Pagona Papadopoulou

This collection –probably a hoard– of 93 Byzantine copper coins (1204-1341) together with a grosh of Ivan Alexander and an asper of the Golden Horde, was offered on the market by CNG in 1993. Dumbarton Oaks acquired 16 and the BnF 19 specimens therefrom. The detailed inventory, originally made by Peter Lampinen, is updated here. The “CNG hoard” is thus added to the rare mid-fourteenth-century deposits known to now (Prilep, Longuet, Serres, Pella). It differs from them by the mix of issues from the two Byzantine mints: Constantinople and Thessalonica.

La période des croisades connut une série d’évolutions qui transformèrent la Méditerranée orientale en modifiant la production et la circulation monétaires des nouveaux États de l’Orient latin. Plusieurs tendances caractérisaient les monnayages de la région : l’imitation des monnayages des États voisins, l’inspiration tirée de la tradition numismatique de la patrie des conquérants ou encore l’adoption de modèles frappés par des États puissants dans le domaine politique, économique/commercial ou militaire. Cette tendance, qui favorisait comme prototypes les monnayages de la Méditerranée orientale (byzantin, fatimide, etc.), continua jusqu’au milieu du XIIIe siècle. La floraison des cités commerciales italiennes modifia cependant cette situation, car les prototypes pour les monnayages locaux furent ensuite fournis par les monnayages occidentaux (vénitien, angevin, etc.).
Dans ce contexte, le monnayage des Lusignan se révèle comme une exception. On discerne deux moments importants. Le premier correspond à l’introduction par Guy de Lusignan d’un système hybride, combinant des éléments byzantins et croisés/occidentaux. Ce système facilitait les contacts du jeune royaume avec l’Orient croisé et l’Empire byzantin. Le deuxième se traduit par la réforme monétaire d’Henri II (1285-1324) qui conduisit à l’abandon de l’étalon d’or et à l’introduction d’une monnaie d’argent pur, le gros. Ceci permit à Chypre de mieux s’intégrer dans le réseau commercial de la Méditerranée orientale, où l’argent prédominait durant la première moitié du XIVe siècle. Bien que le monnayage chypriote présente des affinités avec d’autres monnayages contemporains (byzantin et croisés au XIIe siècle, capétien et angevin aux XIIIe-XIVe siècles), il est loin de constituer une imitation de ceux-ci. En tenant compte des tendances de l’époque et des particularités de l’économie chypriote, on peut affirmer que les deux réformes monétaires des Lusignan se caractérisaient par leur degré d’innovation et par leur réalisme.

Le parallèle établi entre la puissance de Dieu et celle de l’empereur, son représentant sur terre, sur ses sujets est un thème constant de l’idéologie byzantine, illustré par l’iconographie monétaire. On examine ici le contexte plus complexe de plusieurs émissions exceptionnelles des Xe-XIVe siècles et particulièrement de l’époque paléologue au cours de laquelle le monnayage reflète plus fréquemment les événements religieux tandis que les symboles dynastiques (monogrammes) ou religieux (ailes angéliques, trone de l’hétoimasie) prennent souvent la place des représentations antérieures d’empereurs ou de personnages religieux. Ceci permet d’offrir une nouvelle interprétation des intentions sous-jacentes et du message que cherchaient à proclamer ces types parmi lesquels le Prodrome, modèle des évêques,  sur le nomisma d’Alexandre, évoque indirectement le patriarche Nicolas Mystikos injustement déposé par le pécheur Léon VI; la proskynèse profonde d’Andronic II sur ses hyperpères peut être entendue comme la repentance pour l’Union des Eglises consentie à tort par Michel VIII, le Christ dans la mandorle d’un basilikon de Jean V et Jean VI comme une allusion à la lumière incréée du Thabor, élément de la doctrine hésychaste reconnue au synode des Blachernes de 1351.

The Rhodes/1998 coin hoard was found in the city of Rhodes and was composed by six gold Almohad coins and a Byzantine hyperpyron of the 12th c. Having it as a starting point, this article investigates the presence of Islamic coins in hoards found in the Byzantine territory during that period and their nature. There are only three known examples: the Corinth/1928 hoard, containing copper coins of the Seljuks of Syria, the Lindos/1902 hoard, also found in Rhodes and containing an Almohad dinar, and the Rhodes/1998 hoard. Their study shows that Islamic coins arrived in the Byzantine territories almost exclusively thanks to Westerners travelling from the Levant to Europe. In at least one case, that of the Rhodes/1998 hoard, it is certain that these Westerners were merchants, most probably Genoese.

http://www.ehw.gr/asiaminor/FORMS/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaID=5576

Το νομισματοκοπείο Τραπεζούντας είναι κυρίως γνωστό για την ύστερη παραγωγή του. Πρόκειται για τα περίφημα άσπρα, αργυρά νομίσματα των οποίων η έκδοση άρχισε επί Μανουήλ Α΄ Μεγάλου Κομνηνού (1238-1263), και συνέχισε έως και τη βασιλεία του Ιωάννη Δ΄ Μεγάλου Κομνηνού (1429-1458/1459). Τα νομίσματα αυτά κυκλοφόρησαν κυρίως στη Μαύρη θάλασσα και χρησιμοποιήθηκαν ευρέως σε συναλλαγές την περίοδο ακμής του διεθνούς εμπορίου στην περιοχή από το β΄μισό του 13ου αιώνα και εξής. Η σημασία τους για την οικονομία της Μαύρης θάλασσας αντικατοπτρίζεται στην ύπαρξη γεωργιανών απομιμήσεών τους. 1 Υπάρχουν ωστόσο και δύο λιγότερο γνωστές, πρωιμότερες φάσεις λειτουργίας του νομισματοκοπείου κατά τη Βυζαντινή περίοδο. Η πρώτη καλύπτει την περίοδο κυριαρχίας στην πόλη της οικογένειας των Γαβράδων (περ. 1091/1092-1140), οπότε κόπηκε μια σειρά χάλκινων φόλλεων που προορίζονταν για τοπική κυκλοφορία. Η δεύτερη αφορά τη νομισματική παραγωγή της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας πριν από την έναρξη των κοπών των άσπρων (περ. 1222-1250), περίοδο κατά την οποία ακολουθήθηκε το κομνήνειο νομισματικό σύστημα. 2. Αλέξιος Α΄ Κομνηνός – Γαβράδες (περ. 1081-1140) Το 1977 ο S. Bendall αναγνώρισε και απέδωσε στο νομισματοκοπείο της Τραπεζούντας μια σειρά από σχετικά σπάνια χάλκινα νομίσματα, τα οποία παρουσίαζαν κοινά χαρακτηριστικά στον τρόπο κατασκευής τους. Πρόκειται για δεκαέξι τύπους ελαφρών φόλλεων πολυγωνικού σχήματος, κάποιοι από τους οποίους βρίσκονται επικεκομμένοι ο ένας πάνω στον άλλο. 2 Στην πλειονότητά τους προέρχονται από την Τραπεζούντα και τα περίχωρά της ή από τη Μικρά Ασία, αν και απαντούν και εκτός των περιοχών αυτών (Αθήνα, Κόρινθος, Βουλγαρία). 3 Όσον αφορά τη χρονολόγηση των νομισμάτων αυτών, τρεις τύποι αναφέρουν το όνομα του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού (1081-1118) (εικ. 1) και για το λόγο αυτό χρονολογούνται στην περίοδο μεταξύ του 1081, έτος ανάρτησης του Αλεξίου στο θρόνο, και του 1091/1092, όταν την εξουσία ανέλαβε στην πόλη ο Θεόδωρος Γαβράς. Δύο άλλοι τύποι φέρουν την απεικόνιση του αγίου Θεοδώρου (εικ. 2) και μπορούν να συνδεθούν με την περίοδο κυριαρχίας του Θεοδώρου Γαβρά στην πόλη (1091/1092-1098). Είναι λιγότερο εύκολο να χρονολογηθούν οι υπόλοιπες κοπές, καθώς στην πλειονότητά τους έχουν απεικονίσεις θρησκευτικού περιεχομένου, σε γενικές γραμμές ωστόσο φαίνεται να εκτείνονται έως περίπου το 1140. 4 Η νομισματική μεταρρύθμιση του 1092, η οποία οδήγησε στην κατάργηση της φόλλεως από το βυζαντινό νομισματικό σύστημα, δε φαίνεται να επηρέασε το νομισματοκοπείο της Τραπεζούντας, το οποίο συνέχισε την έκδοση της απαρχαιωμένης αυτής υποδιαίρεσης. 5 Summary : Το νομισματοκοπείο Τραπεζούντας γνώρισε τρεις φάσεις λειτουργίας. Υπό τους Γαβράδες με αποκλειστικά χάλκινες κοπές, από τη β΄ δεκαετία ύπαρξης της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας και εξής με κοπές που ακολούθησαν το κομνήνειο νομισματικό σύστημα και από τα μέσα περίπου του 13ου έως το 15ο αιώνα, οπότε εξέδωσε αργυρά άσπρα, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ευρέως στο εμπόριο της Μαύρης θάλασσας. Με εξαίρεση την τελευταία περίοδο, τα προϊόντα του είχαν περιορισμένη κυκλοφορία.

«Βυζαντινή και Οθωμανική Θεσσαλονίκη (4ος - 18ος αι.)»
Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Νοέμβριος 2015 - Μάιος 2016

Το Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης διοργανώνει κύκλο ομιλιών με θέμα «Βυζαντινή και Οθωμανική Θεσσαλονίκη (4ος-18ος αι.)». Ο κύκλος ομιλιών, ο οποίος θα διαρκέσει από το Νοέμβριο του 2015 έως το Μάιο του 2016, απευθύνεται σε μαθητές, φοιτητές, αλλά και οποιονδήποτε ενδιαφέρεται να γνωρίσει καλύτερα την ιστορία της Θεσσαλονίκης μέσα από τις γραπτές πηγές και τα αρχαιολογικά κατάλοιπα. Οι ομιλητές είναι μέλη της πανεπιστημιακής και αρχαιολογικής κοινότητας της Θεσσαλονίκης. Το πρόγραμμα του κύκλου ομιλιών (βλ. συνημμένο) διακρίνεται σε δύο ενότητες: η πρώτη αφορά στη βυζαντινή και οθωμανική Θεσσαλονίκη μέσα από τις γραπτές πηγές (Νοέμβριος 2015 - Μάρτιος 2016, ώρες 18.00-20.00), ενώ η δεύτερη επικεντρώνεται στη βυζαντινή και οθωμανική Θεσσαλονίκη μέσα από τα αρχαιολογικά δεδομένα (Ιανουάριος - Μάιος 2016, ώρες 18.00-20.00).

Ημερομηνία έναρξης δηλώσεων συμμετοχής: Τρίτη 13 Οκτωβρίου 2015
Ημερομηνία έναρξης ομιλιών: Δευτέρα 2 Νοεμβρίου 2015, 18.00-20.00
Χώρος: Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών, Βασ. Όλγας 36 (Κτίριο Μέλισσα), 1ος όροφος
Για το πρόγραμμα και το κόστος συμμετοχής:
www.kbe.auth.gr->Επικαιρότητα->Κύκλος ομιλιών Βυζαντινή και Οθωμανική Θεσσαλονίκη
Γραμματεία ΚΒΕ: 2310 992002 (Γεώργιος Πούλιος)

“Byzantine and Ottoman Thessaloniki (4th - 18th c.)”
Centre for Byzantine Research
Aristotle University of Thessaloniki
November 2015 - May 2016


The Centre for Byzantine Research of the Aristotle University, Thessaloniki, organises a series of lectures entitled “Byzantine and Ottoman Thessaloniki (4th-18th c.)”. The series, which will be held between November 2015 - May 2016, is addressed to pupils, students and anyone interested in the history of Thessaloniki, its written sources and archaeological remains. All speakers are members of the academic and archaeological community of Thessaloniki. The programme (in attachment) is divided into two sections: the first one is dedicated to Byzantine and Ottoman Thessaloniki through the written sources (November 2015 - March 2016, 18.00-20.00) and the second one to Byzantine and Ottoman Thessaloniki through the archaeological evidence (January - May 2016, 18.00-20.00). All lectures will be delivered in Greek.

Registration opening date: Tuesday, October 13, 2015
Lectures opening date: Monday, November 2, 2015, 18.00-20.00
Lectures will be held at: Centre for Byzantine Research, 36 Vasilissis Olgas avenue (“Melissa” building), 1st floor
For more information, please contact: +30 2310 992002 (Georgios Poulios)         
or consult the following link: http://www.kbe.auth.gr/kiklos.pdf

CAPPADOCIA THROUGH TIME: FROM BYZANTIUM TO THE OTTOMAN EMPIRE

International conference held via zoom at the Aristotle University of Thessaloniki on December 4-5, 2021.
ZOOM LINK: https://authgr.zoom.us/j/97406174472

NB: the Program is in Athens time (GMT +2:00).

Η ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ: ΑΠΟ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΣΤΗΝ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

Διεθνές συμπόσιο που θα πραγματοποιηθεί μέσω zoom από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στις 4 και 5 Δεκεμβρίου 2021.

Σύνδεσμος zoom: https://authgr.zoom.us/j/97406174472