Aloubadeg
Un obererezh vilourel eo an aloubadeg, houmañ kaset da benn gant un strollad tud armet diwar abegoù douarpolitikel ken e tapont ar veli war un tiriad pe e kemmont stumm e renerezh. Un obererezh brezel eo ha deroù ur brezel e c'hell bezañ, met a-wechoù diwezh ur brezel evel lodenn diwezhañ ur strategiezh. Koulskoude e c'hell bezañ gwelet un aloubadeg evel ur gwaskerezh gant lod eus an dud aloubet hag evel un dieubidigezh gant ul lodenn all.
Dre-vras e rank un aloubadeg degas un toullad bras a dud armet ken e teu o nerzhioù da vezañ kreñvoc'h ha stankoc'h evit ma chomo an tiriad dindan o dalc'h. Ober a reer anv eus un aloubadeg pa vez an nerzhioù milourel dindan renerezh tud estren ha n'haller ket ober gant an termen pa vez brezelioù diabarzh, emsavadegoù, taolioù-Stad, krougadegoù ha lazhadegoù diouzh an druilh.
Roll an aloubadegoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Kent 900
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- 55-43 av. J.-C : Aloubadeg Breizh-Veur gant ar Romaned;
- 406 – 407 : Aloubadeg Galia gant an Alaned, ar Sueved, ar Vandaled, ar Vurgonded pa oa an Huned o tont e Europa. Graet e vez eus ar fedoù-se an « Aloubadegoù meur » gant an istorourien vodern;
- vers 450 : Aloubadeg Breizh-Veur gant an Angled hag ar Saozon;
- 642-711 : Aloubadeg Aljeria gant an Arabed da vare Aloubadeg ar Vuzulmaned.
- 711-732 : Aloubadeg Spagn gant ar Vuzulmaned pe ar Conquista.
- 914, 919 et 969 : Aloubadeg Egipt gant Fatimided Tunizia.
- 1019 : Aloubadeg Kyushu, Japan gant ar vorpreizherien
- 1066 : Aloubadeg Breizh-Veur gant Norvegiz, Normaned ha Brezhoned. Aet eo ar veli d'an Normaned.
- 1068 : aloubadeg Egipt gant an Durked Seldjoukiz
- 1099 : Aloubadeg an Douar santel gant ar Groazidi
- 1102, 1103, 1105 : Aloubadeg Rouantelezh Jeruzalem] gant Egiptiz.
- 1115-1118 : Aloubadeg Egipt gant Rouantelezh Jeruzalem
- 1171, 1173 ha 1187 : Aloubadeg Rouantelezh Jeruzalem gant Egiptiz.
- 1191 : Aloubadeg Kiprenez gant ar Saozon
- 1205-1209 : Aloubadeg tiriad Sinaiz Xia gant ar Vongoled
- 1211-1234 : aloubadeg Rouantelezh Jin gant ar Vongoled
- 1218-1220 : Aloubadeg ar C'hwarezm gant ar Vongoled
- 1220-1224 : Aloubadeg Rusia, Jorgia, Koumaned ar C'haokaz, ar C'houban, Astrakhan, Ukraina gant ar Vongoled
- 1236 : Aloubadeg Korea gant ar Vongoled
- 1237-1238 : Aloubadeg Rusia gant ar Vongoled
- 1240 : Aloubadeg Ukraina, Polonia ha Hungaria gant ar Vongoled
- 1241 : Aloubadeg Aostria gant ar Vongoled
- 1244 : Aloubadeg Anatolia gant ar Vongoled
- 1251-1259 : aloubadeg Persia, Siria ha Mezopotamia gant ar Vongoled (Timour-Leng)
- 1274 et 1281 : aloubadeg Japon gant ar Vongoled (Koubilai Khan)
- 1281 : Aloubadeg Siria gant ar Vongoled
- 1283, 1285 ha 1287 : aloubadeg ar Viêt Nam gant ar Vongoled
- 1293 : Aloubadeg enez Java gant ar Vongoled
Aloubadegoù all
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- 1296 : Aloubadeg Bro-Skos gant ar Saozon
- 1297 : Aloubadeg Monaco gant ul lu italian.
- 1421 : Aloubadeg Egipt gant Rouantelezh Kiprenez
- 1499 : Aloubadeg Italia gant ar C'hallaoued
- 1515 : Aloubadeg Italia gant ar C'hallaoued
- 1592-1598 : Aloubadeg Korea gant Japaniz
- 1594 : Aloubadeg Kambodia gant Rouantelezh Siam
- 1650 : Aloubadeg Bro-Skos gant ar Saozon
- 1745 : Aloubadeg Bro-Saoz gant Skosiz
- 1756 : Aloubadeg Saks gant Prusia
- 1757 : Aloubadeg Bohemia gant Prusia
- 1775 : Aloubadeg Kanada gant partizaned stadunanat e-korf Brezel Dizalc'hidigezh ar Stadoù-Unanet
- 1788 : Aloubadeg Nepal gant ul lu sinat-ha-tibetan
- 1812-1814 : Aloubadeg Kanada gant ar Stadoù-Unanet
- 1858 : Aloubadeg Viêt Nam gant ar C'hallaoued
- 1904 : Aloubadeg Tibet gant ul lu indian-ha-breizhveuriat
- 1910 : Aloubadeg Tibet gant Sinaiz
- 1915 : Aloubadeg Haiti gant ar Stadoù-Unanet
Etre an daou vrezel
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- 1931 : Aloubadeg Manchouria gant Japaniz
- 1938-1939 : Aloubadeg Tchekoslovakia gant an Alamaned hag Hungariz
Eil Brezel-bed (1939-1945)
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- 1añ a viz Gwengolo 1939 : Aloubadeg Polonia gant an Alamaned hag an Unaniezh soviedel, abeg kentañ Eil Brezel-bed e Europa
- 30 a viz Gwengolo 1939 : Aloubadeg Finlandia gant an Unaniezh Soviedel
- 1940 : Aloubadeg Albania gant ar Gresianed
- 1940 : Aloubadeg Somalia breizhveuriat, Egipt ha Bro-C'hres gant an Italianed
- 1940 : Aloubadeg Danmark, Norvegia, Belgia, Bro-C'hall, Luxembourg, an Izelvroioù, an Inizi Saoz-ha-Norman, Roumania hag Unaniezh Soviedel gant an Alamaned
- Aloubadeg enez Timor portugalat gant al luioù aostralian hag izelvroat
- 6 a viz Ebrel 1941 : Aloubadeg Yougoslavia gant an [[Alamaned Hungariz hag an Italianed
- 10 a viz Ebrel 1941 : Aloubadeg Greunland gant ar Stadoù-Unanet
- 7 a viz Gouere 1941 : Aloubadeg Island gant ar Stadoù-Unanet
- 4 Mezheven, 8 Mezheven ha 25 Mezheven 1941 : Aloubadeg Iran, Irak ha Siria gant ar Vreizhveuridi ha Nerzhioù ar C'hallaoued dieub
- 22 juin 1941 : Aloubadeg an Unaniezh soviedel gant an Alamaned (Oberiadur-brezel Barbarossa)
- 8 Kerzu, 16 Kerzu ha 18 Kerzu 1941 : Aloubadeg Malaizia, Borneo ha Hong Kong gant Japaniz
- 1941 : Aloubadeg an Inizi Salomon gant ar Stadoù-Unanet
- 1941 : Aloubadeg enez Guam, Filipinez, an Inizi Salomon ha Singapour gant Japaniz
- 1942 : Aloubadeg Indonezia gant Japaniz
- 1942 : Aloubadeg Italia (Sikilia) gant ar Vreizhveuridi hag ar Stadoù-Unanet (Oberiadenn Husky)
- 8 Du 1942 : Aloubadeg Norzhafrika gant ar Stadoù-Unanet hag ar Vreizhveuridi (Oberiadenn Torch)
- 1943 : Aloubadeg Italia gant ar Stadoù-Unanet hag ar Vreizhveuridi
- 15 a viz Meurzh 1944 : aloubadeg Hungaria gant an Alamaned
- 6 a viz Mezheven 1944 : [[Emgann Normandi|aloubadeg Normandi (Bro-C'hall)]] gant ar Gevredidi (Oberiadenn Overlord)
- 1944 : Aloubadeg Alamagn gant ar Gevredidi
- 1944 : Aloubadeg Bulgaria ha Yougoslavia gant an Unaniezh Soviedel
- 1944 : Aloubadeg Belgia, [[Izelvroioù], Luksembourg, Bro-C'hres, Filipinez hag Albania gant ar Gevredidi
- 1944 : Aloubadeg Guam gant ar Stadoù-Unanet
- 29 a viz Meurzh 1945 : aloubadeg Polonia hag Aostria gant an Unaniezh soviedel
- 11 a viz Ebrel 1945 : Aloubadeg Japan gant ar Stadoù-Unanet
- 1945 : Aloubadeg Burma gant ar Gevredidi
- 9 a viz Eost 1945 : Aloubadeg Sina ha Korea gant an Unaniezh soviedel
- 30 a viz Eost 1945 : Aloubadeg Hong Kong gant ar Vreizhveuridi
Abaoe 1945
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- 1945 : Aloubadeg Viêt Nam gant ar C'hallaoued, asambles gant an Indianed hag ar Vreizhveuridi
- 1948 : Aloubadeg Israel gant broioù arab ar Reter-Nesañ
- 1950 : Aloubadeg Tibet gant Sinaiz
- 1956 : Aloubadeg Egipt gant Bro-C'hall, ar Rouantelezh-Unanet hag Israel
- 1956 : Aloubadeg Hungaria gant Unaniezh Soviedel
- 1961 : Aloubadeg c'hwitet Kuba gant Kubaned divroet diwar intrudu ar Stadoù-Unanet hag o CIA
- 1968 : Aloubadeg Tchekoslovakia gant nerzhioù milourel Feur-Emglev Varsovia
- 1971 : Aloubadeg Reter Pakistan gant an Indianed
- 1973 : Aloubadeg Israel gant Siria haEgipt
- 1974 : aloubadeg Norzh Kiprenez gant an Durked
- 1975 : Aloubadeg Reter Timor gant Indoneziz
- 1978 : Aloubadeg Kambodia gant Viêt Nam
- 1979 : Aloubadeg Afghanistan gant Unaniezh Soviedel
- 1982 : Aloubadeg an Inizi Maloù, da gentañ gant nannsoudarded Arc'hantiniz, heuliet gant ar morlu arc'hantinat (Oberiadenn Rosario)
- 1982 : Aloubadeg dan Inizi Maloù gant ar Rouantelezh-Unanet
- 1983 : Aloubadeg Grenada gant ar Stadoù-Unanet hag o c'hevredidi eus ar Garaibed
- 1989 : Aloubadeg Panama gant ar Stadoù-Unanet
- 1990 : Aloubadeg Koweit gant Irakiz
- 1991 : Aloubadeg Koweit gant kenunaniezh 34 riez kaset asambles gant ar Stadoù-Unanet (Oberiadenn Korventenn an deserzh)
- 1994 : Aloubadeg Haiti gant un nerzh etrebroadel (MNF) kaset gant ar Stadoù-Unanet
- 2001 : Aloubadeg Afghanistan gant ar Stadoù-Unanet hag o c'hevredidi
- 2003 : Aloubadeg Irak gant ur henunaniezh kaset war-raok gant ar Stadoù-Unanet