Maint (seryddiaeth)

Top: Fynonellau golau o wahanol meintiau. Mae fflêr lloeren i'w gweld yn yr awyr nos. Gwaelod: Canfododd Hubble Ultra-Deep Field wrthrychau mor annisglair a'r 30ain maint (chwith). Comed Borrelly: mae'r lliwiau yn dangos ei disgleirdeb dros ystod o dri threfn maint (de).

Yn seryddiaeth, mae maint yn fesur unedol o ddisgleirdeb gwrthrych mewn pàsfand diffiniedig, yn aml yn y sbectrwm gweladwy neu is-goch, ond weithiau ar draws pob tonfedd. Cyflwynwyd dull amwys ond systematig o benderfynu maint gwrthrychau yn yr hen fyd gan Hipparchus.

Mae'r raddfa yn un logarithmig ac wedi'i diffinio fel bod pob cam o un maint yn newid y disgleirdeb ffactor o'r pumed gwreiddyn o 100, sef tua 2.512. Mae seren maint 1, er enghraifft, yn union 100 gwaith yn fwy disglair na seren maint 6. Po fwyaf disglair mae gwrthrych yn ymddangos, yr isaf yw gwerth ei faint, gyda'r gwrthrychau mwyaf disglair yn cyrraedd gwerthoedd negyddol.

Defnyddia seryddwyr ddau ddiffiniad gwahanol o faint: maint ymddangosol a maint absoliwt. Y maint ymddangosol (m) yw disgleirdeb gwrthrych fel y mae'n ymddangos yn awyr y nos o'r Ddaear. Mae maint ymddangosol yn dibynnu ar oleuedd cynhenid gwrthrych, ei bellter, a'r dilead sy'n lleihau ei ddisgleirdeb. Mae'r maint absoliwt (M)) yn cynrychioli'r goleuedd cynhenid a allyrrir gan wrthrych ac fe'i diffinnir i fod yn hafal i'r maint ymddangosol y byddai gan yr wrthrych pe bai'n cael ei osod pellter penodol o'r Ddaear, 10 parsec yn achos sêr. Defnyddir diffiniad mwy cymhleth o faint absoliwt ar gyfer planedau a gwrthrychau bach Cysawd yr Haul, yn seiliedig ar eu disgleirdeb un uned seryddol oddi wrth arsylwr a'r Haul.

Mae gan yr Haul maint ymddangosol o −27 a Sirius, y seren weladwy mwyaf disglair yn awyr y nos, −1.46. Gellir hefyd neilltuo meintiau ymddangosol i loerennau yn orbit y Ddaear, gyda'r Orsaf Ofod Ryngwladol (ISS) weithiau'n cyrraedd maint ymddangosol o −6.

Graddfa

Mae'r raddfa'n ymddangos i fod yn gweithio 'i'r gwrthwyneb', gyda gwrthrychau â maint negyddol yn fwy disglair na'r rhai sydd â maint positif. Po fwyaf negyddol yw'r gwerth, y mwyaf disglair yw'r gwrthrych.

Mae gwrthrychau ymhellach i'r chwith ar y llinell hon yn fwy disglair, tra bod gwrthrychau sy'n ymddangos ymhellach i'r dde yn pŵl. Felly mae sero yn ymddangos yn y canol, gyda'r gwrthrychau mwyaf disglair ar y chwith eithaf, a'r gwrthrychau mwyaf pŵl - lleiaf disglair - ar y dde eithaf.

Meintiau ymddangosol ac absoliwt

Mae dau brif fath o faint y mae seryddwyr yn eu defnyddio:

• Maint ymddangosol - disgleirdeb gwrthrych fel y mae'n ymddangos yn awyr y nos.
• Maint absoliwt - mesur goleuedd gwrthrych (neu olau wedi'i adlewyrchu yn achos gwrthrychau, fel asteroidau, nad ydynt yn oleuol); hwn yw maint ymddangosol y gwrthrych fel y'i gwelir o bellter penodol, fel rheol 10 parsec (32.6 blwyddyn olau ).

Mae'r gwahaniaeth rhwng y cysyniadau hyn i'w gweld wrth gymharu dwy seren. Mae Betelgeuse (maint ymddangosol 0.5, maint absoliwt −5.8) yn ymddangos ychydig llai disglair yn yr awyr nag Alpha Centauri (maint ymddangosol 0.0, maint absoliwt 4.4) er bod y golau mae'n allyrru miloedd o weithiau yn fwy, yn syml am fod Betelgeuse yn llawer pellach i ffwrdd.