Αρχηγός ποδοσφαιρικής ομάδας

Αρχηγός ποδοσφαιρικής ομάδας (αγγλ. captain ή skipper^[1]) είναι ένας από τους ποδοσφαιριστές της ενδεκάδας που αγωνίζεται. Συνήθως επιλέγεται ο μεγαλύτερος σε ηλικία ή ο πιο έμπειρος παίκτης της ομάδας ή εκείνος που μπορεί να διατηρήσει την ψυχραιμία του.

Στο ποδόσφαιρο, σε αντίθεση με ορισμένα άλλα αθλήματα, στην ομάδα πρέπει οπωσδήποτε να υπάρχει αρχηγός μεταξύ των παικτών που αγωνίζονται, ο οποίος έχει συγκεκριμένες ευθύνες. Ο αρχηγός δηλώνεται στο διαιτητή κατά την έναρξη του αγώνα και αναγνωρίζεται από ένα περιβραχιόνιο που φορά στο μπράτσο.^[2] Εφόσον αντικατασταθεί, πρέπει να ορίσει κάποιον άλλον ως αρχηγό παραδίδοντάς του το περιβραχιόνιο.

Ο Ντιέγκο Μαραντόνα φορώντας το περιβραχιόνιο του αρχηγού της Εθνικής Αργεντινής το 1986. Ήταν αρχηγός της σε τρεις τελικές φάσεις Παγκοσμίων Κυπέλλων.

Ευθύνες

Σύμφωνα με τον κανονισμό ο αρχηγός εκπροσωπεί την ομάδα κατά τη διάρκεια του αγώνα κι έχει ορισμένες υποχρεώσεις. Συγκεκριμένα:

Είναι παρών στην κλήρωση που γίνεται από το διαιτητή πριν αρχίσει το ματς με το στρίψιμο ενός κέρματος για την επιλογή είτε της πλευράς του γηπέδου που θα αγωνιστεί η κάθε ομάδα είτε της ομάδας που θα κάνει πρώτη σέντρα.^[3]
Είναι παρών στην κλήρωση που γίνεται πριν από τη διαδικασία των πέναλτι για την επιλογή του τέρματος που θα εκτελεστούν και της ομάδας που θα ξεκινήσει πρώτη.^[4]
Στις απονομές τροπαίων παραλαμβάνει πρώτος το τρόπαιο (κύπελλο ή ό,τι άλλο) από τους διοργανωτές.
Μεσολαβεί μεταξύ των ποδοσφαιριστών και του διαιτητή σε περιπτώσεις εκνευρισμού ή παρεξηγήσεων χωρίς όμως να έχει κάποια αρμοδιότητα να αλλάξει τις αποφάσεις του διαιτητή.
Σε αυτόν απευθύνεται ο διαιτητής, όταν κρίνει ότι χρειάζεται να προειδοποιήσει για αντιαθλητικές συμπεριφορές που πέφτουν στην αντίληψή του.

Στους αγώνες νέων και εφήβων συχνά ο αρχηγός αναλαμβάνει ευθύνες που σε επίπεδο μεγαλύτερων ηλικιών έχει ο προπονητής. Κάνει υποδείξεις σχετικά με την τακτική, την αγωνιστική συμπεριφορά των συμπαικτών του κι ενδεχομένως υποδεικνύει εσωτερικές αλλαγές στις θέσεις και στον τρόπο παιχνιδιού. Επίσης, παίζει το ρόλο του εμψυχωτή.

Σε κάποιες περιπτώσεις βοηθά τον προπονητή στην επιλογή της ενδεκάδας.

Επιλογή

Συνήθως, ο αρχηγός της ομάδας ορίζεται από το ξεκίνημα της ποδοσφαιρικής σεζόν. Επίσης, ορίζεται ένας αναπληρωματικός αρχηγός, για τις περιπτώσεις που ο κανονικός αρχηγός δεν αγωνιστεί σε κάποια ματς ή αντικατασταθεί. Σε κάποιους συλλόγους ορίζονται δύο αναπληρωματικοί αρχηγοί.

Εξωαγωνιστικά, ο ρόλος του αρχηγού είναι να εκπροσωπεί την ομάδα , να εκπροσωπεί τους συμπαίκτες του στις επαφές με τη διοίκηση, με τον προπονητή και στα μέσα ενημέρωσης.

Η επιλογή του αρχηγού αποτελεί μια σημαντική επιλογή για τον προπονητή του ποδοσφαιρικού συλλόγου, διότι στην πράξη ο αρχηγός είναι ο σύνδεσμος του προπονητή με την ομάδα κατά τη διάρκεια ενός αγώνα. Η σχέση συνεργασίας μεταξύ προπονητή και αρχηγού είναι καθοριστική.

Επίσης, ο αρχηγός πρέπει να αναγνωρίζεται ως τέτοιος μεταξύ των συμπαικτών του και να μην αμφισβητείται. Τέλος, ο αρχηγός πρέπει να έχει καλές σχέσεις με τους οπαδούς του συλλόγου.

Σημαντικός παράγοντας για την επιλογή του αρχηγού είναι η προσωπικότητα. Η υπευθυνότητα, η πρωτοβουλία, η ανάληψη ευθυνών, η καθολική αναγνώριση είναι κρίσιμα προσόντα. Μια από τις ευθύνες του αρχηγού είναι να καθοδηγεί τους πιο νέους συμπαίκτες του.

Η επιλογή του αρχηγού είναι εσωτερικό θέμα του κάθε σωματείου. Δεν υπάρχει κάποιος καθορισμένος τρόπος επιλογής αρχηγού. Κάθε ομάδα επιλέγει αρχηγό με δικό της τρόπο. Παλιότερα ο αρχηγός αποτελούσε επιλογή του προπονητή. Στις μέρες μας η επιλογή γίνεται με διάφορους τρόπους, όπως: από τον προπονητή, από τους συμπαίκτες του έπειτα από ψηφοφορία ή με συζήτηση, από τη διοίκηση.

Γιόχαν Κρόιφ (αριστερά) και Φραντς Μπεκενμπάουερ κατά την ανταλλαγή λαβάρων στον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1974. Ο Μπεκενμπάουερ ψηφίστηκε το 2014 από το ESPN ως ο κορυφαίος αρχηγός εθνικής ομάδας όλων των εποχών.

Αξιοσημείωτα

Συχνά, ένας ποδοσφαιριστής ξεχωρίζει για τις ηγετικές του ιδιότητες και παραμένει αρχηγός για πολλά χρόνια. Ειδικά όταν δεν αλλάζει σύλλογο. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα στην Ελλάδα υπήρξε ο Μίμης Δομάζος του Παναθηναϊκού, ο οποίος ήταν για τόσα χρόνια αρχηγός του συλλόγου ώστε να του μείνει το παρατσούκλι «κάπτεν».

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις αρχηγών που είχαν για πολλά χρόνια το αξίωμα ή συνέδεσαν το όνομά τους με μια ομάδα, υπήρξαν: