Hinojos
 | Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
 Hinojos | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Andalucía | ||||
| Provincia | Provincia de Huelva | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Hinojos (es)  | Miguel Ángel Curiel Reinoso | ||||
| Nome oficial | Hinojos (es)[1] | ||||
| Nome llocal | Hinojos (es) | ||||
| Códigu postal |
21740 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 37°17′30″N 6°22′43″W / 37.2918°N 6.3786°O | ||||
  Hinojos Hinojos (España)  | |||||
| Superficie | 321 km² | ||||
| Altitú | 90 m | ||||
| Llenda con | Almonte, Bollullos Par del Condado, Villalba del Alcor, Manzanilla, Chucena, Pilas, Villamanrique de la Condesa y Aznalcázar | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
4094 hab. (2023) - 1994 homes (2019) - 1982 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe | 0% de Provincia de Huelva | ||||
| Densidá | 12,75 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
 | |||||
Hinojos ye un conceyu español de la provincia d'Huelva, Andalucía. En 2017 el conceyu cuntaba con 4100 habitantes. La so estensión superficial ye de 319,88 km² y tien una densidá de 12,8 hab/km². Asítiase a 64 quilómetros de la capital de provincia, Huelva.
Economía llocal
[editar | editar la fonte]El so economía básase fundamentalmente na esplotación agrícola, ganadera, maderera, turismu y otres empreses locales de servicios, siendo l'acampezo d'aceituna de mesa l'actividá principal. Los conceyos más cercanos son Almonte, Pilas, Chucena y Villamanrique de la Condesa. Ente otres empreses, nesti términu tien la so sede central la empresa Institutu Español, dedicada la fabricación d'artículos de cosmética, hixene personal y droguería y tamién Nuvaria, dedicada a fabricación d'artículos plásticos d'hixene personal y de llimpieza, tales como esponxes, fregones etc.
Patrimoniu natural
[editar | editar la fonte]Hinojos tien una gran riqueza medioambiental nel so términu. A él pertenez la mayor parte de la marisma y parte del parque nacional de Doñana.
La marisma de xinoyos ye unu de los enclaves más importantes d'Europa per onde pasen cientos de miles d'aves migratories nel so llargu pelegrinar. Pel hibiernu abelúguense equí miles d'aves procedentes de los países del norte d'Europa, como por casu los ánsares o les grúes. Más tarde, en primavera, pasen miles d'aves migratories procedentes d'África como los moritos, garces imperiales o límicolas. Ye importante recordar que Doñana fúndase como Parque Nacional en 1969 pol so especial importancia pa la avifauna, según por tener dos especies úniques en peligru d'estinción: el llobu cerval ibéricu y l'águila imperial ibérica. Tamién, pola combinación d'ecosistemes —bosque y carba, dunes y sablera, marismas y vera— tan desemeyaes nun área relativamente pequeña, daqué únicu n'Europa.
Tamién alluga nes sos zones montiegues de la Cañada Mayor y el Coto del Rei la población de llobu cerval Ibéricu más importante al oeste d'Andalucía.
Paraxes tan populares na romería del Rocío como la Raya Real, el Palaciu del Rei o'l Ponte del Ajolí, pol que munches hermandaes lleguen hasta La Rosada, pertenecen al términu de xinoyos.
Patrimoniu históricu
[editar | editar la fonte]
Nel so patrimoniu destaquen:
- la ilesia parroquial de Santiago'l Mayor, declarada Bien d'Interés Cultural en 2005.
- la ermita del Valle, na cual atópense estandartes ellí depositaos por Alfonsu X y que paez ser d'orixe árabe, daes les inscripciones esistentes na so cúpula.
- La ermita de la nuesa Señora de la Soledá, que foi un antiguu hospital de la caridá.
Fiestes típiques
[editar | editar la fonte]En Hinojos tien amplia tradición histórica'l festexu de distintes celebraciones, siendo les más importantes d'orixe Cristianu.
Por orde cronolóxicu, mientres l'añu tienen llugar:
"Los Quintos o Los Quintosmare", na cual los mozos qu'entren en quinta (esto ye, algamen la mayoría d'edá y, nel so orixe taben asina preparaos pa empezar el serviciu militar) tiñir la cara con añil y escuerren peles cais a los neños pa tiñi-yos igualmente, celébrase la segunda selmana de Febreru.
La Selmana Santa ye de gran interés empezando cola procesión de palmes el Domingu de ramos.
Na madrugada del miércoles Santu tien llugar la salida del Santísimu Cristu atáu a la columna, conocida como la procesión del "silenciu".
El Xueves Santu ye la Primitiva, Real y Pontificia Archicofradía de Vera+Cruz y Esperanza la que realiza Estación de Penitencia, siendo esta Hermandá la más antigua de la llocalidá, col Santísimu Cristu de la Vera+Cruz, y María Santísima de la Esperanza, orixe de la Selmana Santa Hinojera, siendo un día destacable pol enraigono y la tradición devocional que la llocalidá profesa a ésta Hermandá.
El Vienres Santu procesiona el Santísimu Cristu yacente xunto cola Virxe de la Soledá (imaxe barroca d'autor desconocíu, datada a finales sieglu XVVIII).
El Sábadu de Gloria Santa María Madalena y la Virxe de la Soledá vistida de gloria son treslladaes a la ermita del Valle onde van permanecer hasta'l Domingu de resurreición, tres ésti, Jesús Resucitáu fai'l so treslláu a la Parroquia.
El Domingu de Resurreición celébrense "los abrazos", Autu Sacramental que llegó hasta los nuesos díes a pesar de tar prohibíu mientres delles dómines de la nuesa historia. La mañana del Domingu de Resurreición empieza con "El Júa" (Judas), moñecu de trapu que representa al Apóstol que traicionó a Jesús, arreyar a un altu palu y numberosos cazadores y aficionaos rexuntar pa dispara-y coles sos escopetes. Tres "El Júa", empieza la procesión de la Virxe de la Soledá y de Santa María Madalena hasta la plaza del Conceyu onde ta Jesús Resucitáu y tien llugar l'Autu Sacramental de la Resusrrección conocíu nel pueblu como "Los Abrazos", .
El día de la Santa Cruz , celebráu'l 3 de Mayu, yá documentáu nel sieglu XV en Hinojos. La entrada de Mayu dende tiempu inmemorial celebrar colos cultos a la Santa Cruz y la festividá treslladar a les cais al más puru estilu andaluz. Güei día, sieglos dempués, sigue calteniéndose la esencia de la fiesta col Triduu'l 1, 2 y 3 de Mayu, siendo ésti últimu'l culmen de les celebraciones y antoxana de la Romería de la Hermandá.
"El Rocíito" o "Rocío chicu", tien llugar de normal cuando se realiza'l treslláu del simpecado de la Hermandá de la Rosada de xinoyos, dende la Parroquia a la casa del Hermanu Mayor de cada añu, pa ellí face-y la Novena. Los Neños vistíos de flamencu/a acompañen a un retruque en miniatura de la carreta del simpecado grande nuna procesión a casa de los hermanos mayores de cada añu.
El Rocío. Hinojos ye la décimu-novena hermandá Rociera por orde d'antigüedá. Dada la cercanía de xinoyos cola aldea del Rocío siempres esistió una gran devoción y un fuerte venceyu cola mesma. La Hermandá de la Rosada tamién tien gran importancia y devoción, tolos años pelegrina a l'Aldea Almonteña pa la celebración de Pentecostés.
El Corpus Christi, ye otra de les fiestes grandes del pueblu na cual vístense les cais principales del pueblu con cañes d'ocalitos y el suelu cubrir de romeru. Les puertes de les cases afatar con arcos de flores pa la ocasión y en dellos casos monten altares o alfombres de serrín de colores. Peles cais engalanada desfilen los neños que realizaron la comunión d'esi mesmu añu xunto a la Custodia. Nel so orixe, ta documentáu en recién investigaciones, yera entamáu pola Archicofradía de la Vera+Cruz y Esperanza.
El Romerito de xinoyos, suel ser el fin de selmana siguiente al de Corpus, na cual la Hermandá de la Vera+Cruz celebra cola Virxe de la Esperanza (la mesma imaxe que procesiona baxu paliu'l Xueves Santu) vistida de Pastora y de la Santa Cruz de Cristu'l so tradicional Romerito que los sos oríxenes, al igual que los de la mesma Hermandá, remóntense documentalmente a 1560, alzándose asina na Fiesta de Gloria más antigua de xinoyos. Yá'l día trés de Mayu, festividá de la Invención de la Santa Cruz, tres la Función relixosa y la procesión de la Cruz Antigua pol tradicional y emblemáticu llugar Cruceru d'El Cerrillo, llevar a cabu na Casa de la Cultura la Presentación Oficial de les Reines Mayor ya Infantil d'esti Romerito hinojero. El xueves, sobre les 24,00 h , tien llugar l'estrenu del allumáu por tola avenida d'El Valle, onde s'atopa la Capiya propia de Vera+Cruz y la so inmemorial see canónica. Na nueche del vienres llevar a cabu, na Parroquia, el Pregón del Romerito cola asistencia d'Autoridaes civiles y eclesiástiques y representantes d'Hermandaes locales, abrir de siguío la Caseta de Vera+Cruz con bailles hasta la madrugada. El sábadu a primeres hores de la mañana tien llugar la Salida, dende la Ermita, del Cortexu de los romeros y les Reines escontra los pinares onde se recueye'l romeru que va haber de ser la ufrienda escontra los Sagraos Titulares. El regresu llevar a cabu a los dos de la tarde en que tolos romeros alleguen a la Ermita y saluden coles sos cantes tradicionales a la Santa Cruz y a la Divina Pastora n'espardiendo'l romeru peles cais del pueblu ente cohetes y badayaes de campanes. Pela nueche, tien llugar la Imposición de Bandes de Reinar Salientes a los Entrantes delantre de les Sagraes Titulares a les puertes de la so Ermita. Dempués, les Sagraes Imáxenes procesionan en treslláu hasta la parroquia de Santiago'l Mayor, metanes un ensame de flamenques y grupos que-y van cantando sevillanes ente bengalas y fueos artificiales. Dempués ábrese de nuevu la Caseta de Vera+Cruz con bailles hasta pela mañana. El domingu a l'amanecida tien llugar la tradicional Diana Crucera onde caballeru y caballos van portando les Insinies de la Hermandá a los que siguen una enorme concurrencia de moces baillando al son de los compases d'una banda de música que los averará hasta la casa de les Reines del Romerito onde va poder tastiase los tradicionales dulces de sartén, roses, pestiños y piñonates. pela tarde procesionan peles cais del pueblu la Divina Pastora xunto con caballos, carriolas y ocho carroces presidíes pola Santa Cruz, na primera d'elles tres el Pasu de la Divina Pastora, rematando'l cortexu la Reina Mayor d'esti Romerito. Sobre la una de la madrugada, cola Virxe y la Santa Cruz nes puertes de la so Ermita, tien llugar la secular Ufrienda del Romero a les Sagraes Titulares y una arrogante Función de Fueos d'artificiu.
Mayor información en Huelvapedia.
La Feria, ye la fiesta Patronal, dedicada a La nuesa Señora del Valle Alcaldesa Perpetua del Pueblu de xinoyos, que preside la nave central de la ermita que lleva'l so nome y ta destinada al so cultu (Imaxe gótica, anónima del S XV). Celebrar mientres la segunda selmana de Setiembre, el real asítiase en "El Pinu Gordu". La Virxe del Valle la visita en procesión el miércoles que ye'l primer día.
Demografía
[editar | editar la fonte]Númberu d'habitantes nos últimos años.
| 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2010 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 3548 | 3556 | 3544 | 3601 | 3591 | 3683 | 3726 | 3797 | 3806 | 3807 | 4,125 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE [Consultar]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Historia
[editar | editar la fonte]En 1594 formaba parte del reinu de Sevilla na Mitación de San Juan y cuntaba con 285 vecinos pecheros.[2] Sobre la etimoloxía del so nome actual esisten delles versiones, ente les que destaquen una proveniente de la bayura d'esta planta (fenoyu) nel so términu, según una versión histórica. Nesta postrera rellátase como'l rei Alfonsu X "el Sabiu" postróse de xinoyos ante la patrona del pueblu, una vegada foi reconquistáu, dándo-y asina'l so nome actual.
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Llibru de los Millones: Censu de población de les provincies y partíos de la Corona de Castiella nel sieglu XVI
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Hinojos.
Hinojos n'OpenStreetMap.- Hinojos nel Sistema d'Información Multiterritorial d'Andalucía
- Patrimoniu cultural de xinoyos. Institutu Andaluz del Patrimoniu Históricu
