[go: up one dir, main page]
Saltar al conteníu

Super Bowl

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia
Super Bowl
Xeneral
Deporte fútbol americanu
Estáu Estaos Xuníos
Organizador National Football League
Estadístiques
Otros datos
Web oficial
Cambiar los datos en Wikidata

Super Bowl ye'l nome que se-y da al partíu final del campeonatu de la National Football League (NFL) —principal campeonatu profesional de fútbol americanu nos Estaos Xuníos—, nel que s'enfrenten los campeones de la Conferencia Nacional (NFC) y la Conferencia Americana (AFC). L'oldeo apuéstase'l primera domingu del mes de febreru y debe el so nome a Lamar Hunt, antiguu propietariu de Kansas City Chiefs, quien lo llamó asina en viendo al so fíu xugar con una pelota rebotadora.[1]

El primer Super Bowl xugóse'l 15 de xineru de 1967 (el primer ganador foi Green Bay) como parte d'un alcuerdu ente la National Football League y l'otru campeonatu esistente entós daquella, l'American Football League (AFL), por que los vencedores de cada competición xugaren un partíu que decidiera al campeón d'Estaos Xuníos. Cuando la AFL integrar na NFL, cada lliga convertir nuna conferencia y el xuegu pasó a ser ente los sos campeones. L'equipu que más vegaes ganó foi Pittsburgh Steelers (seis causes), y solo hai cuatro de les 32 franquicies de la NFL que nunca xugaron la final.[2] L'actual campeón son los New England Patriots que ganaron la edición XLI el 5 de febreru del 2017, per primer vegada en tiempu extra.

Al marxe del ámbitu deportivu, la Super Bowl ye una de les retresmisiones per televisión más vistes nos Estaos Xuníos cada añu. Munchos músicos actuaron mientres les ceremonies antes del partíu y nel descansu, la franxa publicitaria ye la más cara de tol añu, y el día del partíu (conocíu como "Super Sunday" —Super Domingo—) ta consideráu de facto como una fiesta nacional.[3][4] Los estauxunidenses peracaben más comida y bebida mientres l'alcuentru qu'en cualesquier otra fecha, quitando'l Día d'Aición de Gracies.[5]

Historia

[editar | editar la fonte]

Oríxenes de la Super Bowl

[editar | editar la fonte]

Dende la creación de la National Football League en 1920, el campeonatu tuvo que competir con otres lligues, siendo la más importante de toes elles l'American Football League, fundada en 1960. La rivalidá ente los dos campeonatos, qu'intensificaron les sos estratexes p'atraer a los meyores xugadores y al mayor númberu d'aficionaos, fizo que la NFL y la AFL entamaren conversaciones en 1966, llegando a un preacuerdo el 8 de xunu d'esi añu.[6]

Una de les condiciones d'esi preacuerdo establecía la celebración d'una semi-final que determinara al "campeón del mundu" de fútbol americanu. El comisionado de la NFL, Pete Rozelle, quixo llamar a esi partíu The Big One.[7] Sicasí, impúnxose finalmente'l nome "Super Bowl" propuestu pol propietariu de los Kansas City Chiefs y fundador de la AFL, Lamar Hunt, a quien se-y asocedió en viendo al so fíu xugar con una pelota rebotadora llamada "Super Ball". Per otra parte, el nome "Bowl" (tazón) yá s'emplegaba pa les finales de fútbol americanu universitariu, polo que terminó imponiéndose a pesar de que nun principiu diba ser una denominación temporal.[8]

Finales ente la NFL y la AFL

[editar | editar la fonte]

El primer Super Bowl, que se llamó oficialmente "First AFL-NFL World Championship Game" (Primer campeonatu del mundu AFL-NFL), apostóse'l 15 de xineru de 1967 ente los campeones de la American Football League, los Kansas City Chiefs, y los de la National Football League, los Green Bay Packers. Dichu alcuentru terminó con un resultáu de 10:35 favorable para Green Bay, con una actuación destacada del quarterback Bart Starr, que foi proclamáu xugador más pervalible.[8] Los Packers revalidaron el títulu al añu siguiente.

Nel tercer campeonatu celebráu en 1969 camudó l'enclín, y New York Jets foi'l primer equipu vencedor qu'apurría la American Football League, al ganar a los Baltimore Colts en Miami. La postrera final de la Super Bowl coles dos lligues por separáu celebrar en 1970, y nella Kansas City Chiefs proclamóse campeón al vencer a Minnesota Vikings de la NFL por 23:7. Esi mesmu añu establecióse "Super Bowl" como denominación definitiva del choque.[9]

Sistema de conferencies

[editar | editar la fonte]

En 1970 producióse l'absorción de la American Football League per parte de la National Football League, que pasaben a ser la Conferencia Americana y la Conferencia Nacional respeutivamente. De la mesma, el troféu de campeones pasó a llamase "Troféu Vince Lombardi", n'homenaxe al entrenador Vince Lombardi que finó en setiembre d'esi añu.[10] El primer club vencedor col nuevu sistema foi Baltimore Colts.

Na década de 1970, la mayoría de les finales tuvieron apoderaes por equipos provenientes de l'antigua AFL. Miami Dolphins venció na final de 1973 invictu, un récor qu'hasta la fecha nun se pudo igualar,[11] y revalidó el so trunfu en 1974. Dempués Pittsburgh Steelers, entrenáu por Chuck Noll, llogró cuatro títulos (1975, 1976, 1979 y 1980) con una de les primeres dinastíes del campeonatu formada por xugadores como Joe Greene, Lynn Swann, Franco Harris, Jack Lambert, Terry Bradshaw y John Stallworth, toos ellos presentes nel Salón de la Fama del Fútbol Americano Profesional. El so xuegu basar nuna sólida defensa, que-yos valió'l llamatu de Steel Curtain (Cortina d'aceru).[12]

A partir de los años 1980, los equipos de la NFC tomaron el control nes finales de la Super Bowl. La franquicia más esitosa nesa dómina foi San Francisco 49ers, que ganó trés Super Bowl (1982, 1985 y 1989) con un estilu de xuegu al ataque imprimíu pol so entrenador, Bill Walsh. El so quarterback, Joe Montana, ta consideráu como unu de los meyores de la historia na so posición y foi ganador del MVP nes ediciones XVI, XIX y XXIV.[13] Nesta década tamién destacó Chicago Bears, que cerró la temporada de 1985 con un récor de 18 victories por una derrota, y los dos campeonatos de Washington Redskins, correspondientes a les temporaes de 1982 y 1987.

Na década de 1990, Dallas Cowboys sobresalió como l'equipu más victoriosu, con trés de los cuatro Super Bowl que llegaron a xugar nesi periodu (en 1993, 1994 y 1996). Tamién destacó Buffalo Bills, que llegó a cuatro finales consecutives dende 1991 hasta 1994 pero nun ganó nenguna d'elles.[14] De la mesma, San Francisco 49ers convertir nel equipu que más Super Bowl ganara al vencer na edición XXIX, col wide receiver Jerry Rice como'l so mayor figura dempués de la retirada de Joe Montana.[15] Cowboys y 49ers acoparon los principales duelos de la final, hasta qu'a finales de la década resurdió Green Bay Packers, lideraos pol quarterback y tres veces MVP Brett Favre. Per otru llau Denver Broncos, que nunca ganó un títulu a pesar de llegar a la final en cuatro causes, llogró dos Super Bowl consecutivos en 1998 y 1999 con Terrell Davis y John Elway como los sos principales curiosos.[16]

Super Bowl nel Sieglu XXI

[editar | editar la fonte]

A partir de la década de 2000, el campeonatu volvió tar apoderáu por equipos procedentes de la Conferencia Americana, y apaecieron de nuevos equipos qu'hasta entós nunca apostaren un Super Bowl. El sieglu empezó cola victoria de St. Louis Rams, siendo'l primer equipu presidíu por una muyer, Georgia Frontiere.[17] New England Patriots ganó en cinco causes (en 2002, 2004, 2005, 2015 y 2017) lideráu pol quarterback Tom Brady, y cayó en 2008 y 2012 ante los New York Giants a pesar de terminar invictu'l restu de la temporada del 2008 .[18] Tamién destacaron les victories de dos debutantes na final: Baltimore Ravens en 2001 (edición XXXV) y Tampa Bay Bucanners en 2002 (edición XXXVII).

Pittsburgh Steelers volvió confirmase como un equipu campeón en recuperando'l so carauterísticu xuegu defensivu, y superó a San Francisco 49ers como l'equipu que más Super Bowl ganó en venciendo na Super Bowl XL (en 2006) y XLIII (en 2009).[19] Un debutante na final, New Orleans Saints, venció nel Super Bowl XLIV apostáu en 2010, y en 2011 los ganadores fueron los Green Bay Packers. New Englands Patriots ganó'l Super Bowl LI frente a Atlanta Falcons con un resultáu de 34-28 onde l'alcuentru foi lleváu al tiempu extra per primer vegada.

Ediciones y palmarés

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Ganadores de la Super Bowl

Hasta 2017 celebráronse 51 ediciones de la Super Bowl. Anque tradicionalmente siempres se xugaba a finales de xineru, dende 2004 apostar nel primer domingu de febreru. La final vien precedida d'una temporada regular, apostada nos últimos meses del añu saliente y delles eliminatories na Conferencia Americana y la Conferencia Nacional. Cada Super Bowl representar con numberación romana (cola esceición del Super Bowl 50), polo que la primer edición que s'apostó en 1967 conozse como Super Bowl I.

L'equipu que más vegaes ganó'l Super Bowl foi Pittsburgh Steelers, con seis títulos nel so haber.[19] La franquicia superó en 2009 a Dallas Cowboys y San Francisco 49ers, que cunten con cinco títulos cada unu. En récores negativos, Buffalo Bills, Denver Broncos, New England Patriots y Minnesota Vikings fueron los que más vegaes perdieron la final, hasta en cuatro causes.[20] Nel casu de Buffalo, les sos derrotes fueron consecutives dende 1991 hasta 1994.[14]

Anguaño, 28 franquicies de fútbol americanu participaron na final dende la primer edición y 19 equipos ganaron el troféu siquier una vegada. Cuatro equipos nun xugaron nunca'l Super Bowl: Cleveland Browns, Detroit Lions, Houston Texans y Jacksonville Jaguars. Detroit y Cleveland fueron campeones de la NFL antes de 1967, ente que Jacksonville y Houston son franquicies creaes dempués de la fusión ente NFL y AFL y nun ganaron campeonatu dalgunu.[2]

Sedes

[editar | editar la fonte]
El Superdome de Luisiana, l'estadiu sede con más ediciones allugaes de la Super Bowl, con siete en total.

La NFL escueye la sede con trés años d'antelación, con base en que la ciudá candidata axunte unes condiciones d'aforu, seguridá ya instalaciones fayadices. Ye tradicional que la sede escoyida cunte con una franquicia de la lliga.[21][22] Amás, l'alcuentru ta consideráu dende 2002 como "Eventu especial de Seguridá Nacional" per parte del Serviciu Secretu de los Estaos Xuníos.[23] El costu d'una entrada oficial nel Super Bowl XLII foi de 900 dólares, preciu que na reventa disparar hasta los 4000 dólares.[24]

Históricamente, la Super Bowl apostóse en sitios con un clima templáu. L'área metropolitana de Miami ye la zona que más vegaes allugó la final, hasta en 10 ocasiones,[25] siguida por Nueva Orleans (9) y Los Angeles (7). Sicasí, l'apaición d'estadios cubiertos fizo que la NFL cunte con ciudaes con clima fríu p'allugar el choque nos últimos años.

Hasta la fecha, nengún equipu que llegara a la final haber apostáu nel so estadiu;[20] anque en 1980 los Rams xugaron la XIV en Los Angeles y en 1985 los 49ers la XIX en San Francisco, ciudá onde faíen de llocal.

Pa designar a quién va exercer como l'equipu llocal, la NFL alterna ente la Conferencia Nacional y la Conferencia Americana, cada añu pel mediu. El protocolu de la Lliga Nacional de Fútbol Americano (NFL) dicta que los equipos de la Conferencia Americana son locales del Súper Bowl nos años pares, mientres los de la Nacional ser nos nones. L'equipu qu'exerz de llocal puede escoyer la equipación que quiera, teniendo en cuenta que les regles de la lliga torguen a los equipos portar uniformes alternos mientres la Super Bowl.[26][27]

Troféu

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Troféu Vince Lombardi
Joe Thiesmann, quarterback de Washington Redskins, colos aniellos de campeón de la Conferencia Nacional y de la Super Bowl.

El principal gallardón que se lleva'l vencedor de la Super Bowl ye'l Troféu Vince Lombardi. Llámase asina dende 1970 n'honor al entrenador Vince Lombardi, ganador de les dos primeres Super Bowl colos Green Bay Packers y fináu esi añu por causa de un cáncer.[10] Enantes, yera conocíu como "Campeonatu del Mundu".[28]

El troféu foi diseñáu por Tiffany & Co. y ta valoráu en 25 000 dólares. Presenta un balón reglamentariu de fútbol americanu de pies realizáu con plata de llei, mide 56 centímetros y pesa 3,2 kilogramos.[29] La NFL ellabora una sola pieza p'apurrilo en propiedá al equipu vencedor, a diferencia d'otros campeonatos como la Copa Stanley (NHL) o la Grey Cup (CFL), onde solo esiste un gallardón.[30] Cuenta con una inscripción col ganador, añu y edición de la Super Bowl que se graba dempués del partíu.

Amás del troféu, cada xugador recibe un aniellu de campeón. Estes xoyes suelen realizase n'oru blanco y diamantes, ya inclúin nome del equipu y edición de la Super Bowl. La NFL costea 150 aniellos pa cada equipu, con un costu averáu de 5000 dólares la unidá. La franquicia vencedora puede regalar aniellos a quien quiera, partiéndose ente cuerpu téunicu, xugadores, personal y direutiva. En casu de que quieran regalar aniellos de más, l'equipu asume'l costu de cada unidá extra.[31]

Espectáculos

[editar | editar la fonte]

Al marxe del eventu deportivu, la Super Bowl ye unu de los acontecimientos sociales más importantes n'Estaos Xuníos. Ta consideráu como un actu social nel que la xente axuntar pa ver el partíu, y ye la segunda fecha del añu na que más comida y bébora consúmese, por detrás del Día d'Aición de Gracies.[5]

La NFL y la mayoría d'equipos del campeonatu entamen actividaes pela redolada del campu de fútbol americanu, destinaes a tolos públicos. La mayoría tán rellacionaes col fútbol americanu, como firmes de xugadores famosos o pruebes físiques. Sicasí, tamién s'entamen conciertos na redoma al estadiu con grupos populares.

Amás, ye l'únicu partíu de la temporada nel que los dos equipos pueden llevar a los sos equipos d'animadores (cheerleaders). La primer vegada qu'apaeció esti tipu d'animación foi nel Super Bowl X celebráu en 1976, col grupu de cheerleaders de Dallas Cowboys.[32][33]

Himnu nacional

[editar | editar la fonte]

Al empiezu del partíu hai delles actuaciones musicales, númberos d'orquestes universitaries y saludos per parte de diverses autoridaes, que rematen cola interpretación del himnu nacional de los Estaos Xuníos, "The Star-Spangled Banner". L'artista escoyíu pa interpretalo suel destacar pola so capacidá vocal, tener una carrera consagrada, y el so eleición fai pocos díes antes d'apostase la final.[34][35] L'himnu interpretar en direuto y en direutu acompañáu por una orquesta, y anque teóricamente esiste la posibilidá de que'l cantante pueda faer playback, esto ye criticáu si afayar.[36]

Suel ser interpretáu por una muyer, casu de Whitney Houston (1991), Mariah Carey (2002) Beyoncé (2004), Christina Aguilera (2011), Alicia Keys (2013) o Lady Gaga (2016) , ente otres, anque tamién puede dase'l casu de que lo cante un home, como asocedió con Barry Manilow en 1984. L'himnu tamién pueden cantalo grupos, como Backstreet Boys (2001) o Dixie Chicks (2003), o coros militares y universitarios (2005).[34]

Espectáculu de mediu tiempu

[editar | editar la fonte]
Artículos principales: Espectáculu de mediu tiempu y Espectáculos de mediu tiempu de la Super Bowl

Cada Super Bowl cuntó con un espectáculu musical celebráu na posa del partíu (Halftime show) dende la so primer edición. Anque nun principiu taba protagonizáu peles bandes musicales de les universidaes estauxunidenses, la popularidá del eventu fizo que los cantantes y grupos más populares del momentu ganaren protagonismu. A diferencia d'otros entemedios con menor duración, la NFL autoriza que'l descansu de la Super Bowl dure 30 minutos por que puedan realizase les actuaciones, y el so presupuestu ye bien cimeru al de cualquier actuación realizada n'otres circunstancies.[37][38]

A lo llargo de la historia, hubo actuaciones que trescendieron más allá del partíu. Tres dellos años con perda d'espectadores a otres canales mientres el descansu, la NFL contrató pal Super Bowl XXVII celebrada en 1993 a Michael Jackson, quien cantó xunto con 3.500 neños el so senciellu "Heal the World". L'ésitu d'audiencia fizo que la lliga contratara artistes famosos y ameyorara la calidá del show.[39] En 2002 l'actuación de los irlandeses U2 tamién llogró repercusión nos medios, yá que Bono homenaxó a les víctimes del atentáu del 11 de setiembre mientres el cantar "Where the Streets Have No Name".[40]

L'espectáculu del descansu del Super Bowl XXXVIII, celebráu en 2004, nun foi unu de los más polémicos de la historia, sinón el más polémicu, dempués de que'l cantante Justin Timberlake, mientres interpretaba la so tema Rock Your Body, al terminar el cantar, quitó-y a Janet Jackson una pieza del so vistíu a la fin de l'actuación, afayando unu de los sos senos con una estrella qu'anubría tol tetu. La imaxe solo pudo trate mientres un segundu na emisión en direutu, pero foi espublizada con rapidez al traviés d'internet y delles asociaciones d'espectadores protestaron pol show.[41] L'incidente, que pasó a conocese como Nipplegate, costó-y a CBS y toles emisores afiliaes una multa de 550,000 dólares per parte de la Comisión Federal de les Comunicaciones (FCC), anque dichu organismu llevantó la sanción en 2008.[42] Dempués d'esi incidente, la emisión d'espectáculos en direutu nos Estaos Xuníos facer con cinco segundos de retardo.[43] anque nun tien nengún sentíu yá qu'en 2012 tamién volvió asoceder un incidente mientres la presentación de la cantante Madonna, cuando la rapera M.I.A. llevantó'l so deu mediu, polo que'l voceru de la NBC Christopher McCloskey, túvose qu'esculpar pol xestu desaveniente[44][45]

Cobertoria en televisión

[editar | editar la fonte]

Tradicionalmente, el Super Bowl foi unu de los programes de televisión más vistos nos Estaos Xuníos y la retresmisión suel liderar les audiencies d'esti mediu cada añu. Mientres l'alcuentru, la cadena que la retresmite llogra una cuota de pantalla d'ente'l 40 % y el 60 %, según datos d'AGB Nielsen, lo que se traduz en cerca de 120 millones d'espectadores que sintonizan col partíu siquier en dalguna ocasión.[46] Amás, la señal del alcuentru tresmitir a más de 200 países, polo que l'audiencia multiplicar hasta cien millones de persones en tol mundu.[47]

La primer final que rompió récores d'audiencia foi'l Super Bowl XVI, celebráu en 1982 y qu'enfrentaba a San Francisco 49ers contra Cincinnati Bengals. El choque foi siguíu pol 49 % de los llares con un share del 73 %, y algamóse esa cifra porque una fuerte ventisca afectó a la mariña nordeste del país, lo que provocó que munches persones prefirieren quedase nes sos cases pa siguir l'alcuentru.[48] Anguaño, l'espaciu más vistu de la historia nos Estaos Xuníos ye la Super Bowl XLVI de 2012, con 115 millones d'espectadores.[49] La edición XLIV de 2010 desbancó del puestu al últimu capítulu de la serie M*A*S*H, emitíu en 1983, qu'hasta esi añu foi'l programa con más audiencia del país.[46]

Anguaño, los derechos d'emisión d'esti partíu correspuenden a CBS, NBC y FOX, turnándose cada añu. Enantes ABC tamién retresmitía'l Super Bowl, anque dexó de faelo cuando arrenunció al fútbol americanu en televisión. La primer final foi retresmitida de forma simultánea ente CBS y NBC, y a partir de 1968 les cadenes empezaron a partise les emisiones.[50] Pela so parte, el primer alcuentru emitíu pa tol país foi'l edición VII de 1973, yá que hasta esi añu los partíos acutar nes ciudaes con equipos na final pa evitar que la xente nun allegara a los estadios.[51]

Dempués del partíu, ye tradicional que la canal que la hai retresmitíu emita un programa o serie de televisión del qu'espera llograr bones audiencies. Exemplos d'ello fueron los estrenos de The A-Team (1983), Family Guy (1999) o American Dad! (2006) ente otros programes. Les redes tamién aprovechen pa emitir les sos series con un capítulu especial, alloñáu de la trama principal p'atraer más públicu, como asocedió con The Simpsons (col episodiu "Sunday, Cruddy Sunday") o House (en "Frozen").[52][53]

Publicidá

[editar | editar la fonte]

Les franxes comerciales mientres el partíu de la Super Bowl son les más cares de la televisión n'Estaos Xuníos, polo que munches empreses deciden mercar esos espacios pa emitir los sos anuncios más costosos y les sos mayores producciones. El primer anunciu d'eses carauterístiques foi "1984" d'Apple, dirixíu por Ridley Scott, que revolucionó'l conceutu de la publicidá emitida nesti acontecimientu.[54][55] De magar, munches empreses usen esti espaciu pa dar a conocer les sos propuestes más creatives y los sos nuevos productos, ya inclusive dellos diarios como USA Today entamen un concursu pa premiar al meyor anunciu de la Super Bowl.[56][57] Ye habitual tamién la presencia d'anuncios fixos, como la campaña de Disney I'm going to Disney World!, na que futbolistes y celebridaes del país animen a la xente a allegar al parque temáticu.[58]

El númberu d'espacios destinaos a la publicidá ta llindáu y, por cuenta de la audiencia que puede algamar el partíu, el so preciu ye bien eleváu. En 2016, una empresa que quixera asitiar un spot de 30 segundos mientres el partíu tenía qu'abonar cerca de 5 millones de dólares. El preciu de los anuncios foi n'aumentu sacante en 2009 y 2010 (2.5 millones), cuando per primer vegada na so historia baxaron por cuenta de la crisis financiera.[59]

Récores

[editar | editar la fonte]

Equipu

[editar | editar la fonte]

Individual

[editar | editar la fonte]

Ciudaes y estadios

[editar | editar la fonte]

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ Eskenazi, Gerald (15 d'avientu de 2006). «Lamar Hunt, a Force in Football, Dies at 74» (inglés). Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  2. ↑ 2,0 2,1 DiTullio, Brian (7 de febreru de 2010). Bleacher Report (ed.): «Super Bowl Facts: The Cleveland Browns and Detroit Lions Stand Alone» (inglés). Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  3. ↑ Cook, Bob (4 de febreru de 2007). NBC (ed.): «Let's make Super Bowl an official holiday» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2012-07-09. Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  4. ↑ Belkin, Douglas (29 de xineru de 2004). «Super Bowl underscores cultural estrema» (inglés). Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  5. ↑ 5,0 5,1 Departamentu d'Agricultura de los Estaos Xuníos (ed.): «USDA Offers Food Safety Advice for Your Super Bowl Party» (inglés) (27 de xineru de 2006). Archiváu dende l'orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  6. ↑ Pro Football Hall of Fame (ed.): «50 Years After» (inglés) (12 de febreru de 2009). Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  7. ↑ Primer Hora (ed.): «Super Bowl: Gran evolución n'espectáculu de mediu tiempu» (1 de febreru de 2009). Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  8. ↑ 8,0 8,1 Martín, Álvaro (31 de xineru de 2005). Libertad Digital (ed.): «Historia del fútbol profesional americanu». Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  9. ↑ Hoffart, Tom (1 de febreru de 2009). Dailynews.com (ed.): «NBC's Super Bowl history» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2010-01-18. Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  10. ↑ 10,0 10,1 NFL Hispanu (ed.): «Vince Lombardi» (4 d'agostu de 2008). Archiváu dende l'orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  11. ↑ «Marc Anthony merca aiciones de Miami Dolphins» (22 de xunetu de 2009). Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  12. ↑ NFL Hispanu (ed.): «La Steel Curtain» (23 d'avientu de 2002). Archiváu dende l'orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  13. ↑ Casado, Eduardo (20 de xineru de 2009). «Que foi de... Joe Montana». Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  14. ↑ 14,0 14,1 Cubero, Cristina (22 de xineru de 1994). «Los Buffalo Bills, a por toes». Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  15. ↑ Cubero, Cristina (31 de xineru de 1995). «Invencibles». Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  16. ↑ Cubero, Cristina (27 de xineru de 1998). «A la fin». Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  17. ↑ «Rams owner Georgia Frontiere succumbs to cancer at 80» (inglés) (18 de xineru de 2008). Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  18. ↑ «Tom Brady Out For Season, Will Have Knee Surgery» (inglés) (28 de setiembre de 2008). Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  19. ↑ 19,0 19,1 Tovar, Mariano (3 de febreru de 2009). «Los Steelers yá son los meyores de la historia». Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  20. ↑ 20,0 20,1 «Palmarés de la Super Bowl». Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  21. ↑ «N.Y./N.J. Super dende 1924 esiste'l Bowl in 2008 may not come to pass» (inglés) (22 de setiembre de 2003). Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  22. ↑ ESPN (ed.): «Goodell says NFL to look into playing Super Bowl in London» (inglés) (15 d'ochobre de 2008). Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  23. ↑ Departamentu de Seguridá de los Estaos Xuníos (ed.): «National Special Security Events Fact Sheet» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  24. ↑ Espaciu deportes (ed.): «mio-reinu-por-una-entrada/ El mio reinu por una entrada». Consultáu'l 15 d'abril de 2010.
  25. ↑ Miami Dolphins (ed.): «selmana-del-super-bowl-xliv-arrinca-baxu-cielos-borrinosos-pero-con-enforma-optimismu-otres notes La Selmana de la Super Bowl XLIV arrinca baxu cielos borrinosos pero con muncho optimismu» (1 de febreru de 2010). Archiváu dende l'selmana-del-super-bowl-xliv-arrinca-baxu-cielos-borrinosos-pero-con-enforma-optimismu-otres-notes orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  26. ↑ Chicago Bears (ed.): «Who will be the home team in Super Bowl XLI and which xerséis will the Bears wear?» (inglés) (22 de xineru de 2007). Archiváu dende l'orixinal, el 2008-12-02. Consultáu'l 15 d'abril de 2010.
  27. ↑ NFL.com (ed.): «XLII facts about Super Bowl XLII» (inglés). Consultáu'l 15 d'abril de 2010.
  28. ↑ Tanier, Mike (31 de xineru de 2010). «Excess Reigns at Super Bowl and That’s Non Ballyhoo» (inglés). Consultáu'l 15 d'abril de 2010.
  29. ↑ Dimensions Guide (ed.): «Super Bowl Trophy Dimensions» (inglés). Consultáu'l 15 d'abril de 2010.
  30. ↑ «L'acobiciáu troféu». Consultáu'l 15 d'abril de 2010.
  31. ↑ EsMas. Televisa Deportes (ed.): «Super Bowl XXXVIII». Archiváu dende l'orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 15 d'abril de 2010.
  32. ↑ Dallas Cowboys (ed.): «Dallas Cowboys Cheerleaders» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 16 d'abril de 2010.
  33. ↑ Black DCC (ed.): «Black DCC» (inglés). Consultáu'l 16 d'abril de 2010.
  34. ↑ 34,0 34,1 NFL (ed.): «Llista d'artistes que participaron en prepartido, himnu y descansu» (inglés). Consultáu'l 16 d'abril de 2010.
  35. ↑ Weblogs SL (ed.): «Jennifer Hudson na Super Bowl» (6 de febreru de 2009). Consultáu'l 16 d'abril de 2010.
  36. ↑ American Broadcasting Company (ed.): «Hudson's Super Bowl Lip-Sync Non Surprise to Insiders» (inglés) (3 de febreru de 2009). Consultáu'l 16 d'abril de 2010.
  37. ↑ Noticiasdot (ed.): «1100 millones d'espectadores en tol mundu van siguir güei en direutu la Super Bowl» (6 de febreru de 2006). Consultáu'l 16 d'abril de 2010.
  38. ↑ Altman, Alex (21 de marzu de 2009). «Super Bowl Halftime Show» (inglés). Time. Archiváu dende l'orixinal, el 2013-08-26. Consultáu'l 16 d'abril de 2010.
  39. ↑ Sandomir, Richard (30 de xunu de 2009). New York Times (ed.): «How Jackson Redefined the Super Bowl» (inglés). Consultáu'l 16 d'abril de 2010.
  40. ↑ Interference (ed.): «The Saints Are Winning: Celebrating U2's New Orleans and Super Bowl Connections» (inglés) (8 de febreru de 2010). Archiváu dende l'orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 16 d'abril de 2010.
  41. ↑ El Mundo (ed.): «Una comprometedora escena ente Janet Jackson y Timberlake na Super Bowl enfrenta a CBS y MTV» (2 de febreru de 2004). Consultáu'l 16 d'abril de 2010.
  42. ↑ El Mundo (ed.): «La CBS nun va pagar multa poles imáxenes del pechu desnudu de Janet Jackson» (21 de xunetu de 2008). Consultáu'l 16 d'abril de 2010.
  43. ↑ Noticiasdot (ed.): «Pequeños escándalos de los Oscars 2004: va emitir con retrasu y un actor espulsáu» (27 de febreru de 2007). Consultáu'l 16 d'abril de 2010.
  44. ↑ http://la.eonline.com/venezuela/2012/291883/mia--y-mostroel-deu-al-pablico-del-saper-bowl
  45. ↑ http://jenesaispop.com/2012/02/06/la-nbc-esculpa-el deu-de-m-i-a/
  46. ↑ 46,0 46,1 «Super Bowl 2010 Ratings: 106 Million Watch, Top-Rated Telecast ever» (inglés) (8 de febreru de 2010). Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  47. ↑ J. M. Moreno (2 de febreru de 2010). «Super Bowl: La CBS va ganar 153 millones colos sos spots publicidá». Consultáu'l 11 d'abril de 2010.
  48. ↑ History Department at the University of San Diego (ed.): «Television's Top-Rated programs» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 17 d'abril de 2010.
  49. ↑ http://www.hoycinema.com/actualidad/noticias/super-bowl-supera-millones-espectadores-202805.html
  50. ↑ Sandomir, Richard (26 d'avientu de 2007). «Patriots-Giants Game Now on NBC and CBS» (inglés). Consultáu'l 17 d'abril de 2010.
  51. ↑ NFL (ed.): «Chronology 1971-1980» (inglés). Consultáu'l 17 d'abril de 2010.
  52. ↑ Entertainment Weekly (ed.): «Super Bowl Bump» (inglés) (12 de febreru de 1993). Archiváu dende l'orixinal, el 2014-08-22. Consultáu'l 17 d'abril de 2010.
  53. ↑ Zap 2 it (ed.): «Best & Worst: Post-Super Bowl TV» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2012-09-25. Consultáu'l 17 d'abril de 2010.
  54. ↑ Axencia EFE (ed.): «La llucha pol anunciu más recordáu, la otra cara de la Super Bowl» (2 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 2010-07-19. Consultáu'l 24 de xineru de 2010.
  55. ↑ UGO Networks (ed.): «Apple - '1984'» (inglés). Consultáu'l 16 d'abril de 2010.
  56. ↑ Associated Press (ed.): «Anheuser-Busch Wins USA TODAY Ad Meter Title» (inglés) (6 de febreru de 2006). Archiváu dende l'orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 24 de xineru de 2010.
  57. ↑ Horovitz, Bruce. «'Two nobodies from nowhere' craft winning Super Bowl ad» (inglés). Consultáu'l 24 de xineru de 2010.
  58. ↑ Reuters (ed.): «Dreams Come True as Super Bowl XLII MVP Eli Manning Proclaims, 'I'm Going to Disneyland!'» (inglés) (4 de febreru de 2008). Consultáu'l 24 de xineru de 2010.
  59. ↑ Cazón, Patricia (14 de xineru de 2010). «La Super Bowl baxa'l preciu de los sos anuncios pola crisis». Consultáu'l 14 de xineru de 2010.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Super_Bowl&oldid=4281773»