Lau
| 4 | |
|---|---|
| Kardinala | 4 lau |
| Ordinala | 4. laugarren |
| Zenbaki-sistema | lautar |
| Faktorizazioa | |
| Zatitzailea(k) | 1, 2, 4 |
| Aurrizkiak | tetra- (Grekotik) quadri-/quadr- (Latinetik) |
| Beste sistema batzuetan | |
| Erromatarra | IV |
| Bitarra | 1002 |
| Hirutarra | 113 |
| Lautarra | 104 |
| Bostarra | 45 |
| Seitarra | 46 |
| Zortzitarra | 48 |
| Hamabitarra | 412 |
| Hamaseitarra | 416 |
| Hogeitarra | 420 |
| Hogeitamaseitarra | 436 |
4 (lau) zenbaki eta digitu bat da. 3 ostean eta 5 aurretik dagoen zenbaki arrunta da. Zenbaki konposaturik txikiena da eta Asia ekialdeko kultura askotan zorixarrekoa kontsideratzen da.
Matematikan
[aldatu | aldatu iturburu kodea]4 zenbaki konposaturik txikiena da, bere zatitzaileak 1 eta 2[1] direlarik.
4 zenbaki lehen baten karraturik txikiena da () eta zenbaki bikoiti bakarra propietate hau betetzen duena. Zenbaki lehen bati jarraitzen dion karratu bakarra da ere.
Zenbaki bat 4-ren multiploa da bere azken bi zifrak 4[2]-ren multiploak badira. Adibidez, 1092 4-ren multiploa da, 92 4-ren multiploa delako, 92=4x23.
Honez gain, 2 + 2 = 2 × 2 = 2^2 = 4. Knuth-en gezi-notazioari jarraituz, 2 ↑↑ 2 = 2 ↑↑↑ 2 = 2 ↑...↑ 2 = 4 edozein gezi[3] kopururako (2 [n] 2 = 4 da edozein n arrunterak, non a [n] b hipereragiketa den).
Lau aldeko poligonoa laukia da, batzuetan tetragono deitua. Laukiak hainbat eratan sailkatu daitezke: erronboa, karratua, laukizuzena, kometa…
Lau aurpegiko eta lau erpineko gorputz solidoa tetraedroa[4] deitzen da eta poliedro[5] batek izan ditzaken aurpegi kopuru txikiena lau da. Tetraedro erregularra solido platonikorik[5] sinpleena da. Tetraedroak, 3-sinplex ere deitua, hiruki formako lau aurpegi eta lau erpin ditu. Poliedro erregular[6] autodual bakarra da.
Lau dimentsioko espazioa, hiru gorputz erregular ganbil baino gehiago dituzten espazioetatik dimentsio handienekoa da.
- Bi dimentsioko espazioetan infinitu poligono erregular ganbil daude.
- Hiru dimentsioko espazioetan bost poliedro erregular ganbil daude (bost solido platonikoak).
- Lau dimentsioko espazioetan sei polikoro erregular ganbil daude.
- Bost edo dimentsio gehiagoko espazioetan hiru politopo erregular ganbil daude (sinplex erregularrak, hiperkuboak eta mozketa politopoak).
Lau dimentsioko barietate diferentziagarriek propietate bereziak dituzte. Egitura diferentzial bakarra dago denean izan ezik. Kasu horretan infinitu daude.
Talde ez-ziklikorik txikienak lau elementu ditu, Klein taldeak hain zuzen ere. Sinpleak ez diren talde ez-tribialen ordenarik txikiena lau da.
non da talde alternante ez sinple bakarra.
Ferdinand Georg Frobenius-en teorema baten arabera, lau da zatidura aljebra erreal baten dimentsio maximoa (koaternioia).
Lau koloreen teoremaren arabera, eskualde auzokidez osaturiko edozein mapa, oso korapilatsua izanda ere, lau kolorez margo daiteke, ondoz ondoko bi eskualdek beti kolore ezberdinak dituztelarik. Hiru kolore ez da nahikoa hau ziurtatzeko. Planoan, grafo oso handienak lau erpin ditu.
Lagrange-ren lau karratuen teoremak, edozein zenbaki oso positibo, gehienez, lau zenbaki karratuen batura bezala adieraz daitekela dio. Hiru zenbaki karratu ez dira orokorrean nahikoa. Adibidez, 7 ezin da hiru zenbaki karratuen batura bezala adierazi.
Laurekin zatigarria den edozein zenbaki arrunt bi zenbaki arrunten karratuen kendura bezala adieraz daiteke. Adibidez, .
Lau da polinomio baten maila handiena, zeinaren erradikalen bidezko soluzioa ezagutzen den.
Oinarrizko kalkulu batzuk
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Biderketa | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 50 | 100 | 1000 | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 4 × x | 4 | 8 | 12 | 16 | 20 | 24 | 28 | 32 | 36 | 40 | 44 | 48 | 52 | 56 | 60 | 64 | 68 | 72 | 76 | 80 | 84 | 88 | 92 | 96 | 100 | 200 | 400 | 4000 |
| Zatiketa | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 4 ÷ x | 4 | 2 | 1.3 | 1 | 0.8 | 0.6 | 0.571428 | 0.5 | 0.4 | 0.4 | 0.36 | 0.3 | 0.307692 | 0.285714 | 0.26 | 0.25 | |
| x ÷ 4 | 0.25 | 0.5 | 0.75 | 1 | 1.25 | 1.5 | 1.75 | 2 | 2.25 | 2.5 | 2.75 | 3 | 3.25 | 3.5 | 3.75 | 4 |
| Berreketa | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 4x | 4 | 16 | 64 | 256 | 1024 | 4096 | 16384 | 65536 | 262144 | 1048576 | 4194304 | 16777216 | 67108864 | |
| x4 | 1 | 16 | 81 | 256 | 625 | 1296 | 2401 | 4096 | 6561 | 10000 | 14641 | 20736 | 28561 |
Frantziako departamendua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Proventza Garaiko Alpeak departamendua (04)
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Fiore, Gregory. (1993). Basic mathematics for college students : concepts and applications. HarperCollins College ISBN 0-06-042046-4. PMC 26552938. (Noiz kontsultatua: 2021-11-03).
- ↑ SAT subject test : mathematics level 1.. (Tenth edition. argitaraldia) 2017 ISBN 978-1-5062-0922-7. PMC 967395712. (Noiz kontsultatua: 2021-11-03).
- ↑ Hodges, Andrew. (2008). One to nine : the inner life of numbers. (First American edition. argitaraldia) ISBN 978-0-393-06863-4. PMC 916073700. (Noiz kontsultatua: 2021-11-03).
- ↑ Weisstein, Eric. (2007-08-07). «Making MathWorld» The Mathematica Journal 10 (3) doi:. ISSN 1097-1610. (Noiz kontsultatua: 2021-11-03).
- ↑ a b Grossnickle, Foster E.. (1968). Discovering meanings in elementary school mathematics. (5. ed. argitaraldia) Holt, Rinehart and Winston ISBN 9780030676451. PMC 1148793002. (Noiz kontsultatua: 2021-11-03).
- ↑ Hilbert, David. (1952). Geometry and the imagination. ISBN 0-8284-0087-3. PMC 542459. (Noiz kontsultatua: 2021-11-03).
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q202
Multimedia: 4 (number) / Q202