Francio
| |||
 | |||
 | |||
| Ĉefurbo | Parizo | ||
| Lingvo | Franca | ||
| Areo | 549 000 km² | ||
| Loĝantaro | 63 milionoj (2011) | ||
| Monunuo | eŭro (EUR, €) | ||
| Elektro | 230V/50Hz, eŭropa kontaktingo | ||
| Tel. antaŭkodo | +33 | ||
| Horzono | UTC +1 | ||
Francio (france: France) estas lando en mondoparto Eŭropo, la plej vasta en okcidenta Eŭropo. Ĝia ĉefurbo estas Parizo.
Kompreni
[redakti]
Francio estas plejparte preskaŭ ebena lando, kun montetoj kaj riveroj, sed ankaŭ estas gravaj montoj apud la sudaj landlimoj.
Ĝi ekhavis gravan kulturan, ekonomian kaj politikan rolon ekde la Mezepoko, kiel montras ankaŭ multaj historiaj vidindaĵoj.
Tereno
[redakti]La plej granda parto de Francio apartenas al vasta areo de ebenaĵoj kaj malaltaj montetoj kiu plilongigas ĝis la Pireneoj la Nordeŭropan Ebenaĵon. Ĝi atingas la bordon de la Atlantika Oceano (inkluzivante la Manikon kaj la Nordan Maron) kaj estas trafluata de pluraj grandaj riveroj:
- la Rejno (france Rhin), 1326 km, la plej longa, fluanta laŭ la landlimo kun Germanio;
- la Loiro (Loire), 1020 km, la plej longa tute en Francio, fama pro la kasteloj konstruitaj ĉirkaŭ ĝi;
- la Mozo (Meuse), 925 km, kies buŝo en Nederlando estas komuna kun Rejno;
- la Sejno (Seine), 777 km, la rivero de Parizo;
- la Garono (Garonne), 647 km, en la sudokcidenta parto;
- la Mozelo (Moselle), 544 km, alfluanta de Rejno, fama pro siaj ĉarmaj kurbiĝoj;
- la Marno (Marne), 514 km, alfluanto de Sejno.
En la suda parto estas gravaj montoĉenoj. De okcidente al oriente ili estas:
- la Pireneoj, ĉe la landlimo kun Hispanio; la plej altaj pintoj superas 3000 m (3404 en Hispanio, 3298 en Francio);
- la Centra Masivo, malpli alta (la plej alta pinto atingas 1886 m); estas en ĝi gravaj geologiaj signoj de antikvaj vulkanoj;
- la Alpoj, ĉe la landlimo kun Italio kaj etparte kun Svisio; la plej alta montaro en tiu regiono estas la Blanka Monto (4810 m), kiu situas ĝuste ĉe la landlimo inter Francio kaj Italio kaj estas la plej alta monto en la tuta Okcidenta Eŭropo.
Norde de Alpoj estas ankaŭ malalta montoĉeno:
- la Ĵuraso (Jura), apud la landlimo kun Svisio, kies plej alta pinto atingas 1718 m.
Inter la Centra Masivo kaj la Alpoj fluas la plej grava rivero de Francio kies akvo fluas al Mediteraneo:
Historio
[redakti]Etnoj
[redakti]Klimato
[redakti]Regionoj
[redakti]Ekde 2016, Francio estas dividita en 13 regionojn (neinkluzivante la transmarajn regionojn). Iliaj nomoj, precipe la plej longaj, ankoraŭ estas provizoraj.
- Alzaco-Ĉampanjo-Ardenoj-Loreno (Alsace-Champagne-Ardenne-Lorraine) — nordorienta regiono najbara de Germanio
- Akvitanio-Limoĝio-Puatuo-Ĉarentoj (Aquitaine-Limousin-Poitou-Charentes) — la plej vasta regiono, en sudokcidento, kun longaj atlantikaj plaĝoj, vastaj pinaj arbaroj, ebenaĵoj kaj montoj (parto de Pireneoj) kaj la francia parto de Eŭskio
- Aŭvernjo-Rodano-Alpoj (Auvergne-Rhône-Alpes) — tie estas du montaroj: Alpoj, kun la plej altaj pintoj de Francio, kaj Centra Masivo, kun dormantaj vulkanoj
- Burgonjo-Franĉkonteo (Bourgogne-Franche-Comté)
- Bretonio (Bretagne) — vasta duoninsulo kun aparta kelta kulturo
- Centro-Valo de Luaro (Centre-Val de Loire) — ebena regiono kun granda parto de la famaj Luaraj kasteloj
- Korsiko (Corse) — montara mediteranea insulo, geografie kaj kulture pli proksima al Italio, ol al Francio
- Francilio (Île-de-France) — la plej loĝata regiono, kie troviĝas Parizo
- Okcitanio (Occitanie) — Pireneoj kaj Mediteraneo
- Langvedoko-Rusiljono
- Nordo-Kaleza Markolo-Pikardio (Nord-Pas-de-Calais-Picardie) — la nordo de Francio
- Normandio (Normandie) — nordorienta regiono ĉe la Manika markolo
- Luarlandoj (Pays de la Loire)
- Pariza Regiono — regiono ĉirkaŭ la ĉefurbo
- Provenco-Alpoj-Bordo Lazura (Provence-Alpes-Côte d'Azur) — la sudoriento de la lando, kun Alpoj kaj Mediteraneo
Urboj
[redakti]- Grandaj urboj:
- Parizo (Paris) — la ĉefurbo de Francio kaj unu el la plej vizitataj urboj en la mondo
- Marsejlo (Marseille) — la dua (komunumo) aŭ tria (municiparo) plej granda urbo de la lando, mediteranea haveno
- Liono (Lyon) — la tria (komunumo) aŭ dua (municiparo) plej granda urbo de la lando
- Tuluzo (Toulouse) — apud la piedo de la Pireneoj
- Lilo (aŭ Lillo) (Lille) — apud la norda landlimo
- Nico (Nice) — sur la mediteranea marbordo, tre grava turisma celo
- Bordozo (Bordeaux)
- Strasburgo (Strasbourg) — sidejo de Eŭropa Parlamento, apud la landlimo kun Germanio
- Malgrandaj urboj:
- Bulonjo-ĉe-Maro (Boulogne-sur-Mer) marborda urbo en norda Francio, konata de esperantistoj pro la unua Universala Kongreso en 1905
- Dinano (Dinan)
- Karkasuno (Carcassonne)
- La Rochelle – ĉarma havena urbo ĉe la Atlantika bordo
- Baugé-en-Anjou, apud kiu estas la fama Kastelo Greziljono, oficiala "Kulturdomo de Esperanto"
Dependaj Teritorioj
[redakti]Aliaj cellokoj
[redakti]
Eniri
[redakti]Ekde la 26-a de marto 1995 en la ŝtato validas la Traktato de Schengen. Tiel forfalas la limkontroloj ene de la Eŭropa Unio kaj civitanoj de la unio por vojaĝo al Francio bezonas nur personan legitimilon, nek pasporton nek vizon.
