Cristianismu

Cristianismu
	relixón principal
Historia
Fundación	33
Fundador	Xesús
Orixe del nome	Cristo (es) ; Xesús; Nazaré
Participación empresarial
Formáu por	cristianismu occidental; Cristiandá oriental; familia confesional cristiana (es) ; confesión cristiana (es) ; movimientu cristianu

El cristianismu^[1] (del llatín christianismus, y esti del griegu χριστιανισμός) o relixón cristiana ye una relixón basada na doctrina, preceutos ya idees de Xesucristu.

Ye la relixón más espardida pel mundu y una de les trés grandes relixones monoteístes xunto col xudaísmu y ' islam, colos que tienen en comuña ciertos rasgos básicos.

El cristianismu considera como llibros sagraos el Vieyu Testamentu (los xudíos nómenlu "Torá") y el Nuevu Testamentu, ú se recueyen les enseñances de Xesucristu.

Historia

Orixe y espardimientu

El cristianismu tien el so orixe históricu nel xudaísmu del Segundu Templu d'empiezos de la era actual. Magar Xesús de Nazaré se autoidentificó siempres como un xudíu devotu, na so doctrina y les sos enseñances, Él mesmu identificóse como'l camín al Padre Celestial:^[2]

Yo soi'l camín, y la verdá, y la vida; naide vien al Padre, sinón por mi. Xuan 14:6

Nos evanxelios hai amplia evidencia de que Xesucristu aseguró ser l'únicu camín a Dios, lo que sería enseñao asina mesmo polos sos primeros siguidores, incluyendo a los apóstoles Simón Pedro y Pablo de Tarsu.^[3]

Simón Pedro y Pablo de Tarsu, nun cuadru del Greco

Nun se conoz con precisión el númberu de siguidores que pudo algamar el cristianismu en vida de Xesús de Nazaré, nin cuántos siguíen dientro de la comunidá cristiana por él fundada tres la so muerte, axusticiáu poles autoridaes seculares. Pocos años dempués de la so muerte, Pablo de Tarsu, un xudíu que —nel dicir de los Fechos de los Apóstoles— tenía la ciudadanía romana, tuvo un papel destacáu predicando y poniendo en contactu a diversos grupos cristianos del Oriente Próximu.^[4] El calter misioneru de Pablo de Tarsu y otres figures del cristianismu primitivu influyó de forma decisiva en tola historia posterior del cristianismu.^[5]

Xuan Evanxelista, quien encarnó'l llamáu cristianismu joánico

A la fin del sieglu I, yá se constituyeren los cuatro corrientes básiques del cristianismu primitivu que terminaron per integrar el canon bíblicu, y que podríen esquematizarse escriturísticamente en: (1) el cristianismu paulino, integráu pol corpus de cartes escrites por Pablo de Tarsu y la so escuela^[6]; (2) el xudeocristianismu, representáu polos escritos derivaos de les postures de Santiago'l Xustu y de Simón Pedro; (3) el complexu cristianismu sinópticu (que toma dende'l xudeocristianismo del Evanxeliu de Matéu hasta'l paganu-cristianismu del Evanxeliu de Lucas y de los Fechos de los Apóstoles), y (4) el cristianismu joánico.^[7]

La xera d'estos primeros cristianos llevó a la formación de comunidaes cristianes en numberosos llugares del Imperiu Romanu, especialmente na so parte oriental. El sociólogu Rodney Stark, quien estudió diverses fontes históriques para'l so llibru La puxanza del cristianismu, concluyó qu'escontra l'añu 300 d. C., el cristianismu taba espublizáu tantu ente les clases populares como nun númberu de persones riques ya influyentes de la sociedá romana, y aventuróse a asitiar la cifra de cristianos ente'l 10 y el 25 % de la población del Imperiu.^[8] Col edictu de tolerancia del emperador Constantín I el Grande, el cristianismu convertíose en relixón llegal y progresivamente na relixón favorecida pol estáu. Sicasí nun foi hasta l'Edictu de Tesalónica, promulgáu pol emperador Teodosio, que'l cristianismu convertíose na relixón oficial. Nes ciudaes el númberu de cristianos siempres fuera mayor, y hacia'l sieglu V la población non cristiana del imperiu concentrábase masivamente en zones rurales (pagi), polo que la relixón olímpica acabó llamándose paganismu por ser importante solo neses zones.^[8]

Una vegada convertida en relixón mayoritaria del Imperiu, el cristianismu espandir a toa Europa. Los pueblos xermánicos fuéronse cristianizando progresivamente ente los sieglos IV ya IX. Cirilu y Metodiu predicaron a los eslavos nel sieglu X. El cristianismu llegara a les isles britániques nel sieglu V, cuando Patriciu d'Irlanda taba activu na rexón. A partir del sieglu VII les potencies cristianes d'Europa anduvieron a la tema coles potencies islámiques. Nel sur y centru d'Europa, cola esceición de les zones so alministración musulmana, el cristianismu foi la principal relixón dende antes del sieglu IX hasta l'actualidá. La espansión al norte d'Europa y Europa oriental foi más tardida, pero tamién neses rexones dende va sieglos el cristianismu foi históricamente la relixón mayoritaria. Cola espansión europea n'América hubo un esfuerzu apostáu por imponer yá sía pacíficamente, yá sía por aciu coacciones, el cristianismu a les poblaciones d'orixe americanu. Dende'l sieglu XVI les portugueses fixeron esfuerzos tamién por llevar el cristianismu a ciertes árees d'África y Asia, que taben sol so dominiu. La puxanza del colonialismu européu n'África, Asia y Oceanía aumentó'l númberu de cristianos en tol mundu.

Según un estudiu de 2011, habría nel mundu más de 2180 millones de cristianos, o cerca d'un terciu de la población mundial, siendo la relixón con más siguidores del mundu.^[9]

Ilesies cristianes

Equí namás s'alcuentren les ilesies cristianes mayores:

Ilesia arriana
Ilesia Católica
Ilesia ortodoxa
Ilesies evanxéliques
Otres ilesies o "sectes" cristianes
- Testigos de Xehová
- Ilesia de Xesucristu de los Santos de los Últimos Díes

Referencies

↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: cristianismu
↑ Auguste Nicolás (1851), "Estudios filosóficos sobro'l cristianismu", 2a ed., Madrid, Universdidad Complutense, pág 542
↑ William A. Dembski, Michael R. Licona; (2010), "Evidence for God: 50 Arguments for Faith from the Bible, History, Philosophy ans Science", pág 190
↑ Bornkamm, Günther (2002). Pablo de Tarso. Barcelona: Ediciones Sígueme. p. 89. ISBN 84-301-0775-4.
↑ Brown, Raymond E. (2002). Introducción al Nuevo Testamento. II. Cartas y otros escritos. Madrid: Editorial Trotta. p. 557. ISBN 84-8164-539-7.
↑ Vidal García, Senén (2007). Pablo. De Tarso a Roma. Santander: Editorial Sal terrae. p. 208. ISBN 978-84-293-1716-9
↑ Theissen, Gerd (2002). La religión de los primeros cristianos. Salamanca: Ediciones Sígueme. páxs. 300-309. ISBN 84-301-1465-3.
↑ ^8,0 ^8,1 Stark, Rodney (1996). The Rise of Christianity: A Sociologist Reconsiders History
↑ «El cristianismo es la religión más difundida en el mundo, con 2.180 millones» (castellanu). La Razón (22/12/2011). Archiváu dende l'orixinal, el 2011-12-23. Consultáu'l 07/12/2020.

Enllaces esternos

[1] Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: cristianismu

[2] Auguste Nicolás (1851), "Estudios filosóficos sobro'l cristianismu", 2a ed., Madrid, Universdidad Complutense, pág 542

[3] William A. Dembski, Michael R. Licona; (2010), "Evidence for God: 50 Arguments for Faith from the Bible, History, Philosophy ans Science", pág 190

[4] Bornkamm, Günther (2002). Pablo de Tarso. Barcelona: Ediciones Sígueme. p. 89. ISBN 84-301-0775-4.

[5] Brown, Raymond E. (2002). Introducción al Nuevo Testamento. II. Cartas y otros escritos. Madrid: Editorial Trotta. p. 557. ISBN 84-8164-539-7.

[6] Vidal García, Senén (2007). Pablo. De Tarso a Roma. Santander: Editorial Sal terrae. p. 208. ISBN 978-84-293-1716-9

[7] Theissen, Gerd (2002). La religión de los primeros cristianos. Salamanca: Ediciones Sígueme. páxs. 300-309. ISBN 84-301-1465-3.

[:0-8] 8,0 ^8,1 Stark, Rodney (1996). The Rise of Christianity: A Sociologist Reconsiders History

[9] «El cristianismo es la religión más difundida en el mundo, con 2.180 millones» (castellanu). La Razón (22/12/2011). Archiváu dende l'orixinal, el 2011-12-23. Consultáu'l 07/12/2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]