Riotuerto

Riotuerto
municipality of Cantabria (en) vd
Flago	Blazono
Administrado
Poŝtkodo	39720
Demografio
Loĝantaro	1 666 (2023) [+]
Loĝdenso	55 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	43° 21′ N, 3° 42′ U (mapo)43.353333333333-3.7047222222222Koordinatoj: 43° 21′ N, 3° 42′ U (mapo) [+]
Alto	70 m [+]
Areo	30,48 km² (3 048 ha) [+]
Horzono	UTC+01:00 [+]
	Riotuerto (Kantabrio)
	Situo de Riotuerto
	Riotuerto (Hispanio)
	Situo de Riotuerto
Alia projekto
	Vikimedia Komunejo Riotuerto (Cantabria) [+]
	v • d • r

Riotuerto [rjoTŬERto] estas municipo en nordorienta Kantabrio, Hispanio, en la komarko Trasmiera. La loknomo Riotuerto estas komprenebla etimologie kiel Plurkurbeca Rivero.

Geografio

La municipa teritorio enhavas la loĝlokojn La Cavada (municipa sidejo), Angustina, Barrio de Arriba, Monte kaj Rucandio, kaj estas trapasata de la riveroj Covadal, Revilla, Canónigo kaj Miera. Ĝi estas je 24 km de Santandero.

Demografio

Por areo de 30,48 km² estas 1 645 loĝantoj (laŭ censo de 2021). Tiuj 1 645 loĝantoj estas distribuitaj en jenaj loĝlokoj: Angustina, Barrio de Arriba, La Cavada (ĉefurbo), Monte kaj Rucandio.

Riotuerto suferis malpliiĝon en la 20-a jarcento, pro elmigrado el ruraj areoj. Fakte ĝi perdis 500 loĝantojn el la 1950-aj jaroj.

Demografia evoluo
1900	1910	1920	1930	1940	1950	1960	1970	1980	1990	2000	2007
2068	2173	2318	2522	2225	2140	2334	1829	1628	1695	1509	1578

Fonto: INE

La laboristaro dediĉas sin je 22,5 % al la unuaranga sektoro (brutobredado de bovinoj speciale por produktado de lakto), alia 46,1 % al hegemonia triaranga sektoro de servoj, 17,5 % al la industrio kaj 14 % al la konstruado (informo de 2001).

Historio

Iama enirejo al la Reĝa Fabriko de Artilerio de La Cavada.

Estas restaĵoj de Bronzepoko en grotoj kaj de romia minado. La plej frua mencio de tiu municipo estas de 1085, en Cartulario de Santa María del Puerto de Santoña. En la Mezepoko ĝi apartenis al la abatejo de Santandero, dum Rucandio estis historie apartenanta al la senjorlando de Escalante. En la registro Becerro de las Behetrías, de 1351, la municipo aperis sub la jurisdikcio de Pedro González de Agüero kaj domindo de la Familio Velasco.

La historio de Riotuerto estas tre ligata al la instalado de la Reĝa Fabriko de Artilerio de La Cavada, kreita en 1634 de Jean Curtius. Ĝi havis kvin fornojn, kaj liveris armilaron por la fortikaĵojn de Hispanio, ties kolonioj kaj la Reĝa Ŝiparmeo. Ties situo rilatis al la granda kvanto de arbaroj de la supra valo de la rivero Miera kaj al la akvabunda kaj konstanta rivero Miera, kiu ebligis transportadon de la ligno facile ĝis La Cavada. Menciindas, ke la loĝloko ne ekzistis tiam, ĉar ĝi kreiĝis kaj disvolviĝis poste rezulte de la fabriko de artilerio.

Al la fabriko venis multaj belgaj fakuloj kaj laboristoj, kiuj poste hispanigis siajn familinomojn kaj restis lokane.

Heredo

De ĝia heredo elstaras tri Havaĵoj de Kultura Intereso, nome:

Pordego de Karolo la 3-a en La Cavada, kun kategorio de monumento; date de 1784.
Preĝejo de Rucandio, monumento; date de 1740.
Reĝa Fabriko de Artilerio de La Cavada, kultura loko.

Krome, estas aliaj interesaj lokoj nome jenaj:

Iama tekstila fabriko de La Cavada, de 1874 (manĉestera stilo).
Preĝejo de Sankta Johano Baptista, de 16a kaj 17a jarcentoj (La Cavada).
Domegoj de komenco de la 10a jarcento en La Cavada, apartenintaj al elmigrintoj kiuj revenis riĉaj el Ameriko.
Domego de Cordero, en Barrio de Arriba. De la dua duono de la 16a jarcento konstruita el tri mezepokaj turoj.
Tombejo de Sankta Andreo (La Cavada), de fino de la 19a jarcento.
Ermitejo de la 19a jarcento (Barrio de Arriba).