Vejle

Vejle
Alministración
País	Reinu de Dinamarca
Estáu federáu	Dinamarca
Rexón alministrativa	Dinamarca Meridional
Conceyu	Vejle
Tipu d'entidá	ciudá
Códigu postal	7100
Xeografía
Coordenaes	55°42′30″N 9°32′00″E / 55.7083°N 9.5333°E
	Vejle Vejle (Dinamarca)
Demografía
Población	61 310 hab. (2023)
Porcentaxe	100% de Vejle
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00 (horariu estándar); UTC+02:00 (horariu de branu)
Llocalidaes hermaniaes	Qasigiannguit, Jelgava (es) , Schleswig, Molde, Borås, Mikkeli, Jablanica (es) y Mostar
	vejle.dk

Vejle (en danés: /ˈvai -y/) ye una ciudá de Dinamarca asitiada nel conceyu homónimu, na mariña oriental de la península de Xutlandia y na rexón de Dinamarca Meridional, de la que ye la so sede alministrativa.

Trátase d'una ciudá a veres del fiordu de Vejle, y pa un país onde la máxima elevación percima del nivel del mar ye de 170 m solamente, ye bien conocida peles sos llombes montiegues que crucien la llocalidá de norte a sur. Ye un centru industrial, comercial y de servicios. Colos sos pocu más de 50.000 habitantes, ye la novena ciudá más poblada de Dinamarca. Forma parte de la rexón del Triángulu (Vejle, Fredericia, Kolding y conceyos vecinos), una de les zones de mayor riqueza y dinamismu económicu del país.

Historia

El nome de Vejle deriva del danés antiguu wæthel, que significa "vau". La esplicación anicia en que la ciudá atopar no que foi un antiguu güelga xunto al ríu Vejle. Estes güelgues cruciábense al traviés d'una gran ponte llamada Ravningbro, no que yera una importante ruta de tránsitu mientres la era viquinga. Por escavaciones arqueolóxiques xunto a la ilesia de San Nicolás, nel centru de Vejle, sábese que la zona tuvo habitada a lo menos dende l'añu 1100.

La primer mención de la ciudá de que se tien rexistru históricu ye nun documentu de 1256, y la primer vegada que Vejle recibió privilexos de ciudá comercial (købstad) ye en 1327, nuna carta del rei Valdemar III expedida en Nyborg.

Mientres la Edá Media, hubo un castiellu no que güei ye la estación de trenes, y un monesteriu dominicu ente 1310 y 1531, nel allugamientu actual del Conceyu. La ilesia de San Nicolás data del sieglu XII. Vejle aportó a un importante centru comercial, que la so actividá perduraría hasta'l sieglu XVII, comerciando con Flensburg y Lübeck, no qu'anguaño ye Alemaña. Dende'l sieglu XVI, la ciudá foi azotada delles vegaes por quemes y epidemies de peste.

A finales del sieglu XVII y principios del XVIII Vejle entró nuna fase de decadencia económica y demográfica. En 1796, sicasí, la ciudá convertir na sede de la nueva provincia de Vejle y espandióse significativamente a lo llargo del sieglu XIX, beneficiándose d'una moderna infraestructura, como un nuevu puertu nel fiordu (1827) y una estación de ferrocarril de la llinia Fredericia-Aarhus (1868).

Dende la metá del sieglu XIX y a lo llargo del sieglu XX, Vejle, hasta entós una ciudá comercial de provincia, desenvolver nun puxante centru industrial, y finalmente sería conocida como "la Manchester de Dinamarca" por cuenta de les sos numberoses fábriques de manufactura del algodón. En 1870 Vejle tenía una población de 6.100 habitantes, y para 1960 degolara la cifra de 31.000. Coles mesmes, sumieron la mayoría de los edificios vieyos de la ciudá y espandióse considerablemente l'área urbana. La industria algodonero esperimentó una crisis a partir de la década de 1960, y otres industries apaecieron en Velje, como la industria alimentaria y les teunoloxíes de la información, pero la ciudá dirixióse más al comerciu y a los servicios. Delles de les antigües fábriques testiles utilícense agora como oficines o centros culturales.

Deportes

Vejle ye la llocalidá a la que pertenez l'equipu Vejle Boldklub, como puede deducise pol so nome. Ye tamién el llugar de nacencia del futbolista internacional danés Thomas Gravesen, xugador del Celtic FC y que pasó, ente otros clubes, pol Real Madrid, y d'Allan Simonsen, que xugó nel FC Barcelona.