Propiedá

Propiedá
	rol
	bien

En derechu, la propiedá, ye'l poder direuto ya inmediatu sobre un oxetu o bien, pola que s'atribúi al so titular la capacidá de disponer del mesmu, ensin más llimitaciones que les qu'imponga la llei. Ye'l derechu real qu'implica l'exerciciu de les facultaes xurídiques qu'apliquen l'ordenamientu xurídicu concede sobre un bien.^[1]

L'oxetu del derechu de propiedá ta constituyíu por tolos bienes susceptibles d'apropiación. Por que se cumpla tal condición, polo xeneral, ríquense trés condiciones: que'l bien sía Valor d'usu útil, yá que si nun lu fora, escarecería de fin l'apropiación; que'l bien esista en cantidá llindada, y que sía susceptible d'ocupación, porque otra manera nun va poder actuase.

Pal xurista Guillermo Cabanellas la propiedá nun ye más "que'l dominiu qu'un individuu tien sobre una cosa determinada, cola que puede faer lo que deseye la so voluntá".

Según la definición dada'l xurista venezolanu-chilenu Andrés Bello nel artículu 582 del Códigu Civil de Chile, el dominiu consiste en:

el derechu real nuna cosa corporal pa gociar y disponer d'ella arbitrariamente; nun siendo contra la llei o contra'l derechu ayenu. La propiedá separada del gocie de la cosa llámase mera o nuda propiedá.

Davezu considérase que'l derechu de propiedá plenu entiende tres facultaes principales: usu (ius utendi), gocie (ius fruendi) y esfrute (ius abutendi),^[2] distinción que provién del derechu romanu o de la so receición medieval.^[3] Tien tamién orixe romanu la concepción de la propiedá en sentíu suxetivu, como sinónimu de facultá o atribución correspondiente a un suxetu.

Otra manera, en sentíu oxetivu y sociolóxicu, atribuyir al términu'l calter d'institución social y xurídica y, según señala Ginsberg, pue ser definida la propiedá como'l conxuntu de derechos y obligaciones que definen les rellaciones ente individuos y grupos, con al respective de qué facultaes de disposición y usu sobre bienes materiales correspuénden-yos.

Teoría de la propiedá

El derechu de propiedá ye'l más completu que puede tenese sobre una cosa: la propiedá tópase sometida a la voluntá, exclusividad y a l'acción del so propietariu, ensin más llendes que los que marca la llei o los provocaos por "la concurrencia de dellos derechos incompatibles nel so ilimitáu exerciciu"^[4] (llimitaciones de calter estrínsecu). Sicasí, la reconocencia de que la propiedá, como institución, ta empobinada a una función social,^[5] implica que na actualidá esistan llimitaciones intrínseques o inherentes a dereches; según obligaciones que se deriven de la propiedá en sí.

En doctrina xurídica, especialmente aquellos ordenamientos con importante influencia llatina, considérase que'l dominiu o propiedá ta integráu por trés facultaes o derechos:

Ius utendi

El ius utendi ye'l derechu d'usu sobre la cosa. El propietariu tien el derechu a sirvise de la cosa pa los sos intereses y acordies cola función social del derechu, siempres y cuando eses conductes nun violen preceptos llegales yá establecíos o causen mancadures a los derechos d'otros propietarios.

Por casu, sol principiu del ius utendi nun podría un propietariu d'un bien inmueble xustificar la tenencia d'un plantíu de mariguana, al tar prohibida pola mayoría de los ordenamientos xurídicos. De la mesma forma, un empresariu nun puede xustificar so esti principiu ruios escesivos típicos d'una actividá industrial nuna zona residencial, que faigan intolerable la vivencia de los demás vecinos.

Ius fruendi

El ius fruendi ye'l derechu de gocie sobre la cosa. Na so virtú, el propietariu tien el derechu d'aprovechar y disponer los frutos o productos que xenere'l bien. La regla xeneral ye que'l propietariu d'una cosa ye tamién propietariu de too aquello que la cosa produza, con o ensin la so intervención.

Los frutos pueden ser naturales o civiles. Los frutos naturales son aquellos que la cosa produz natural o artificialmente ensin desterciu de sustancies. Nesi aspeutu estremar de los denominaos "productos" asina: tratándose d'un mazanar, les mazanes son frutos naturales y la lleña de los árboles son los sos productos.

Los frutos civiles tán constituyíos por aquelles sumes de dineru que recibe'l propietariu por vencer a otru l'usu o gocie de la cosa. Usando l'exemplu anterior, el frutu civil que percibe'l propietariu del manzanar ye la renta que-y ye pagada al dalo en arrendamientu. Tratándose de dineru, los frutos que percibe'l so propietariu son los intereses.

Ius abutendi

El ius abutendi ye'l derechu de disposición sobre la cosa. El propietariu, so la premisa de que la cosa ta so la so dominabilidad (poder de fechu y voluntá de posesión), puede faer con ella lo que quiera, incluyendo estropiala o destruyila (disposición material), sacantes esto sía contrariu a la so función social: por casu, el propietariu d'un bien integrante del patrimoniu cultural nun tien de destruyir lo y, ello ye que tien de tar obligáu al so caltenimientu.

De la mesma, puede'l propietariu disponer del so derechu real (disposición xurídica): asina, puede ayenar la cosa, vendela, donala y, polo xeneral, desligarse del so derechu de propiedá y da-y lo a otra persona; o inclusive arrenunciar a dereches o abandonar la cosa, que pasaría a ser res nullius. Son tamién actos de disposición aquellos nos que'l propietariu constitúi en favor d'otra persona un derechu real llindáu, como'l usufructu, la servidume, la prinda o la hipoteca.^[6]

En conclusión tien el derechu real de dominiu quien tenga estos trés principios (Usu, Gocie y Disposición)

Calteres del derechu de propiedá

El derechu de propiedá ye un moral, esclusivu y perfectu poder, pero con calter de llimitación y subordinación, según tamién perpetuu.

Ye un poder moral porque l'apropiación que se fai del bien ye reflexiva y non instintiva, esto ye, la destinación a la fin faise previu la conocencia del fin que s'acepta llibremente.^{[ensin referencies]}
Ye un derechu esclusivu, deriváu de la llimitación esencial de la utilidá en munchos oxetos, que nun puede aplicase a remediar les necesidaes de munchos individuos al empar. Por esta razón, nun son bienes apropiables los llamaos d'usu perenal o bienes llibres, qu'esisten en cantidaes sobrantes pa toos, como l'aire atmosférico, el mar o la lluz solar.
Ye un derechu perfectu. El derechu de propiedá puede recayer sobre la sustancia mesma de la cosa, sobre la so utilidá o sobre los sos frutos; d'equí deriva'l conceutu de dominiu imperfectu según que'l dominiu exérzase sobre la sustancia (dominiu radical) o sobre la utilidá (dominiu d'usu o sobre los frutos, dominiu d'usufructu). Estos dos clases de dominiu, al topase nun solu suxetu, constitúin el dominiu plenu o perfectu. El derechu de propiedá ye un derechu perfectu, pos por él, tou propietariu puede reclamar o defender la posesión de la cosa, inclusive por aciu un usu proporcionáu de la fuercia, y disponer dafechu de la so utilidá y entá de la so sustancia, cola posibilidá en determinaos supuestos de destruyir la cosa.
Ye un derechu llindáu o acutáu poles esixencies del bien común, pola necesidá ayena y pola llei, y subordináu, sía que non, al deber moral.
Ye perpetuu, porque nun esiste un términu establecíu pa dexar de ser propietariu.

Clasificación

Puédese esquemáticamente presentar la división de les varies especies de propiedá, d'alcuerdu a lo siguiente:

Por suxetu

Pública, si correspuende a la coleutividá polo xeneral.
Privada, cuando'l derechu ye o ta asignáu a determinada persona o grupu y les facultaes del derechu exercitar con esclusión d'otros individuos ^{[ensin referencies]}.
Individual, si'l derechu exercer un solu individuu *

Coleutiva privada, cuando'l derechu ye exercíu por delles persones

Coleutiva pública, si la propiedá correspuende a la coleutividá y ye exercida por un ente o organísmo públicu.

Por naturaleza

Propiedá mueble, si puede tresportase d'un llugar a otru.
Propiedá inmueble, o bienes raíz o finques son les que nun pueden tresportase d'un llugar a otra Propiedá corporal, la que tien un ser real y puede ser percibida polos sentíos, como una casa, un llibru, ente otres Propiedá incorporal, si ta constituyida por pixinos derechos, como un creitu, una servidume, ente otros

Por oxetu

Propiedá de bienes destinaos al peracabo *

Propiedá de bienes de producción

Maneres d'adquirir la propiedá

Los maneres d'adquirir la propiedá son aquellos fechos o negocios xurídicos que producen la radicación o traslación de la propiedá nun patrimoniu determináu. A esta manera d'adquirir la propiedá llámase-y tamién "títulu" y esisten diverses clasificaciones, por casu:

A títulu universal
A títulu oneroso y gratuitu
Orixinarios
Derivaos

Maneres de tresmisión

Virtual

Surde per mediu de la pallabra de los contratantes al apurrir el documentu que denota la propiedá y non la posesión. Al cumplise cola entrega virtual y al momentu de que'l causante da-y la posesión del bien al causahabiente, constitúyese la entrega física. La tresmisión física de la propiedá, refier que'l bien mueble o inmueble, ye esistente y ta dientro del comerciu, yá que jurídicamente esta figura ye regulada pol derechu.^[7]

Xurídica o Real

Procede respectu de bienes muebles inscritos y namái surte efeutos dende la so inscripción nel rexistru públicu de la propiedá. Refierse que tien d'esistir y débese constituyir pa la so realización con un ordenamientu xurídicu del derechu positivu, yá que ye verificable, compatible y nun ye contradictoriu cola esistencia del derechu. Ye posible o xurídica cuando'l suxetu ye capaz jurídicamente na rellación del oxetu nel contratu.^[7]

Ver tamién

Referencies

↑ Morán Martín, Remedio (2002). «Los derechos sobre les coses (I). El derechu de propiedá y derechu de posesión», Historia del Derechu Priváu, Penal y Procesal. Tomu I. Parte teórica. Editorial Universitas. ISBN 84-7991-143-3.. L'artículu 544 del Códigu Civil francés establez que "La propiedá ye'l derechu de gociar y disponer d'una cosa de la manera más absoluta, siempres que nun se faiga d'ella un usu prohibíu poles lleis o polos reglamentos".
↑ Rodríguez Piñeres, Eduardo (1973). Derechu avezada, 16ª, Bogotá: Temis., páx. 70
↑ Hinestrosa, Fernando (2005). Apuntes de derechu romanu: Bienes. Bogotá: Universidá Externado de Colombia, páx. 23-24. «El conceutu de dominiu o propiedá como suma del ius utendi, el ius fruendi y el ius abutendi [...] nun ye romanu sinón medieval. Fueron los cultores y espositores per cuenta propia del derechu romanu (glosadores y, cuantimás, los comentadores), quien acuñaron esa idea, tan mesma de la so mentalidá como estraña a dereches romanu en sí.»
↑ Lasarte, Carlos (2002). Principio de Derechu civil. Tomu cuartu: Propiedá y derechos reales de gocie. Madrid: Marcial Pons, páx. 77. ISBN ISBN 84-7248-987-6.
↑ Esta reconocencia produzse de cutiu con rangu constitucional. Por casu, l'artículu 58, párrafu 2º, de la Constitución de Colombia de 1991 afirma que "la propiedá ye una función social qu'implica obligaciones"; l'artículu 33.2 de la Constitución española de 1978 establez que "la función social d'estos derechos [propiedá y heriedu] delimitará el so conteníu, acordies coles lleis"; finalmente, l'artículu 24 de la Constitución de Chile declara que la propiedá va tar suxeta a "les llimitaciones y obligaciones que deriven de la so función social", función social qu'entiende "cuanto esixan los intereses xenerales de la Nación, la seguridá nacional, la utilidá y la salobridá públiques y el caltenimientu del patrimoniu ambiental".
↑ Lasarte, Carlos. Op. cit., páx. 69.
↑ ^7,0 ^7,1 Borja, M.(2013). Teoría xeneral de les obligaciones. Porrua. Páx. 149-146.

Enllaces esternos

Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Propiedá.
Derechu de propiedá, por Francisco Capella

[1] Morán Martín, Remedio (2002). «Los derechos sobre les coses (I). El derechu de propiedá y derechu de posesión», Historia del Derechu Priváu, Penal y Procesal. Tomu I. Parte teórica. Editorial Universitas. ISBN 84-7991-143-3.. L'artículu 544 del Códigu Civil francés establez que "La propiedá ye'l derechu de gociar y disponer d'una cosa de la manera más absoluta, siempres que nun se faiga d'ella un usu prohibíu poles lleis o polos reglamentos".

[2] Rodríguez Piñeres, Eduardo (1973). Derechu avezada, 16ª, Bogotá: Temis., páx. 70

[3] Hinestrosa, Fernando (2005). Apuntes de derechu romanu: Bienes. Bogotá: Universidá Externado de Colombia, páx. 23-24. «El conceutu de dominiu o propiedá como suma del ius utendi, el ius fruendi y el ius abutendi [...] nun ye romanu sinón medieval. Fueron los cultores y espositores per cuenta propia del derechu romanu (glosadores y, cuantimás, los comentadores), quien acuñaron esa idea, tan mesma de la so mentalidá como estraña a dereches romanu en sí.»

[4] Lasarte, Carlos (2002). Principio de Derechu civil. Tomu cuartu: Propiedá y derechos reales de gocie. Madrid: Marcial Pons, páx. 77. ISBN ISBN 84-7248-987-6.

[5] Esta reconocencia produzse de cutiu con rangu constitucional. Por casu, l'artículu 58, párrafu 2º, de la Constitución de Colombia de 1991 afirma que "la propiedá ye una función social qu'implica obligaciones"; l'artículu 33.2 de la Constitución española de 1978 establez que "la función social d'estos derechos [propiedá y heriedu] delimitará el so conteníu, acordies coles lleis"; finalmente, l'artículu 24 de la Constitución de Chile declara que la propiedá va tar suxeta a "les llimitaciones y obligaciones que deriven de la so función social", función social qu'entiende "cuanto esixan los intereses xenerales de la Nación, la seguridá nacional, la utilidá y la salobridá públiques y el caltenimientu del patrimoniu ambiental".

[6] Lasarte, Carlos. Op. cit., páx. 69.

[Borja_1-7] 7,0 ^7,1 Borja, M.(2013). Teoría xeneral de les obligaciones. Porrua. Páx. 149-146.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]