[go: up one dir, main page]

Saltar al conteníu

Templu de Xerusalén

Coordenaes: 31°47′N 35°14′E / 31.78°N 35.24°E / 31.78; 35.24
Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia
Templu de Xerusalén
בֵּית־הַמִּקְדָּשׁ (he)
edificio religioso desaparecido, destruido o demolido (es) Traducir
Llocalización
PaísBandera de Palestina Estáu de Palestina
Territorio ocupado (es) TraducirBandera de Cixordania Cixordania
Gobernaciones Gobernación de Xerusalén
Ciudá Xerusalén
Coordenaes 31°47′N 35°14′E / 31.78°N 35.24°E / 31.78; 35.24
Templu de Xerusalén alcuéntrase n'Israel
Templu de Xerusalén
Templu de Xerusalén
Templu de Xerusalén (Israel)
Historia y usu
Sitio de Jerusalén (587 a. C.) (es) Traducir
Destruction of the Jewish temple in Jerusalem (en) Traducir
Comisariu Salomón
Cambiar los datos en Wikidata
El Templu de Xerusalén según la visión del profeta Ezequiel. Perspeutiva de Charles Chipiez, 1889.

El Templu de Xerusalén (hebréu: בית המקדש, Beit Hamikdash) o'l Templu de Salomón foi'l santuariu principal del pueblu d'Israel y contenía nel so interior el Arca de l'Alianza, el candelabru de los siete brazos y demás instrumentos emplegaos pa llevar a cabu'l cultu hebraicu en tiempos de la Edá Antigua.[1]

Alcontrar na escampada del monte Moriá, na ciudá de Xerusalén, onde s'alluguen na actualidá la Cúpula de la Roca y la Mezquita d'Al-Aqsa.

El Primer Templu foi construyíu pol rei Salomón pa sustituyir al Tabernáculo como únicu centru de cultu pal pueblu xudíu. Foi escaláu pol faraón Sisac (Sheshonq I) en 925 e.C. y destruyíu polos babilonios mientres el segundu asediu de Nabucodonosor II a Xerusalén en 587 e.C.

El Segundu Templu, muncho más modestu, foi completáu por Zorobabel en 515 e. C. (mientres el reináu del persa Darío I) y darréu consagráu. Tres les incursiones paganes de los seleúcides, foi vueltu consagrar por Judas Macabéu en 165 e.C.[2] Reconstruyíu y ampliáu por Herodes, el Templu foi de la mesma destruyíu poles tropes romanes al mandu de Tito nel añu 70, nel Sitiu de Xerusalén, mientres la primer guerra xudía. La so principal muerte ye'l Muriu de los Llamentos, tamién conocíu como Kotel o Muriu Occidental.[3]

La escatoloxía hebrea establez que'l Tercer Templu de Xerusalén va ser reconstruyíu col advenimiento del mesíes del xudaísmu.

El Primer Templu

[editar | editar la fonte]
Reconstrucción computarizada del Templu de Salomón (2010).
Reconstrucción de les cortiles del Templu de Salomón. De derecha a esquierda: Antepar (blancu), Santu (verde claru), Santu de los Santos (rosado). Encyclopaedia Biblica, 1903.
Seición llonxitudinal del Templu de Salomón.
Fragmentu de vidriu col Templu de Salomón, sieglu III. Nótense los dos pilastres exentes. Encyclopaedia Biblica, 1903.

El Primer Templu de Xerusalén foi construyíu pol rei Salomón alredor del añu 960 e. C. y funcionó como santuariu principal de los israelites. Taba asitiáu na escampada del monte Moriá, na ciudá de Xerusalén, onde s'alluguen güei el Muriu de los Llamentos, la Cúpula de la Roca y la mezquita d'Al-Aqsa.

Según la Biblia, la construcción del Templu de Salomón realizar nel sieglu X e.C., pa sustituyir el Tabernáculo que, dende'l Éxodu y mientres sieglos, yera utilizáu como llugar de xunta y pa rindi-y cultu a Dios. El Tabernáculo caltenía'l Arca, que foi depués traida a Xerusalén pol rei David y depositada nel monte Moriá, sobre una plataforma d'aproximao 40 por 100 metros.

El Templu puramente dichu, según la descripción de la Biblia, yera un edificiu empobináu sobre una exa llonxitudinal en direición Este Oeste. L'edificiu tuvo de tener un llargor interior d'aproximao 27 metros, 9 metros d'anchu y un altor de tamién 13,5 metros (60×20×30 coldos). Les sos dimensiones, por tanto, yeren comparables a les d'una capiya, mas el cultu polo xeneral llevar a cabu dende'l so esterior. A entrambos llaos de la entrada del templu fueron alzaes dos columnes, llamaes Jaquín y Boaz. Los sacerdotes y el rei entraben nel Templu al traviés d'una gran puerta enchapada n'oru, d'aproximao 10 metros d'altu y 4 d'anchu. Tres esa puerta atopaben trés recintos.

Un antepar yera siguíu por otros dos recintos. El primeru d'eses cortiles yera denomináu Hejal o Santu (esto ye, Llugar Santu o Santuariu), que yera allumáu al traviés de ventanes altes. L'anchor y llargor d'esta estancia guardaba una proporción de 1:2, lo que significa que la planta del Hejal taba compuesta por un doble cuadráu. El forxáu de piedra atopábase cubiertu por un solado de madera de cedru. Les parés y vigues del forxáu del Hejal taben recubiertes por llámines de cedru libanés.

La tercer cámara, denominada Dvir o Kodesh Hai-Kodashím yera'l llugar más sagráu del Templu de Salomón. En llatín conocer como Sancta Sactorum y n'español como "Santu de los Santos". Esti postreru recintu atopar a un nivel más altu que'l Hejal y solo podía aportase a él xubiendo una escalera. El Dvir tenía la forma d'un cubu d'aproximao 10×10×10 metros (20×20×20 coldos). Nel so centru atopaba'l Arca de l'Alianza (gran arcón fechu de madera d'acacia, cubierta con planches d'oru y con cuatro anilla a les esquines nes que eventualmente poníense vares pa tresportala; dientro del Arca calteníense les Tables de la Llei, apurríes por Dios a Moisés, y les Tables de la mesma llevaben grabaos los Diez Mandamientos, sirviendo de conexón ente Dios ya Israel).[4]

El patiu interior del Templu yera arrodiáu per un muriu formáu por trés capes de bloques de piedra cubiertes por vigues de madera de cedru. Nesti patiu interior podíen entrar los pelegrinos y les mases de fieles, pero'l Dvir o Santuariu del Templu solu yera accesible a los sacerdotes y el monarca de vez.

La construcción del Templu de Xerusalén foi l'eventu más importante del reináu de Salomón, gracies al cual el so nome recordóse hasta 30 sieglos dempués de la so muerte. Yá na Biblia'l Templu atropa la mayoría de los escritos onde apaez el rei Salomón. La so fama trescendió los tiempos y, como edificiu ideal concebíu por Dios, constitúi hasta güei un importante referente y fonte d'inspiración en materia proyeutual y arquitectónica.[5]

Tres la muerte de Salomón, el templu sufrió profanaciones por cuenta d'invasiones estranxeres y tamién a la introducción de deidaes siriu-fenicies. Con tou, foi rededicado so les sos condiciones orixinales mientres los reinaos d'Ezequíes y Josías.

Implementos del Templu

[editar | editar la fonte]

Destrucción del Primer Templu

[editar | editar la fonte]
Inscripción incisa na única muerte que sobrevivió.

Les tropes del rei babilónicu Nabucodonosor II destruyir en 586 e.C., llevando amás cautiva a una gran parte de los habitantes del Reinu de Xudá a Mesopotamia, cosa que dio llugar al exiliu y cautiverio de los hebreos en Babilonia.[12]

Del Templu de Salomón solo sobrevivió un pequeñu oxetu de gran valor simbólicu, tratáse d'una granada de marfil del tamañu d'un pulgar (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión)., por demás estilizada y con inscripciones en calteres paleohebreos: iconográficamente, les granaes (rimonim n'hebréu) presentar nes cultures de l'Antigüedá como símbolos de fertilidá y esperanza,[13] tando elles yá presentes en Jaquín y Boaz, los dos columnes esternes emplazadas delantre del Templu de Salomón;[14] per otra parte indica claramente que se trata d'un oxetu "[Perteneciente] al Templu of [Yahvé]h, consagráu a los sacerdotes".[15]

El Muséu d'Israel en 2011 retiró de la exhibición la granada, un oxetu verdaderamente de la Edá del Bronce tardío, pero non asina la inscripción, que s'abarrunta ye una falsificación recién, anque nun haya pruebes de la culpabilidá de quien vendió la pieza al Muséu. [1]

El Segundu Templu

[editar | editar la fonte]
Planu xeneral del Templu de Xerusalén.

Reconstrucción de Zorobabel

[editar | editar la fonte]

Depués de la torna del cautiverio y col lideralgu de Zorobabel fixéronse los arreglos necesarios pa reorganizar l'afaráu Reinu de Xudá y reconstruyir el so Templu, desapaecíu pa esi entós faía yá siete décades. El grupu recién llegáu constaba de 42.360 persones xudíes, incluyendo neños, xunto a los sos 7.337 sirvientes y 200 músicos (Esdras 2:65). Completara'l llargu y lúgubre torna a casa dende les riberes del Éufrates hasta Xerusalén. Dicha xente taba animada por un fuerte impulsu relixosu y una de les sos primeres esmoliciones foi restaurar la so antigua casa d'adoración, reconstruyendo'l Templu y restituyendo los sos rituales.

Xunto cola invitación de Zorobabel, el gobernador amosó un noble xestu al contribuyir con 1.000 dáricos d'oru y otros tantos regalos. La xente apurrió amás la so parte al ayalga sagrada y facer con gran entusiasmu (Esdras 2). Primero llevantóse y dedicó l'altar de Dios nel puntu exactu onde s'atopaba'l so predecesor. Depués llimpiáronse los escombros carbonizaos que se topaben no que fuera'l sitiu de Primer Templu. Finalmente, nel segundu mes del segundu añu (535 e.C.), y ante la emoción y l'allegría del públicu ellí rexuntáu (Llibru de los Salmos 116-118), punxéronse los cimientos del Segundu Templu. Esti actu tuvo importancia pal pueblu hebréu, dando amás llugar a non poques alcordances (Zacarías 4:10).

De la ufierta samaritana a la culminación de los trabayos

[editar | editar la fonte]

Los samaritanos fixeron una propuesta de collaboración nos trabayos. Mas Zorobabel xunto col conseyu de vieyos tornaron a la ufierta yá que entendíen que Xudea tenía de construyir el Templu ensin ayuda esterna. De resultes d'ello, informes malintencionaos fueron espublizaos alrodiu de los xudíos; acordies con Esdras 4:5, los samaritanos buscaben atayar el propósitu de construyir el Templu y unviaron mensaxeros a Ecbatana y Susa, lo que causó que los trabayos de reconstrucción fueren tardiegos y eventualmente suspendíos.

Siete años dempués d'esti episodiu, Ciro el Grande, quien dexara y ordenara la reconstrucción del Templu, morrió y foi asocedíu pol so fíu Cambises. Depués Esmerdis ocupó'l tronu per cerca de siete o ocho meses. D'últimes xubió Darío I (521 e.C.) y, nel segundu añu del so reináu, retomáronse los trabayos de reconstrucción del Templu y hasta la so finalización. Ello desenvolvióse a partir del estímulu, los conseyos y les premoniciones de los profetes Hageo y Zacarías. Na primavera de 516 a .C., venti años dempués de la torna dende'l cautiverio en Mesopotamia, el Templu taba llistu pa la so consagración. Según el (Llibru de Esdras (6:15), el Templu foi termináu por completu'l tercer día del mes d'Adar, nel sestu añu del reináu de Darío I.

Renovación de Herodes

[editar | editar la fonte]
Maqueta del Segundu Templu de Xerusalén nel sieglu I Y.C.
Piedra del Segundu Templu de Xerusalén con inscripción n'hebréu: "Escontra'l llugar onde suenen les trompetes".
El candelabru de los siete brazos figura ente los espolios del Templu de Xerusalén. Relieve del Arcu de Tito, Roma.
El Kotel ye unu de les poques muertes arquiteutóniques del Templu de Xerusalén. Los grandes bloques visibles nesta fotografía remontar a l'Antigüedá.[16]
Muriu de los Llamentos, parte del muriu de contención de la escampada del Templu veneráu por cuenta de la so rellación cola presencia divina (Shejiná).

Alredor del 19 e.C., el rei Herodes el Grande empezó una masiva renovación y espansión del Templu. Ésti foi práuticamente baltáu y construyóse unu nuevu nel so llugar. La nueva estructura ye referida delles vegaes como'l Templu de Herodes, pero xeneralmente siguir llamando Segundu Templu. Los rituales de sacrificios fueron retomaos nél. La superficie ocupada pol nuevu edificiu ocupaba una escampada de 500 metros de llongura por 300 metros d'anchu.

El 25 de setiembre de 2007, l'arqueólogu Yuval Baruch, xunto cola Autoridá d'Antigüedaes d'Israel, anunciaron el descubrimientu d'una de les canteres qu'apurrieron a Herodes les piedres pal Templu. En felicidá cantera fueron atopaes monedes, pieces d'alfarería y postes de fierro, los que son dataos escontra 19 e.C.. Otru arqueólogu, Ehud Nesher, confirmó que les contornes llargues de les roques evidencian que se trató d'un proyeutu públicu masivu nel que probablemente trabayaron cientos d'esclavos.

Carauterístiques del Segundu Templu

[editar | editar la fonte]

Nel Segundu Templu nun taben el Arca de l'Alianza, nin el so conteníu qu'entendía les Tables de la Llei y la midida de maná, los Urim y el Thumim, la culiebra de bronce (destruyida por Ezequíes yá nel Primer Templu) y varar d'Aarón. Estos oxetos sagraos sumieron dempués de la destrucción de Xerusalén por Nabucodonosor.

Al igual que nel Tabernáculo, el Kodesh Hakodashim (Santu de los Santos) taba dixebráu por cortines, había una sola Menorá nel Hejal (Santu), amás d'una mesa pa los panes de la proposición y un altar de los inciensos; calteníense tamién vasíes d'oru que pertenecieron al Templu de Salomón y, anque fueren llevada a Babilonia, les mesmes fueron depués devueltes al Templu de Xerusalén por Ciro.

El Segundu Templu estremar del so predecesor porque presentaba árboles nel so patiu y tenía amás una área reservada pa los xentiles.

Destrucción del Segundu Templu

[editar | editar la fonte]

Nel 66 d.C., la población xudía remontar en contra del Imperiu romanu. Cuatro años dempués, el 70, les lexones romanes so les órdenes de Tito reconquistaron y depués destruyeron la mayor parte de Xerusalén y el Segundu Templu. El arcu de Tito, llevantáu en Roma pa conmemorar la victoria de Tito en Xudea representa los soldaos romanos llevándose la Menorah del Templu. Xerusalén foi afarada pol Emperador Adriano nuevamente en 135.

La tradición cristiana y el Templu

[editar | editar la fonte]

El Templu de Xerusalén ye, según una tradición cristiana, la espresión preparatoria pal nuevu Templu: Cristu. Ella sostién qu'en cuantes que morada de Dios ente los homes, el Templu jerosolimitano prefigura la morada definitiva que s'encarna na figura del Redentor. La base d'esta noción tien el so principal referente nel Evanxeliu: "el verbu fixo carne, y punxo la so morada ente nós" (San Juan 1, 14).[17]

A ello sumir la profecía de Jesús sobre la destrucción del Templo ante los sos discípulos, almiraos ante la guapura del Templu de Herodes:

Cuando salió Jesús del Templu, y díbase, averáronse-y los sos discípulos p'amosa-y los edificios del Templu. Mas respondiendo Él díxo-yos: ¿Veis tou esto? En verdá dígovos: nun va quedar equí piedra sobre piedra que nun sía baltada.
Mateo 24:1-2.[18]

Pocos años dempués, nel añu 70, el Templu foi destruyíu polos romanos so les órdenes de Tito. Lo único que quedó son restos del muriu de la escampada, non del templu en sí. De toes formes sigue siendo dende entós un "monumentu símbolu" y el sitiu de referencia más sagráu pal xudaísmu.[19]

La tradición islámica y el Templu

[editar | editar la fonte]

Anque nun sía una mezquita nel sentíu estrictu del términu,[20] el Domo de la Roca ye de xuru un llugar de veneración pa los musulmanes. L'edificiu islámicu alluga l'asina llamada "Roca Fundacional",[21] que la so significación ye de suma importancia pal credo musulmán.

L'asina llamada "Roca Fundacional" (hebréu: אבן השתייה, Even Hashetiá; árabe: صخرة, Sajrah), caltenida nel interior del Domo de la Roca.

La Roca Fundacional ye reverenciada por numberosos monoteístes como'l llugar onde Abraham diba sacrificar al so fíu;[22] sobre dicha formación pedresa allugábase la cortil más sagrada del Templu de Salomón; y nesi mesmu sitiu, sieglos dempués de la destrucción del Templu y según sostién la tradición islámica, el profeta Mahoma xubió a los cielos, siendo portáu por buraq, caballu aláu con cabeza humana qu'ellí lo condució nuna "travesía nocherniega".[23]

Presenta coles mesmes la Roca Fundacional un importante calquier que, según la tradición islámica, foi fecha por Buraq al xubir a los cielos o, según otra versión islámica, el arcánxel Gabriel grabó na Roca'l mentáu calquier. Un buecu so la roca, sostién la tradición musulmana, ye reminiscente del turbante de Mahoma, quien, al llevantase, reincorporándose dempués d'orar, cutiríase la cabeza cola piedra de nun habese ésta esllandiáu instantáneamente.

Consideráu tamién santu polos hebreos,[24] el llugar en cuestión ye non menos veneráu polos musulmanes, quien construyeron el Domo de la Roca pa caltener dichu sitiu y lo que'l mesmu arreya, yá que ye por demás significativu dende un puntu de vista monoteísta.[25]

Por cuenta del so valor históricu y simbólico, la Cúpula de la Roca figura como una imaxe constante y dominante en numberoses representaciones de la cultura islámica.[26]

Pa los musulmanes inclusive les graes del Domo de la Roca tienen un valor simbólicu importante. Ocho graes que muerren so unes arcaes conducen dende cuatro lado escontra lo alto de la Cúpula de la Roca; los musulmanes llamen a estes arcaes "mavazin", les balances. Según una lleenda islámica, el día del Xuiciu Final va tendese una gocha de caballu dende les "balances" al Monte de les Olivares y tolos resucitaos tendrán de pasar por sobre ella: quien cometiera inxusticies va cayer a la perdición eterna.

El Templu de Xerusalén nel imaxinariu coleutivu

[editar | editar la fonte]

Imáxenes entamaes en secuencia lóxica de los fechos bíblicos que representen (y non según cuándo fueron realizaes).

Planes de reconstrucción nel sieglu XXI

[editar | editar la fonte]

Según la teoloxía xudía, col advenimiento del Mesíes, el Templu de Xerusalén va ser restauráu. De llegar eso a tener llugar, va tratar del Tercer Templu de Xerusalén.[31] Pa tal propósitu n'Israel hanse delineado planos detallaos ya inclusive ellaboráu una gran menorá.

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. Gabrielle Sei-Rajna, L'abecedaire du Judaïsme, Flammarion: París, 2000, p. 116. La ilustración que figura sobre la derecha amuesa la indumentaria de los sacerdotes y los diversos instrumentos propios del Templu de Xerusalén.
    Indumentaria sacerdotal, Menorá (candelabru de siete brazos), Arca de l'Alianza y demás instrumentos del Templu de Xerusalén.
  2. Episodiu que ye recordáu na fiesta xudía de Janucá.
  3. Simón Dubnow, Manual de la historia xudía, Buenos Aires: Sigal, 1977, páxs. 288-295: "La destrucción de Xerusalén".
  4. Según la descripción de la Biblia, el poder de Dios al traviés de l'Arca yá s'acreditara cuando se derrumbar les muralles de Xericó al pasar los xudíos ante elles cola Arca.
  5. Exemplos d'ello son Santa Sofía de Constantinopla y el Monesteriu d'El Escorial. Y a ellos tamién tien d'amestáse-yos el proyeutu del arquiteutu Louis I. Kahn pa la Sinagoga Hurva en Xerusalén, realizáu ente 1967 y 1974. Numberosos son los puntos de vista teóricos en redol al Templu de Salomón y esiste amás un importante númberu de reconstrucciones ya inclusive intentos diversos por volver materializalo a lo llargo de la historia. Pa mayores detalles, vease Reconstrucciones del Templu de Salomón.
  6. Basada en Levítico 24:5-9.
  7. Candelabru de siete brazos, realizáu n'oru y primeramente exhibíu nel Cardu de Xerusalén en 2007; materializáu pol Temple Institute y exhibíu nel Barriu xudíu de la ciudá vieya de Xerusalén. La menorá basar en Éxodu 25:31-40, Éxodu 37:17-24 y Levítico 24:1-4.
  8. Éxodu 37:25-28; Biblia de Peter Fjellstedt, 1890, parte I, p. 179.
  9. Conocíu tamién como "l'altar de bronce", Éxodu 27: 1-8; o bien l"altar esterior", yá que se topaba nel patiu o espaciu a cielu abiertu del Tabernáculo. Al altar en cuestión conocer tamién como "altar pa los holocaustos", ente que n'hebréu llamar mizbeaj hai'olah (מזבח העולה); Simón Dubnow, Historia Xudía, Buenos Aires: Sigal, 1977, p. 40.
  10. Instrumentu tamién conocida como "la fonte de bronce" (Éxodu 30:17-21) y "el mar de cobre" (Dubnow, Historia Xudía, p. 104). Les versiones bíbliques empleguen tanto bronce como cobre (Biblia paralela multillingüe: Éxodu 30:18.
  11. 11,0 11,1 Muséu d'Israel, Xerusalén, entrada 201636.
  12. Simón Dubnow, Manual de la Historia Xudía, Buenos Aires: Sigal, 1977, capítulu XIII: "La Cautividá en Babilonia"; Gabrielle Sei-Rajna, L'abecedaire du Judaïsme, Flammarion: París, 2000, p. 116.
  13. Udo Becker, The Continuum Encyclopedia of Symbols, Londres y Nueva York: 1994, páxs. 239-40; Don D. Srail, "Ivory Pomegranate", 19 de xineru de 1997 (aportáu 2 de xunetu de 2014).
  14. 1 Reis 7:21 (afataben amás nes vestidures del Sumu Sacerdote d'Israel, Éxodu 28: 33-34); Benedict S. Isserlin, "Israelite Art during the Period of the Monarchy", en Jewish Art, ed. Cecil Roth, Tel Aviv: Massada Press, 1961, col. 83; W. Emery Barnes, "Jachin and Boaz", Journal of Theological Studies V, 1904, páxs. 447–451.
  15. L'oxetu en cuestión xeneró encaloraos alderiques arqueolóxicos n'Israel alrodiu de la so autenticidá, mas depués d'innumberables estudios ya investigaciones, pruebes de llaboratoriu, analises paleográficos y hasta un casu na Corte de de Xerusalén, el consensu de los espertos basáu n'evidencia güei contundente ya irrefugable demostró l'autenticidá de la pieza que otrora coronaba'l cetru d'unu de los sacerdotes del Templu. André Lemaire, "Une inscription paleo-hebraique sur grenade en ivoire," Revue Biblique, Vol. 88, páxs. 236-239; "Probable Head of Priestly Scepter from Solomon's Temple Surfaces in Jerusalem," Biblical Archaeology Review, xineru-febreru 1984; Yitzhak Roman, "Text on a Pomegranate", Caso non. 482/04, District Court, Jerusalem: Expert's Opinion, The Institute for Technology and Forensic Consulting Ltd., 10 d'avientu de 2008; "Leading Israeli Scientist Declares Pomegranate Inscription Authentic", Biblical Archaeology Review, 16 d'avientu de 2008 (repr. Anchor Stone International, 23 d'abril de 2009); "The Ivory Pomegranate: Artifact from Solomon's Temple", Biblical Archaeology, 19 de marzu de 2012. La esencia del conteníu de les fontes numberaes foi resumida en Documenta: Ivory Pomegranate. La granada de marfil tópase caltenida nel Muséu d'Israel, en Xerusalén.
  16. Fotografía tomada in situ n'agostu de 2011.
  17. Ángelus 2006. El pontífiz referir a Juan 1:14, que'l so testu ye "Y el Verbu fixo carne, y habitó ente nós, y vimos la so gloria, gloria como del unigénito del Padre, llenu de gracia y de verdá". La versión española ye consonante col conteníu bíblico del Evanxeliu en llatín (Verbum caru factum est et habitavit in nobis) ya inclusive col Evanxeliu n'hebréu (הדבר נהיה בשר ושכן בתוכינו). Respectu al emplegu del términu "morada", ésti tien el so referente nun testu proféticu que figura lo que los cristianos denominen Antiguu Testamentu y los xudíos llamen Torá: « El mio morada va tar tamién xunto a ellos, y yo voi ser el so Dios y ellos van ser el mio pueblu.» (Ezequiel 37:27). La exéxesis cristiana ve nes pallabres d'Ezequíes una prefiguración d'aquelles de Xuan l'Evanxelista.
  18. «Mateo 24:1-2».
  19. Al Kotel o Muriu de los Llamentos conocer tamién como "Muriu Occidental del Templu de Xerusalén"; el mesmu ye pal xudaísmu "un monumentu símbolu" d'importancia cardinal hasta'l advenimiento del Mesíes xudíu, que según la mentada relixón, n'el so momentu reconstruyir, dando llugar al Tercer Templu de Xerusalén (Gabrielle Sei-Rajna, L'abecedaire du Judaïsme, Flammarion: París, 2000, páxs. 108-109: "Temple de Jérusalem: Un monument symbole").
  20. A diferencia de la Mezquita d'Al-Aqsa, el Domo de la Roca nunca sirvió como mezquita, polo que tamién ye desaveniente la denominación "Mezquita de Omar".
  21. Árabe: صخرة (Sajrah); hebréu: אבן השתייה (Even Hashetiá). Otres traducciones alternatives de Roca Fundacional son "Roca de la Fundación", "Piedra Fundacional", ya inclusive "Piedra de la Fundación"; el vezu y l'usanza de la espresión "Domo de la Roca" xustifiquen l'emplegu de Roca Fundacional, yá que la rellacionen col edificiu construyíu pa caltenela. L'usu de "roca" en cuenta de "piedra" potencialmente rellacionar coles pallabres de Jesús al respective de Pedro, "Tu yes la roca sobre la cual voi edificar la mio ilesia" (lo que de la mesma presenta conexón con delles preesistencies bíblicu y arqueolóxicu que rellacionen al recintu más sagráu del Templu de Xerusalén cola Roca Fundacional). La eleición de "Fundación" en cuenta de "la Fundación" tien la so razón de ser nel simple fechu de que piedres o roques fundacionales hubo innumberables a lo llargo de la historia y ello inclúi amás a la mesma Roca Fundacional, a la que s'escribe equí con mayúscules, pa tratala como un casu particular y estremala asina de toles demás.
  22. Según les tradiciones xudío y cristiano, Isaac; según los musulmanes, Ismael.
  23. Corán, Sura 17: Isra y El mio'raj.
  24. Testimoniu d'ello ye, por casu, la insinia hebrea con bendiciones de Marco Antonio Giustiniani, qu'inclúi una imaxe del Templu de Xerusalén representáu tomando en cuenta al Domo de la Roca, Venecia, 1545–52:
  25. Por cuenta de que el Domo de la Roca atopar no que na Antigüedá yera l'área del Templu, los xudíos ortodoxos abstener de visitar esti sector. A ello sumir la tradición xudía que sostién que sobre la Roca Fundacional topábase precisamente la cortil más sagrada del Templu de Salomón, onde según los testos bíblicos moraba Yaveh, esto ye, dichu llugar rellaciónase direutamente colo que los hebreos denominen "Shejiná" (presencia divina).
  26. Sarah Kochav, Grandes civilizaciones del pasáu: Israel, Barcelona: Foliu, 2005, p. 148: "El Monte del Templu".
  27. Grabáu anónimu (Jewish Encyclopedia: Temple).
  28. Lisboa, Biblioteca Nacional de Portugal, Biblia de Cervera, fol. 316v.
  29. Grabáu pintáu a mano, 52 x 74,9 cm., proveniente de Jervsalem et suburbia eius, Colonia (Alemaña), 1584 (Coleición Kyram).
  30. Maqueta del Segundu Templu, imaxe de la totalidá del conxuntu, incluyendo patios y murrallas.
  31. Ente que el Primer Templu foi edificáu por Salomón (960 e. C.), al Segundu reconstruyir Zorobabel (553 e. C.) y Herodes (19 e. C.).

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Bibliografía

[editar | editar la fonte]
  • Barnes, W. Emery, "Jachin and Boaz", Journal of Theological Studies, vol. V, 1901, páxs. 447–451 (aportáu 9 de xunu de 2011).
  • Comay, Joan. The Diaspora Story: The Epic of the Jewish People among the Nations (1981), Tel Aviv y Bnei-Brak: Steimatzky, repr. 1994.
  • Dubnow, Simón. Manual de la historia xudía, Buenos Aires: Sigal, 1977.
  • Kochav, Sarah. Grandes civilizaciones del pasáu: Israel, Barcelona: Foliu, 2005.
  • Kovadloff, Santiago. La estinción de la diáspora xudía, Buenos Aires: Emecé, 2013.
  • Sand, Shlomo. La invención del pueblu xudíu (Comment le peuple juif fut inventé?, 2011); trad. portuguesa de Eveline Bouteiller como A invenção do povo judeu: da Biblia ao sionismu, San Pablo: Saraiva-Benvirá, 2012.
  • Sei-Rajna, Gabrielle. L'abecedaire du Judaïsme, Flammarion: París, 2000.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]