Lemojezeg

Lemojezeg; (Lemosin)
Perzhioù
Komzet e :	Bro-C'hall
Rannved :	Europa
Komzet gant :	400 000
Familh-yezh :	Yezhoù indezeuropek Yezhoù romanek Okitano-romaneg Okitaneg Norzh-okitaneg Lemojezeg; ; ; ; ;
Statud ofisiel
Yezh ofisiel e :
Akademiezh :	Conselh de la lenga occitana
Kodoù ar yezh
ISO 639-1	oc
ISO 639-2	oci
ISO 639-3
Kod SIL	OCI
	Sellit ivez ouzh ar pennad Yezh.

Ur rannyezh eus an okitaneg eo al lemojezeg. Brudet-kenañ eo bet etre an XII^vet hag ar XIV^vet kantved en Europa a-bezh, dre ma oa ar yezh implijet gant an droubadoured. Graet e vez ivez yezh aour ("lenga d'aür") anezhi.

Termenadur

Ul lodenn eus an norzhokitaneg eo al lemojezeg, gant an arverneg hag okitaneg an Alpoù, hag a vez komzet ivez e Traonennioù okitanek Italia, betek Cuneo (Coni). Kalzig diforc'hioù a zo etre norzhokitaneg ha suokitaneg:

en norzh-okitaneg eo kouezhet kensonennoù diwezhañ ar gerioù.

E langadokeg: las bravas femnas e vez distaget [las bravas femnas]

E lemojezeg: las bravas femnas a vez distaget [le brave fenne] pe [la brava fenna]

kensonennoù gouzoug zo aet war staonekaat.

E langadokeg: la cabra [lo cabro]

E lemojezeg: la chabra [lo tsebro]

E lemojezeg e vez digoret muioc'h ar vogalennoù.

kouezhet eo an a- e penn-kentañ ar gerioù.

E langadokeg: abelha

E lemojezeg: 'belha.

Tachenn

Komzet e vez lemojezeg e Bro-Lemojez (departamantoù Haute-Vienne, Corrèze, Creuse), met ivez e Charente, hag e Dordogne. Koulskoude e veze komzet gwechall betek Poitiers.

Istor ha lennegezh

An dielloù gentañ skrivet en okitaneg, da skouer ar Boecis (tro-dro ar bloaz 1000), a voe skrivet e lemojezeg. Hag e penn-kentañ e voe ganet barzhoniezh an droubadoured e Bro-Lemojez. An droubadoured kentañ (Guilhem IX de Peiteus, Cercamon, Marcabru) a skrivas e lemojezeg, o yezh dezho. War o lerc'h o deus dalc'het ar re all gant ar yezh-se, pe e vefent eus Bro-Lemojez (Bernard de Ventador, Gaucelm Faydit...) pe get (Arnaut Daniel, Folquet de Marsilha...). Setu perak e voe anavezet ar yezh-se en Europa a-bezh, hag e veze graet "lemojezeg" eus ar c'hatalaneg.

Implijet e veze al lemojezeg gant kalz a Aotrounez eus Akuitania pe Bro-Lemojez, evel Eleanora Akitania pe Richarzh Kalon Leon. Hemañ en deus skrivet meur a varzhoneg e lemojezeg.

Chom a ra al lemojezeg ur yezh lennegel en XX^vet hag en XXI^vet kantved, dre ma'z eus skrivagnerien dedennus evel Pau-Lois Granier, Marcela Delpastre, Jan dau Melhau, Yves Lavalade, Jean-Pierre Reydi, Monica Sarrasin pe Micheu Chapduelh.

Buhez ar yezh

Betek ar XVI^vet kantved a oa al lemojezeg yezh ofisiel ar rannvro. Chom a ra ar yezh voutin betek fin an XIX^vet kantved, memes er c'hêrioù bras evel Lemojez, St-Junien pe Brive. Hudu e vez implijet gant tud o chom war ar maez kentoc'h, memes ma'z eus tu da glevout anezhañ c'hoazh e karterioù 'zo e Lemojez pe Brive. Implijet e vez kentoc'h gant tud ouzhpenn hanter-kant vloaz, memes ma vez komprenet gant ul lodenn vras eus ar re yaouankoc'h. An holl gomzerien a zo divyezhek bremañ, ha kavet e vez e galleg Bro-Lemojez kalzig a droioù-lavar, pe doareoù lavarout hag a zeu eus an okitaneg.

Bez eus div skol kentañ derez dre soubidigezh, war batrom Diwan (calandretas e lemojezeg, an eil e Lemojez, hag eben e Périgueux. Tri c'helenner a gelenn lemojezeg e skolajoù, liseoù hag IUT publik e Bro-Lemojez, ha kentelioù a zo er skol-veur ivez. Kentelioù noz a vez kavet alies a-walc'h du-mañ du-hont.

Gwelout ivez

Liammoù diabarzh

okitaneg, Okitania
yezhoniezh
- geriadur ar yezhoù
  - yezhoù fre familhoù
    - yezhoù indezeuropek
      - yezhoù romanek
        lemojezeg

Liammoù diavaez

Levrioù

Yves Lavalade, Dictionnaire Français / Occitan (Limousin-Marche-Périgord), Lucien Souny, 2001
Yves Lavalade, Dictionnaire Occitan / Français (Limousin-Marche-Périgord), Lucien Souny, 2003
Marcel Tintou, Grammaire limousine, Limouzi, 1983
Jean-Pierre Reydi, Notre occitan, Le dialecte du Périgord-Limousin parlé dans le Parc naturel régional, IEO du Limousin, 2008.