Haderslev
 Haderslev | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  Reinu de Dinamarca | ||
| Estáu federáu | Dinamarca | ||
| Rexón alministrativa | Dinamarca Meridional | ||
| Conceyu | Haderslev | ||
| Tipu d'entidá | villa | ||
| Códigu postal |
6100 | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 55°15′N 9°30′E / 55.25°N 9.5°E | ||
  Haderslev Haderslev (Dinamarca) | |||
| Altitú | 10 m | ||
| Demografía | |||
| Población | 22 182 hab. (1r xineru 2023) | ||
| Porcentaxe | 100% de Haderslev | ||
| Más información | |||
| Fundación | 1050 | ||
| Prefixu telefónicu |
7 | ||
| Estaya horaria |
UTC+01:00 (horariu estándar) UTC+02:00 (horariu de branu) | ||
| Llocalidaes hermaniaes |
| ||
| haderslev.dk | |||
 | |||
Haderslev (alemán: Hadersleben) ye una ciudá del sur de Xutlandia, en Dinamarca, con una población de 21.396 habitantes en 2012. Dende 2007 la ciudá ye sede del nuevu conceyu de Haderslev, formáu pola fusión de siete municipios más pequeños. Haderslev pertenez a la rexón de Dinamarca Meridional, y ye sede d'una de les 11 diócesis de la Ilesia de Dinamarca.
Historia
[editar | editar la fonte]Haderslev ye mentada per primer vegada na Gesta Danorum. D'alcuerdu a ésta, esistía un rei de nome Hather, de quien la ciudá tomaría'l nome. Flaires dominicos establecieron equí un monesteriu en 1228. Haderslev foi amburada mientres la guerra ente'l rei Erico IV de Dinamarca y el duque Abel de Schleswig. Llogró privilexos de ciudá en 1292 de manes del duque Valdemar IV.
Na Edá Media hubo un castiellu nel oriente de la ciudá, llamáu Haderslevhus, posiblemente construyíu dende'l sieglu XIII. La ciudá taba fortificada, y el banzáu de Haderslev foi construyíu p'activar les turbinas d'un molín d'agua y coles mesmes pa sirvir de proteición a la ciudá, aproviendo agua pa los fosos de les muralla de la parte norte. Haderslev aportó a una de les más riques de la rexón, y la so ilesia, sede d'un capítulu colexal, la segunda más grande del ducáu de Schleswig, namái detrás de la catedral de Schleswig.
El rei Federico I de Dinamarca dio-y al so fíu Cristián (coles mesmes Cristián III de Dinamarca) la posesión de la ciudá, y de esta manera Haderslev sería una de les primeres ciudaes del reinu en convertise nun centru del luteranismu. Cuando Cristián III convertir en rei de Dinamarca y duque de Schleswig y Holstein, tuvo que compartir el poder nos ducaos colos sos medios hermanos Juan el Viejo y Adolfo. Juan recibió'l ducáu de Schleswig-Holstein-Haderslev, qu'incluyía la rexón nordeste de Schleswig y delles llocalidaes en Holstein. El duque Juan reemplazó'l vieyu castiellu de Haderslevhus por un magníficu castiellu renacentista qu'algamaría un tamañu similar a Kronborg, y nos terrenes del antiguu monesteriu dominicu construyó un hospital. Al morrer el duque Juan ensin fíos, los sos territorios estremar ente los sos dos hermanos, quedando Haderslev na porción gobernada direutamente pola corona danesa. El castiellu de Haderslev foi una de les propiedaes familiares de Cristián IV: equí celebró'l rei les sos bodes y equí nacieron dellos de los sos fíos.
En 1627 Haderslev foi estropiada por una quema. Les guerres suecu-daneses del sieglu XVII tamién afectaron a la ciudá. El castiellu foi destruyíu por una esplosión de pólvora mientres un asaltu suecu en 1644. El castiellu nunca foi reconstruyíu y los sos restos sirvieron pal arreglu del castiellu de Kolding. La canal que dixebraba al castiellu del restu de la ciudá foi atayáu en 1729. La dificultá de los barcos de gran caláu pa maniobrar nel estrechu fiordu restó importancia comercial a Haderslev, amás de la competencia de Christiansfeld, fundada en 1773 a namái 13 km al norte.
En 1759 una nueva quema destruyó parte de la ciudá. Nel sieglu XIX espandióse'l puertu y creáronse nueves industries, pero la Segunda guerra de los ducaos supunxo un duru golpe a la economía. Como parte de Schleswig y con una parte de la so población de llingua alemana, Haderslev viose arreyada nel conflictu dano-alemán de Schleswig-Holstein. La ciudá pasó a manes prusianes y darréu formó parte del Imperiu Alemán.
Mientres la etapa alemana hubo un repique de la industria na ciudá; construyéronse escueles y un cuartel, pero Haderslev foi utilizada tamién como ciudá de retiru. Inauguróse una llinia ferroviaria de Haderslev a Vojens que se comunicaba cola llinia que corría de Fredericia a Hamburgu.
Al terminar la Primer Guerra Mundial y realizase los plebiscitos de Schleswig en 1920, la población de Haderslev votó mayoritariamente en favor de la incorporación a Dinamarca, anque una minoría alemana siguió morando na ciudá.
En 1922 Haderslev convertir en sede episcopal de la Ilesia de Dinamarca. Na Segunda Guerra Mundial hubo escaramuzas que causaron la muerte de dellos soldaos daneses.
El conflictu étnicu ente daneses y alemanes solucionar en 1955 coles Declaraciones de Copenhague y Bonn. Anguaño hai en Haderslev una guardería, una escuela primaria y dellos clubes de llingua alemana.
En 1959 asocedió la mayor traxedia de la historia moderna de Haderslev, cuando un barcu turísticu amburar nel banzáu, causando la muerte de 57 persones.
Hermanancies
[editar | editar la fonte]Les siguientes ciudaes tán hermaniaes con Haderslev:[1]
Varberg, Suecia
Sandefjord, Noruega
Uusikaupunki, Finlandia
Lutherstadt Wittenberg, Alemaña
Braine, Francia
Referencies
[editar | editar la fonte]- «Departamentu d'Estadística de Dinamarca» (danés). Consultáu'l 17 de mayu de 2012.
- Dean Store Danske. «Haderslev» (danés). Consultáu'l 17 de mayu de 2012.
- ↑ Conceyu de Haderslev. «Venskabsbyer» (danés). Archiváu dende l'orixinal, el 2012-06-09. Consultáu'l 9 de xunu de 2012.
