Amser
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | meintiau sgalar, spatio-temporal entity  |
|---|---|
| Math | cyfres |
| Rhan o | gofod-amser |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Cysyniad sy'n mesur parhad digwyddiadau a'r cyfnodau rhyngddynt yw amser.
Mae amser yn baramedr sylfaenol i bopeth sy'n newid – heb newid ni cheir amser, heb amser ni cheir newid. Mesur y mae amser graddfa newid digwyddiadau. Trwy sefydlu graddfa o'r fath y mae amser yn ein galluogi i wahaniaethu rhwng yr hyn sydd wedi digwydd, yr hyn sy'n digwydd a'r hyn sydd ar fin digwydd; yr hyn a fu, y sydd ac a fydd.
I sylwedydd cyffredin mae'n ymddangos fod amser yn llifo'n gyson i un cyfeiriad yn unig, h. y. o'r gorffennol i'r presennol ac i'r dyfodol. Ond, yn ôl damcaniaeth perthnasedd Einstein nid dyna sydd mewn gwirionedd. Er mwyn lleoli digwyddiad yn iawn yn y bydysawd Einsteinaidd rhaid ei ystyried mewn continwwm gofod-amser pedwar dimensiwn.
Yn hanesyddol, roedd mesur amser yn seiliedig ar sylwadau seryddol, sef yr amser sy'n mynd heibio tra bod y ddaear yn cylchdroi ar ei hechel (sef diwrnod) neu iddi gwblhau ei chylchdro o gwmpas yr haul (sef blwyddyn). Fodd bynnag, mae gwyddoniaeth ddiweddar yn seilio mesur amser ar yr eiliad, a ddiffinnir yn nhermau amlder ymbelydredd arbennig a ryddheir gan isotop diffiniedig cesiwm; gelwir hyn yn gloc cesiwm.
Dyfyniadau barddol am amser
[golygu | golygu cod]| “ | Mae syllu i lygad amser
|
” |
| “ | Gobaith fo’n meistr:
|
” |
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Lewis, Saunders, o'r ddrama Siwan
