Χρυσοφύκη

Χρυσοφύκη
Dinobryon divergens
Συστηματική ταξινόμηση
Επικράτεια: Ευκαρυωτά (Eukaryota) Βασίλειο: Πρώτιστα (Protista) Συνομοταξία: Ετεροκοντόφυτα (Heterokontophyta) Ομοταξία: Χρυσοφύκη (Chrysophyceae) Pascher, 1914
Τάξεις
Chromulinales Chrysosphaerales Hibberdiales Hydrurales Phaeothamniales
Συνώνυμα
Chrysomonadales Engler 1903 Chrysomonadea Saville-Kent 1881 Chrysomonadina Stein 1878 emend. Klebs 1892

Τα Χρυσοφύκη (Chrysophyceae) ή αλλιώς χρυσόφυτα (Chrysophytes) είναι μεγάλη ομάδα (κλάση) φυκιών, τα οποία απαντούν κυρίως σε γλυκά νερά. Η κλάση μπορεί να χωριστεί σε δύο μονοφυλετικούς κλάδους τα Chromulinales και τα Ochromonadales. Αυτός ο διαχωρισμός για να είναι όσο το δυνατόν πιο ορθός γίνεται με βάση συνδυασμό μορφολογικών (ένα μαστίγιο ή δύο μαστίγια) και μοριακών κριτηρίων.

Τα χρυσοφύκη πήραν το όνομά τους από το κύριο φωτοσυνθετικό καροτενοειδές τους, τη φυκοξανθίνη (fucoxanthin) η οποία βρίσκεται συσσωρευμένη στους χλωροπλάστες δίνοντας έτσι το χαρακτηριστικό καστανο-κίτρινο χρώμα στα κύτταρα του οργανισμού. Επίσης υπάρχει και μία ακόμα ουσία, η χρυσολαμιναρίνη (chrysolaminarin) η οποία αποθηκεύεται στα χυμοτόπια.

Είναι κυρίως αυτότροφοι-φωτοσυνθετικοί οργανισμοί αλλά ανάλογα με τις συνθήκες του περιβάλλοντος και τις πιέσεις που δέχονται μπορεί να μετατραπούν σε άχρωμους ετερότροφους ή και σε μικτότροφους οργανισμούς. Είναι κυρίως μονοκύτταροι οργανισμοί αλλά έχουν απομονωθεί και παρατηρηθεί και αποικιακές μορφές. Όπως και τα διάτομα έτσι και τα χρυσοφύκη παράγουν πυρίτιο το οποίο συσσωρεύεται σε ειδικά κυτταρικά κυστίδια και όχι στο κυτταρικό τους τοίχωμα.

Μορφολογία

Τα κύτταρα των χρυσοφυκών ενδέχεται να είναι γυμνά, περικυκλωμένα εντός κυτταρικών τοιχωμάτων ή να καλύπτονται με βλέννη ή ένα οργανικό περίβλημα ή πυριτικές φολίδες. Είναι μαστιγοφόροι οργανισμοί οι οποίοι συνήθως φέρουν δύο άνισα μαστίγια. Το μεγαλύτερο μαστίγιο αποτελείται από δύο δύσκαμπτα κυλινδρικά μαστιγονημάτια ενώ το μικρότερο φέρει μερικές τριχοειδείς διακλαδώσεις.

Αναπαραγωγή

Τα χρυσοφύκη αναπαράγονται κύριως με αγενή τρόπο δηλαδή με απλή διχοτόμηση ενώ σε μερικά είδη έχει παρατηρηθεί και εγγενής αναπαραγωγή μέσω ζυγωτικής μείωσης. Πιο συγκεκριμένα η εγγενής αναπαραγωγή περιλαμβάνει συγχώνευση των ισογαμετών οι οποίοι είναι δομικώς παρόμοιοι με τα βλαστητικά κύτταρα. Ο προκύπτων ζυγώτης ως αποτέλεσμα της συγγαμίας χάνει τα μαστίγια του. Ανεξάρτητα από τον τρόπο αναπαραγωγής, τα νεαρά κύτταρα που προκύπτουν περιβάλλονται από ένα τοίχωμα πυριτίου και ονομάζονται στοματοκύστεις ή στατοσπόρια.

Στοματοκύστεις

Τα τοιχώματα των στοματοκύστεων είναι τόσο έντονα πυριτωμένα ώστε αντιστέκονται στις διεργασίες διάλυσης του πυριτίου και συνεπώς συσσωρεύονται στα ιζήματα των λιμνών. Έχουν σχήμα σφαιρικό με διάμετρο 2-30 μm περίπου και έναν μοναδικό πόρο του οποίου το περιθώριο συχνά είναι υπερυψωμένο σαν περιλαίμιο. Το τοίχωμα των στοματοκύστεων σχηματίζεται στο εσωτερικό της κυτταρικής μεμβράνης, εντός ενός διευρυμένου περιφεριακού κυστιδίου το οποίο σχηματίζεται από τη συγχώνευση των κυστιδίων Γκόλτζι. Μια περιοχή στην κορυφή παραμένει μη πυριτωμένη σχηματίζοντας τον πόρο ο οποίος φράσσεται με πολυσακχαρίτη όταν ολοκληρώνεται η ωρίμανση των στοματοκύστεων. Η βλάστηση της στοματοκύστης περιλαμβάνει διάλυση του πώματος του πόρου και μιτωτική διαίρεση του κυτοπλασματικού περιεχομένου προς σχηματισμό δύο ή τεσσάρων κυττάρων που αναπτύσσουν μαστίγια.

Οικολογία

Τα χρυσοφύκη αναπτύσσονται κυρίως στο γλυκό νερό με ιδιαίτερη προτίμηση στο ελαφρώς όξινο pH. Αυτό σχετίζεται με την εκ μέρους τους παραγωγή όξινων αλλά όχι αλκαλικών φωσφατασών οι οποίες εκλύονται στο νερό και απελευθερώνουν φωσφορικά από οργανικές ενώσεις. Συναντώνται συνήθως στα κρύα νερά χωρίς αυτό να σημαίνει οτί δεν αναπτύσσονται και σε μεγαλύτερες θερμοκρασίες. Εντοπίζονται ακόμα και στο θαλασσινό νερό αποτελώντας μέρος του θαλάσσιου φυτοπλαγκτού.

Πηγές

• Microbwiki, the student-edited microbiology resource; Chrysophyceae; https://microbewiki.kenyon.edu/index.php/Chrysophyceae