Karcinom
| Karcinom | |
|---|---|
 | |
| Mikrografija primarnog plućnog karcinoma malih ćelija, vrsta karcinoma. Klasterirane kancerogene ćelije sastoje se prvenstveno od jedara (ljubičaste); imaju samo oskudan obod citoplazme. Okolne blijede mrlje, diskoidne ćelije su crvena krvna zrnca. Citopatološki uzorak. | |
| Specijalnost | Onkologija |
Karcinom je kategorija tipova karcinoma koji se razvijaju iz epitelnih ćelija.[1] Konkretno, karcinom je rak, koji počinje u tkivu koje pokriva unutrašnju ili vanjsku površinu tijela i koje proizlazi iz ćelija koje su porijeklom iz endoderma, mezoderma[2] ili ektodermnog klicinog sloja tokom embriogeneze.[3]
Karcinomi nastaju kada se ošteti ili izmijeni ćelijska DNK pa ćelika počne nekontrolirano rasti i postati zloćudna. Termin je izveden iz starogrčkog καρκίνωμα - karkinoma = grlobolja, čir, rak, što je izvedeno iz latinskog karkinos, što također znači rak. [4]
Klasifikacija
[uredi | uredi izvor]Od 2004. godine nije uspostavljen niti jedan jednostavan i sveobuhvatan sistem klasifikacije u naučnoj zajednici. Međutim, tradicijski se zloćudne pojave klasificiraju u različite vrste, koristeći kombinaciju kriterija, uključujući: Vrsta ćelije iz koje polaze; posebno:
- Epitelne ćelije ⇨ karcinom
- Nehematopoetski mezenhimne ćelije ⇨ sarkom
- Hepatopoetske ćelije
- Koštana srž - ćelije koje potiču iz matičnih krvotoka ⇨ leukemija
- Ćelije koštane srži koje normalno sazrijevaju u limfnom sistemu ⇨ limfom
- Klicine-germ ⇨ germinom
Ostali kriteriji koji imaju ulogu u dijagnostici raka uključuju:
- Stepen sličnosti malignih ćelija sa normalnim, netransformisanim
- Izgled lokalne tkivne i stromne arhitekture
- Anatomska lokacija s koje potiču tumori
- Genetičke, epigenetičke i molekularne osobine
Histološki tipovi
[uredi | uredi izvor]- Adenokarcinom
- (adeno = žlijezda) odnosi se na karcinom koji sadrži mikroskopske tkivne citološke structure povezane sa žlijezdama, arhitekturu tkiva i / ili molekularne proizvode koji se odnose na žlijezde, npr., mucin .
- Skvamozni ćelijski karcinom
- odnosi se na karcinom s vidljivim osobinama i onima koje ukazuju na skvamozne promjene (međućelijski mostovi, keratinizacija, skvamozne perle).
- Adenoskvamozni karcinom
- odnosi se na mješoviti tumor koji sadrži i adenokarcinom i karcinom pločastih ćelija, pri čemu svaki od ovih tipova sadrži najmanje 10% volumena tumora.
- Karcinom anaplastični
- odnosi se na heterogenu skupinu karcinoma visokog stepena koji sadrže ćelije kojima nedostaju različiti histološki ili citološki dokazi bilo koje od specifično diferenciranih neoplazmi. Ovi tumori se nazivaju anaplastičnim karcinomima ili nediferenciranim.
- Plućni karcinom velikih ćelija
- Sastoji se od velikih, monotonih zaobljenih ili izrazito poligonalnih ćelija s obilnom citoplazmom.
- Plućni karcinom malih ćelija
- ćelije su obično okrugle i manje su od približno 3 puta više od prečnika limfocita i malo vidljive citoplazme. Povremeno ove maligne ćelije mogu i same imati značajne komponente neznatno poligonalnih i / ili vretenastih ćelija.[5]
Postoji veliki broj rijetkih podtipova anaplastičnog, nediferenciranog karcinoma. Neke od poznatijih uključuju lezije koje sadrže pseudosarkom velikih komponenti: karcinom vretenastih ćelija (sadrže izdužene ćelije koje podsećaju na karcinom vezivnog tkiva), karcinom džinovskih ćelija (sadrže ogromne, bizarne, višestemične ćelije) i sarkomatoidni karcinom (mješavine vretenastog i džinovskog ćelijskog karcinoma). Pleomorfni karcinom sadrži vretenaste ćelije i/ili džinovske ćelijske komponente, plus najmanje 10% komponenti ćelija karakterističnih za visoko diferencirane tipove (tj. Adenokarcinom i/ili karcinom pločastih ćelija). Vrlo rijetko, tumori mogu sadržavati pojedine komponente koje podsjećaju i na karcinom i pravi sarkom, uključujući karcinosarkom i plućni blastom. Historija pušenja cigareta najčešći je uzrok karcinoma velikih ćelija.
Karcinom nepoznate primarnosti
[uredi | uredi izvor]Izraz karcinom također je obuhvatio zloćudne tumore sastavljene od transformiranih želija čije je porijeklo ili razvojna loza nepoznata (vidi karcinom nepoznatog primarnog porijekla; CUP), ali koji posjeduju određene specifične molekularne, ćelijke i histološke karakteristike vezane za epitelne ćelije. To može uključivati proizvodnju jednog ili više oblika citokeratina ili drugih intermedijarnih filamenata, međućelijskih mostovnih struktura, keratinskih perli i / ili tkivnih arhitektonskih motiva kao što su stratifikacija ili pseudostratifikacija.[6][7]
ICD-10 kod
[uredi | uredi izvor]- (8010-8045) Epitelna neoplazma, NOS
- (8050-8080) skvamozna ćelija neoplazme
- (ICDO | 8070 | 3) karcinom skvamoznih ćelija, NOS
- (8090-8110) Bazna ćelija neoplazme
- (ICDO | 8090 | 3) karcinom baznih ćelija, NOS
- (8120-8130) Prelazna ćelija karcinomi
- (8140-8380) Adenokarcinomi
- (ICDO | 8140 | 3) Adenokarcinom, NOS
- (ICDO | 8142 | 3) Linitis plastica
- (ICDO | 8155 | 3) Vipoma
- (ICDO | 8160 | 3) Holangiokarcinom
- (ICDO | 8170 | 3) Hepatocelularni karcinom, NOS
- (ICDO | 8200 |3) Adenoidni cistični karcinom
- (ICDO | 8312 | 3) Karcinom bubrežnih ćelija
- (ICDO | 8312 | 3) Grawitzov tumor
- (8390-8420) Adneks i Dodatak na koži - Neoplazma
- (8430-8439) Mucoepidermoid - Neoplazma
- (8440-8490) Cistični, Mucinozni i Serozni Neoplazme
- (8500-8540) Duktusne, lobularne i medularne neoplazme
- (8550-8559) Acinarna ćelija neoplazme
- (8560-8580) Složeni epitel neoplazme
Karcinom In situ
[uredi | uredi izvor]Termin karcinom in situ (ili CIS) je pojam za ćelije koje su značajno nenormalne, ali nisu karcinomske.[8] Stoga oni nisu tipski karcinomi.[9]
Patogeneza
[uredi | uredi izvor]Kancer nastaje kada jedna ćelija potomstva akumulira mutacije i druge promjene u DNK, histonima i drugim biohemijskim spojevima koji čine ćelijski genom. Ćelijski genom kontrolira strukturu ćelijskih biohemijskih komponenti, biohemijske reakcije koje se događaju unutar ćelije i njene biološke interakcije s drugim ćelijama. Izvjesne kombinacije mutacija u datoj potomačkoj ćeliji rezultiraju time da ćelija (koja se također naziva matična ćelija karcinoma) pokazuje niz nenormalnih, [malignih] svojstava koja se, kada se uzimaju zajedno, smatraju karakterističnim za rak, uključujući:
- sposobnost da se neprestano dijele, proizvodeći eksponencijalno (ili gotovo eksponencijalno) sve veći broj novih malignih kancerogenih "kćerinskih ćelija" (nekontrolirana mitoza);
- sposobnost prodiranja u normalne tjelesne površine i barijere i prodiranja u ili kroz obližnje tjelesne strukture i tkiva (lokalna invazivnost);
- sposobnost širenja na druga mjesta u tijelu (metastaziranje) prodiranjem ili ulaskom u limfne sudove (regionalne metastaze) i / ili u krvne žile (udaljene metastaze).
Ako se ovaj proces kontinuiranog rasta, lokalne invazije, regionalnih i udaljenih metastaza ne zaustavi kombinacijom stimulacije imunološke zaštite i intervencija liječenja, krajnji rezultat je da domaćin trpi neprestano povećavanje tereta tumorskih stanica u cijelom tijelu. Na kraju, opterećenje tumora sve više ometa normalne biohemijske funkcije koje obavljaju domaćini organi, a na kraju slijedi smrt. Karcinom je samo jedan oblik raka – onaj koji je sastavljen od ćelija koje su razvile citološki izgled, histološku arhitekturu ili molekularne karakteristike epitelnih ćelija.[6][7][10] Matične ćelije karcinoma progenitora mogu biti formirane iz bilo koje od niza onkogenih kombinacija mutacija u totipotentnoj ćeliji, multipotentnoj ćeliji, ili zreloj diferenciranoj ćeliji.
Invazija i metastaza
[uredi | uredi izvor]Karakteristika zloćudnog tumora je njegova tendencija da napada i infiltrira lokalne i susjedne strukture i, na kraju, proširi se od mjesta nastanka do susjednih regionalnih i udaljenih mjesta u tijelu, u process zvanom metastaza. Ako se ne provjeri, rast tumora i metastaze na kraju stvaraju tumor toliko velik da domaćin podliježe. Karcinom metastazira kroz limfne čvorove i kroz krv.
Mutacija
[uredi | uredi izvor]Sekvenciranje genoma utvrdilo je frekvenciju mutacije za kompletan ljudski genom. Učestalost mutacija u čitavom genomu između generacija za ljude (roditelja do djeteta) je oko 70 novih mutacija po generaciji.[11] Karcinomi, međutim, imaju mnogo veće frekvencije mutacija. Konkretna učestalost ovisi o vrsti tkiva, postojanju ili nedostatku popravki nepodudarne DNK koji i izloženost agensima koji oštećuju DNK, poput komponenti duhanskog dima. Tuna i Amos su saželi frekvencije mutacije po megabazi (Mb) u nekim karcinomima,[12] kako je prikazano u tabeli (zajedno s naznačenim frekvencijama mutacija po genomu).
| Tip ćelije | Učestalost mutacija | |
|---|---|---|
| Po megabazi | Po diploidnom genomu | |
| Germ-linija | 0,023 | 70 |
| Kancer prostate | 0,9 | 5.400 |
| Kolorektalni karcinom | ~5 | ~30.000 |
| Mikrosatelitni stabilni (MSS) kancer debelog crijeva | 2,8 | 16.800 |
| Mikrosatelitni nestabilni (MSI) kancer debelog crijeva (nedostatak poklapanja) | 47 | 282.000 |
| Hepatocelularni karcinom | 4,2 | 25.200 |
| Kancer dojke | 1,18–1,66 | 7.080–9.960 |
| Kancer pluća | 17.7 | 106.200 |
| Plućni kancer malih ćelija | 7,4 | 44.400 |
| ”Non-small” plućni kancer (pušači) | 10,5 | 63.000 |
| ”Non-small” plućni kancer (trajni nepušači) | 0,6 | 3.600 |
| Plućni adenokarcinom (pušači) | 9,8 | 58.500 |
| Plućni adenokarcinom (trajni nepušači) | 1.7 | 10.200 |
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Lemoine, Nigel Kirkham, Nicholas R. (2001). Progress in pathology. London: Greenwich Medical Media. str. 52. ISBN 9781841100500.
- ^ 1942-, Weinberg, Robert A. (Robert Allan) (24. 5. 2013). The biology of cancer (Second izd.). New York. ISBN 9780815345282. OCLC 841051175.CS1 održavanje: numerička imena: authors list (link)
- ^ "Definition of Carcinoma". Arhivirano s originala, 10. 10. 2012. Pristupljeno 27. 1. 2014.
- ^ Oxford English Dictionary, 3rd edition, s.v.
- ^ Travis, William D; Brambilla, Elisabeth; Muller-Hermelink, H Konrad; Harris, Curtis C, ured. (2004). Pathology and Genetics of Tumours of the Lung, Pleura, Thymus and Heart (PDF). World Health Organization Classification of Tumours. Lyon: IARC Press. ISBN 978-92-832-2418-1. Arhivirano s originala (PDF), 23. 8. 2009. Pristupljeno 27. 1. 2014.
- ^ a b Berman JJ (mart 2004). "Tumor classification: molecular analysis meets Aristotle". BMC Cancer. 4 (1): 10. doi:10.1186/1471-2407-4-10. PMC 415552. PMID 15113444.
- ^ a b Berman JJ (novembar 2004). "Tumor taxonomy for the developmental lineage classification of neoplasms". BMC Cancer. 4 (1): 88. doi:10.1186/1471-2407-4-88. PMC 535937. PMID 15571625.
- ^ Chang, Alfred (2007). Oncology: An Evidence-Based Approach. Springer. str. 162. ISBN 9780387310565.
- ^ Looijenga, LH; Hersmus, R; de Leeuw, BH; Stoop, H; Cools, M; Oosterhuis, JW; Drop, SL; Wolffenbuttel, KP (Apr 2010). "Gonadal tumours and DSD". Best Practice & Research. Clinical Endocrinology & Metabolism. 24 (2): 291–310. doi:10.1016/j.beem.2009.10.002. PMID 20541153.
- ^ "Carcinoma". Academic Press Dictionary of Science and Technology. journal zahtijeva
|journal=(pomoć) - ^ Roach JC, Glusman G, Smit AF et al. (april 2010). "Analysis of genetic inheritance in a family quartet by whole-genome sequencing". Science. 328 (5978): 636–9. doi:10.1126/science.1186802. PMC 3037280. PMID 20220176.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
- ^ Tuna M, Amos CI (novembar 2013). "Genomic sequencing in cancer". Cancer Lett. 340 (2): 161–70. doi:10.1016/j.canlet.2012.11.004. PMC 3622788. PMID 23178448.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
