Tabanedoj
 | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Tabanus sp.
| ||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||
| ||||||||||
subfamilioj
| ||||||||||
| ||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||
Tabanedoj (Tabanidae) estas familio de grandaj dipteroj (Diptera), kiuj inkluzivas diversajn genrojn de insektoj, konataj pro sia aktivemo kaj doloraj pikoj. Ili apartenas al la subordo Brachycera kaj estas parencaj al aliaj grandaj insektoj kiel ekzemple muŝoj.
Priskribo
[redakti | redakti fonton]Tabanedoj estas relative grandaj insektoj, kun korpolongo de 6 ĝis 25 milimetroj, kvankam iuj specioj povas atingi ĝis 30 milimetrojn.[1] Ili havas grandajn, ofte irizantajn okulojn, kiuj en iuj specioj kovras preskaŭ la tutan kapon. La flugiloj de tabanoj estas fortaj, travideblaj kaj ofte prezentas delikatan retan venaran strukturon.
La buŝpartoj estas adaptitaj por tranĉi haŭton kaj suĉi sangon. La inoj de la plimulto de specioj estas hematofagaj, kio signifas, ke ili suĉas sangon de vertebruloj inkluzive de homoj, dum la maskloj nutras sin ekskluzive je nektaro kaj poleno.[2]
Biologio kaj vivciklo
[redakti | redakti fonton]Tabanedoj, precipe la inoj, estas konataj pro sia agresema konduto, ĉar ili bezonas sangon por la maturiĝo de siaj ovoj. Ili preferas pikadi dum la taglumo kaj ĉefe atakas grandajn mamulojn, inkluzive de brutoj kaj ĉevaloj, sed ankaŭ homojn. La pikoj povas esti doloraj kaj foje eĉ kaŭzi alergiajn reagojn.
La ovodemetado okazas en humidaj medioj, ofte proksime de akvofontoj, kie la larvoj povas trovi abundon da manĝaĵo. La larvoj de tabanedoj estas karnomanĝaj kaj manĝas diversajn malgrandajn senvertebrulojn. Iuj specioj povas resti en la larva stadio ĝis du jaroj antaŭ ol transformiĝi al plenkreskuloj.[3]
Distribuo kaj habitatado
[redakti | redakti fonton]Tabanedoj troviĝas preskaŭ tutmonde, escepte de kelkaj polusaj regionoj kaj insuloj. Ili estas aparte oftaj en regionoj kun ampleksaj herbejoj aŭ malfermaj kampoj, kie granda nombro da vertebruloj disponigas sangofontojn por la inoj.[4] La plenkreskuloj estas aktivaj dum la someraj monatoj kaj estas tre moviĝemaj.
Sistematiko
[redakti | redakti fonton]La familio Tabanidae estas parto de la subordo Brachycera en la ordo dipteroj. Ĝi enhavas plurajn genrojn kaj speciojn, el kiuj la plej konataj estas:
- Tabano Tabanus
- Haematopota
- Chrysops
Signifo por homoj
[redakti | redakti fonton]Tabanoj povas esti grava ĝeno por bestoj kaj homoj pro sia agresema konduto dum pikado. Krom la doloro, kiun ili kaŭzas, ili ankaŭ povas disvastigi diversajn malsanojn al brutaro kaj homoj. Pro tio, la tabanedoj estas gravaj de sanpunkto kaj ofte estas celitaj en kampanjoj kontraŭ insektportataj malsanoj.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Tabanidae (germane). DocCheck Flexikon. Alirita 5-a de septembro 2024 .
- ↑ Tafani (itale). Disinfesta. Alirita 5-a de septembro 2024 .
- ↑ Tabanos (hispane). CICY. Alirita 5-a de septembro 2024 .
- ↑ Tabanidae (germane). Arthropodafotos. Alirita 5-a de septembro 2024 .