Nitroglizerina
| Nitroglizerina | |
|---|---|
 | |
| Formula kimikoa | C3H5N3O9 |
| SMILES kanonikoa | [N+(=O)[O-])O[N+](=O)[O-])O[N+](=O)[O-]&zoom=2.0&annotate=none 2D eredua] |
| MolView | [N+(=O)[O-])O[N+](=O)[O-])O[N+](=O)[O-] 3D eredua] |
| Konposizioa | Nitrogeno, hidrogeno, oxigeno, karbono eta glyceryl (en)  |
| Aurkitzailea | Ascanio Sobrero (mul) |
| Aurkitze data | 1847 |
| Mota | nitrate ester (en) |
| Ezaugarriak | |
| Dentsitatea | 1,6 g/cm³ (20 °C) |
| Disolbagarritasuna | 0,1 g/100 g (ur, 20 °C) |
| Fusio-puntua | 13 °C 13 °C |
| Deskonposizio-puntua | 60 °C (gehienez) 50 °C (gutxienekoa) |
| Lurrun-presioa | 0,0003 mmHg (20 °C) |
| Masa molekularra | 227,003 Da |
| Erabilera | |
| Konposatu aktiboa | Gonitro (en) , Minitran (en) , Rectiv (en) , NitroMist (en) , Nitrostat (en) , Nitro-Bid (en) , Nitro-Dur (en) , Nitrol (en) , Nitrolingual (en) eta pharmaceutical preparation of nitroglycerin (en) |
| Interakzioak | riociguat (en) , vardenafil (en) , Sildenafilo, tadalafil (en) eta avanafil (en) |
| Elkarrekintza | Guanylate cyclase 1 soluble subunit alpha 2 (en) eta Guanylate cyclase 1 soluble subunit beta 1 (en) |
| Rola | nitric oxide donors (en) , hodi-zabaltzaile, lehergai eta farmako |
| Arriskuak | |
| NFPA 704 |  2
2
4
|
| Denbora laburreko esposizio muga | 0,1 mg/m³ (baliorik ez) |
| Esposizioaren goiko muga | 2 mg/m³ (Ameriketako Estatu Batuak) |
| IDLH | 75 mg/m³ |
| Eragin dezake | nitroglycerin exposure (en) |
| Identifikatzaileak | |
| InChlKey | SNIOPGDIGTZGOP-UHFFFAOYSA-N |
| CAS zenbakia | 55-63-0 |
| ChemSpider | 4354 |
| PubChem | 4510 |
| Reaxys | 1802063 |
| Gmelin | 28787 |
| ChEBI | 165859 |
| ChEMBL | CHEMBL730 |
| NBE zenbakia | 0143, 0144, 1204, 3064 eta 3319 |
| RTECS zenbakia | QX2100000 |
| ZVG | 41320 |
| DSSTox zenbakia | QX2100000 |
| EC zenbakia | 200-240-8 |
| ECHA | 100.000.219 |
| MeSH | D005996 |
| RxNorm | 4917 |
| Human Metabolome Database | HMDB0014865 |
| UNII | G59M7S0WS3 |
| NDF-RT | N0000145909 |
| KEGG | D00515 |
| PDB Ligand | TNG |
Nitroglizerina (CH2NO3-CHNO3-CH2NO3) glizerolaren nitrazioz lortzen den lehergai indartsua da (glizeril trinitratoa). Molekulak hiru nitrato talde ditu.
Ascanio Sobrerok aurkitu zuen 1847an. Egoera puruan likido koloregabea bada ere, normalean kolore horia izaten du, nahiko likatsua da, eta 1,6 g/cm3-ko dentsitatea du. 13 °C-an izozten da. Toxikoa da.
Jotzen denean lehertu egiten da, eta horregatik nitroglizerinaren ekoizpena arriskutsua izan da denbora luzean; gaur egun, ordea, arrisku hori ia desagertu da, segurtasun-sistemei esker. Glizerinak azido nitriko eta azido sulfuriko nahaste batekin erreakzionatzean eratzen da. Ziur asko, munduan gehien ekoizten den lehergaia da. Nobelek 1870. urtean asmatu zuen dinamitaren jatorrizko osagai eragilea da, eta 1880. urtean tunelak eraikitzeko erabiltzen zen. Kerik gabeko bolbora askoren osagai gisa erabiltzen da. Nitroglizerinak baditu erabilpenak medikuntzan ere odol hodiak zabaltzeko, bihotzeko minaren kontra, etab.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q162867
Multimedia: Nitroglycerin / Q162867