Hradec Králové

Hradec Králové
	; Rynek – Velké náměstí
Herb	Flaga
Państwo	Czechy
Kraj	hradecki
Burmistrz	Pavlína Springerová (2022-)
Powierzchnia	105,61 km²
Wysokość	225–317 m n.p.m.
Populacja (1.01.2024); • liczba ludności; • gęstość	; 93 906; 889,2 os./km²
Kod pocztowy	500 00
Tablice rejestracyjne	H
Podział miasta	21 dzielnic
	Położenie na mapie Czech Hradec Králové
	Położenie na mapie kraju hradeckiego Hradec Králové
	50°12′33″N 15°49′55″E/50,209167 15,831944
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Hradec Králové (wym. ^ⓘ[ˈɦradɛts ˈkraːlovɛː], niem. Königgrätz) – miasto statutarne w północnej części Czech, na Płycie Wschodniołabskiej, u zbiegu rzek Orlicy i Łaby. Jest stolicą kraju hradeckiego, powiatu Hradec Králové, a także rzymskokatolickiej diecezji hradeckiej.

Hradec Králové pełni funkcję jednego z dwóch głównych, obok Pardubic, ośrodków administracyjnych, przemysłowych, handlowo-usługowych, i kulturalnych oraz głównego ośrodka akademickiego (m.in. Uniwersytet Hradec Králové) regionu wschodnioczeskiego. Stanowi także ważny w skali kraju węzeł drogowy i kolejowy.

Na początku 2024 r. liczba mieszkańców miasta wynosiła 93 906 osób (ósme pod względem liczby ludności miasto w Czechach)^[4], natomiast powierzchnia – 105,61 km².

Geografia i przyroda

Położenie

Miasto jest położone na obszarze Kotliny Czeskiej przy ujściu rzeki Orlicy do Łaby. Jego współrzędne geograficzne: 15° 50' 55" długości geograficznej wschodniej oraz 50° 12' 33" szerokości geograficznej północnej.

Powierzchnia

Powierzchnia miasta wynosi 105,61 km². Jest podzielone na 21 obszarów katastralnych.

Wyróżniającą cechą krajobrazu jest pagórkowate historyczne centrum miasta, które jest położone na skale i rozciąga się bezpośrednio nad ujściem obu głównych rzek hradeckich. Teren miasta jest mało zróżnicowany pod względem ukształtowania powierzchni. Najwyższym punktem miasta jest środek gałki Białej Wieży o wysokości 317 m n.p.m., a najniższym punktem jest ujście kanalizacji do rzeki Łaby (225 m n.p.m.). Według klasyfikacji geomorfologicznej całe terytorium miasta jest częścią Płyty Wschodniołabskiej (czes. Východolabská tabule), która przechodzi na południowo-wschodnim końcu Lasów Hradeckich w Płytę Trzebiechowicką (czes. Třebechovická tabule).

Hydrologia

Miasto leży w dorzeczu Łaby. Najważniejszymi jej dopływami na terenie miasta są Orlica, Piletický potok, Plačický potok oraz potok Biřička. Drugą pod względem ważności rzeką jest Orlica, wraz z jej dopływami: Stříbrný potok a Bělečský potok. W zachodniej części miasta płynie z północy na południe jeszcze sztucznie stworzony Labský náhon.

W południowej części miasta poniżej Nowego Hradca Králové jest system czterech stawów (Biřička, Cikán, Datlík, Roudnička), z których Biřička stanowi naturalne kąpielisko, natomiast Datlík i Roudnička są obszarem chronionym (30,14 ha i 5,25 ha strefy ochrony). Charakterystyczną roślinnością tego obszaru są torfowiska wrzosowiskowe z lasem łęgowym. Na północ od stawu Biřička są jeszcze stawy Plachta i Jáma, które także podlegają ochronie.

Geologia

Budowa geologiczna jest prosta. Miejscową część Płyty Północnoczeskiej (czes. Severočeská tabule) tworzą głównie osady górnokredowych piaskowców, poprzeplatane warstwami łupków ilastych oraz leżące na nich czwartorzędowe osady żwiru, piasku i mułu naniesione przez płynącą wodę i tworzące terasy rzeczne.

Obszar Przedmieścia Praskiego i południowej części Kuklen jest zbudowany na terasie Łaby. Warstwa gliny tu jest mała i zawiera piasek wykorzystywany do produkcji betonu. W północnej części Kuklen, Svobodnych Dvorów oraz niemal połowy dzielnicy Plotiště nad Labem znajdują się gliny lessowe i fluwialne. Věkoše i Pouchov leżą przede wszystkim na piasku i żwirze. Dolinna niwa Malšovic obejmuje gliny z epoki holocenu oraz muł z przymieszką organiczną.

Fauna i flora

Lokalna fauna i flora składa się z typowych gatunków Europy Środkowej. Niedawno z lasów zniknął jeleń europejski (Cervus elaphus). W wyniku zmian klimatycznych zamieszkały w tym rejonie niektóre ważki (Odonata), szrotówek kasztanowcowiaczek (Cameraria ohridella), nowy szkodnik kasztanowca białego (Aesculus hippocastanum) i tygrzyk paskowany (Argiope bruennichi). Obok tego niektóre gatunki były celowo wprowadzone (piżmak – Ondatra zibethicus) lub zbiegły z hodowli (norka amerykańska – Mustela vison). Wszystkie te gatunki inwazyjne razem wypierają rodzime lub – krzyżując się z nimi – stwarzają mieszańce zdolne zdominować ekosystem.

Skala problemu jest ogromna również dla flory. Nasiona obcych gatunków inwazyjnych pojawiły się wraz z ziarnem lub w mieszankach paszowych dla ptaków egzotycznych. Niektóre z nich to: barszcz Mantegazziego (Heracleum mantegazzianum), rdestowce (Reynoutria), smotrawa okazała (Telekia speciosa), powodująca reakcje alergiczne, oraz sosna wejmutka (Pinus strobus).

Ochrona przyrody

Miasto posiada obszary o wysokich walorach przyrodniczych. Zachowały się tu fragmenty krajobrazów zbliżonych do naturalnych, takich jak: torfowiska, lasy łęgowe, lasy dębowo-grabowe, grądy, buczyny oraz bory sosnowe.

Część tych obszarów, a także pojedynczych utworów przyrody została objęta ochroną prawną:

Park Naturalny Orlice z 1996 r. (11 462 ha, wzdłuż rzeki Orlicy)

Rezerwat Przyrody Na Plachtě I oraz Na Plachtě II z 1998 r. (10,3 ha i 28,79 ha; 716 gatunków roślin naczyniowych, 69 gatunków mchów, 107 gatunków grzybów, 16 gatunków płazów, 40 gatunków skorupiaków, 580 gatunków motyli, 884 gatunków chrząszczy, 15 gatunków trzmieli itd.)

Rezerwat Przyrody Černá stráň z 1960 r. (11,46 ha, stary dębowo-grabowy las)

Rezerwat Przyrody Sítovka z 1960 r. (8,14 ha, stary las mieszany)

Rezerwat Przyrody U císařské studánky z 1960 r.(1,27 ha, w którym dominują głównie sosny, buki oraz świerki)

Rezerwat Przyrody U Sítovky z 1983 r. (6,42 ha; mieszane lasy bardzo trudne do fitosocjologicznej klasyfikacji)

Rezerwat Przyrody Roudnička, Datlík z 1988 r. (35,39 ha; rozwijają się w nim zespoły związku Caricion davallianae oraz znajduje się tutaj np. huczek ziemny – Pelobates fuscus)

Tymczasowo chroniony obszar Rameno u Stříbrného rybníka (1,6 ha, 2003-08; znajduje się w nim bardzo rzadka podwodna roślina – rdestnica wydłużona – Potamogeton praelongus)

Demografia

Liczba ludności

Rok	1869	1880	1890	1900	1910	1921	1930	1950	1961	1970	1980	1991	2001	2005	2007	2020
Liczba ludności	18 884	24 230	25 236	29 320	35 675	39 151	50 137	27 118	66 608	80 463	96 145	99 917	97 155	94 694	94 255	92 939

Źródło: Czeski Urząd Statystyczny

Struktura ludności w 2001 r. według wieku

Dzielnica	Razem	0–14 lat	15–59 lat	60 i więcej lat
Hradec Králové'	97 155	14 049	62 985	20 043
Březhrad	950	173	628	146
Centrum	16 350	2426	10 382	3528
Kukleny	2503	440	1560	500
Malšova Lhota	526	81	316	126
Malšovice	2670	350	1668	652
Moravské Předměstí	6035	775	4568	692
Nový Hradec Králové	24 331	3930	16 658	3726
Piletice	198	39	127	25
Plácky	1072	148	692	232
Plačice	686	94	474	115
Plotiště nad Labem	1822	257	1218	346
Pouchov	1831	278	1221	332
Pražské Předměstí	14 091	1819	8274	3996
Roudnička	525	103	355	63
Rusek	328	47	211	69
Slatina	721	116	481	121
Slezské Předměstí	10 449	1324	5644	3471
Svinary	757	124	491	142
Svobodné Dvory	2171	320	1446	401
Třebeš	6488	823	4813	851
Věkoše	2651	382	1758	509

Źródło: Czeski Urząd Statystyczny

Struktura ludności w 2001 r. według narodowości

Dzielnica	Razem	Czesi	Morawianie	Słowacy	Wietnamczycy	Niemcy	Polacy	Romowie
Hradec Králové	97 155	92 269	168	1381	123	104	162	73
Březhrad	950	871	0	15	8	0	0	0
Centrum	16 350	15 488	24	248	12	20	29	10
Kukleny	2503	2343	0	24	19	0	0	31
Malšova Lhota	526	501	0	4	0	0	0	0
Malšovice	2670	2558	0	32	8	7	0	0
Moravské Předměstí	6035	5647	33	113	7	5	18	0
Nový Hradec Králové	24 331	22 960	52	403	17	31	54	11
Piletice	198	183	0	0	0	0	0	0
Plácky	1072	1025	0	16	0	0	0	0
Plačice	686	664	0	4	5	0	0	0
Plotiště nad Labem	1822	1724	0	14	14	0	0	0
Pouchov	1831	1753	5	23	0	0	0	0
Pražské Předměstí	14 091	13 452	22	175	24	12	24	8
Roudnička	525	490	0	5	0	0	0	0
Rusek	328	316	0	8	0	0	0	0
Slatina	721	697	0	5	0	0	0	0
Slezské Předměstí	10 449	9988	15	143	0	15	17	0
Svinary	757	725	0	4	0	0	0	0
Svobodné Dvory	2171	2085	0	24	9	5	0	10
Třebeš	6488	6209	17	97	0	9	12	0
Věkoše	2651	2590	0	24	0	0	8	0

Źródło: Czeski Urząd Statystyczny

Władze miasta

Od średniowiecza miastem zarządzał wójt. Urząd był od początku dziedziczny i zawsze stał na czele Rady Miasta. Na mocy decyzji króla Jana Luksemburskiego (1337) co trzy lata wymieniano połowę członków dwunastoosobowej rady.

Burmistrz jako przewodniczący rady miejskiej był po raz pierwszy wzmiankowany w dokumencie króla Wacława IV z 1395 r. Wójt przestał być przewodniczącym rady miejskiej po zakończeniu wojen husyckich i zastąpił go burmistrz, który urzędował zawsze przez okres jednego miesiąca. Kto z radnych urzędował w pierwszym miesiącu, nosił tytuł prymasa. Głową kancelarii miejskiej był kanclerz. Jego podwładnymi byli np. pisarze miejscy.

W 1547 r. zostało miasto ukarane za brak uczestnictwa w wojnie ze związkiem książąt niemieckich. Wówczas król Ferdynand I utworzył urząd wójta królewskiego. Bez jego udziału nie mogły odbywać się żadne posiedzenia rady miasta. Urząd ten został zniesiony przez cesarza Józefa II w 1783 r.

Cesarz w swym dekrecie z 1788 r. podzielił miasta królewskie na cztery klasy. Hradec Králové został zaliczony do pierwszej. Oznaczało to, że wszyscy urzędnicy magistratu, który przejął kompetencje rady miasta, otrzymali stałą płacę. Ich było czternastu. Wybory nowego burmistrza odbyły się w maju 1800 r. Urząd ten objął František Reichl.

Magistrat był najwyższym urzędem miejskim do 1850 r., kiedy Hradec Králové otrzymał status samodzielnego miasta oraz odbyły się pierwsze wybory do rady miejskiej. Pierwszym burmistrzem miasta został profesor ekonomii Ignác Lhotský.

Burmistrzowie czescy zarządzali miastem aż do II wojny światowej. Następnie przewodniczącym rady miejskiej został miejscowy Niemiec Franz Heger, który w 1942 r. po połączeniu miasta z przedmieściami utworzył tzw. Wielki Hradec Králové.

W 1945 r. został powołany Rewolucyjny Komitet Narodowy jako następca magistratu. Później zmienił nazwę na Miejski Komitet Narodowy. Stał się on najwyższym urzędem miejskim okresie rządów komunistycznych. Po ich upadku zmienił nazwę na urząd miasta i wkrótce potem na magistrat miasta. Jego przewodniczącym jest burmistrz (po czesku Primátor), wybierany na okres czteroletni. Burmistrz jest jednocześnie głową rady miejskiej oraz członkiem przedstawicielstwa miasta (po czesku Zastupitelstvo města).

Historia

Krótki przegląd historii miasta

Tereny położone przy zbiegu rzeki Łaby i Orlicy były zamieszkane już w czasach prehistorycznych. Podczas prac archeologicznych odkryto również wiele osad pochodzących z epoki wpływów rzymskich. W X wieku powstała w tym miejscu osada, przez którą przebiegał szlak handlowy z Krakowa do Pragi.

W 995 roku Hradec został rezydencją księcia i ośrodkiem administracyjnym rozległego terytorium północno-wschodnich Czech, rozciągającego się po obu stronach Łaby, od Dvoru Králové nad Labem do Pardubic.

XIII wiek był dla mieszkańców Hradca bardzo ważny. W 1225 roku król Czech, Przemysł Ottokar I, utworzył miasto królewskie Hradec Králové, które obejmowało zamek wraz z sytuowana pod nim osadą handlową i ośrodkiem rzemiosła. Szerzej zakrojone prace budowlane podejmowano od końca XIII w., kiedy to utrwaliła się ranga Hradca jako głównego spośród miast wschodnich Czech będących wdowim uposażeniem czeskich królowych. W XIV wieku znaczenie miasta znacznie wzrosło. Nadane przez władców Czech przywileje wzmocniły jego pozycję gospodarczą. Miasto uzyskało m.in. prawo mili. W tym okresie Hradec Králové był drugim co do liczby domów oraz zapewne mieszkańców miastem w Czechach (po Pradze). Wybudowana w ciągu pierwszej połowy nova fara, od 1654 r., katedra Ducha Świętego stała się dominantą architektoniczną miasta. Niezbyt rozległe w granicach murów miejskich, posiadało rozległe przedmieścia głównie od zachodu, gdzie zlokalizowanych było także kilka klasztorów. Podczas wojen husyckich miasto (pod przywództwem Ambroža Hradeckiego) stanęło po stronie Jana Žižki. W 1424 roku Žižka został pochowany w katedrze Ducha Świętego^[5]. Podczas rządów Jerzego z Podiebradów i Władysława II Jagiellończyka doszło do wzmocnienia ekonomicznego i kulturalnego miasta. Król Jerzy był przychylnie nastawiony do Hradca, obdarowując go przywilejami. Hradec był głównym obok Pragi i Tabora ośrodkiem czeskiego utrakwizmu (zwany czasem Małym Taborem). Konflikt pomiędzy królem Ferdynandem I a miastami królewskimi, doprowadził w 1547 roku do skonfiskowania majątku i utraty praw politycznych Hradca Králové^[6]. Na miasto nałożono szereg podatków i kar pieniężnych. W 1562 roku miasto odzyskało część swojego majątku, ale nie zdołało odzyskać swojej pozycji w regionie. Martin Cejp Peclinovec wyprowadził Hradec z trudnej sytuacji ekonomicznej, a jego trzydziestoletnia praca doprowadziła do odbudowania miasta. Podczas wojny trzydziestoletniej szwedzkie najazdy doprowadziły do dużych zniszczeń na terenie miasta. Kolejne wojny uniemożliwiały rozbudowę miasta. W 1664 r. powołano w Hradcu diecezję. W 1762 roku doszło do pożaru, w wyniku którego spłonęła połowa miasta^[7]. Pod wpływem przegranych wojen śląskich podjęto decyzję o przebudowie Hradca Králové na potężną twierdzę, co skutkowało zniesieniem przedmieść z kościołami i klasztorami. Zrekompensowano to budowa osad bardziej oddalonych od centrum, min. Nowego Hradca (obecnie pd.-wsch. część miasta). Budowa twierdzy trwała od 1766 do 1789 roku^[8]. W 1866 r. nieopodal miasta rozegrała się największa po lipskiej bitwa XIX w., znana historiografii jako bitwa pod Hradcem Králové (w polskiej tradycji – pod Sadową), w której wojska austriackie poniosły klęską w starciu z armią Prus, co otworzyło tym ostatnim drogę do zjednoczenia Niemiec pod egidą Berlina. Niebawem zniesiono też bezużyteczna twierdzę, burząc większość dawnych fortyfikacji.

Kościół św. Anny z byłym klasztorem minorytów

Wieżowy zbiornik wodny na Kopcu św. Jana

Dom stowarzyszenia (Sokół) w Dvorach Svobodnych

Dom gminny w Dvorach Svobodnych z 1927 r.

Obchody święta 90 rocznicy powstania Czechosłowacji

W 1851 roku Hradec Králové zostało ogłoszone niezależnym miastem. Miasto dążyło do uzyskania nowych przywilejów gospodarczych. W 1857 roku Hradec Králové uzyskał pierwsze połączenie kolejowe^[9]. W 1864 roku w mieście powstała fabryka pianin firmy Antonín Petrof.

Po stoczonej nieopodal decydującej bitwie między Austrią i Prusami pod Sadową (3 lipca 1866 r.) postanowiono zburzyć mury obronne, by umożliwić rozwój nowoczesnego miasta. Decydujący wpływ na nowy rozwój miasta miał burmistrz František Ulrich. Dzięki konsekwentnemu planu regulacyjnemu miasta powstało nowoczesne centrum. Architekt profesor Jan Kotěra (1871–1923) projektował kilka znaczących budynków w Hradcu Králové, w tym Muzeum Czech Wschodnich (zbudowane w latach 1909–1912). Architekt profesor Josef Gočár (1880–1945), uczeń Kotěry, kontynuował prace budowlane według nowoczesnych zasad urbanistyki.

Po zakończeniu I wojny światowej po raz kolejny miasto zaczęło się rozwijać i rozbudowywać. Trwał rozwój przemysłu, w wyniku którego powstawały nowe fabryki, a istniejące były rozbudowywane. Budowano nowe szkoły, biura, drogi i osiedla. Władze państwowe wraz z ważnymi gośćmi regularnie odwiedzały Hradec Králové, dzięki czemu zyskało ono jeszcze większy prestiż.

Rozwój miasta został przerwany przez II wojnę światową. Po jej zakończeniu Hradec Králové pozostał gospodarczym i kulturalnym centrum wschodnich Czech, znalazł się jednak w zupełnie innej sytuacji politycznej i społecznej. Powojenny okres socjalizmu doprowadził do zahamowania rozwoju kulturalnego.

W 1949 r. miasto stało się siedzibą kraju (wcześniej było nią tylko do 1862 r., kiedy weszła w życie reforma administracyjna i utworzono tylko samorządowych powiatów)^[10].

W sierpniu 1968 roku, w ramach Operacji „Dunaj” – podjętej przez państwa Układu Warszawskego interwencji wojskowej, mającej stłumić próby liberalnych reform, miasto zostało bez walki zajęte przez Wojsko Polskie.

Hradec Králové jest obecnie siedzibą wielu przedsiębiorstw oraz władz i instytucji regionalnych.

W mieście odbywa się jedna z największych w Europie imprez tuningowych – Matador tuning party, a także jedna z największych imprez Hip-Hopowych Europy Hip Hop Kemp.

Najważniejsze wydarzenia z historii miasta

Rok	Wydarzenie
1086	wzmianka o Hradcu Králové w dokumencie króla Wratysława II
1091	wzmianka o Hradcu Králové w Kronice Kosmasa
1225	czeski król Przemysł Ottokar II nadał Hradcowi Králové prawa miejskie
1298	czeski król Wacław II połączył Przedmieścia Praskie oraz Śląskie (Mýtské) z Hradcem Králové
1307–1318	w Hradcu Králové mieszkała Ryksa Elżbieta
około roku 1350	w mieście powstała łacińska szkoła i jej pierwszym rektorem był archidiakon Havel ze Strahova
1378–1393	w Hradcu Králové mieszkała Elżbieta pomorska, wdowa po królu Karolu IV Luksemburskim
28 maja 1407	wielki pożar miasta
1419	niepokoje religijne przeciwko Kościołowi rzymskokatolickiemu (spalenie klasztorów franciszkańskiego oraz dominikańskiego)
25 czerwca 1420	husyci zajęli miasto
1423–1424	miasto siedzibą Jana Žižki
lipiec 1423	zamek królewski zburzony przez radykalnych husytów
4 sierpnia 1423	bitwa pomiędzy Divišem Bořkiem z Miletínka, wodzem umiarkowanych husytów, i Janem Žižką pod Dworem Strauchowym (czy Strachowym, w pobliżu dzisiejszych Kuklen)
1436–1437	wystąpienie przeciwko cesarzowi Zygmuntowi Luksemburskiemu
19 czerwca 1484	wielki pożar miasta
13 listopada 1509	wielki pożar miasta
1513	kompromisowe porozumienie między miastem i Pernstejnami w sprawie podziału majątku w Březhradzie
19 czerwca 1536	wielki pożar miasta
1547	miasto odmówiło pomocy dla cesarza Ferdynanda i zostało ukarane za to wysokimi grzywnami oraz utratą części majątku
1568–1574	budowa nowego budynku szkolnego
1574–1589	budowa Białej Wieży
30 lipca 1586	wielki pożar miasta
1599	zaraza morowa
1620	konfiskata majątku Hradca Králové za udział w powstaniu stanów czeskich
17 czerwca 1639	miasto zdobyte przez Szwedów
20 lutego 1640	miasto zdobyte przez wojska cesarskie
27 października 1645	nieudana próba zdobycia miasta przez Szwedów
1654–1666	budowa kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
1655	duża powódź
10 listopada 1664	powstanie diecezji hradeckiej
23 maja 1636	oficjalne rozpoczęcie działalności przez jezuitów
3 listopada 1741	miasto zostało zdobyte przez Prusy
3 czerwca 1742	Hradec Králové opanowały wojska cesarskie
19 sierpnia 1742	miasto zostało zdobyte przez Prusy
27 sierpnia 1742	Hradec Králové opanowały wojska cesarskie
11 lipca 1758	miasto zostało zdobyte przez Prusy
26 lipca 1758	Praskie Przedmieście opanowały wojska cesarskie; Prusacy wycofują się z miasta
11 lipca 1762	wielkie zniszczenia miasta w wyniku pożaru, który został podłożony przez żołnierzy pruskich
1766–1772 oraz 1776–1789	budowa twierdzy
5 i 6 lutego 1775	duża powódź
1778–1792	Urząd Krajowy Kraju Hradeckiego został przeniesiony z Hradca Králové do zamku Hoříněves
luty, maj oraz sierpień 1798	duża powódź
18 sierpnia 1788	zburzono szubienicę
1848	formacja miejscowej Gwardii Narodowej
26 maja 1850	zlikwidowano Magistrat Miasta Hradec Králové i pojawienie się Urzędu Miasta Hradec Králové
1851	Hradec Králové ogłoszony oddzielnym miastem, pierwszym burmistrzem profesor Ignác Lhotský
1864	powstanie fabryki fortepianów Antonín Petrof
7 stycznia 1866	powstanie Sokóła
3 lipca 1866	Bitwa pod Sadową
5 lipca 1866	ostrzeliwanie miasta przez artylerię pruską
listopad 1872	powstanie stowarzyszenia Beseda z własną biblioteką oraz klubem nauki
1873	zburzenie Bramy Śląskiej
1875	zburzenie Bramy Praskiej
1879	założone Muzeum Miasta Hradec Králové
9 czerwca 1880	wizyta cesarza Franciszka Józefa I
22 lipca 1884	miasto ogłasza międzynarodowy konkurs urbanistyczny (pierwsza nagroda nie została przyznana)
4 października 1884	oficjalny początek burzenia twierdzy (do 1937 r.)
24 marca 1885	otwarcie Teatru Miejskego (dzisiaj Teatru Klicpery)
1885–1886	budowa pierwszego nowoczesnego szpitala (tzv. Stary Szpital)
1887–1890	pierwszy miejski plan zagospodarowania (architekt J. Zámečník)
6 kwietnia 1893	umowa między miastem a c.k. ministerstwem wojny oraz praską Ziemską Dyrekcją Finansową w sprawie zakupu gruntów byłej twierdzy (tzw. transakcyjna umowa)
1894	Wystawa Gospodarcza, Przemysłowa i Etnograficzna
1895–1929	burmistrzem JUDr. František Ulrich, bardzo przyczynił się do rozwoju miasta
1898–1908	korekty miejskiego planu zagospodarowania przez inż. T. Suhradę
1909–1911	drugi miejski plan zagospodarowania (architekci Václav Rejchl i Oldřich Liska)
6 grudnia 1913	pierwszy pokaz filmu dźwiękowego
1916	powstanie skautingu w mieście
1917	utworzenie pierwszych dziewczęcych drużyn skautowych w Hradcu Králové
22 stycznia 1918	demonstracja 5000 mieszkańców miasta w związku z kryzysem dostaw żywności i węgla
14 października 1918	demonstracja robotników i reprezentantów partii socjalistycznych
29 października 1918	demonstracja 35 tys. mieszkańców miasta w celu wsparcia niepodległej Czechosłowacji
8 listopada 1918	demonstracja 40 tys. mieszkańców miasta w celu wsparcia budowania niepodległej Czechosłowacji
1919–1949	istnienie Dyrekcji Kolei Państwowych w Hradcu Králové
1923	połączenie Věkoš z Hradcem Králové
1924	miasteczko Pražské Předměstí (Praskie Przedmieście) miastem
1926–1928	trzeci miejski plan zagospodarowania architekta Josefa Gočára, budowa nowego szpitalu powiatowego
4 lipca 1929	trąba powietrzna bardzo zniszczyła sieć elektryczną, parki miejskie i lasy nowohradeckie
1930	miasteczko Kukleny miastem
15 marca 1939	początek okupacji niemieckiej
12 czerwca 1939	oficjalny początek miejscowej placówki Gestapo
wrzesień 1939	Albrecht I, prewencyjna akcja Gestapo
październik 1941	Sokol, prewencyjna akcja Gestapo (ofiarą między innymi Bohuslav Beneš, kierownik Sokóła Nový Hradec Králové
1 kwietnia 1942	utworzenie tzw. Wielkiego Hradca Králové (przyłączenie okolicznych wsi do miasta)
wrzesień 1942	E (Emigranten), prewencyjna akcja Gestapo
30 kwietnia 1945	lokalny harcerz Karel Šimek został zastrzelony krótko po zniszczeniu linii telefonicznej między dowództwem niemieckiego Wehrmachtu i siedzibą Luftwaffe
7 maja 1945	członkowie miejscowej placówki Gestapo uciekają
8 maja 1945	przez miasto przejechał konwój Armii Stanów Zjednoczonych, który miał negocjować w Velichovkach z niemieckim marszałkiem polnym Ferdinandem Schörnerem, na lotnisku grupa niemieckich żołnierzy pochodzenia austriackiego zniszczyła samoloty; z miasta uciekli stopniowo wszyscy niemieccy żołnierzy
9 maja 1945	Armia Czerwona wkroczyła do miasta
26 sierpnia 1945	Uroczyste otwarcie radiowego Nadajnika Wschodnioczeskiego (Východočeský vysílač, od 1950 r. część Czeskiego Radia)
13 października 1945	utworzenie Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Karola w Hradcu Králové
4 kwietnia 1947	w Hradcu Králové ogłoszony tzw. Hradecki Program
1947–1961	budowa obserwatorium
21 lutego 1948	demonstracja lokalnych komunistów i ich zwolenników
25 lutego 1948	uroczysta manifestacja z okazji przejęcia władzy w Czechosłowacji przez komunistów
lipiec – wrzesień 1948	na miejscowym lotnisku przebiegło szkolenie izraelskich pilotów wojskowych
1958	utworzenie Teatru Smok
1959	pierwszy budynek z wielkiej płyty
1960	reforma administracyjna w Czechosłowacji, Hradec Králové stolicą kraju wschodnioczeskiego
1962	centrum miasta strefą zabytkową
1965	hotel Alessandria
1968–1975	hotel Černigov
21 sierpnia 1968	okupacja obiektów wojskowych oraz urzędów lokalnych przez żołnierzy radzieckich i polskich
1 września 1969	utworzenie Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Karola w Hradcu Králové
15 kwietnia 1970	został odsłonięty pomnik Włodzimierza Lenina
1973	został odsłonięty pomnik Klementa Gottwalda
1974	Dom Mody Don
1978	dom towarowy Prior (dzisiaj Tesco)
listopad 1989	założony Studencki Komitet Strajkowy oraz lokalne Forum Obywatelskie
21 listopada 1989	pierwsza demonstracja przeciw władzy komunistycznej
27 listopada 1989	strajk generalny
29 grudnia 1989	spotkanie z okazji wyboru Václava Havla na prezydenta Czechosłowacji
18 stycznia 1990	pierwszy niekomunistyczny burmistrz miasta (inż. Josef Potoček)
20 grudnia 1990	pierwszy wybrany niekomunistyczny burmistrz miasta (inż. Martin Dvořák)
1993	pierwsze radio komercyjne (Rádio Labe)
1 stycznia 1997	pierwsza telewizyjna stacja komercyjna (TV Galaxie)
9 lipca 1997	powódź na rzece Orlicy
27 listopada 1997	pierwszy supermarket w mieście – Terno
1 stycznia 2000	kolejna reforma administracyjna; Hradec Králové stało się stolicą samorządowego kraju hradeckiego (kraj wschodnioczeski przekształcony w tzw. okręg terytorialny dla licznych instytucji państwowych)
2000	pierwszy hipermarket w mieście – Tesco
1 września 2000	powstanie Uniwersytetu Hradec Králové
2003	wojskowe lotnisko zostało majątkiem miasta
2007	początek zintegrowanego miejskiego systemu płatnego parkowania (ISP) firmy Atol
19 stycznia 2007	orkan Kyrill
1 marca 2008	orkan Emma
3 lipca 2008	otwarcie nowego dworca autobusowego
25 września 2008	uroczyste otwarcie nowego budynku Biblioteki Naukowej
2008–2009	mieszkańcy dzielnicy Březhrad próbowali odłączyć się od miasta
2010	powyborczy pat, burmistrz został wybrany dopiero w piątej turze głosowania

*Ujście Orlicy do Łaby* rzeźbiarza Josefa Škody

Chronologiczna lista burmistrzów

Imię	Okres urzędowania
Jan Kříž	1788–1796
Franz Xaver Tröger von Königsberg	1796–1800
Franz Reith von Baumgarten	1800–1805
Valentin Heinrich Haun	1805–1813
Augustin Reichenbach	1813–1824
Alois Kemlink	1824–1848
Vojtěch Svoboda	1848–1850
Antonín Tobiš starszy	1850–1851
Ignác Jan Lhotský	1851–1864
Karel Collino	1864–1885
Hynek Václav Lhotský	1885–1895
JUDr. František Ulrich	1895–1929
Josef V. B. Pilnáček	1929–1942
Franz Heger	1942–1945
Josef Karlovský	1945
JUDr. Josef Šklíba	1945
JUDr. Jan Němec	1945–1949
Josef Pikhart	1949–1951
Ferdinand Všetečka	1951–1954
František Lhoták	1954–1960
Jan Valter	1960–1970
Ing. Josef Kokeš	1970–1971
Ing. Jiří Šedivka	1971–1981
Vladimír Zahálka	1981–1984
JUDr. Jaromír Koutník	1984–1989
RSDr. Josef Zadrobílek	1989
Ing. Josef Potoček	1990
Ing. Martin Dvořák	1990–1998
Ing. Jan Doskočil	1998
Ing. Oldřich Vlasák	1998–2004
Ing. Otakar Divíšek	2004–2010
MUDr. Zdeněk Fink	od 2010

Źródło: do 1998 r. książka Petr Zimmermann i zespół, Radnice v Hradci Králové, její reprezentanti a jejich činnost v letech 1850–1998, Hradec Králové 1998, ISBN 80-901805-9-0, w późniejszych okresach współczesna prasa

Rozwój terytorialny miasta

Wieś czy dzielnica miasta	Historia
Hradec Králové	1086 pierwsza wzmianka, 1225 po raz pierwszy wymieniony jako miasto
Bohdanecké Dvory	1565 pierwsza wzmianka, 1850–1894 część wsi Svobodné Dvory, 1894 zniknęła z mapy
Březhrad	1229 pierwsza wzmianka, 1850–1975 wieś, z 1976 dzielnica miasta Hradec Králové
Cihelna	1798 pierwsza wzmianka, 1850–1894 część wsi Svobodné Dvory, 1894 zniknęła z mapy
Červený Dvůr	1850–1890 część wsi Kukleny, 1890–1942 część wsi Pražské Předměstí, z 1942 część miasta Hradec Králové, dzisiaj tylko działki i ogrody
Farářství	1836 pierwsza wzmianka, 1850–1890 część wsi Kukleny, 1890–1942 część wsi Pražské Předměstí, z 1942 dzielnica miasta Hradec Králové
Klacovské Dvory	1651 pierwsza wzmianka, 1850–1894 część wsi Svobodné Dvory, 1894 zniknęła z mapy
Kluky	1547 pierwsza wzmianka, 1850–1921 część wsi Roudnička, 1921–1942 wieś, z 1942 dzielnica miasta Hradec Králové
Kobylí Doly	1586 pierwsza wzmianka, 1850–1930 część wsi Plotiště, 1930 zniknęła z mapy
Kopec Sv. Jana	1530 pierwsza wzmianka, 1850–1950 część wsi Třebeš, 1950 zniknęła z mapy
Kukleny	1547 pierwsza wzmianka, 1850–1931 wieś, 1931–1942 miasto, z 1942 dzielnica miasta Hradec Králové
Kydlinov	1540 pierwsza wzmianka, tylko dom na odludziu
Lhota pod Strání	1451 pierwsza wzmianka, 1850–1950 część wsi Třebeš, 1950 zniknęła z mapy
Malšova Lhota	1403 pierwsza wzmianka, 1850–1976 wieś, z 1976 dzielnica miasta Hradec Králové
Malšovice	1654 pierwsza wzmianka, 1850–1942 wieś, z 1942 dzielnica miasta Hradec Králové
Moravské Předměstí	1908 pierwsza wzmianka, z 1908 dzielnica miasta Hradec Králové
Náhon	1496 pierwsza wzmianka, z 1850 część wsi Malšovice
Nový Hradec Králové	1766 pierwsza wzmianka, 1850–1942 wieś, z 1942 dzielnica miasta Hradec Králové
Piletice	1453 pierwsza wzmianka, 1850–1964 wieś, 1964–1971 część wsi Pouchov, 1971–1976 część wsi Rusek, z 1976 dzielnica miasta Hradec Králové
Plácky	1836 pierwsza wzmianka, 1850–1949 część wsi Plotiště, 1949–1971 wieś, z 1971 dzielnica miasta Hradec Králové
Plotiště nad Labem	1318 pierwsza wzmianka, 1850–1942 i 1954–1971 wieś, 1942–1954 i z 1971 dzielnica miasta Hradec Králové
Pouchov	1400 pierwsza wzmianka, 1850–1942 i 1954–1971 wieś, 1942–1954 i z 1971 dzielnica miasta Hradec Králové
Pražské Předměstí	1786 pierwsza wzmianka, 1850–1890 część wsi Kukleny, 1890–1931 wieś, 1931–1942 miasto, z 1942 dzielnica miasta Hradec Králové
Roudnička	1465 pierwsza wzmianka, 1850–1949 i 1954–1980 wieś, 1949–1954 i z 1980 dzielnica miasta Hradec Králové
Rusek	1454 pierwsza wzmianka, 1850–1976 wieś, z 1976 dzielnica miasta Hradec Králové
Slatina	1547 pierwsza wzmianka, 1850–1976 wieś, z 1976 dzielnica miasta Hradec Králové
Slezské Předměstí	1790 pierwsza wzmianka, 1850–1942 wieś, z 1942 dzielnica miasta Hradec Králové
Správčice	1816 pierwsza wzmianka, 1850–1930 i 1950–1961 część wsi Věkoše, 1961–1971 część wsi Pouchov, 1930–1950 i z 1971 dzielnica miasta Hradec Králové
Svinary	1379 pierwsza wzmianka, 1850–1985 wieś, z 1985 dzielnica miasta Hradec Králové
Svinárky	1547 pierwsza wzmianka, 1850–1949 część wsi Slatina, 1949–1960 część wsi Svinary, 1960 zniknęła z mapy
Svobodné Dvory	1836 pierwsza wzmianka, 1850–1942 i 1954–1971 wieś, 1942–1954 i z 1971 dzielnica miasta Hradec Králové
Šosteny	1790 pierwsza wzmianka, 1850–1890 część wsi Kukleny, 1890–1942 część wsi (z 1931 miasta) Pražské Předměstí, z 1942 część dzielnicy Pražské Předměstí, po 1950 nie wymieniona w żadnych dokumentach oficjalnych
Temešvár I	1836 pierwsza wzmianka, 1850–1890 część wsi Kukleny (pod nazwą Temešvár), 1890–1921 część wsi Kukleny (pod nazwą Temešvár 1. díl), po 1930 nie wymieniona w żadnych dokumentach oficjalnych
Temešvár II	1890 pierwsza wzmianka, 1890–1930 część wsi Pražské Předměstí, po 1930 nie wymieniona w żadnych dokumentach oficjalnych
Třebeš	1461 pierwsza wzmianka, 1850–1942 wieś, z 1942 dzielnica miasta Hradec Králové
Věkoše	1463 pierwsza wzmianka, 1850–1923 wieś, 1923–1954 dzielnica miasta Hradec Králové, 1954 jej część odłącząna, 1961–1971 część wsi Pouchov, z 1971 dzielnica miasta Hradec Králové
Zámostí	1509 pierwsza wzmianka, z 1850 część wsi Malšovice

Zabytki

Budynki

Katedra św. Ducha – gotycka ceglana trójnawowa świątynia, wznoszona od 1307, z tak zwaną Kruchtą Królewską od południa z około 1360 r., barokizacja w latach 1788–1789, regotyzacja 1864–1866 według projektu Franciszka Schmoranza. Wewnątrz najcenniejsze zabytki to: późnogotyckie wieżowe, kamienne sakramentarium, chrzcielnica, jedna z najstarszych cynowych w Czechach z 1406 roku, późnogotycki ołtarz z końca XV wieku, barokowy ołtarz w południowej nawie z obrazem św. Antoniego pędzla Petra Brandla^[11]
Kaplica św. Klemensa z Białą Wieżą: kaplica w swym zrębie barokowa, z lat 1714–1717, z reliktami gotyckimi z XIV w., jej twórcą prawdopodobnie jest Jan Santini), od południa przylega do niej monumentalna dzwonnica – Biała Wieża, renesansowa, z drugim co do wielkości w Czechach dzwonem Augustin, zbudowana w latach 1574–1585 według projektu Buriana Vlacha; wysokość wieży 71,5 m). Wedle tradycji żywej w czeskiej historiografii XVI–XVIII w. kaplica św. Klemensa była najstarszym kościołem w Czechach, a przekonanie to może mieć związek z usytuowaniem Hradca w latach 1348–1742 pośrodku państwa – Korony Królestwa Czech (Hradec leży mniej więcej w równej odległości od Pragi, Ołomuńca i Wrocławia).
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (barokowy, jezuicki, z lat 1654–1666 według projektu Carla Luragi)
Galeria Sztuki Współczesnej (z lat 1911–1912 według projektu architekta O. Polívky, posągi frontowe Ladislava Šalouna)
Stary Ratusz (wybudowany przed 1418 r., przebudowany i powiększony w latach 1540 i 1588, w latach 1786–1789 dobudowa dwóch wież oraz w latach 1850–1852 późnoempirowa przebudowa części frontowej i dodanie drugiego piętra)
Rezydencja biskupia z lat 1709–1716 (według architekta Jana Santiniego; w 1777 r. dobudowa drugiego piętra) z kaplicą św. Piotra i Pawła (1720–1730)
Dom „U Špuláků” z drugiej połowy wieku XVI (najładniejszy dom barokowy w mieście, pierwotnie w stylu renesansowym; autorem przebudowy barokowej był Franz Kermer)
Dom U Białego Jednorożca (pierwotnie gotycki, teraźniejszy wygląd uzyskał w epoce neorenesansu)
Dom U Białego Konika z epoki klasycyzmu
Dom U Czarnego Orła
Dom U Niebieskiej Gwiazdy z epoki baroku i klasycyzmu
Dom U Zielonego Drzewa z epoki renesansu
Dom U Złotego Baranka z lat 1906–1907
Dom U Złotego Lwa z epoki klasycyzmu
Były Dom Powiatowy (secesyjny fragment Grandhotelu z lat 1903–1905, hotel wybudowany w 1897 r.)
Muzeum Wschodnich Czech z lat 1908–1912 (według projektu archiktekta Jana Kotěry, dekoracja rzeźbiarska wykonana przez Vojtěcha Suchardę)
Galeria Sztuki Nowoczesnej z 1912 r. (architekt Osvald Polívka)
Areał szkolny na nabrzeżu Tyla (według projektu architekta Josefa Gočára z lat 1924–1927)
Była szkoła garbarzy na nabrzeżu rzeki Orlice (według architekta Josefa Gočára z lat 1923–1924)
Zbór księdza Ambroža Czechosłowackiego Kościoła Husyckiego z lat 1926–1929
Ratusz na Placu Ulricha z lat 1928–1933
Były Urząd Powiatowy (dzisiaj siedziba magistratu) z lat 1931–1936 (architekt Josef Gočár)
Dworzec kolejowy z lat 1929–1935 (według projektu architekta Václava Rejchla)
Kościół św. Anny z byłym klasztorem minorytów z lat 1777–1784
Kościół Serca Pana Jezusa z lat 1929–1932
Kościółek św. Mikołaja (prawosławny, przeniesiony w 1935 r. ze słowackiej gminy Habura)
Kościół św. Jana Chrzciciela z dzwonnicą w Nowym Hradcu z XVI wieku
Kościół św. Antoniego Pustelnika z lat 1769–1772
Kościół ewangelicki z plebanią z lat 1912–1913
Synagoga (1904–1905)
Byłe seminarium biskupie z kościołem św. Jana Nepomucena z lat 1709–1714 (budowniczy V. Schneider; dzisiaj Miejska Sala Muzyczna)
Barokowy budynek byłej Komendy Saperów z lat 1787–1797
Budynek Teatru Lalek Drak z lat 1922–1923
Budynek byłej Zbrojowni Wojskowej (ok. 1780 r.)
Byłe Koszary Wodne – Wasserkaserne (Vodičkova kasárna) z lat 1785–1788 (według projektu architekta Cassarottiego)
secesyjna Elektrownia Łabska z lat 1909–1912 (zwana też jako Hučák; architekt František Sander)
funkcjonalistyczne Łaźnie Miejskie z 1933 r. (architekt Oldřich Liska; w latach 1997–1999 ogólna rekonstrukcja z budową Aquaparku z wieloma atrakcjami)
Bank Komercyjny (pierwotnie budynek Narodowego Banku Czechosłowackiego) z 1933 r. (architekt Jan Rejchl)
Sala Gimnastyczna Sokół z lat 1929–1930 (architekt Milan Babuška; w prawym skrzydle jest dzisiaj siedziba Filharmonii Hradec Králové, która w latach 2004–2006 przeszła rekonstrukcję według planów architektów Alexandra Wagnera i Milana Krejčíka)
Pałace Garaże Nováka z 1932 r. (architekt Josef Fňouk)
Gimnazjum im. Boženy Němcowej z lat 1896–1899 (architekci T. Suhrada i V. Bahník)
Pałac Steinský-Sehnoutka z lat 1928–1929 (architekt Otakar Novotný; dzisiaj bank ČSOB)
Dom Rzemiosła na Placu Masaryka z lat 1910–1911
Dzwonnica husycka na Pouchowie z 1930 r.
Dzwonnica husycka na Nowym Hradcu Králové z 1936 r.
Były Instytut dla Głuchoniemych z lat 1901–1902
Zagroda chłopska Šrámeka z 1805 r. w Pileticach
Były konwikt Boromeum z 1860 r.
Sala gimnastyczna w Swobodnych Dworach z lat 1920–1921 (architekt Oldřich Liska)
Były Dom Towarowy V. J. Špalka z lat 1910–1911
Budynek YMCA z 1923 r. (architekt Václav Rejchl)
Willa Karla Wiplera z 1902 r. (Orlické nábřeží nr 376, architekt Václav Rejchl starszy)
Willa Karla Viewegha z 1903 r. (Nezvalova nr 377, 2013–2014 rekonstrukcja)
Willa Bohumila Hobzeka z 1910 r. (Balbínova nr 447, architekt Josef Fanta, autorem płaskorzeźby Madonny z Dzieciątkiem Čeněk Vosmík)
Willa Franciszka Komáreka z lat 1925–1927 (K Dolíkám nr 121, architekt Vojtěch Krch)
Wila Jana Petrofa z 1908 r. (Brněnská nr 300)
Willa Anička z lat 1909–1911 (Střelecká nr 492, architekt Jaroslav Pažout)
Willa Cristina z 1910 r. (Brněnská nr 315)
Willa Jindrzicha Suchánka z 1913–1914 r. (Nezvalova nr 545, architekt Václav Rejchl starszy)
Wila ing. Karla Fořta (Polákova nr 737, architekt Václav Rejchl, 2009-2010 rekonstrukcja)
Willa Oldrzicha Liski z 1932 r. (Střelecká nr 824, architekt Oldřich Liska)
Willa Wacława Charváta z 1910 r. (Střelecká nr 460, architekt Vladimír Fultner)
Willa Wacława Píszi z lat 1909–1910 (Střelecká nr 459, architekt Vladimír Fultner)
Willa Wacława Tesarza z 1928 r. (Čechova nr 759, architekt Bohumil Waigant)
Willa Waltera Steina z 1932 r. (Balbínova nr 821, architekt Jan Rejchl)
Willa Otakara Klumpara z 1905 r. (Nezvalova nr 423, architekt Václav Rejchl starszy)
Willa Roberta Schmidta z lat 1908–1909 (Karla IV. nr 346, architekt Rudolf Němec)
Willa Sternwalda z lat 1940–1941 (Baarova nr 1151, architekt Gustav Louženský)
Willa Karla Fuchsa z 1935 r. (Vrchlického nr 985, architekt Kurt Spielmann, 2001–2007 stopniowa rekonstrukcja przez architekta Jana Hochmana)
Willa „Morušovka” z 1903 r. (Plácelova nr 374, architekt Václav Rejchl starszy)
Willa Lolla z 1911 r. (Vrchlického nr 517, architekt František Valouch)
Willa Waldeka z 1937 r. (Nezvalova nr 826, architekt František Janda)
Pałac „Komenium” z 1885 r.
Wieża wodna w Nowym Hradcu (osiedle Hradca Králové) z lat 1936–1937
Szkoła Rolnicza w Kuklenach z lat 1920–1923
Budynek Pierwszego Czeskiego Wzajemnego Zakładu Ubezpieczeniowego z lat 1931–1932
Dom Robotnika w Dworach Swobodnych z 1927 r.

Pomniki, kolumny, fontanny

Kolumna morowa z lat 1714–1718 (Giovanni Batista Bulla czy Jan Pavel Cechpauer)
Fontanna św. Jana Nepomucena z 1772 r. (Matthias Bernard Braun)
Pomnik T. G. Masaryka na Placu Masaryka (Otto Guttfreund)
Pomnik Ofiar Komunizmu (upamiętniający ofiary reżimu komunistycznego w latach 1948–1989; autor Jan Wagner, odsłonięty 23.5.1998)
Pomnik Ladislava Jana Pospíšila z 1933 r. (Josef Škoda)
Rzeźba Zbieg Łaby i Orlicy (Soutok Labe a Orlice) z 1934 r. (Josef Škoda)
Rzeźba papieża Jana Pawła II z 2003 r. (Marie i Vojtěch Adamcovie)
Fontanna na Placu Masaryka z 2002 r. (Michal Gabriel)
Fontanna zdobiona, kuta w żelazie na Placu Wielkim z lat 1900–1901 (Miloslav Oehm)
Kamienny krzyż u lotniska z 1804 r.
Kamienne krzyże w Dworach Swobodnych z lat 1861 i 1891
Kamienny krzyż w Chaloupkach z 1881 r.
Kamienny krzyż w Kuklenach z 1705 r.
Kamienny krzyż w Nowym Hradcu Králové z 1839 r.
Kamienny krzyż w Plačicach z 1808 r.
Kamienny krzyż na Przedmieściu Praskim z 1863 r.
Kamienny krzyż w Svinarach z 1876 r.
Rzeźba Jana Žižki z Trocnova w Ogrodach Žižki z 1971 r. (Jiří Dušek)
Rzeźba św. Jana Nepomucena przy ulicy V Kopečku z 1774 r.
Rzeźba św. Jana Nepomucena z 1840 r. w Chaloupkach
Rzeźba św. Jana Nepomucena z 1842 r. w Malšovicach
Rzeźba św. Jana Nepomucena z 1898 r. w Kydlinovie
Rzeźba św. Jana Nepomucena przy ulicy Brněnská z 1766 r.
Rzeźba św. Wacława przy ulicy Petra Jilemnickiego z 1845 r.
Rzeźba św. Wacława na Nowym Hradcu Králové z 1823 r.
Rzeźba św. Franciszka Ksawery z 1861 r.
Rzeźba Najświętszej Marii Panny w Kuklenach z 1855 r.

Znani mieszkańcy i osoby związane z miastem^{[potrzebny przypis]}

Ta sekcja wymaga określenia jasnych kryteriów wyboru.

Kryteria powinny być poparte źródłami, nie mogą naruszać zasady neutralnego punktu widzenia, należy też unikać pustosłowia. Zapoznaj się również z zasadami tworzenia list.
Uwagi: 90% tych „znanych” to czerwone linki, większość jest zaś znana dość wąskiemu grono i z wątpliwą encyklopedycznością.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

David Adamec (23 lutego 1986) – hokeista, bramkarz; 2007–2008 członek HC Hradec Králové
Karel Albrecht (20 listopada 1956 Hradec Králové) – architekt; 1993–1997 główny architekt miasta Hradec Králové
Blanka Albrechtová (7 stycznia 1951 Hradec Králové) – poetka i pedagog
Tomáš Alexa (26 czerwca 1991) – hokeista, bramkarz; od 2007 r. członek HC Hradec Králové
Ambrož (? – 16 października 1439 Kolín) – duchowny i wódz husycki
Jiřík Anděl (XVI w.) – tłumacz tekstów Erazma z Rotterdamu
Jaroslav Andrejs (6 kwietnia 1919) – kompozytor oraz dyrygent chóru
František Andrle (16 września 1876 Hoříněves – 10 lutego 1937 Hradec Králové) – pedagog i krajoznawca
Josef Andrš (22 lipca 1903 Nový Hrádek – 15 grudnia 1971 Ołomuniec) – duchowny Ewangelickiego Kościoła Czeskobraterskiego, 1946–54 duchowny w Hradcu Králové
Dagmar Andrtová-Voňková (urodz. Reschová, 13 maja 1948 Hradec Králové) – gitarzystka, wokalistka, autorka tekstów oraz kompozytorka muzyki
Josef Andrýs (14 października 1920 Třebechovice pod Orebem) – lekarz, ginekolog
Karel Angelis (6 czerwca 1913 – 26 lutego 1982) – pedagog; 1950–1970 Dziekan Wydziału Pedagogicznego w Hradcu Králové
Zora Antalovská (11 czerwca 1924 Klobouky u Brna) – lekarz, stomatolog
Miroslav Antl (21 lutego 1955 Ostrawa) – prawnik i polityk; 1986–2001 prokurator w Hradcu Králové
Eliška Antošová (6 listopada 1925 Valašské Meziříčí), historyk
Lenka Antošová (17 czerwca 1968 Hradec Králové) – bibliotekarz; od 2008 r. dyrektor Biblioteki Miejskiej w Hradcu Králové
Pavel Aquilinas (ok. 1510-1520 Hradec Králové – 1567, 1568 czy 1599 Kyjov) – kapłan, poeta, humanista, typograf, tłumacz z łaciny i wydawca literatury religijnej
Joseph Adam von Arco (27 stycznia 1733 Salzburg – 3 czerwca 1802 Graz), duchowny katolicki; 1776-1780 biskup hradecki
Josef Arient (21 grudnia 1922 Žleby koło Kutnej Hory) – chemik organiczny; 1974–1989 pracował w Instytucie Badawczym Chemii Fotograficznej – Fotochema w Hradcu Králové
Jan Arnolt z Dobroslavína st. (wokół 1627 – 1687) – drukarz i wydawca; czynny w latach 1655–1686
Vilma Ascherlová (6 grudnia 1930) – aktorka; 1959–1978 członkini Teatru Klicpery w Hradcu Králové
Bedřich Augustin (25 lutego 1885 Nové Dvory – 24 maja 1960 Nowe Miasto nad Metują) – duchowny katolicki i pedagog
Otakar Auředníček (27 września 1868 Hrazené Rataje, dzisiaj Rataje nad Sázavou – 1 czerwca 1945 Praga) – urzędnik Kolei Państwowych, poeta, prozaik, tłumacz z francuskiego oraz włoskiego, 1918–1927 Dyrektor Kolei Państwowych w Hradcu Králové
Bohuslav Balbín (3 grudnia 1621 Hradec Králové – 28 listopada 1688 Praga) – pisarz, historyk i pedagog
Jaroslav Bartl (2 sierpnia 1906 Hradec Králové – 1 lipca 1945 Praga) – pisarz
Otakar Bas (21 marca 1879 Hradec Králové – 18 marca 1939 Praga) – polityk, publicysta i wybitny adwokat
Jan Baštecký (9 stycznia 1899 Praga – 9 lutego 1979 Hradec Králové) – lekarz, radiolog; współzałożyciel neuroradiologii czeskiej
Slavoj Bednář (21 grudnia 1980) – mistrz świata w kulturystyce
Josef Bek (21 grudnia 1918 Hradec Králové – 5 maja 1995 Praha) – aktor
Josef Bidlo (22 lipca 1907 Praskačka – 2 lipca 1968 Hradec Králové) – karykaturzysta
Danda Bronislav (10 stycznia 1930 Hradec Králové) – hokeista
Jaroslav Brychta (19 sierpnia1899 Brno – 9 maja 1958 Hradec Králové) – lekarz, biometeorolog i bioklimatolog
Karel Čapek (9 stycznia 1890 Malé Svatoňovice – 25 grudnia 1938 Praga) – pisarz, dziennikarz i dramatopisarz
Jiří Červený (14 sierpnia 1887 Hradec Králové – 6 maja 1962 Praga) – aktor kabaretowy, satyryk, pisarz i kompozytor muzyki
Václav František Červený (27 lipca 1819 Dubeč kół Pragi – 19 stycznia 1896 Hradec Králové) – wynalazca i producent instrumentów muzycznych
Otakar Divíšek (18 stycznia 1953 Hradec Králové) – polityk i burmistrz miasta Hradec Králové
Dominik Duka (26 kwietnia 1943 Hradec Králové) – dominikanin i były biskup diecezji Hradec Králové
Jaroslav Durych (2 grudnia 1886 Hradec Králové – 7 kwietnia 1962 Praga) – pisarz
Karel Jaromír Erben (7 listopada 1811 Miletín – 21 listopada 1870 Praga) – pisarz i poeta
Viktor Fischl (w Izraelu znany jako Avigdor Dagan, 30 czerwca 1912 Hradec Králové – 28 maja 2006 Jerozolima) – pisarz
Vladimír Fultner (28 lipca 1887 Hradec Králové – 2 października 1918 Zagreb) – architekt
Josef Gočár (13 marca 1880 Semín – 10 września 1945 Praga) – architekt
Karel Hála (2 października 1933 Hradec Králové – 6 lipca 2008 Praga) – wokalista i aktor
Václav Hanka (10 czerwca 1791 Hořiněves – 12 stycznia 1861 Praga) – literat, językoznawca i pedagog
Josef Chmela (18 lutego 1793 Třebíč – 28 lutego 1847 Praha) – pedagog i pisarz
Vladimír Jiránek (6 czerwca 1938 Hradec Králové) – karykaturzysta
Alois Jirásek (23 sierpnia 1851 Hronov – 12 marca 1930 Praga) – prozaik i dramatopisarz
Václav Kafka (30 września 1868 Hradec Králové – 5 marca 1946 Praga) – lekarz, ortopeda
Pavel Kalfus (29 kwietnia 1942 Hořice v Podkrkonoší) – artysta plastyk i lalkarz
František Cyril Kampelík (28 czerwca 1805 Siřenov kół Lomnice nad Popelkou – 8 czerwca 1872 Kukleny) – lekarz, dziennikarz i propagator tworzenia ludowych kas oszczędności, zwanych później kampeličky
Zdeněk Kaplan (1 grudnia 1928 Roudnička) – spadochroniarz; mistrz świata 1958 i 1960
Karel Slavoj Kašpar (5 maja 1876 České Meziříčí – 3 września 1954 Hradec Králové) – współtwórca turystyki czeskiej
Vladimír Klevis (5 lutego 1933 Hradec Králové – 31 maja 1998 Praga) – dziennikarz i prozaik
Václav Kliment Klicpera (23 listopada 1792 Chlumec nad Cidlinou – 15 września 1859 Praga) – pisarz i dramatopisarz
Otakar Klumpar (25 lutego 1860 Skalica, Słowacja – 3 grudnia 1915 Hradec Králové) – lekarz, polityk i organizator miejscowego życia kulturalnego
Jan Kořenský (24 maja 1937 Hradec Králové) – językoznawca, bohemista
Jan Kosina (27 grudnia 1860 Hradec Králové – 15 maja 1926 Praga) – polityk i adwokat
Jaroslav Kosina (26 kwietnia 1862 Hradec Králové – 15 lutego 1928 Praga) – historyk i geograf
Jan Kotěra (18 grudnia 1871 Brno – 17 kwietnia 1923 Praga) – architekt, publicysta, teoretyk architektury i malarz
Josef Krofta (30 marca 1943 Uherské Hradiště) – reżyser i dyrektor Teatru Drak
Josef Jaroslav Langer (12 listopada 1806 Lázně Bohdaneč – 28 kwietnia 1846 Lázně Bohdaneč) – dziennikarz, poeta i satyryk
Jaroslav Lichtenberg (6 sierpnia 1906 Vysoké Mýto – 21 kwietnia 1997 Praga) – lekarz, chirurg
Rudolf Lodgman von Auen (21 grudnia 1877 Hradec Králové – 11 grudnia 1962 Monachium) – polityk i adwokat
Jan Loevenstein (20 sierpnia 1886 Hradec Králové – 1 maja 1932 Brno) – ekonomista
Karel Loevenstein (24 sierpnia 1885 Hradec Králové – 2 lutego 1938 Praga) – adwokat i przemysłowiec
Pavel Lukl (21 kwietnia 1905 Praga – 4 grudnia 1995 Olomouc) – lekarz, kardiolog
Emanuel Macek (11 kwietnia 1924 Hradec Králové – 27 marca 1997 Praga) – historyk literatury
Bohuslav Mašek (1 grudnia 1868 Hradec Králové – 29 sierpnia 1955 Ondřejov) – astronom
Vladimír Matoušek (22 czerwca 1900 Hrubá Vrbka, powiat Hodonín – 30 października 1977 Hradec Králové) – reżyser teatralny i lalkarz; 1958-64 dyrektor Teatru Drak
Rudolf Medek (8 stycznia 1890 Hradec Králové – 22 sierpnia 1940 Praga) – pisarz i generał wojska czechosłowackiego
Zuzana Navarová (18 czerwca 1959 Hradec Králové – 7 grudnia 2004 Praha) – piosenkarka i kompozytorka
Karel Otčenášek (13 kwietnia 1920 České Meziřící – 23 maja 2011 Hradec Králové) – były biskup diecezji Hradec Králové
Oldřich Palhaun (30 maja 1913 Třebechovice pod Orebem) – malarz i grafik
Karel Petr (26 lutego 1930 Hradec Králové) – śpiewak operowy
Antonín Petrof (15 sierpnia 1839 Hradec Králové – 7 września 1915 Hradec Králové) – założyciel firmy Petrof
Josef Václav Bohuslav Pilnáček (21 lutego 1877 Hradec Králové – 11 maja 1949 Hradec Králové) – fabrykant, polityk i były burmistrz miasta Hradec Králové
Jan Ladislav Pospíšil (24 grudnia 1848 Trutnov – 6 marca 1893 Hradec Králové) – właściciel firmy drukarskiej, wydawca książek, polityk i pierwszy zastępca burmistrza miasta Hradec Králové
Vladimír Preclík (23 maja 1929 Hradec Králové – 3 kwietnia 2008 Hradec Králové) – rzeźbiarz
Jaroslav Procházka (15 stycznia 1913 Kolín – 29 grudnia 2003 Hradec Králové) – lekarz, wielka postać w chirurgii czeskiej
Ivan Rajmont (29 lipca 1945 Hradec Králové) – reżyser teatralny
Jaroslav Rajzík (3 maja 1940 Hradec Králové) – fotograf
Karel Rokitanský (19 lutego 1804 Hradec Králové – 23 lipca 1878 Wiedeń) – lekarz, założyciel i profesor anatomii patologicznej
Bohumil Ryba (8 listopada 1900 Hradec Králové – 6 lutego 1980 Černošice u Prahy) – filolog klasyczny, edytor i tłumacz
Ryksa Elżbieta (1 września 1288 Poznań – 19 października 1335 Brno) – królowa czeska i polska
Jan Řezníček (24 stycznia 1932 Hradec Králové – 11 czerwca 1993 Brno) – dyrygent
Vilém Santholzer (11 lipca 1903 Zbožňov, powiat Chrudim – 22 października 1972 Hradec Králové) – fizyk
Jiří Schneller (28 stycznia 1922 Hradec Králové – 30 kwietnia 1991 Praga) – technik
Karel Schulz (6 maja 1877 Kukleny – 13 grudnia 1932 Komořany, powiat Most) – technik i fabrykant
Kateřina Siniaková – tenisistka
Ota Sklenčka (19 grudnia 1919 Hradec Králové – 10 października 1993 Praga) – aktor
Miroslav Sládek (24 października 1950 Hradec Králové) – polityk
Aleš Smetana (6 kwietnia 1931 Hradec Králové) – entomolog
Jan Smetana (12 maja 1883 Svobodné Dvory – 13 sierpnia 1962 Praga) – profesor hydrologii
Tereza Smitková – tenisistka
František Smotlacha (30 stycznia 1884 Třebeš – 18 czerwca 1956 Praga) – pedagog i popularyzator zbierania grzybów
Norbert Snítil (26 sierpnia 1933 Hradec Králové – 29 czerwca 1991 Ústí nad Labem) – reżyser teatralny i dramaturg
Bořivoj Sobíšek (14 listopada 1933 Hradec Králové) – meteorolog
Vladimír Srb (23 lutego 1931 Hradec Králové) – biolog
Otakar Srdínko (1 stycznia 1875 Svobodné Dvory – 21 grudnia 1930 Praga) – lekarz i polityk; 1925-26 minister edukacji narodowej, 1926-29 minister rolnictwa
Miroslav Suchý (28 maja1933 Brno – 3 lipca 1991 Hradec Králové) – aktor
Jaroslav Svěcený (8 grudnia 1960 Hradec Králové) – skrzypek
Jan Šafránek (9 kwietnia 1948 Hradec Králové) – malarz
Miroslav Šercl (14 lutego 1908 Praga – 14 września 1972 Hradec Králové) – lekarz, neurolog
František Škroup (3 czerwca 1801 Osice – 7 lutego 1862 Rotterdam) – kompozytor i dyrygent, który skomponował czeski hymn narodowy
František Štolba (24 marca 1839 Hradec Králové – 4 kwietnia 1910 Praga) – chemik
Alois Švec (21 marca 1931 Hradec Králové – 10 grudnia 1989 Brno) – matematyk
Václav Švorc (21 maja 1919 Hradec Králové) – aktor i reżyser teatralny
Jiřina Švorcová (25 maja 1928 Hradec Králové-Kociánovice – 8 sierpnia 2011 Praga-Malvazinky) – aktorka
Oldřich Taraba (9 października 1922 Hradec Králové) – fizyk i technik
František Tomášek (1871–1938) (12 marca 1871 Kukleny – 4 października 1938 Praga) – polityk i dziennikarz; 1920-25 przewodniczący Izby Deputowanych.
Václav Vladivoj Tomek (31 maja 1818 Hradec Králové – 12 czerwca 1905 Praha) – historyk
Josef Kajetán Tyl (4 lutego 1808 Kutná Hora – 11 lipca 1856 Plzeň) – pisarz i dramaturg
František Ulrich (6 lutego 1859 Hradec Králové – 18 maja 1939) – polityk i burmistrz miasta Hradec Králové
Petr Ulrych (21 lutego 1944 Hradec Králové) – wokalista, kompozytor; współzałożyciel zespołu Javory
Jan Urban (ur. 1951) (27 marca 1951 Hradec Králové) – dziennikarz
Emil Vachek (2 lutego 1889 Hradec Králové – 1 maja 1964 Praga) – dziennikarz, pisarz i dramaturg
Karel Vaníček (16 października 1951 Hradec Králové) – meteorolog
Vratislav Vaníček (16 października 1947 Hradec Králové) – historyk
Jaroslav Raimund Vávra (8 marca 1922 Hradec Králové – 5 maja 1990 Praga) – dziennikarz, publicysta i krytyk filmowy
Otakar Vávra (28 lutego 1911 Hradec Králové) – reżyser filmowy
Jaroslav Vavrda (24 lipca 1898 Štoky – 13 grudnia 1979 Hradec Králové) – lekarz, ortopeda
Vladimír Vavřínek (5 sierpnia 1930 Hradec Králové) – historyk
Miroslav Vigner (18 grudnia 1920 Mladá Boleslav – 30 listopada 1982 Hradec Králové) – technik
Oldřich Vlasák (26 listopada 1955 Hradec Králové) – poseł do Parlamentu Europejskiego i były burmistrz miasta Hradec Králové
Ivan Vodochodský (26 czerwca 1963 Praga) – aktor
Josef Voženílek (19 lipca 1898 Předměřice nad Labem – 31 stycznia 1983 Bad Reichenhall, Niemcy) – polityk, ekonomista i biznesmen
Alois Vrba (14 maja 1901 Plotiště nad Labem – 4 czerwca 1981 Praga) – technik
Vlastimil Vrtiš (24 grudnia 1889 Přibyslavi – 13 lutego 1990 Hradec Králové) – lekarz, embriolog
Stanislav Vydra (13 listopada 1741 Hradec Králové – 3 grudnia 1804 Praga) – kapłan, profesor matematyki
Otto Vychytil (12 września 1898 Rosice, powiat Chrudim – 22 lipca 1976 Hradec Králové) – lekarz, pediatra
Olga Vyleťalová (8 sierpnia 1944 Hradec Králové) – malarka
Jiří Vyšohlíd (ur. 16 lutego 1943 Hradec Králové) – lalkarz i kompozytor muzyki
Gerhard Waberžinek (24 kwietnia 1943 Liberec) – lekarz, profesor neurologii
Bohumil Waigant (26 stycznia 1885 Praga – 17 sierpnia 1930 Hradec Králové) – architekt
Radim Wozniak (29 stycznia 1978) – piłkarz, obrońca; od 2007 członek FC Hradec Králové
Florian Wrastill (31 marca 1717 Hradec Králové – 24 kwietnia 1758 Mariazell, Austria) – kompozytor
Jarmila Zábranská-Sychrová (7 sierpnia 1910 Hradec Králové) – malarka i grafik
Jiří Zadina (27 lutego 1932 Trebišov, Słowacja – 8 sierpnia 2008 Hradec Králové) – dziennikarz i pisarz, 1960–1969 oraz 1990–1992 redaktor dzienniku Pochodeň, 1993–1994 wydawca czasopisma Hudební nástroje
Josef Zadina (12 lipca 1955 Česká Lípa) – dyrektor chóru; od 2002 założyciel i dyrektor Chóru Katedralnego Cantores Gradecenses Hradec Králové
Zdeněk Záhoř (10 lipca 1881 Praga – 16 sierpnia 1931 tamże) – profesor gimnazjum, pisarz i dramaturg, 1909–1913 uczył w Hradcu Králové
Dobromil Zahradník (11 czerwca 1925 Pardubice – 11 czerwca 1991 tamże) – pedagog, malarz, rzeźbiarz oraz grafik
Jan Zajíc (1943–1976) (29 lipca 1943 Ołomuniec – 10 maja 1976 Hradec Králové) – reżyser teatralny; 1975–1976 członek Teatru Klicpery w Hradcu Králové
Marek Zákostelecký (16.září 1970 Písek) – scenograf lalkarski; od 1994 r. członek Teatru Smok w Hradcu Králové
Vladimír Zákrejs (31 lipca 1880 Praga – 18 lipca 1948 Hradec Králové) – architekt, reżyser i autor gier lalkowych
Daniel Zápotočný (10 stycznia 1977) – hokeista, obrońca; członek HC Hradec Králové
Jiří Zástěra (9 listopada 1913 Skuteč – 15 sierpnia 1983 Holice) – piłkarz, obrońca; członek FC Hradec Králové
Kateřina Zavázalová (14 września 1990 Chlumec nad Cidlinou) – koszykarka; od 2007 zawodniczka Sokola Hradec Králové
Ladislav Zeman (23 listopada 1949 Dvůr Králové nad Labem) – reżyser i dyrektor Teatru im. Klicpery
Josef Liboslav Ziegler (10 grudnia 1782 Hradec Králové – 23 maja 1846 Chrudim) – duchowny, pedagog, poeta i tłumacz
Petr Zieris (19 marca 1989) – piłkarz, obrońca; członek FC Hradec Králové
Stanislav Zindulka (5 maja 1932 Jilemnice) – aktor; 1955–1959 a 1960–1967 członek Teatru Klicpery w Hradcu Králové
Miroslav Zounar (15 czerwca 1932 Osečnice u Rychnova nad Kněžnou – 28 marca 1998) – aktor; 1962–1975 członek Teatru Klicpery w Hradcu Králové

Kultura

Dzisiaj w mieście działa wiele instytucji kulturalnych, na przykład:

Teatr Klicpery
Teatr Drak (Smok)
Galeria Sztuki Nowoczesnej
Filharmonia Hradec Králové
Muzeum Czech Wschodnich itd.

Jest także znane dzięki wielu festiwalom teatralnym (Divadlo evropských regionů, 1995) i muzycznym (Jazz Goes To Town, 1995; Hip Hop Kemp, 2002) z udziałem międzynarodowym.

Teatry

Pierwszym budynkiem teatralnym, w którym odbywały się przedstawienia dramatyczne była sala restauracji U zlatého orla, w którym z 1796 r. działał zespół amatorski. Na początku lat 80. XIX wieku wielu mieszkańców miasta chciało zbudować nowoczesny teatr. Zorganizowano w 1883 r. zbiórkę publiczną w celu pozyskania części środków potrzebnych do budowy gmachu. W tym samym roku magistrat zatwierdził plany architekta Viktora Weinhengsta. Nowy budynek został wzniesiony w latach 1884–1885 i uroczysta premiera sztuki V. K. Klicpery w pięciu aktach Eliška Přemyslovna (Elżbieta Przemyślidka) odbyła się 24 marca 1885. W 1949 r. rozpoczął swoją działalność zespół profesjonalny. Teatr często zmieniał nazwę (1949-61 Krajské oblastní divadlo Hradec Králové, 1961-68 i 1971-90 Divadlo Vítězného února, 1968-71 i z 1990 r. Klicperovo divadlo/Teatr Klicpery). W 1980 r. została jego częścią scena studyjna Beseda. Jego bogaty repertuar obejmuje klasykę i sztuki współczesne. Na deskach teatru występowali, m.in.: Jiřina Jelenská, Stanislav Zindulka i w teatru działało mnóstwo wybitnych reżyserów (Jan Grossman; Miroslav Krobot; Vladimír Morávek; Milan Pásek, 1954-67). W latach 1998, 1999, 2001 oraz 2003 otrzymał Teatr Klicpery teatralną Nagrodę Alfréda Radoka. Ostatnim ważnym wydarzeniem była premiera sztuki Václava Havla Odcházení (Odejście), druga premiera tej sztuki w Czechach po praskim Teatru Archa.

Obok teatru profesjonalnego egzystowały też znane zespoły amatorskie (Klicpera, 1868 pod nazwą Divadelní jednota ochotnická; Divadelní ochotníci Živnostensko-čtenářské jednoty, 1883; Čtenářsko ochotnická jednota dělníků na Pražském Předměstí, 1885; Zábavní spolek Svornost, 1889; Beseda Komenský, 1897; Tyl, 1907; Lidová scéna, 1927; Mladá scéna ČSM, 1947; Lidová opera, 1951; DS Kulturního domu ROH, 1961; Jesličky při ZUŠ Na Střezině, 1999)^[12].

Z 1958 r.^[13] działa także lalkowy Teatr Drak (1958-68 pod nazwą Východočeské loutkové divadlo oraz 1968-92 Východočeské loutkové divadlo Drak), który ma od 1961 r. swoją siedzibę w budynku byłego Domu Studenckiego i jego główną postacią jest reżyser Josef Krofta oraz jego syn Jakub.

Kina

Na początku XX wieku przyjeżdżało do miasta kino objazdowe. Przy przybudowie Grandhotelu (1911) zostało otwarte kino w Ogrodzie Palmowym (dla 1000 widzów) i w 1913 r. był pokazywany pierwszy film dźwiękowy. W tym samym roku powstało w budynku Strzelnicy (Střelnice) LIDOBIO – Lidový biograf. W latach 1919–1920 koło Strzelnicy został wzniesiony nowy budynek tylko dla kina. Wraz z nadejściem ery komunistycznej kina miejscowe zostały przemianowane. Pierwotne kino Slavie zdobyło nazwę Jas, byłe kino Lido zostało nazwane Moskva, kino Sokol było kinem Oko, kino kukleńskie Světozor nazywało się Svět oraz Slavia v dzielnicy Plotiště niosło nazwę Lípa^[14]. Po upadku reżymu komunistycznego stopniowo zanikały, przetrwało jedynie kino Centrál, powstałe w 1929 r., oraz w 2001 r. zostało założone Multikino CineStar.

Biblioteki, muzea i galerie

Największy sukces w dziejach miasta odniosła biblioteka Palackého čítárna z 1898 r., która była w centrum zainteresowania czytelników aż do pierwszych lat niepodległości Republiki Czechosłowackiej. Jej siedziba znajdowała się najpierw w domu nr 33 na Placu Wielkim i z 1913 r. w domu U Špuláků. Obok niej są znane też Veřejná lidová knihovna z 1896 r. oraz Veřejná knihovna města Hradce Králové z 1894 r. Ta później połączyła się z Czytelnią Palackiego. W 1939 r. jej przemieszczono do byłego banku Záložní a úvěrový ústav przy ulicy Tomkowej, gdzie jest do dzisiaj.

Długą tradycję bibliotekarstwa hradeckiego nie naruszył rząd komunistyczny. Do budynku byłej synagogi była przemieszczona Krajowa Biblioteka Naukowa (z 1949 r. jako Státní studijní knihovna Zdeňka Nejedlého, z 1954 Státní vědecká knihovna Zdeňka Nejedlého). Ta w 1958 r. została połączona z Regionalną Biblioteką Ludową (Krajská lidová knihovna) pod nazwą Biblioteka Regionalna (Krajská knihovna), ale w 1960 r. doszło do reorganizacji bibliotekarstwa czechosłowackiego i jej wynikiem było utworzenie oddzielnej Biblioteki Powiatowej (Okresní knihovna) i Państwowej Biblioteki Naukowej w Hradcu Králové. Po 1989 r. przeszła biblioteka naukowa transformację. W 2001 r. pod nazwą Studijní a vědecká knihovna przejął ją od państwa Kraj hradecki. Od 2008 r. ma nowy budynek na nabrzeżu rzeki Orlicy w pobliżu Uniwersytetu.

Muzeum powstało w Hradcu Králové w 1880 r. Po raz pierwszy jego zbiory zostały otwarte dla publiczności 1 lutego 1885 w kaplicy św. Wacława w domu nr 33 na Placu Žižki. Muzeum było początkowo podzielone na dwa działy – archeologiczny oraz przemysłowy. W 1896 r. z tych działów powstały dwa niezależne od siebie muzea – Miejskie Muzeum Historyczne i Muzeum Przemysłowe dla Północno-Wschodniej Części Królestwa Czeskiego. Na początku XX wieku były zbiory rozproszone w kilku budynkach. W latach 1909–1912 został wzniesiony nowy budynek według projektu Jana Kotěry. W okresie międzywojennym otwarto kolejne muzea (np. w 1939 r. Muzeum Przyrodnicze) i galerię miejską (1936). Po II wojnie światowej zostały wszystkie muzea połączone. W 1959 r. utworzono Muzeum Kraju Hradeckiego, które często zmieniało swoją nazwę (Krajský vlastivědný ústav, Krajské vlastivědné muzem). W 1974 r. zostało połączone z muzeum pardubickim pod nazwą Regionalne Muzeum Czech Wschodnich (Krajské muzeem východních Čech). W formie tej pozostało aż do 1991 r., kiedy powołane zostało Wschodnioczeskie Muzeum w Pardubicach. Od tej pory muzeum hradeckie nosi nazwę Muzeum Czech Wschodnich w Hradcu Králové. Dzisiaj kolekcja muzeum obejmuje przedmioty ze wszystkich epok i najstarsze eksponaty pochodzą z czasów przedhistorycznych. Prócz bogatych zbiorów przyrodniczych i archeologicznych muzeum gromadzi dzieła sztuki, przedmioty etnograficzne oraz numizmatyczne z czasów prehistorycznych po dzień dzisiejszy. W 1993 r. został jego częścią Pomnik bitwy 1866 roku w Chlumie.

Galeria Sztuki Współczesnej z 1953 r. należy do najważniejszych galerii w Czechach. Główna część zbiorów to dzieła malarzy i rzeźbiarzy przełomu wieku XIX i XX (Antonín Hudeček, Jan Preisler, Václav Radimský, Antonín Slavíček), ale znajdują się tu również wspaniałe dzieła artystów sztuki współczesnej (Jiří Balcar, Vladimír Boudník, Vladimír Fuka, Jiří Kolář, Bohumil Kubišta, Mikuláš Medek, Robert Piesen, Zdeněk Sklenář, František Tichý, Josef Váchal, Jan Zrzavý).

W 2008 r. w RegioCentrum Nový pivovar została otwarta Galeria Vladimíra Preclíka, która prezentuje prace tego autora. Oprócz tych dwóch galerii istnieją także liczne galerie prywatne, np. Galerie Barbara (1990), Galerie Rondo (1993) i Galerie Koruna (2000).

Muzyka

W muzyce średniowiecza dominował język łaciński, gdyż była związana głównie z praktykami religijnymi Kościoła katolickiego. Z tego czasu zachowały się śpiewniki liturgiczne (antyfonarze) oraz zbiory śpiewów mszalnych (graduały).

Później powstawały stowarzyszenia mieszczan, którzy śpiewali w kościele (tzw. Literátské bratrstvo). Jednym z zachowanych zabytków tego czasu jest zdobiony Kancjonał Jana Franusa^[15] z 1505 r. (autorem jest Janáček Zmizelý z Písku) o rozmiarach 42 × 72 cm czy graduał z lat 1578–1590^[16] pisarza miejskiego Mateusza Litoměřickiego, malarza chrudimskiego Mateusza Radouša oraz kantora Jerzego Rychnovskiego.

Pierwsze drukowane kancjonały pojawiły się na początku XVII wieku: Slavíček rajský na stromě života slávu Tvorci svému prozpěvující (1719, autorem wikariusz chroustovicki Jan Josef Božan)^[17] oraz Cytara napisana przez jezuitę A. Koniáša^[18].

W 1785 r. decyzją cesarza Józefa II rozwiązano Bractwa Literackie i ich majątek został sprzedany^[19].

W 1859 r. został założony męski chór Slavjan i w 1898 r. chór kobiecy Eliška. Na przełomie XIX i XX wieku w gimnazjalnym środowisku Hradca Králové studenci (Jiří Červený^[20], Rudolf Medek, František Kryštof, Otto Pik i bracia Formánkowie) stworzyli kabaret Mansarda, podstawę późniejszego znanego kabaretu praskiego Červená sedma.

Pierwszą orkiestrą symfoniczną w mieście była Filharmonická jednota^[21], która istniała w latach 1887–1902. Jej naśladowcami były: Místní orchestrální sdružení (1919–1920) oraz Hudební odbor Sokola (pierwszy koncert w Teatru Klicpery 9 kwietnia 1921 r.). W lipcu 1921 została orkiestra przemianowana na Filharmonię Sokoła. W 1941 r. władze okupacyjne zarządziły jej zamknięcie. Następnie w 1942 r. została powołana Miejska Orkiestra Symfoniczna. Po zakończeniu II wojny światowej była podzielona na dwa segmenty. Filharmonia Sokoła odnowiła działalność w 1946 r. Stopniowo zniknął z nazwy wyraz „Sokół”, zmniejszyła się jakość i w 1965 r. zniknęła ze sceny.

Dzisiaj jest największą organizacją muzyczną w mieście Filharmonia Hradec Králové (wcześniej Operní orchestr města Hradce Králové, Symfonický orchestr Hradec Králové, Státní symfonický orchestr Hradec Králové), która została założona jako podstawa dla przyszłej Opery Miejskiej (z braku finansów nie powstała) i rozpoczęła swoją pracę w Mýtskiej wieży 10 sierpnia 1978 r.

Warto zauważyć także Orkiestrę Dętą Miasta Hradec Králové. Ta opiera się na tradycji pierwszej orkiestry dętej z 1921 r., która była włączana do części muzycznej towarzystwa sportowego DTJ (Dělnická tělovýchovná jednota, 28 lipca 1921 r.). i z 1951 r. była związana z zakładem ZVU.

W 1982 r. został założony przez Jerzego Skopala chór chłopięcy Boni pueri. Do tej pory zespół wystąpił na kilku tysiącach koncertów w Czechach i za granicą, kilkakrotnie występował obok znanych gwiazd muzycznych (José Carreras). W jego cieniu pozostaje chór dziecięcy Jitro, który w Hradcu Králové działa od 1973 r. i opiera się na tradycji zespołów Královéhradečtí zpěváčci z 1939 r. oraz Královéhradecký dětský sbor z 1968 r.

Do najważniejszych reprezentantów miejscowej muzyki popularnej należy zespół muzyczny Kantoři, który założyli w 1970 r. studenci Wydziału Pedagogicznego. Bardzo znanym jest także ostrawski piosenkarz Pavel Dobeš. Mieszka w Hradcu od 1985 r.

Radio i telewizja

Pierwszą audycją radiową były informacje o ruchu wojsk niemieckich nadawane w Hradcu Králové 5 maja 1945 r. Są one związane z nazwiskami miejscowych radioamatorów – Josefa Čupra oraz inż. Augustina Ševčíka. Stacja kontynuowała nadawanie do 19 sierpnia 1945 r., ale jej treścią był tylko szereg apeli, zawiadomień oraz proklamacji dla repatriantów i więźniów powracających z obozów koncentracyjnych.

Początkiem realnego nadawania programów radiofonicznych jest 26 sierpnia 1945 r., kiedy zaczęła nadawać Radiostacja Wschodnioczeska, która stała się w listopadzie 1950 r. częścią Czeskiego Radia. I od tamtej pory działa do dziś w mieście radio publiczne. 26 lutego 1999 r. nadaje z odbudowanego budynku przy ulicy Havlíčkovej, który został wyposażony w najnowszą technologię cyfrową.

Pierwszą prywatną stacją radiową z siedzibą w Hradcu Králové było Rádio Labe. Jego sygnał na częstotliwości 103,4 MHz zaczął rozprzestrzeniać się z hoděšovickej wieży telekomunikacyjnej w maju 1993 r. Brak subwencji, zwiększenie konkurencji w eterze, brak doświadczenia zawodowego personelu, trudna sytuacja finansowa jednego z właścicieli, to wszystko prowadziło do końca stacji w czerwcu 1995 r.

W 1994 r. pojawiło się Rádio OK, które zostało połączone 1 lipca 2010 z Rádio Blaník, środkowoczeską rozgłośnią radiową^[22].

Do miasta zostało też przeniesione trutnowskie Rádio Černá Hora, które powstało w sierpniu 1993.

Oprócz radia działa w mieście Regionalna redakcja Telewizji Czeskiej. W 1997 r. uruchomiona została telewizyjna stacja komercyjna Galaxie (w 2001-02 pod nazwą TV3). Później z niej były utworzone stacje TV Praha oraz TV Hradec Králové i w 2005 r. zakończyły nadawanie ze względu na brak zainteresowania publiczności.

Edukacja

Hradec Králové już od średniowiecza był ośrodkiem szkolnictwa. Pierwszą wybitną postacią był burmistrz Martin Cejp z Peclinovce (1544-1599), który wybudował szkołę i był konsekwentnym opiekunem łacińskiego szkolnictwa. W szkole pracowali Valentin Kochan z Prachové (1561?-1621) oraz Jan Kampanus Vodňanský, późniejszy rektor Uniwersytetu Karola. Potem przyszła katastrofa w postaci wojny trzydziestoletniej.

Po utworzeniu biskupstwa w 1664 r. nastąpił rozkwit szkolnictwa kościelnego.

Cesarz Józef II nadał miastu wygląd niemiecki, ale wokół teatru, seminarium oraz gimnazjum utrzymała się tradycja narodowa i ruch patriotyczny. W gimnazjum studiowali Václav Hanka, Josef Jaroslav Langer, Josef Kajetán Tyl, Karel Jaromír Erben, František Škroup, w latach 60. XIX wieku Alois Jirásek i na początku XX wieku Karel Čapek i Emil Vachek.

Powstanie Czechosłowacji pociągało za sobą szybki rozwój szkół średnich i podstawowych. W latach 1924–1927 powstał tzw. Areał szkolny na nabrzeżu Tyla, według projektu arch. Jana Gočára.

Po zakończeniu II wojny światowej rozwinęło się szkolnictwo wyższe. W 1959 r. powstał Instytut Pedagogiczny, który przygotowywał nauczycieli szkół podstawowych. Sierpień 1964 r. przyniósł powstanie samodzielnego Fakultetu Pedagogicznego. Ta szkoła stała się po reformie czeskiego szkolnictwa wyższego w 1976 r. kształciła także nauczycieli szkół średnich. Po jej przekształceniu w 1992 r. powstała Wyższa Szkoła Pedagogiczna, a następnie 1 września 2000 r. Uniwersytet Hradec Králové (łac. Universitas reginaegradecensis). składający się obecnie z czterech wydziałów – pedagogicznego, filozoficznego, przyrodniczego oraz informatyki i zarządzania. W mieście są także zamiejscowe wydziały medyczny (1945 r.) i farmaceutyczny (1969 r.) Uniwersytetu Karola i fakultet medycyny wojskowej Uniwersytetu obrony (pierwotnie Wojskowa Akademia Medyczna im. Jana Evangelisty Purkynie, 1951 r.).

Sport

Sport ma w Hradcu Králové długą, ponad stuletnią tradycję. Pierwsza czeska gimnastyczna i patriotyczna organizacja pod nazwą Tělocvičná jednota v Hradci Králové została założona 7 stycznia 1866 i dziewięć lat później stworzyła własną Straż Pożarną oraz zmieniła nazwę na Tělocvično-hasičská jednota Sokol. Była organizatorem imprez sportowych oraz gospodarzem Narodowych balów. Pierwsza próba założenia KCT w Hradcu Králové nastąpiła w 1895 r., ale z powodu małego zainteresowania i niezrozumienia ze strony mieszkańców organizacja po dwóch latach zakończyła działalność. Zebranie założycielskie oddziału KCT odbyło się dopiero w 1911 r. Pierwsza dekada niezależnej Czechosłowacji doprowadziła do rozwoju tej organizacji, która m.in. w 1925 r. uroczyście otworzyła w Górach Orlickich schronisko Masarykova chata, cztery lata później stworzyła Sekcję narciarską (Lyžařský a sáňkařský kroužek, z 1931 r. Lyžaři KČST) i działa do dziś, z wyjątkiem okresu komunistycznego. Oprócz tych organizacji istniały w mieście kluby piłki nożnej (z 1905 r. FC Hradec Králové wówczas pod nazwą SK Hradec Králové), łyżwiarstwa oraz hokeju na lodzie (z 1925 dzisiejszy Mountfield Hradec Králové pod nazwą Bruslařský klub Hradec Králové).

Najważniejszy lokalny klub piłkarski, już wspomniany FC Hradec Králové, był w sezonie 1959-60 mistrzem Czechosłowacji i w 1995 r. zdobywcą Pucharu ČMFS. Miasto ma na swoim koncie jeszcze jeden znaczący sukces sportowy. Drużyna Železničářky Hradec Králové w sezonach 1945/46 oraz 1946/47 była zwycięzcą Czechosłowackiej Pierwszej Ligi Koszykówki Kobiet.

Sztuczne lodowisko kryte zostało oddane do użytku w 1950 r., a 46 lat później zbudowano drugi budynek z kolejną płytą lodowiska.

Pierwsze boisko przeznaczone do gry w piłkę nożną powstało w 1898 r. za koszarami Wasserkaserne koło byłej Bramy Morawskiej. Tutaj grał w 1901 r. Klub Sportowy. Boisko wkrótce nie spełniało wymogów i w 1907 r. zostało zbudowane boisko U nemocnice. 26 września 1919 podczas meczu z SK Smíchov została otwarta zadaszona trybuna dla 500, a w maju 1955 r. dla 6000 kibiców. Na tym boisku 6 czerwca 1960 został Spartak Hradec Králové mistrzem ligi pokonując Slovan Nitra 4:0.

W 1959 zostały rozpoczęte prace związane z budową nowego Stadionu Ogólnosportowego dla ponad 25 000 widzów (według planów Františka Steinera). Budowa dwóch trybun i ich zadaszenia została zakończona w 1964 r. Płyta boiska o wielkości 105 × 70 m wraz z budynkami przeszła kolaudację 26 maja 1967 r. Najważniejszym spotkaniem sportowym był rozegrany 6 listopada 1960 r. mecz z mistrzem Grecji Panthinaikos Atheny, który został pokonany 1:0. Potem została według projektu inż. Ruseka zainstalowana tabela wyników, która miała premierę 17 listopada 1974 na meczu ze Slovanem Liberec. Rok później stadion doczekał się czterech masztów oświetleniowych o wysokości 55 m, na których umieszczono jupitery o maksymalnej mocy 1100 luksów (w chwili zainstalowania). Po raz pierwszy zostały uruchomione 20 maja 1975 podczas meczu ze Slovanem Pardubice. Stadion był wielokrotnie przebudowywany (1967, 1974, 2007) i w najbliższej przyszłości go czeka całkowita rekonstrukcja.

Historia Łaźni Miejskich sięga do 1933 r. i ich trzydziestometrowy basen ze sztucznymi falami był w swoim czasie najnowocześniejszym w Czechosłowacji.

Przemysł

Miejscowa tradycja rzemieślnicza miała swoje korzenie już w średniowieczu i właśnie lokalne warsztaty stanowiły podstawę dla działalności przemysłowej. Rozwój przemysłu hradeckiego był zawsze ściśle związany z historią miasta i przede wszystkim z budową twierdzy.

Wewnątrz fortyfikacji istniały nieliczne przedsiębiorstwa: fabryka do przetwarzania cykorii Josefa Hrbka, przetwórnia cykorii i wytwórnia octu Jerzego Marka, warsztat producenta instrumentów dętych F. V. Červenego (1842) oraz browar (1846). Kolejne fabryki mogły być budowane tylko za pasem ochronnym twierdzy.

Dalszy rozwój nastąpił po pojawieniu się pierwszych źródeł kapitału finansowego (Královéhradecká záložna, 1862; Spořitelna královéhradecká, 1864; Záložní úvěrní ústav, 1868; Okresní hospodářská záložna, 1883), a zwłaszcza po rozbiórce twierdzy. W katastrze miasta i na jego przedmieściach powstało wiele fabryk z wszystkich branży przemysłu – Petrof (1864^[23], produkcja instrumentów muzycznych), cukrownia w Kuklenach (1863) oraz Pierwszy Czeski Akcyjny Zakład Budowy Maszyn (1871, dzisiaj ZVU), zakłady J. Pilnáčka produkujące mydło i wosk (1875), fabryka Josefa Katschnera do produkcji wyrobów cukierniczych, makaronów i produktów jajecznych (1907).

Hradec Králové nie pozostał także w tyle w przemyśle samochodowym. Przedsiębiorstwo KAN w Kuklenach^[24] produkowało do 1916 r. dwu- oraz czteromiejscowe samochody, które osiągały prędkości do 70 kilometrów na godzinę. Drugi zakład Start, założony w 1920 r. przez Františka Petráška, był producentem samochodów o najprostszej konstrukcji oraz samochodów dostawczych.

Po powstaniu niepodległej Czechosłowacji prestiż miasta został wzmocniony decyzją o przeprowadzeniu zarządów kilku instytucji państwowych do Hradca Králové. Największą z nich była Dyrekcja Kolei Państwowych. Przyszedł ogromny boom, istniejące firmy zostały zmodernizowane i powstawały nowe: Start (1920), Jitřenka (1924, wytwórnia czekolady), Fotochema (1921, sprzęt do fotografowania), mleczarnia (1925-26) oraz gazownia (1927-28).

Bardzo znany był też zakład Továrna gumových výrobků pro veškerý obchod a průmysl Jaroslav Hakauf a synové (1928-29). Jego produkcja obejmowała podeszwy, buty gumowe, dętki oraz dywany. W 1945 r. przedsiębiorstwo stało się własnością państwa i rok później zostało częścią zakładów Rubena Náchod. W 1953 r. założono niezależne przedsiębiorstwo Gumokov. Od 2000 r. jest znów częścią zakładów Rubena Náchod.

W okresie Protektoratu Czech i Moraw była priorytetem produkcja wojenna. Powojenna nacjonalizacja dużych przedsiębiorstw przemysłowych również nie przyniosła nic dobrego. Znaczna część produkcji była kierowana na rynek zagraniczny, wielokrotnie nie otrzymano zapłaty, sprzęt przemysłowy stał się przestarzały, nowe technologie ze Zachodu nie miały szans na wdrożenie. Ogólnie był przemysł w upadku. Sytuacja nie zmieniła się nawet w nowej sytuacji społecznej, ponieważ w warunkach gospodarki rynkowej byłe przedsiębiorstwa państwowe nie miały zbyt dużej konkurencyjności. Znikła mleczarnia, browar, kilka firm zmniejszyło obroty i nowo utworzone małe lub średnie przedsiębiorstwa nie oferowały wystarczającej liczby miejsc pracy. Tylko duża piekarnia z 1966 r. dostarcza wszystkim pieczywo do dzisiaj. Skutkiem tego jest to, że największym pracodawcą w mieście i w regionie jest teraz Szpital Wydziałowy.

Ale i sytuacja ta ma kilka pozytywnych stron. Znacznie poprawił się stan środowiska. Stało się tak również dzięki gazyfikacji i dostawom ciepła z elektrowni opatowickiej.

Dzisiaj w Hradcu Králové jest zlokalizowany głównie przemysł maszynowy (BEZ, ZVU), elektrotechniczny, elektroniczny, chemiczny (Alter, s.r.o., Rubena, Texim), lekki (Teleflex Czech Republic, wcześniej Arrow) i spożywczy (Bouček s.r.o., Canto s.r.o., Český pekař s.r.o.).

Transport

Transport drogowy

Hradec Králové jest węzłem transportu, przede wszystkim drogowego. Krzyżuje się tu wiele dróg – autostrada D 11 (łączy Hradec Králové z Pragą) z drogami 33/E67 (w kierunku Náchod, Jaroměř), 35/E442 (Liberec, Jiczyn, w odwrotnym kierunku Holice, Litomyšl), 333/E67 (Lázně Bohdaneč, Podiebrady), 37 (Pardubice) oraz 11 (Vamberk, Týniště nad Orlicí).

Transport kolejowy

Pierwsza stacja kolejowa została zbudowana w 1857 r. podczas budowy torów kolejowych między miastem Pardubice i twierdzą Josefov i dopiero w tym samym roku przyjechał do miasta pierwszy parowóz Pardubitz (3 października). W 1875 r. powstała linia kolejowa w kierunku Pragi. 7 lat później pociągi kursowały codziennie na trasie do miasteczka Ostroměř. Z tego powodu został zbudowany kolejny budynek stacji (1874), w który była poczekalnia oraz kasy biletowe. Nie trwało to długo i musiał być wybudowany nowy dworzec kolejowy (1929-35), który służy do dziś. Tuż obok tego Dworca Centralnego istniały czy istnieją stacje pasażerskie Plotiště (1881), Slezské Předměstí (1886 stacyjka, 1915-16 wybudowany nowy dworzec) czy Kukleny (1919).

Transport lotniczy

Transport lotniczy istniał krótko. Na terenie miejscowego lotniska wojskowego (z lat 1928–1931^[25]) były w 1934 r. wybudowane dwa hangary i budynek administracyjny z podstawową infrastrukturą^[26]. 1 lipca 1935 wystartował pierwszy samolot na trasie Praga – Hradec Králové – Morawska Ostrawa^[27]. W ciągu jednego tygodnia trwania zostało na tej linii przeprowadzono w sumie pięć lotów, z Ostrawy do Pragi trzech i z Pragi do Ostrawy dwa^[28], ale w następnym sezonie zostało zlikwidowane z przyczyn finansowych połączenie do Morawskiej Ostrawy, a następnie zlikwidowano całą linię. 26 września 1945 przyszedł wniosek o ustanowienie linii Pilzno – Praga – Hradec Králové – Morawska Ostrawa i później także do Brna^[29]. Nie był realizowany, ponieważ priorytet otrzymała linia Czeskie Budziejowice – Praga – Liberec.

Komunikacja miejska

Transport miejski rozpoczął działalność dopiero na początku XX wieku. Magistrat najpierw zastanawiał się nad wprowadzeniem ruchu tramwajowego. Do realnego wypełnienia koncesji na budowę oraz prowadzenie linii tramwajowej Slezské Předměstí (Przedmieście Śląskie) – Pospíšilova třída – Malé náměstí – Velké náměstí – Hlavní nádraží (Dworzec Centralny) nie doszło i z tego planu pozostały tylko tory na Moście Praskim, które tam zostały aż do lat 30.

Historia regularnego ruchu autobusowego zaczęła się 1 listopada 1928 r. na trasie Kukleny – Nádraží – Slezské Předměstí, rok później działało już 10 linii i trzy lata później 17 linii obsługiwanych przez 30 autobusów. Już wtedy niektóre z autobusów jeździły do okolicznych miejscowości. Dalszy rozwój transportu miejskego powstrzymała II wojna światowa. Po wojnie doszło do rozdzielenia transportu na miejski (z 1950 r. Dopravní podnik města Hradce Králové) i międzymiastowy (Československá státní doprava, ČSAD, czechosłowacki odpowiednik PKS). I w 1949 r. Hradec Králové został siódmym miastem w Czechosłowacji, gdzie jeździły trolejbusy. Ostatnim ważnym wydarzeniem było w 2008 r. otwarcie nowego dworca autobusowego (Terminál hromadné dopravy), na który mieszkańcy miasta czekali ponad 50 lat i w odróżnieniu od poprzednich planów ma również część dla transportu miejskiego. Przejazd autobusami i trolejbusami pomiędzy Dworcem Centralnym a nowym dworcem autobusowym jest bezpłatny^[30].

Poczta

Rozwój usług pocztowych jest ściśle związany z rozwojem miejscowego transportu.

Od średniowiecza dostarczaniem paczek, listów i sprawozdań zajmowali się kurierzy. Rada Miejska korzystała z usług płatnych kurierów, kancelaria królewska miała już od czasu Jana Luksemburskiego własnych posłańców.

Zwykła poczta pojawiła się za czasów cesarza Ferdynanda I, ale to było tylko połączenie między Pragą i Wiedniem. W Hradcu Králové została utworzona w 1640 r. tzw. Poczta Śląska i jej zadaniem było połączenie między Pragą i Wrocławiem.

Pod panowaniem Marii Teresy pocztę upaństwowiono. Od lipca 1769 do miasta kursował dyliżans najpierw do Čáslavia i Pragi, następnie do Holic i Vysokiego Mýta.

Z powstaniem kolei została założona także poczta kolejowa. Jej urząd pocztowy został otwarty na Centralnym Dworcu Kolejowym w 1895 r. W lipcu 1932 r. Hradec Králové rozpoczął budowę nowej poczty (dzisiejsza Poczta nr 2), którą otwarto dwa lata później.

Poczty v Hradcu Králové

Kod pocztowy	Poczta
500 01	Hradec Králové 1 (Československé armády 383/5)
500 02	Hradec Králové 2 (Zamenhofova 915/2)
500 03	Hradec Králové 3 (Pospíšilova 215/11)
500 04	Hradec Králové 4 (Pardubická 752)
500 05	Hradec Králové 5 (Fráni Šrámka 1518/3)
500 06	Hradec Králové 6 (Milady Horákové 328/47)
500 08	Hradec Králové 8 (Lesní 157/2)
500 09	Hradec Králové 9 (Mrštíkova 1767/38)
500 11	Hradec Králové11 (Štefánikova 534/29)
500 12	Hradec Králové 12 (Třída Edvarda Beneše 1423/21)
503 01	Hradec Králové 16 (Petra Jilemnického 400/50)
503 11	Hradec Králové 15 (Dvorská 324/95)
503 32	Hradec Králové 22 (Poštovní 45/12)
503 41	Hradec Králové 7 (K Zastávce 309/19)

Telekomunikacja

Telegraf przybył do miasta wraz z rozwojem kolei. W 1895 r. została utworzona lokalna sieć telefoniczna. Jej pierwszymi abonentami zostały władze lokalne, domy bankowe, hurtownie i duże fabryki, np. burmistrz František Ulrich, architekt Viktor Weinhengst oraz Adolf Bařtipán, właściciel hotelu U Černého koně. Później zostało oddane do użytku połączenie z miastami Pardubice, Kolín i Praga.

W 1918 r. przejęło państwo czechosłowackie austro-węgierską sieć telefoniczną, nienadającą się do potrzeb nowego państwa, bo została utworzona bez systematycznego planu, głównie były brane pod uwagę potrzeby obszarów przemysłowych w północnych Czechach, w północnych Morawach i na Śląsku.

Dzisiaj działa w mieście Tranzytowa Centrala Telefoniczna, która w latach 90. została wyposażona w technologie cyfrowe. W Hradcu Králové są oprócz operatora Telefónica O2 Czech Republic dominującego dostawcy telefonii stacjonarnej (do 2005 r. Český Telecom) i komórkowej (1991–2006 Eurotel), również firmy oferujące usługi telefonii komórkowej (przede wszystkim T-Mobile).

Rolnictwo

Stan zużytkowania gruntów

Rodzaj	Ogółem	Grunta orne	Łąki i pastwiska	Ziemia rolna	Ogrody	Sady owocowe	Grunta leśne	Stawy i rzeki	Obszar zabudowany
Obszar (ha)	10 568	3 504	745	4 877	617	11	2 185	312	721

Źródło: Czeski Urząd Statystyczny

Dobre warunki klimatyczne i glebowe są korzystne dla intensywnej produkcji rolnej. Najczęściej uprawiane są zboża (Plačice, Piletice), warzywa (przede wszystkim Svobodné Dvory, Plotiště nad Labem), ziemniaki, rzepak i mak.

Produkcja zwierzęca jest w mieście bardzo słabo rozwinięta.

Należy zauważyć, że miasto jest w 1/5 zalesione. W katastrze miasta jest rozwinięta produkcja leśna (w Hradcu Králové jest siedziba Dyrekcji Lasów Republiki Czeskiej). Obecnym gospodarzem lasów miejskich jest spółka akcyjna Městské lesy Hradec Králové (z 2002 r.).

Miasta partnerskie^[31]

Przypisy

↑ Hradec už podruhé domluvil stejnou koalici [online], novinky.cz, 28 października 2022 [dostęp 2024-03-04] (cz.).
↑ Hradec povede Pavlína Springerová, první žena v historii města – Novinky [online], novinky.cz [dostęp 2024-03-04] (cz.).
↑ Primátorkou Hradce Králové zvolena prorektorka UHK Springerová (HDK) [online], ceskenoviny.cz, 15 listopada 2022 [dostęp 2024-03-04] (cz.).
↑ ^a ^b Český statistický úřad, Počet obyvatel v obcích České republiky k 1. 1. 2024, Český statistický úřad, 17 maja 2024 [dostęp 2024-10-03] (ang. • cz.).
↑ Czasopismo Český časopis historický, 15 stycznia 1912.
↑ Tomáš V. Bílek, Dějiny konfiskací v Čechách po r. 1618. Část II., Praga 1883.
↑ Czasopismo Královéhradecko, 15 stycznia 1937.
↑ Gazeta Národní listy, 31 grudnia 1924.
↑ Nowý Pražský kalendář pro město i pro wenkow na přestupný, 366 dnj magjcj rok po Kristowě narozenj 1868, Praga 1867.
↑ Stručné dějiny Královéhradeckého Kraje | Královéhradecký kraj [online], kr-kralovehradecky.cz [dostęp 2017-11-23] (cz.).
↑ Marek Pernal, Tomasz Darmochwał, Marek Rumiński: Przewodniki Wiedzy i Życia – Czechy i Słowacja. Warszawa: Hachette Livre Polska sp. z o.o., 2006. ISBN 978-83-7184-409-6.
↑ Hradec Králové (Obec, nadř. celek Královéhradecký kraj, okr. Hradec Králové, Královéhradecký kraj, Česká republika) [online], www.amaterskedivadlo.cz [dostęp 2017-11-23] (cz.).
↑ Gazeta Pochodeň, 23 lutego 1979.
↑ Tygodnik Štít, 28 stycznia 1949.
↑ Josef Braniš, Dějiny středověkého umění v Čechách. Díl II, Praga 1893.
↑ J. Otto, Národopisná výstava českoslovanská v Praze 1895, Praga 1895.
↑ Gazeta Moravská orlice, 3 grudnia 1939.
↑ Čeněk Zíbrt, Staročeské výroční obyčeje, pověry, slavnosti a zábavy prostonárodní pokud o nich vypravují písemné památky až po náš věk. Příspěvek ke kulturním dějinám českým, Praga 1889.
↑ Karel Konrád, Dějiny posvátného zpěvu staročeského od 15. věku do zrušení literátských bratrstev. I. čásť, XV. věk a dějiny literátských bratrstev, Praga 1893.
↑ Gazeta Pochodeň, 5 maja 1972.
↑ Gazeta Pochodeň, 22 grudnia 1982.
↑ Východočeské Rádio OK se transformuje na Blaník | RadioTV [online], www.radiotv.cz [dostęp 2017-11-23] (cz.).
↑ Gazeta Pochodeň, 5 kwietnia 1984.
↑ Tygodnik Obnova, 29 sierpnia 1913.
↑ Seriál: Letiště zaplnila první stovka vojínů z Prahy – Hradecký deník [online], hradecky.denik.cz [dostęp 2017-11-23] (cz.).
↑ Vladislav Šrenk, Jindra Habrovanský, Moravská Ostrava, Moravská Ostrava 1937.
↑ Tygodnik Nové směry, 12 lipca 1935.
↑ Gazeta Našinec, 16 lipca 1935.
↑ Zájem o kurzy létání v aeroklubu byl obrovský – Hradecký deník [online], hradecky.denik.cz [dostęp 2017-11-23] (cz.).
↑ Nařízení města Hradec Králové č. 3/2019 o maximálních cenách jízdného městské hromadné dopravy ve městě Hradec Králové a v dopravně připojených obcí. [online], 10 grudnia 2019 .
↑ Partnerská města [online], www.hradeckralove.org [dostęp 2022-01-27] (cz.).

Bibliografia

Alois Kubíček, Zdeněk Wirth, Hradec Králové město českých královen, město Ulrichovo, Hradec Králové 1939
August Sedláček, Hrady, zámky a tvrze Království českého. Díl 2 – Hradecko, Praga 1931
BohumírB. Dejmek BohumírB., Historie a současnost Hradce Králové ve jménech ulic, wyd. Vyd. 1, Hradec Králové: Gaudeamus, 1993, ISBN 80-7041-216-X, OCLC 34009567 .
František Tichý, Hradec Králové: historie města, popis a průvodce, umění, turistika, lyžování, průmysl, obchod, živnosti, část statistická a informační, Hradec Králové 1927
Jiří Malina, Karel Kábrt, Miroslav Beneš, Hradec Králové: umělecké památky ve městě na soutoku Labe a Orlice, Hradec Králové 2003, ISBN 80-86042-90-1.
JiříJ. Malina JiříJ., Královéhradecké obrázky 1, JaroslavJ. Hrůza, wyd. 1. vyd, Hradec Králové: Jaroslav Hrůza, 2005, ISBN 80-903021-2-2, OCLC 85527842 .
Jiří Malina, Jaroslav Hrůza, Královéhradecké obrázky 2, Hradec Králové 2006, ISBN 80-903021-4-9.
Jiří Malina, Jaroslav Hrůza, Královéhradecké obrázky 3, Hradec Králové 2007, ISBN 978-80-903021-5-0.
Jaromír Mikulka, Dějiny Hradce Králové do roku 1850 I/1 (Od nejstarších dob do r.1526), Hradec Králové 1996, ISBN 80-900048-9-X.
Jaromír Mikulka, Dějiny Hradce Králové do roku 1850 I/2 (Léta 1526-1620), Hradec Králové 1997, ISBN 80-900048-9-X.
JaromírJ. Mikulka JaromírJ., Dějiny Hradce Králové do roku 1850 II/1 (Léta 1620-1740), Hradec Králové: Historica, 1994, ISBN 80-900048-9-X, OCLC 35829373 .
Jaromír Mikulka, Dějiny Hradce Králové do roku 1850 II/2 (Léta 1740–1850), Hradec Králové 1995, ISBN 80-900048-9-X.
Jindřich Francek, Jan Jakl, Biskupové královéhradečtí, Hradec Králové 1990
Iv. Honl, Alois Kubíček, Bývalá pevnost Hradec Králové, Praga 1934
Jeronym Jan Solař, Dějepis Hradce Králové n. Labem a biskupství hradeckého, Praga 1870
Jiří Zikmund, Jaroslava Pospíšilová, Fotoalbum města Hradec Králové 1866–1918, Hradec Králové 2000, ISBN 80-902593-6-7.
JiříJ. Zikmund JiříJ. i inni, Fotoalbum města Hradce Králové 1918–1945, Hradec Králové: Garamon, 2002, ISBN 80-86472-12-4, OCLC 53266946 .
JiříJ. Zikmund JiříJ., Fotoalbum města Hradce Králové. Letecké pohledy 1921–2003, ZdenaZ. Lenderová, FrantišekF. Toman, wyd. 1. vyd, Hradec Králové: Garamon, 2003, ISBN 80-86472-15-9, OCLC 56873524 .
Karel Josef Biener z Bienenberka, Geschichte der Stadt Königgratz. Erster Theil mit Kupfern, Praga 1780
Karel Michl, Husitství na Hradecku, Hradec Králové 1955
Hugo Brückner, Die Gründung des Bistums Königgrätz, Königstein 1964
Miroslav Richter, Vít Vokolek, Hradec Králové: slovanské hradiště a počátky středověkého města, Praga 1995, ISBN 80-85031-14-0.
TomášT. Rejl TomášT., Hradec Králové auf den historischen Ansichtskarten. Historické pohlednice 1892–1920, wyd. 1. vyd, Hradec Králové: Antis, 1999, ISBN 80-902691-0-9, OCLC 43261978 .
Vilém Dokoupil, Průvodce po bojištích královéhradeckém, u České Skalice a Náchoda: s četnými vyobraz. a mapou bojiště královéhradeckého, Hradec Králové 1900

Linki zewnętrzne

[Hradec_už_podruhé_domluvil-1] Hradec už podruhé domluvil stejnou koalici [online], novinky.cz, 28 października 2022 [dostęp 2024-03-04] (cz.).

[Hradec_povede_Pavlína_Springerová-2] Hradec povede Pavlína Springerová, první žena v historii města – Novinky [online], novinky.cz [dostęp 2024-03-04] (cz.).

[Primátorkou_Hradce_Králové-3] Primátorkou Hradce Králové zvolena prorektorka UHK Springerová (HDK) [online], ceskenoviny.cz, 15 listopada 2022 [dostęp 2024-03-04] (cz.).

[Populacja-4] Český statistický úřad, Počet obyvatel v obcích České republiky k 1. 1. 2024, Český statistický úřad, 17 maja 2024 [dostęp 2024-10-03] (ang. • cz.).

[Czasopismo_Český_časopis-5] Czasopismo Český časopis historický, 15 stycznia 1912.

[Tomáš_V_Bílek_Dějiny_konfiskací-6] Tomáš V. Bílek, Dějiny konfiskací v Čechách po r. 1618. Část II., Praga 1883.

[Czasopismo_Královéhradecko-7] Czasopismo Královéhradecko, 15 stycznia 1937.

[Gazeta_Národní_listy_31_grudnia-8] Gazeta Národní listy, 31 grudnia 1924.

[Nowý_Pražský_kalendář_pro-9] Nowý Pražský kalendář pro město i pro wenkow na přestupný, 366 dnj magjcj rok po Kristowě narozenj 1868, Praga 1867.

[Stručné_dějiny_Královéhradeckého-10] Stručné dějiny Královéhradeckého Kraje | Královéhradecký kraj [online], kr-kralovehradecky.cz [dostęp 2017-11-23] (cz.).

[Pernal2006-s-11] Marek Pernal, Tomasz Darmochwał, Marek Rumiński: Przewodniki Wiedzy i Życia – Czechy i Słowacja. Warszawa: Hachette Livre Polska sp. z o.o., 2006. ISBN 978-83-7184-409-6.

[Hradec_Králové_Obec_nadř-12] Hradec Králové (Obec, nadř. celek Královéhradecký kraj, okr. Hradec Králové, Královéhradecký kraj, Česká republika) [online], www.amaterskedivadlo.cz [dostęp 2017-11-23] (cz.).

[Gazeta_Pochodeň_23_lutego-13] Gazeta Pochodeň, 23 lutego 1979.

[Tygodnik_Štít_28_stycznia-14] Tygodnik Štít, 28 stycznia 1949.

[Josef_Braniš_Dějiny_středověkého-15] Josef Braniš, Dějiny středověkého umění v Čechách. Díl II, Praga 1893.

[J_Otto_Národopisná_výstava-16] J. Otto, Národopisná výstava českoslovanská v Praze 1895, Praga 1895.

[Gazeta_Moravská_orlice_3-17] Gazeta Moravská orlice, 3 grudnia 1939.

[Čeněk_Zíbrt_Staročeské_výroční-18] Čeněk Zíbrt, Staročeské výroční obyčeje, pověry, slavnosti a zábavy prostonárodní pokud o nich vypravují písemné památky až po náš věk. Příspěvek ke kulturním dějinám českým, Praga 1889.

[Karel_Konrád_Dějiny_posvátného-19] Karel Konrád, Dějiny posvátného zpěvu staročeského od 15. věku do zrušení literátských bratrstev. I. čásť, XV. věk a dějiny literátských bratrstev, Praga 1893.

[Gazeta_Pochodeň_5_maja_1972-20] Gazeta Pochodeň, 5 maja 1972.

[Gazeta_Pochodeň_22_grudnia-21] Gazeta Pochodeň, 22 grudnia 1982.

[Východočeské_Rádio_OK_se-22] Východočeské Rádio OK se transformuje na Blaník | RadioTV [online], www.radiotv.cz [dostęp 2017-11-23] (cz.).

[Gazeta_Pochodeň_5_kwietnia-23] Gazeta Pochodeň, 5 kwietnia 1984.

[Tygodnik_Obnova_29_sierpnia-24] Tygodnik Obnova, 29 sierpnia 1913.

[Seriál_Letiště_zaplnila_první-25] Seriál: Letiště zaplnila první stovka vojínů z Prahy – Hradecký deník [online], hradecky.denik.cz [dostęp 2017-11-23] (cz.).

[Vladislav_Šrenk_Jindra_Habrovanský-26] Vladislav Šrenk, Jindra Habrovanský, Moravská Ostrava, Moravská Ostrava 1937.

[Tygodnik_Nové_směry_12_lipca-27] Tygodnik Nové směry, 12 lipca 1935.

[Gazeta_Našinec_16_lipca_1935-28] Gazeta Našinec, 16 lipca 1935.

[Zájem_o_kurzy_létání_v_aeroklubu-29] Zájem o kurzy létání v aeroklubu byl obrovský – Hradecký deník [online], hradecky.denik.cz [dostęp 2017-11-23] (cz.).

[_2019-30] Nařízení města Hradec Králové č. 3/2019 o maximálních cenách jízdného městské hromadné dopravy ve městě Hradec Králové a v dopravně připojených obcí. [online], 10 grudnia 2019 .

[Partnerská_města-31] Partnerská města [online], www.hradeckralove.org [dostęp 2022-01-27] (cz.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

Powiaty	Hradec Králové Jiczyn Náchod Rychnov nad Kněžnou Trutnov
Gminy z rozszerzonymi uprawnieniami	Broumov Dobruška Dvůr Králové nad Labem Hořice Hradec Králové Jaroměř Jiczyn Kostelec nad Orlicí Náchod Nová Paka Nowe Miasto nad Metują Nový Bydžov Rychnov nad Kněžnou Trutnov Vrchlabí

Geografia i przyroda

Położenie

Powierzchnia

Hydrologia

Geologia

Fauna i flora

Ochrona przyrody

Demografia

Liczba ludności

Struktura ludności w 2001 r. według wieku

Struktura ludności w 2001 r. według narodowości

Władze miasta

Historia

Krótki przegląd historii miasta

Najważniejsze wydarzenia z historii miasta

Chronologiczna lista burmistrzów

Rozwój terytorialny miasta

Zabytki

Budynki

Pomniki, kolumny, fontanny

Znani mieszkańcy i osoby związane z miastem[potrzebny przypis]

Kultura

Teatry

Kina

Biblioteki, muzea i galerie

Muzyka

Radio i telewizja

Edukacja

Sport

Przemysł

Transport

Transport drogowy

Transport kolejowy

Transport lotniczy

Komunikacja miejska

Poczta

Telekomunikacja

Rolnictwo

Miasta partnerskie[31]

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Znani mieszkańcy i osoby związane z miastem^{[potrzebny przypis]}

Miasta partnerskie^[31]