Mack
| |
| Mack (Papaver rhoeas) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Eudikotyledoneny | |
| pórěd: | (Ranunculales) |
| swójźba: | Makowe rostliny (Papaveraceae) |
| pódswójźba: | Papaveroideae |
| rod: | Mak[1][2] (Papaver) |
| družyna: | Mack[3] |
| wědomnostne mě | |
| Papaver rhoeas | |
| L. | |
Mack[3] (Papaver rhoeas) jo rostlina ze swójźby makowych rostlinow (Papaveraceae). Dalšnej ludowej mjeni stej: źiwy mack[3], pólski mack[3].
Wopis
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Mack jo jadnolětna, pśilěgawje abo wótstojece kósmata rostlina, kótaraž dośěgnjo wusokosć wót 70 cm (30-90 cm) a šyrokosć wót 30 cm. Ceła rostlina wopśimjejo běłu mlocnu mězgu.
Kijaški su rowne.
Łopjena
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Swětłozelene łopjena su pódłujke, pjerinate ze zubatymi wótrězkami, dolne su kijaškojśe šwižnjone, górne su sejźece.
Kwiśonki
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Wón kwiśo wót maja až do julije. Šklickate kwiśonki su na kóńcu stojece, cerwjene, dośěgnu šyrokosć wót 5 až do 8 (10) cm. 2 zelenje keluškowej łopjeńce stej šćeśinate kósmate malsnje padajuce. 4 šarlachcerwjene kwiśonkowe łopjeńka dośěgnu dłujkosć wót 4 cm a maja carny flak na spódku kwiśonki. Kwiśonki su typiske proškowe kwěty bźez nektara. Nadbytk proška pśiwabiju insekty za woprošenje.
Sorty Shirley-serije maju kwiśonki w slědujucych barwach: cerwjene, rožojte, běłe abo samo dwójobarwne.
Sorta 'Mother of Pearl' ma šere, rožojte abo módrowioletne kwiśonki.
Eksistěruju teke sorty z połnjonymi kwiśonkami.
Płody
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Płod jo naga, kulojta tobołka, kótaraž dośěgnjo dłujkosć mjazy 1 a 2 cm a jo jaden abo dwa raza tak dłujki kaž šyroki. Semjenja su małe, nerkoformowe, śamnobrune. Semjenja buchu z pomocu wětša rozšyrjone.
Stojnišćo
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Wón rosćo na trajdowych pólach, wótpadnišćach, drogowych kšomach, terenach dwórnišćow. Ma lubjej lětośopłe, zwětšego kalkate glinowe zemje.
Rozšyrjenje
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Mack jo pśisamem swětodaloko rozšyrjony.
Substancy
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Rostlina wopśimjejo isochinolin-alkaloidy. W kwiśonce mimo anthocyanow su sliny.
Pódobne družyny
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Eksistěruju někotare pódobne družyny:
- Sewny mak (Papaver dubium) ma kwiśonkowe łopjeńka z dłujkosću wót 1-2 cm.
- Bastardowy mak (Papaver hybridum) ma šćeśinaty, jajowaty abo kulojty płod; rosćo rědko na glinjanych a pěskowych pódach.
- Mały mak (Papaver argemone) rosćo na małokalkate zemjach, trajdowych pólach a pěskowych zemjach.
Nožki
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]- ↑ Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 222
- ↑ W internetowem słowniku: Mohn
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 W internetowem słowniku: Klatschmohn
Žrědła
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]- Botanica, Einjährige und mehrjährige Pflanzen, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4469-1, bok 632 (nim.)
- GU Maxi-Kompaß Blumen, ISBN 3-7742-3852-9, bok 106 (nim.)
- GU Naturführer Blumen, ISBN 3-7742-1507-3, boka 110-111 (nim.)
- Meyers Taschenlexikon Biologie, In 3 Bänden, 2. zwězk, ISBN 3-411-12023-1, bok 198 (nim.)
- Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Blütenpflanzen, ISBN 3-405-13557-5, boka 148-149 (nim.)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, bok 18 (nim.)
Eksterne wótkaze
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
- natur-lexikon.com (nim.)