[go: up one dir, main page]

Saltar al conteníu

Xa

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia
Xa
títulu real o nobiliariu y cargo histórico (es) Traducir
gobernante y Sultán
Estáu Imperio safávida (es) Traducir
Cambiar los datos en Wikidata

Xa[1] (pronun., /ʃɒː/; del persa mediu, شاه šāh, «rei») ye'l títulu que reciben dende l'antigüedá los monarques d'Irán. El títulu pasó a otres llingües.

En tiempos antiguos, l'emperador persa llevaba'l títulu de shāhān shāh (rei de reis). El femenín ye sahbanu (en persa, شهبانو, «reina») y solo foi utilizáu por trés emperatrices: Purandojt y Azarmidojt, sobre'l 630 d. C. y Farah Diba, esposa de Mohammad Reza Pahleví, últimu sah d'Irán, destronáu na Revolución iranina de 1979. El plural ye xes.[2]

Los fíos del xa o de la sahbanu son sahzada (deriváu de shahzada, «fíu de sah» o «príncipe»). Shahpur los varones y Shahdojt les muyeres.

Llista de xes de Persia y d'Irán

[editar | editar la fonte]

Reis del Imperiu aqueménida (700 e. C.-330 d. C)

[editar | editar la fonte]
  • Hajamanesh / Aquemenes (700 e.C.-675 a..)
  • Chishpish/Teispes (675 e. C.-640 e. C.)
  • Cosroés I/Cosroes 1ᵘ/Khosrau I/Khurush I/Ciro I (640 e. C.-580 e. C.)
  • Kambhuyia I/Cambises I (580 e. C.-559 e. C.)
  • Cosroés II/Cosroes II/Khosrau II/Khurush II (moteyáu "Parviz" ("el victoriosu", "el grande", en persa antiguu) ) / Ciro II el Grande, fíu de Cambises I (559-529)
  • Khambhuyia II/Cambises II, fíu de Ciro I (529-522)
  • Shmérdhish Bardiya/Esmerdis, fíu de Ciro I (522-522) (reináu dudosu)
  • Gaumatha Vahyazdathah/Gaumata (usurpador) (522-522) (reináu dudosu)
  • Dharayavahush I/Darío I el Grande, nietu de Arsames (522-485)
  • Shir I/Xerxes I, fíu de Darío I (485-465)
  • Ardashir I/Artaxerxes I Longímano, fíu de Xerxes I (465-424)
  • Shir II/Xerxes II, fíu de Artejerjes I (424-424)
  • Shojdhyam/Sogdiano, fíu de Artaxerxes I (424-423)
  • Dharayavahush II/Darío II Oco (o Noto), fíu de Artaxerxes I (423-404).
  • Ardashir II/Artaxerxes II Mnemón, fíu de Darío II (404-358)

atayáu por

  • Cosroés III/Cosroes III/Khosrau III/Khurush III/Ciro III El Mozu, quien foi ganáu na batalla de Cunaxa
  • Ardashir III/Artaxerxes III Oco, fíu de Artaxerxes II (358-338)
  • Ardashir IV Nahrshesh/Artaxerxes IV Arsés, fíu de Artaxerxes III (338-336)
  • Dharayavahush III/Darío III Codomano, biznietu de Darío II (336-330)
  • Ardashir V/Artaxerxes V Besu (usurpador) (330-329), quien sicasí nun foi nominalmente rei (porque nominalmente l'imperiu yá fuera eslleíu cola muerte de Dharajavahush III/Darío III en 330 e. C.

Reis macedonios

[editar | editar la fonte]

Los siguientes soberanos, a pesar de reinar n'Irán, nun usaron el títulu de Sah:

Interregno (128 e. C.)

IV]] (38 e. C. – 2 e. C.), Tirídates II (29 e. C.27 e. C.) en rebelión

III]] (4 – 7)

atayáu por

  • Jamasp/Enxamás (496-498), soberanu 22
  • Ciro I Sasánida/Khurush I/Khosrau I/Cosroes I/Cosroés I (531-579), soberanu 23
  • Ormuz IV/Ormuz IV (579-590), soberanu 24
  • Ciro II Sasánida/Khurush II/Khosrau II/Cosroes II/Cosroés II (590-628), soberanu 25

atayáu por

atayáu por

  • Peroz II/Firuz II/Perós II (629-629), soberanu 31
  • Sharvaraz/Sarbarás (630-630), soberanu 32
  • Ciro III Sasánida/Khurush III/Khosrau III/Cosroes III/Cosroés III (630-630), soberanu 33
  • Djuvanshir/Jubanjerjes (630-630), soberanu 34
  • Boran I/Borán I (630-630), soberanu 35
  • Gushnashbandeh/Cusnasbandas (630-630), soberanu 36
  • Azarmedukht/Atarmeductos (630-631), soberanu 37
  • Peroz III/Firuz III/Perós III (631-631), soberanu 38
  • Ormuz VI/Ormuz VI (631-631), soberanu 39
  • Ciro IV Sasánida/Khurush IV/Khosrau IV/Cosroes IV/Cosroés IV (631-631), soberanu 40
  • Ciro V Sasánida/Khurush V/Khosrau V/Cosroes V/Cosroés V (631-631), soberanu 41
  • Boran II/Borán II (631-632), soberanu 42
  • Yezdegard III/Istijerdes III, soberanu 43 y postreru soberanu (632-636 (muertu en 651))

Interregno (636-1501)

[editar | editar la fonte]

Reis del Imperiu safávida (1501-1736)

[editar | editar la fonte]

III]] (17501760), pretendiente

Reis afganistanos de la Dinastía Hotaki (1722-1729)

[editar | editar la fonte]

Reis de la Dinastía Afshárida (1736-1795)

[editar | editar la fonte]

Reis de la Dinastía Qajar (1795-1925)

[editar | editar la fonte]

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]