Ferdinand Hirt & Sohn

Emblemo de la Esperanto-fako de Hirt & Sohn

Ferdinand Hirt & Sohn (aŭ "Ferdinand Hirt und Sohn"), Salomonstr. 15, Leipzig estis unu el la plej gravaj germanaj porlernejaj eldonejoj, kies antaŭulo, la eldonejo Ferdinand Hirt en Breslaŭo fondiĝis en 1832. En 1873 la filo de Ferdinand Hirt, Arnold Hirt, fondis propran eldonejon sub la nomo "Ferdinand Hirt und Sohn" en Lepsiko.

Hirt kiel Esperanto-eldonejo

Ekde 1911 ĝi eldonadis ankaŭ Esperanto-lernolibrojn kaj en 1921 laŭ instigo kaj sub direkcio de Bernhard Kötz fondis Esperanto-fakon, kiu fariĝis unu el la plej gravaj eldonejoj en la 1920-aj jaroj.

Ĝi eldonis inter aliaj la historio-verkojn de Edmond Privat, Originalan Verkaron de L.L. Zamenhof (red. Johannes Dietterle), la Enciklopedian Vortaron de Eugen Wüster kaj aliajn librojn, entute ĉirkaŭ 50 diversajn volumojn. Multaj tradukaĵoj el diversaj naciaj lingvoj apartenis al libroserio Internacia Mondliteraturo.

Ĝi kunlaboris kun la viena firmao Rudolf Foltanek.

Pro la politika kaj ekonomia premo en nazia Germanujo, Hirt & Sohn fermis la Esperanto-fakon fine de 1937 aŭ komence de 1938. La Praktiko (7a jaro 1938, n-ro 2 (74 - Feb.), p. 11) raportas: "... pro la nuna situacio en Germanujo la firmo decidis ĉesigi la funkcion de sia Esperanto-fako, kaj la libro-stokojn transdonis al la Internacia Cseh-Instituto de Esperanto en Hago, kune kun ĉiuj eldonistaj rajtoj kaj devoj. Tiuj libroj estas de nun vendataj ĉe la eldonejo de La Praktiko, kaj ankaŭ ĉe ĉiuj aliaj vendejoj de Esperantaj libroj."

Esperanto-libroj

Esperanto-libroj eldonitaj de la eldonejo:

1911–1920

• 1911: Stark, Emil: Wörterbuch Deutsch–Esperanto und Esperanto–Deutsch
• 1912: Kvin noveloj: esperantigitaj laŭ germanaj aŭtoroj
• 1912: Raabe, Wilhelm: La Nigra Galero (Fritz Wicke)
• 1919: Goldschmidt, Thora: Bildotabuloj por la instruado de Esperanto: 35 bildoj kun klariganta teksto, ekzercoj, ekzemploj kaj gravaj aldonoj

1921–1925

• 1921: Lippmann, Walter: Dr. Zamenhofs sprachliche Gutachten; Lingvaj Respondoj in deutscher Bearbeitung / mit Ergänzungen und Erläuterungen von Walter Lippmann
• 1921: Lippmann, Walter: Pri la "Lingvaj respondoj" de doktoro Zamenhof
• 1921: La Vendreda Klubo: 11 diversaj originalaj artikoloj verkitaj de la "Vendredoklubanoj" en Leipzig (kolektitaj de Dietterle)
• 1921: Bennemann, Paul: Tra la Mondo : internacia legolibro Ia parto: por komencantoj, kun multaj bildoj kaj muziknotoj
• 1921: Goldschmidt, Thora: Bildotabuloj por la instruado de Esperanto: 35 bildoj kun klariganta teksto, ekzercoj, ekzemploj kaj gravaj aldonoj (2-a eld.)
• 1922: Goethe, Johann Wolfgang von: Hermano kaj Doroteo (trad. Benno Küster)
• 1922: Streidt, Georg: Esperanto-Lehrbuch für Volksschulen: auf Grundlage der Anschauung und des Erlebnisses in zwei Teilen mit 30 Bildern
• 1922: Bennemann, Paul: Tra la Mondo : internacia legolibro IIa parto
• 1922: Bennemann, Paul: Tra la Mondo : internacia legolibro Ia parto (2-a eld.)
• 1922: Chamisso, Adelbert von: La Mirinda Historio de Petro Schlemihl (trad. Eugen Wüster)
• 1922: Degen, Arthur: Esperanto nach dem Fundamento von Dr. Zamenhof: kleines Lehrbuch für Selbst- und Fernunterricht mit Wörterverzeichnis und Schlüssel
• 1922: Hankel, Marie: Sableroj
• 1922: Internacia kantaro: 64 popolaj kantoj el 26 nacioj kun aldono de 3 famaj koncertarioj: tekstaro
• 1922: Luyken, Heinrich August: Stranga Heredaĵo
• 1922: Raabe, Wilhelm: La Nigra Galero (trad. Fritz Wicke)
• 1922: Dietterle, Johannes: Zur Rechtfertigung des Esperanto gegenüber seinen Kritikern : Vortrag gehalten am 27. Nov. 1920...
• 1922: Stamatov, Georgi Porfiriev: Nuntempaj Rakontoj (El la bulgara originalo trad. Ivan H. Krestanov)
• 1922: Stark, Emil: Elementar-Lehrbuch der Esperanto-Sprache
• 1922: Velten, Wilhelm: Elementar-Lehrbuch der Esperanto-Sprache
• 1922: Zahn, Ernst: Svisaj Rakontoj (trad. Charlotte Pulvers)
• 1923: Bennemann, Paul: Esperanto Handwörterbuch
• 1923: Esperanto als internationale Hilfssprache : Bericht des Generalsekretariats des Völkerbundes, angenommen von der dritten Vollversammlung des Völkerbundes: deutsche Übersetzung.
• 1923: Fethke, Jan: Abismoj
• 1923: Goldschmidt, Thora: Bildotabuloj por la instruado de Esperanto : 35 bildoj kun klariganta teksto, ekzercoj, ekzemploj kaj gravaj aldonoj (3-a korektita eld.)
• 1923: Perec, Ŝalom-Aleĥem: Hebreaj Rakontoj (trad. Is. Muĉnik)
• 1923: Hildebrand: El la Camera Obscura (el la nederlanda trad. H. C. Mees.)
• 1923: Niemojewski, Andrzej: Legendoj (trad. Bronislaw Kuhl)
• 1923: Privat, Edmond: Historio de la lingvo Esperanto: deveno kaj komenco 1887 – 1900
• 1923: Privat, Edmond: Vivo de Zamenhof
• 1923: Puŝkin, Aleksandr Sergeeviĉ: Tri Noveloj (trad. Andreo Fiŝer.)
• 1923: Turgenev, Ivan Sergeeviĉ: Elektitaj Noveloj
• 1923 Wüster, Eugen Bernhard Caspar: Enciklopedia vortaro Esperanta–germana: kun speciala elmontro de la Zamenhof-a lingvuzo
• 1923: Wüster, Eugen Bernhard Caspar: Maschinentechnisches Esperanto-Wörterbuch der Grundbegriffe: deutsche Ausgabe
• 1924: Ariŝima, Takeo: Deklaracio (El la japana trad. T. Tooguu.)
• 1924: Balzac, Honoré de: La Firmao de la Kato kiu Pilkludas (trad. Paul Benoit.)
• 1924: Doroŝeviĉ, Vlas: Orientaj Fabeloj (trad. Nikolao Hohlov)
• 1924: Esperanto als internationale Hilfssprache : Bericht des Generalsekretariats des Völkerbundes, angenommen von der dritten Vollversammlung des Völkerbundes : deutsche Übersetzung.
• 1924: Raimund, Ferdinand: La Malŝparulo
• 1924: Fethke, Jan: Saltego trans Jarmiloj
• 1924: Irving, Washington: El la Skizlibro (trad. H. L. Elvin)
• 1924: Luyken, Heinrich August: Pro Iŝtar
• 1924: Poe, Edgar Allan: Ses noveloj el "Rakontoj de mistero kaj imago" (trad. A. Frank Milward)
• 1925: Degen, Arthur: Hirts Esperanto-Taschenwörterbuch: für den täglichen Gebrauch
• 1925: Bennemann, Paul: Tra la mondo: internacia legolibro. Ia parto: por komencantoj, kun multaj bildoj kaj muziknotoj (3-a eld.)
• 1925: Sienkiewicz, Henryk: Noveloj (trad. Lidja Zamenhof)
• 1925: Stark, Emil: Elementar-Lehrbuch der Esperanto-Sprache

1926–1930

• 1926: Bennemann, Paul: Esperanto Hand-Wörterbuch
• 1926: Bertrana, Prudenci: Barbaraj Prozaĵoj (el la kataluna trad. Jaume Grau Casas)
• 1926: Ŝimunoviĉ, Dinko: Ano de l' ringludo (el la kroata trad. Fran Janjiĉ)
• 1926: Strindberg, August: Insulo de feliĉuloj (trad. Oskar Frode)
• 1926: Degen, Arthur: Hirts Esperanto-Taschenwörterbuch: für den täglichen Gebrauch
• 1926: Dietterle, Johannes: Esperanto
• 1926: Kreuz, Robert: Esperanto in Handel und Verkehr: alltägliche kaufmännische Gespräche: kaufmännischer Briefwechsel nebst einer Warenliste und einem Handelswörterverzeichnis: kurze Sprachlehre
• 1926: Wagnalls, Mabel: Palaco de Danĝero
• 1927: Degen, Arthur: Esperanto nach dem Fundamento von Dr. Zamenhof unter Auswertung des deutschen Sprachgutes: kleines Lehrbuch, auch für Selbstunterricht
• 1927: Eekhoud, Georges: Servokapabla! (trad. Léon Bergiers)
• 1927: Privat, Edmond: Historio de la lingvo Esperanto
• 1927: Wüster, Eugen Bernhard Caspar: Zamenhof-radikaro: kun derivaĵoj kaj fontindikoj
• 1927: Casari, Anton: Esperanto Lehr- und Lesebuch für österreichische Hauptschulen und für die unteren Klassen der Mittelschulen
• 1927: Hyde, Arthur Maurice: Aŭstralio: lando kaj popolo
• 1929: Bennemann, Paul: Tra la mondo: internacia legolibro. Ia parto: por komencantoj, kun multaj bildoj kaj muziknotoj (4-a eld.)
• 1929: Internacia kantaro: 139 popolaj kantoj el 55 landoj, 7 Esperantaj kantoj, rondkantoj kaj kantsalutoj, 3 famaj koncertarioj
• 1929: Sadoveanu, Mihail: Nobela peko; En arbaro Petriŝor; La sciigantoj (el la rumana trad. Tiberio Morariu)
• 1929: Degen, Arthur: Hirts Esperanto-Taschenwörterbuch: für den täglichen Gebrauch
• 1929: Zamenhof, Ludwik Lazar: Originala verkaro: antaŭparoloj, gazetartikoloj, traktaĵoj, paroladoj, leteroj, poemoj (Kolektitaj kaj ordigitaj de Joh. Dietterle).
• 1930: Internacia kantaro: kolekto de 139 popolaj kantoj el 55 landoj, 7 esperantaj kantoj, rondkantoj kaj kantsalutoj, 3 famaj koncertarioj: muzika eldono
• 1930: Degen, Arthur: Esperanto-lernolibro por popollernejoj: laŭ rekta metodo
• 1930: Vi instruas kun sukceso laŭ la rekta metodo
• 1930: Vom Kultur- und Bildungswert des Esperanto: zehn erziehungswissenschaftliche Aufsätze

1931–1932

• 1932: Degen, Arthur: Hirts Esperanto-Taschenwörterbuch: für den täglichen Gebrauch

Bibliografio

• Dietterle, [Johannes]: «Internacia Mondliteraturo por la tutmonda Esperantistaro», en: Corriere Balcanico-Esperantista 2-a jaro 1922, n-ro 9 (15), p. 1. (Eldono Bari, 1922-09-30. Prezento de la eldonprojekto «Internacia Mondliteraturo» ĉe Hirt en Leipzig kaj alvoko prezenti tradukojn aŭ tradukproponojn por ĝi).
• Reinhard Haupenthal (2011). “Ferdinand Hirt kaj filo”, La Ondo de Esperanto (eo) (2 (196)), p. 20. 

Fontoj

• Ĉi tiu artikolo baziĝas (parte aŭ tute) sur la artikolo Ferdinand Hirt und Sohn el la Enciklopedio de Esperanto.