta Urdaneta plazetako lehen gune eta zirkulu marxistetako kide izan zen Maracaibon, Zulia estatuan. Jesús Enrique Lossada poeta, filosofo eta Gizonezkoen Eskolako errektoreak eraginda, Karl Marx, Maksim Gorki, Friedrich Engels, Nikolái Bujarin eta Leninen lanak ezagutu zituen.Ondoren, Maracaiboko tranbia eta petrolio langileekin lehen sindikatuak eratzen eta antolatzen lagundu zuen.[3]1928tik aurrera, emakumeen eskubideen aldeko borrokekin bat egin zuen, tratu txarren eta diskriminazioaren aurka borrokatuz, lan- eta soldata-baldintzetan.[1][4]

Emakumeen Elkarte Patriotikoan parte hartu zuen, Juan Vicente Gómezen diktaduraren aurkako protesta eta askapenaren bila zebilen emakume-erakundean, eta emakumeen batasunaren aldeko borrokan lerratu zen, Venezuelan Emakumeen Lehen Biltzarrak bultzatuz. Garai hartan, Ely Saúl Rodríguez eta Rosa Virginia Martínez poetei eta Antonio Angulo margolariari beren sorterrian ateneoa sortzen laguntzen zien.[1][3]

Antolatzaile

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Geroago, 1931n, Gabriel Bracho, Espartaco González eta Isidro Vallesekin batera, besteak beste, Zulia estatuan Venezuelako Alderdi Komunistaren lehen zelulak eraikitzea osatu zuen.[1]

Juan Vicente Gómez diktadorea 1935eko abenduan hil ondoren, petrolio-langileen artean talde politikoak antolatzen hasi zen. 1936an, Lehen Kongresu Feministan parte hartu zuen Caracasen, Eumelia Hernández, Itala Reyes, Auxiliar Soto, Margoth Díaz Urdaneta, Rosa Virginia Martínez, eta emakumeen botoa lortzeko borrokatzen ziren beste lankide batzuk. Urte horren amaieran, Venezuelako Lehen Petrolio Greba Handiko buru nagusietako bat izan zen.[1][5]

1936an, Venezuelako Alderdi Komunistako lehen emakume-elkartea sortu zuen, eta emakumeen batasunaren aldeko borrokan zebilen, Venezuelako Emakumeen Lehen Kongresuak bultzatuz. Hala, nazioarteko elkartasunaren eta emakumeen eskubide politiko, sozial eta kulturalen berdintasunaren alde borrokatu zen.[1]

1939ko abuztuaren 22an jaio zen bere alaba, Luis Eduardo Pérez Arteaga borrokalari iraultzailearekin izandako maitasunaren ondorioz.[6]

Berrogeiko hamarkadan, Emakumeen Nazioarteko Federazio Demokratikoaren (FDIM) sortzailea izan zen. Venezuela ordezkatzen lehen emakumea izan zen, eta nazio horren ordezkari izan zen Sobietar Batasunean, Txilen, Kuban, Hungarian, Polonian eta Txekoslovakian egindako nazioarteko ekitaldietan. 1944an ekonomialari titulua jaso zuen Venezuelako Unibertsitate Zentralean. 1945ean, gauzatua ikusi zuen haren borroka-arrazoi nagusietako bat, bozkatzeko eskubidea lortu baitzuen, eta 1946an erabili.[1][3][2]

Marcos Pérez Jimenezen diktaduran Venezuelako Neskatxen Batasunaren (UMV) sortzaile eta ekintzaile izan zen, eta erresistentzian jardun zuen Jorge izengoitiaren azpian. Denboraldi horretan, 1950ean, bereziki, errepresioaren eta tratu txarren biktima izan zen, hanka batean zauritu eta atxilotu zuten, eta, ondoren, kartzelaratu egin zuten, San Carlos espetxean, Cojedes estatuan, eta 1952an Mexikon eta SESBen erbesteratu zen.[1][3]

Venezuelako Alderdi Komunistaren batzorde nagusia osatu zuen, hainbat alditan, emakumezkoen idazkari gisa, eta Ho Chí Minh Koadro Eskolaren irakasle eta zuzendari izan zen. horren bidez, EPBko eta Venezuelako Gazteria Komunistako koadro asko osatu zituen. «Eskola ibiltaria» izenarekin, Venezuelako hiri eta herrietan zehar ibili zen, herrialde osoan koadro politikoak osatzeko.[3][4]

Kazetari

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kazetari gisa ibilbide luzea izan zuen, eta 1930eko hamarkadan Panorama de Maracaibo egunkarian argitaratu zituen bere lehen iritzi-artikuluak. «Kotepa» Delgadoren Ultimas noticias egunkarian lan egin zuen, Ana Luisa Llovera eta María Teresa Castillo kazetari venezuelarrekin batera. Ahora-n ere kazetari jardun zuen, eta Tribuna Popularraren batzorde fundatzaileko kide izan zen, EPBko prentsa organoko kide, non etengabe erredaktorea izan baitzen.[3]

2007an, Marc Villá Venezuela Petroleum Companyren dokumentalean parte hartu zuen, eta, haren testigantzan, atzerriko petrolio-ustiatzaileek Venezuelako langileen aurka egindako tratu txarrak deskribatzen ditu. Horrez gain, agerian uzten du asko kartzelaratu, torturatu edo hil egin zituztela lan-baldintza hobeak eskatzeagatik, hala nola, edateko uraren hornidura, etxebizitzen baldintzak hobetzea, petrolio-eremuen barruko joan-etorri askea eta soldata duina.[7]

Poeta eta idazle

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Luzardo poeta eta idazlea ere izan zen, Flor de cactus (1942) argitaratu zuen. 1935 eta 1942 artean idatzitako poemak biltzen ditu, eta elementu politikoak erromantzearekin eta erotikoarekin nahasten ditu; eta Huellas fresas, 1993an argitaratua, tristura, mina eta malenkonia eta poesia-diskurtsoa bateratzen dituzten poemen bilduma, San Karlos espetxean 1950-1952 bitartean idatzia.[5][8]

Aitortzak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2016ko maiatzean, Venezuelako Nicolás Maduro Venezuelako presidentearen eskutik, Libertadores y Libertadoras Agindua jaso zuen, langile-klasearen eta langileen aldeko borrokan aitzindari izateagatik, eta militantzia iraultzailearen eredu bizia izateagatik.[9]

Heriotza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Venezuelan hil zen, 2016ko irailaren 19an, ehun urte zituela, arrazoi naturalengatik.[10][11]

Oharrak eta erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c d e f g h Olga y la lucha por los derechos de la mujer. Tribuna Popular octubre de 2016.
  2. ↑ a b PCV rinde homenaje a los 91 años de Olga Luzardo. 28 de febrero de 2009.
  3. ↑ a b c d e f «Chávez Delata y Entrega Revolucionarios a Gobiernos Fascistas» radioteca.net.
  4. ↑ a b Así se templó el acero. Tribuna Popular octubre de 2016.
  5. ↑ a b «De fundadoras e irreverentes» Carmen Delia Rodríguez González 2008.
  6. ↑ «Honor a Yguaraya Pérez» amepane.org Abril de 2016.
  7. ↑ UNESR rinde homenaje a Olga Luzardo a 80 años de la Primera Huelga Petrolera. 9 de mayo de 2016.
  8. ↑ Venezuelan Communist Poet, Journalist, and Ex-Guerrilla Dies at 100. 20 de septiembre de 2016.
  9. ↑ ¡Honores! Presidente entregó Orden Libertadores y Libertadoras. 25 de mayo de 2016.
  10. ↑ Falleció la poeta zuliana Olga Luzardo a los 100 años. 19 de septiembre de 2016.

Bibliografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Salcedo-Bastardo, José Luis (1982). Historia fundamental de Venezuela. Universidad Central de Venezuela. 
  • Molina, Yohanna; Delgado Flores, Carlos (2008). Trincheras de papel: el periodismo venezolano del siglo XX. Universidad Católica. 
  • Ramón Vaello, Yolanda (1985). La mujer en la vida nacional y en la prensa. 

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Olga_Luzardo&oldid=9950791"(e)tik eskuratuta