Myrr

Y goeden Commiphora myrrha , un o'r prif goed a dyfir er mwyn cynaeafu Myrrh.

Mae Myrrh yn bur gyffredin yng Nghorn Affrica.

Olew a echdynnir allan o'r myrrh (Commiphora myrrha)

Resin persawrus yw myrr neu lysiau'r gïau a chaiff ei ystyried yn olew naws a elwir yn oleoresin. Adnabyddir hefyd gan yr enw creithig bêr, cegiden wen, a sisli bêr. Caiff ei gynaeafu o goed pigog, llawn drain y genws Commiphora. Math o gwm naturiol yw resin myrr, sydd wedi cael ei ddefnyddio am ganrifoedd mewn persawr, arogldarth a meddyginiaeth, neu ar adegau drwy ei gymysgu â gwin.

Mae'r broses o gynaeafu myrr yn hawdd: gwneir twll yn rhisgl y goeden nes cyrhaeddir y gwynnin, a gwaeda'r goeden yn naturiol, ar ffurf resin hanner hylifol; dyma'r resin, sy'n hynod o debyf i thus. Mae cynaeafu'r goeden fel hyn yn anafu'r goeden ac mae'r resin yn caledu'n sydyn, gyda sglein arno. Mae hefyd yn melynnu a gall fod yn glir neu'n dryleu. Gyda thruliad amser mae'n tywyllu, gyda rhesin gwyn arno.

Rhywogaethau

Y rhywogaeth a ddefnyddir yn amlaf yw'r Commiphora myrrha, sy'n frodorol o Iemen, Somalia, Eritrea a dwyrain Ethiopia. Bellach (o ran tacsonomeg) ystyrir y Commiphora molmol, yn un o gyfenwau'r Commiphora myrrha. Cyfeirir at Commiphora gileadensis, sy'n frodorol o Orynys Arabia mae'r cyfeiriad beiblaidd: Oherwydd briw merch fy mhobl yr wyf finnau wedi fy mriwo,wedi galaru, ac wedi fy nal gan syndod. 22Onid oes balm yn Gilead? Onid oes yno ffisigwr? Ceir sawl cyfeiriad yn yr Hen Destament (e.e. Genesis 37:25 ac Exodus 30:23) ac yn y Testament Newydd yn Llyfr Mathew, yn un o'r anrhegion a roddwyd i'r baban Iesu Grist, gan y Doethion, yn ôl y Beibl.

Gweler hefyd

• Anrheg Nadolig